Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

หน้าที่ในการชำระหนี้ - Coggle Diagram

- - - - 1.การกระทำการ
        
        ปพพ. มาตรา 213 วรรคสอง บัญญัติว่า "...ถ้าวัตถุแห่งนี้เป็นการให้กระทำการอันหนึ่งอันใด เจ้าหนี้จะร้องขอต่อศาลให้สั่งบังคับให้บุคคลภายนอกกระทำการอันนั้นโดยให้ลูกหนี้เสียค่าใช้จ่ายให้ก็ได้ แต่ถ้าวัตถุแห่งหนี้เป็นอันให้กระทำนิติกรรมอย่างใดอย่างหนึ่งไซร้ ศาลจะสั่งให้ถือเอาตามคำพิพากษาแทนการแสดงเจตนาของลูกหนี้ได้ "
        
        คือการกระทำตามบทบัญญัติของ ปพพ.มาตรา 213 เช่น ก. จ้าง ข. มาปลูกต้นไม้ในบ้าน วัตถุแห่งหนี้คือการกระทำในที่นี้คือปลูกต้นไม้หากลูกหนี้ละเลยไม่ชำระหนี้อันมีวัตถุแห่งหนี้เป็นการกระทำแล้วเจ้าหนี้มีสิทธิ์ตาม ปพพ.มาตรา 213 วรรคสอง คือ อาจร้องขอต่อศาลให้บุคคลอื่นมาทำแทนลูกหนี้โดยให้ลูกหนี้นั้นต้องเสียค่าใช้จ่ายก็ได้ เช่น หาก ข.ละเลยไม่ปลูกต้นไม้ ก. จะร้องขอต่อศาลสั่งเพื่อให้บุคคลอื่นผู้สมัครใจเข้ามาทำแทน ข. และค่าใช้จ่ายที่เสียไปนั้นก็บังคับได้จาก ข.
      - 2.การงดเว้นกระทำการ
        
        ตาม ปพพ. มาตรา 194 ประกอบกับ ปพพ.มาตรา 213 วรรคสาม ซึ่งบัญญัติว่า " ส่วนหนี้ซึ่งมีวัตถุเป็นอันจะให้งดเว้นการอันใด เจ้าหนี้จะเรียกร้องให้หรือถอนการที่ได้กระทำลงแล้วนั้นโดยให้ลูกหนี้เสียค่าใช้จ่าย และให้จัดการอันควรเพื่อการภายหน้าด้วยก็ได้ " วัตถุแห่งหนี้เป็นการงดเว้นกระทำการก็มีได้ เช่น ก. ทำสัญญาว่าจะไม่เปิดร้านขายเครื่องสำอางแข่งกับร้านของ ข. หาก ก. ฝ่าฝืนข้อตกลงอันมีวัตถุแห่งหนี้อันต้องงดเว้นกระทำโดยไม่ตั้งร้านขายเครื่องสำอางนั้นแข่งขันกับร้านของ ข. ข.จะร้องขอต่อศาลเพื่อสั่งให้ ก. หยุดกิจการนั้นเสียได้
        
        การงดเว้นคือการไม่ทำการอันใดที่สัญญากับเจ้าหนี้ไว้ซึ่งทำให้เกิดความเสียหายแก่เจ้าหนี้
        การงดเว้นกระทำการถือว่าเป็นการชำระหนี้ได้เช่นกัน
        
        ส่วนกรณี ปพพ.ตามมาตรา 213 วรรคสาม นั้นหมายความว่าเป็นกรณีที่ลูกหนี้ฝ่าฝืนไม่ปฏิบัติการอันเป็นการงดเว้นการกระทำซึ่งก็เท่ากับว่าลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ เจ้าหนี้จะร้องขอต่อศาลให้ศาลสั่งให้รื้อถอนการที่ได้กระทำลงแล้วนั้นโดยให้ลูกหนี้เสียค่าใช้จ่ายก็ได้ เช่น ก. แบ่งซื้อที่ดินของ ข. โดยมีข้อตกลงกันว่า ข.จะไม่ปลูกตึกแถวบังทางด้านทิศตะวันออกต่อมาทข. ฝ่าฝืนข้อตกลงโดยปลูกตึกแถวบังที่ดินด้านดังกล่าว เช่นนี้ ก. ฟ้อง ข. ให้รื้อถอนตึกแถวไปได้โดยให้บุคคลภายนอกมาหรือถอนแล้วให้ ข.เป็นผู้เสียค่าใช้จ่ายในการรื้อถอน
      - 3.การส่งมอบทรัพย์สิน
        
        ปพพ. มาตรา 213 มิได้กำหนดวิธีบังคับไว้เป็นพิเศษดังเช่นการงดเว้นกระทำการจึงได้แต่บังคับกัน ตามมาตรา 213 วรรคหนึ่ง ซึ่งบัญญัติว่า " ถ้าลูกหนี้ละเลยเสียไม่ชำระหนี้ของตน เจ้าหนี้จะร้องขอต่อศาลให้สั่งบังคับชำระหนี้ก็ได้ เว้นแต่สภาพแห่งนี้จะไม่เปิดช่องให้ทำเช่นนั้นได้ "
        
        เช่น ก. ทำสัญญาให้ ข. เช่าบ้านในวันที่ 1 มกราคม พ.ศ 2557 ต่อมาเมื่อถึงวันดังกล่าว ก. ไม่ยอมส่งมอบบ้านที่จะให้ ข. เช่า ข. มีสิทธิ์เพียงแต่จะฟ้องร้องให้ศาลบังคับให้ ก. ส่งมอบบ้านให้ตนเท่านั้น
        
        การส่งมอบทรัพย์สินนั้นบางครั้งถือว่ารวมอยู่ในพวกวัตถุแห่งหนี้ที่เป็นการกระทำการก็ได้ ในหนี้รายหนึ่งๆอาจมีวัตถุแห่งหนี้ซึ่งเป็นการกระทำการ งดเว้นกระทำการ หรือการส่งมอบทรัพย์สินเพียงอย่างเดียวหรืออาจมี 2 อย่าง หรือมีทั้ง 3 อย่าง ในนี้รายเดียวกันก็ได้
  - - - วัตถุประสงค์นั้นมาก่อนเพื่อเป็นขั้นมูลฐานที่จะก่อให้เกิดหนี้ขึ้น วัตถุประสงค์นั้นเป็นประโยชน์สุดท้าย เมื่อเกิดนิติกรรมสัญญาที่สมบูรณ์ขึ้นก่อนแล้วจึงจะมีผลให้เกิดเป็นหนี้ คือ มีเจ้าหนี้และลูกหนี้ให้ผูกพันปฏิบัติการชำระหนี้ และในขั้นนี้จึงจะเกิดวัตถุแห่งหนี้ คือ สิ่งที่จะเรียกร้องให้ชำระตามมูลหนี้ที่เกิดขึ้นได้
      - เรื่องที่นิติกรรมสัญญานั้นมีวัตถุประสงค์อันมิชอบด้วยกฎหมาย ตาม ปพพ มาตรา 150 นิติกรรมสัญญานั้นก็ตกเป็นโมฆะ เสียเปล่า คือเท่ากับไม่มีนิติกรรมหรือสัญญานั้นเกิดขึ้น ผลต่อมาก็คือ เมื่อมูลแห่งหนี้หรือบ่อเกิดแห่งหนี้ไม่เกิดขึ้น ก็ไม่มีหนี้จะต้องผูกพันกัน
    - - มูลหนี้นั้นเกิดได้โดยเหตุ 2 ประการคือ โดยนิติกรรมและโดยนิติเหตุ และในส่วนวัตถุประสงค์นั้นก็มีได้เฉพาะในเรื่องนิติกรรมสัญญา
      - ดังนั้น ในเรื่องนิติเหตุจึงไม่มีวัตถุประสงค์ ส่วนในเรื่องวัตถุแห่งหนี้ เมื่อเกิดหนี้ผูกพันกันขึ้นมาแล้วไม่ว่าจะเกิดจากมูลนิติกรรมสัญญาหรือนิติเหตุก็ตามย่อมต้องมีวัตถุประสงค์แห่งนี้เสมอไป
        
        เช่น แดง ทำสัญญากู้เงิน ดำ 5,000 บาท วัตถุแห่งหนี้ก็คือแดงต้องทำการส่งมอบเงิน 5,000 บาท คืนให้แก่ดำ ในกรณีนี้มูลหนี้ระหว่างแดงและดำเกิดจากสัญญากู้ยืม ก็ย่อมมีวัตถุประสงค์แห่งนิติกรรมโดยได้ประโยชน์สุดท้ายจากสัญญาตามที่คู่กรณีประสงค์ คือ ทั้งแดงและดำก็ได้ประโยชน์จากสัญญากู้ยืมนั้น โดย แดง ได้รับเงินที่กู้ไป ดำให้เงินแดงกู้ก็จะได้ดอกเบี้ยจากการกู้ยืมนั้น ทั้งดำและแดงจึงได้ตกลงทำสัญญากู้เงินดังกล่าวขึ้น
        
        หากเป็นกรณี เช่น ขาว เป็นลูกหนี้กรมสรรพากร เนื่องจากการไม่ชำระภาษีเงินได้ตามประมวลรัษฎากร หรือกรณี ไก่ ขับรถยนต์โดยประมาทชนรถยนต์ของขาวเสียหาย และจะต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ขาวในความประมาทเลินเล่อของตน เช่นนี้ เป็นมูลหนี้ที่เกิดโดยนิติเหตุ คู่กรณีมิได้สมัครใจผูกพันให้เกิดผลในทางกฎหมาย หนี้ประเภทนี้จึงไม่มีวัตถุประสงค์แต่อย่างใด แต่ในทางกลับกันเมื่อเกิดมีหนี้ขึ้นโดยมูลหนี้ซึ่งเกิดจากนิติเหตุโดยผลของกฎหมายเช่นนี้แล้ว มีผลให้เกิดมีเจ้าหนี้และลูกหนี้ ทำให้เกิดสิทธิเรียกร้องให้ลูกหนี้ต้องชำระหนี้ตามวัตถุแห่งหนี้
    - - วัตถุแห่งหนี้มี 3 ประการ คือ1.การกระทำการ 2.การงดเว้นกระทำ 3.การส่งมอบทรัพย์สิน
      - วัตถุแห่งหนี้ หมายความว่า เกิดหนี้ผูกพันกันแล้วจะบังคับกันให้ลูกหนี้ปฏิบัติการชำระหนี้ตามมูลหนี้นั้นอย่างไร แต่ในเรื่องวัตถุประสงค์แห่งนิติกรรมนั้นอาจเป็นเรื่องที่จะทำให้หนี้ที่มีอยู่ระงับไปก็ได้
      - ตัวอย่างเช่น ว่าจ้างรถรับจ้างไปส่งที่ดอนเมืองเป็นสัญญาจ้างทำของ ตาม ปพพ. มาตรา 587 วัตถุประสงค์ก็คือผลสำเร็จในการที่ไปถึงดอนเมือง แต่ถ้าจ้างคนมาเป็นคนขับรถยนต์ส่วนตัวตามแต่ผู้ว่าจ้างจะสั่งก็เป็นสัญญาจ้างแรงงาน ตาม ปพพ มาตรา 575 ดังนี้ วัตถุประสงค์ก็อยู่ที่การขับรถยนต์ไปตามแต่ผู้ว่าจ้างจะสั่ง แต่ถ้ามาพิจารณาดูถึงวัตถุแห่งหนี้ ทั้งในกรณีจ้างรถรับจ้างไปส่งที่ดอนเมืองหรือจ้างมาเป็นคนขับรถยนต์ส่วนตัวก็ตาม วัตถุแห่งหนี้ที่ลูกหนี้จะต้องกระทำก็เหมือนกันคือ การขับรถยนต์ หากลูกหนี้ขัดขืนไม่ปฏิบัติตามแล้ว เจ้าหนี้คือผู้จ้างชอบที่จะบังคับได้ตาม ปพพ. มาตรา 213 วรรคสอง แม้ว่าวัตถุที่ประสงค์แห่งสัญญาจะต่างกันก็ตาม
  - - - หากมีเจ้าหนี้คนเดียว ลูกหนี้คนเดียวและวัตถุแห่งหนี้มีอย่างเดียวเรียกได้ว่า "หนี้เดียว" แต่หากมีวัตถุแห่งหนี้หลายอย่างเรียกว่า "หนี้ผสม" หนี้ผสมนี้อาจเป็นหนี้ซึ่งต้องกระทำทุกอย่างหรือเป็นหนี้เลือกชำระอย่างใดอย่างหนึ่งก็ได้
      - 1.ผู้เลือก โดยปกติแล้วสิทธิในการเลือกตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้เว้นแต่จะตกลงกันเป็นอย่างอื่น (มาตรา 198) แต่ถ้าลูกหนี้ไม่เลือกภายในเวลากำหนดสิทธิในการเลือกตกอยู่กับอีกฝ่ายหนึ่ง (มาตรา 200) หากตกลงให้บุคคลภายนอกเป็นผู้เลือกแล้วบุคคลภายนอกไม่เลือกสิทธิในการเลือกตกอยู่แก่ลูกหนี้ (มาตรา 201 วรรคสอง)
      - 2.วิธีการเลือก การเลือกให้ทำโดยแสดงเจตนาแก่คู่กรณีอีกฝ่ายหนึ่ง (มาตรา 199 วรรคแรก) แต่ถ้าบุคคลภายนอกเป็นผู้เลือกให้แสดงเจตนาแก่ลูกหนี้ และลูกหนี้จะต้องแจ้งความนั้นแก่เจ้าหนี้ (มาตรา 201 วรรคแรก)
      - 3.กำหนดเวลาที่ต้องเลือก
        (1)กรณีกำหนดเวลาเลือกถ้ามีกำหนดเวลาให้เลือกไว้ ฝ่ายที่มีสิทธิเลือกต้องเลือกภายในเวลาที่กำหนดนั้น หากไม่เลือกสิทธิในการเลือกตกอยู่แก่อีกฝ่ายหนึ่ง (มาตรา 200 วรรคเเรก) หากบุคคลภายนอกเป็นผู้เลือก แล้วไม่ใช้สิทธิ สิทธิที่จะเลือกตกอยู่แก่ลูกหนี้ (มาตรา 201 วรรคสอง)
        (2)กรณีมิได้กำหนดระยะเวลาเลือก เมื่อนี่ถึงกำหนดชำระ ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิเลือกอาจกำหนดเวลาพอสมควร แล้วบอกกล่าวให้อีกฝ่ายใช้สิทธิเลือกภายในเวลาอันนั้น (มาตรา 200 วรรคสอง)
      - 4.ผลของการเลือก
        เมื่อฝ่ายที่มีสิทธิเลือก ใช้สิทธิเลือกแล้วให้ถือว่าเป็นวัตถุแห่งหนี้ประการเดียวที่ลูกหนี้ต้องปฏิบัติชำระหนี้มาแต่ต้น และเจ้าหนี้จะเรียกร้องให้ชำระหนี้อย่างอื่นไม่ได้ (มาตรา 199 วรรคสอง)
      - 5.วัตถุแห่งหนี้บางอย่างตกเป็นอันพ้นวิสัย
        กรณีที่มีวัตถุแห่งหนี้หลายอย่างแต่เมื่อถึงเวลาชำระหนี้ปรากฏว่าวัตถุแห่งหนี้บางอย่างตกเป็นพ้นวิสัยไม่ว่าจะตกเป็นพ้นวิสัยแต่ต้นหรือแต่ภายหลังก็ตาม กฎหมายให้จำกัดวัตถุแห่งหนี้อย่างอื่นที่ไม่พ้นวิสัย เว้นแต่การพ้นวิสัยจะเป็นความผิดของผู้เลือก(มาตรา 202)
      - มาตรา 198 ถึง 202 เป็นเรื่องเกี่ยวกับหนี้ที่มีวัตถุแห่งหนี้หลายอย่างต้องเลือกเพียงบางอย่าง เป็นกรณีของหนี้เลือกชำระได้ไม่ต้องชำระหนี้ทุกอย่าง เมื่อชำระหนี้ที่เลือกไว้แล้วนี่นั้นก็ระงับสิ้นไป
      - เช่น นายแดง เป็นหนี้ นายดำ เป็นเงินจำนวน 100,000 บาท โดยนายแดงตกลงให้นายดำจะชำระเป็นเงินสดจำนวน 100,000 บาทก็ได้ หรือจะชำระเป็นรถยนต์คันที่นายดำใช้อยู่ก็ได้ ดังนี้ นายดำมีสิทธิเลือกจะชำระหนี้เป็นเงินสดหรือรถยนต์อย่างใดอย่างหนึ่งก็ได้ เมื่อเลือกชำระหนี้แล้วหนี้นั้นก็เป็นอันระงับสิ้นไป
- - - - เช่น ยืมเสื้อครุยเพื่อไปรับปริญญาจะส่งคืนเมื่อรับปริญญาเสร็จก็ถือเป็นการกำหนดโดยชัดแจ้งมีการตกลงกันระหว่างคู่กรณีที่ก่อหนี้ขึ้นก็ได้ หรืออาจจะกำหนดชัดแจ้งโดยบทบัญญัติของกฎหมายหนี้ละเมิดซึ่งมาตรา 206 ให้ถือว่าผิดนัดมาแต่เวลาทำละเมิดก็แสดงว่ากฎหมายกำหนดให้ต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทนทันทีที่ทำละเมิดก็ถือว่าเป็นหนี้ที่กำหนดชัดแจ้ง
    - - เช่น ยืมชุดรดน้ำสังข์ไปใช้ในงานแต่งงานแม้ไม่มีการกำหนดเวลาที่จะคืนไว้ก็อนุมานจากพฤติการณ์ได้ว่าต้องคืนหลังจากเสร็จงานแต่งงาน หรือในสัญญาซื้อขายข้าวสารไม่มีกำหนดเวลาส่งมอบข้าวสารแก่ผู้ซื้อ แต่ในสัญญาระบุให้ผู้ซื้อต้องชำระราคาภายในวันที่ 30 กันยายน พ.ศ 2556 นั้น พออนุมานได้ว่าคู่กรณีตกลงให้ผู้ขายส่งมอบข้าวสารภายในกำหนดเวลาดังกล่าวด้วย นอกจากนี้ยังอาจมีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้แต่เป็นที่สงสัย เช่น ยืมพานรดน้ำเพื่อใช้ในวันแต่งงานแต่งานแต่งงานซึ่งมีกำหนดไว้เดิมต้องเลื่อนออกไป
    - - กรณีนี้มีมาตรา 203 วรรคสอง บัญญัติว่า " ถ้าได้กำหนดเวลาไว้แต่หากกรณีเป็นที่สงสัย ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนถึงเวลานั้นหาได้ไม่ แต่ฝ่ายลูกหนี้จะชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้นก็ได้ "
      - กรณีเป็นที่สงสัยนั้น ไม่ได้หมายความว่าสงสัยในกำหนดเวลาชำระหนี้ เพราะวันเดือนปี หรือกำหนดอื่นอันเป็นเวลาที่จะพึงชำระหนี้ได้กำหนดกันไว้แล้วไม่อาจเป็นที่สงสัยได้ ข้อที่เกิดเป็นกรณีอันสงสัยก็คือเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้นได้หรือไม่ หรืออีกนัยหนึ่งเกิดสงสัยขึ้นว่าประโยชน์แห่งเวลาได้แก่ฝ่ายเจ้าหนี้ไม่ใช่แก่ฝ่ายลูกหนี้ และเจ้าหนี้จะเอาชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้น ดังนี้ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนกำหนดหาได้ไม่
      - กรณีเป็นที่สงสัยในกำหนดเวลาชำระหนี้ว่า จะต้องชำระหนี้ตามกำหนดเดิม หรือตามกำหนดใหม่เพราะมีเหตุอันทำให้การจัดงานดังกล่าวต้องเลื่อนออกไป จึงมีกำหนดเวลาเป็น 2 กำหนดซึ่งต้องสันนิษฐานว่าลูกหนี้จะชำระในกำหนดเวลาที่ถึงก่อนก็ได้ และเจ้าหนี้จะปฏิเสธไม่รับชำระหนี้ไม่ได้ เจ้าหนี้จะเรียกก่อนถึงกำหนดเวลาหลังไม่ได้
      - เช่น กำหนดชำระหนี้ไว้ว่าจะชำระหนี้ในวัน 15 ค่ำเดือน 8 ก็มีข้อสงสัยได้ว่ากำหนดว่า 15 ค่ำเดือน 8 นั้นเป็นขึ้น 15 ค่ำหรือแรม 15 ค่ำ หรือแม้คู่กรณีกำหนดกันไว้ว่าขึ้น 15 ค่ำเดือน 8 แต่บังเอิญปีนั้นในทางจันทรคติเป็นปีอธิกสุรทิน คือ มีเดือนแปด สองหน คือ เดือนแปดแรกกับเดือนแปดหลัง เช่นนี้ก็เป็นกรณีที่สงสัยในกำหนดเวลาชำระหนี้ได้ ต้องสันนิษฐานตามมาตรา 203 วรรคสอง คือ เจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระก่อนถึงเวลาที่สงสัยนั้นไม่ได้ คือเจ้าหนี้ต้องรอถึงสิบห้าค่ำเดือนแปดหลัง แต่ฝ่ายลูกหนี้จะชำระในวันขึ้นสิบห้าค่ำเดือนแปดแรกก็ได้
    - - :confetti_ball: กำหนดเวลาชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน
        
        การกำหนดเวลาชำระหนี้แบบนี้นั้นกฎหมายได้กล่าวถึงไว้ในมาตรา 204 วรรคหนึ่ง ว่า "ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้วและภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้วลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ใช้ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว"
        
        เช่น ยืมเงินไปและกำหนดว่าจะใช้คืนเมื่อขายข้าวได้แล้ว หรือยืมเรือไปใช้กำหนดจะส่งคืนเมื่อสิ้นฤดูน้ำ
        
        ตัวอย่าง นายแดงยืมเรือพายของนายดำมาใช้ กำหนดส่งคืนเมื่อสิ้นฤดูน้ำ ดังนี้เป็นหนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระหนี้อย่างไร
        ตอบ เป็นหนี้ที่กำหนดชำระมิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน เพราะไม่อาจกำหนดได้ว่าวันใดแน่นอน
      - :confetti_ball: กำหนดเวลาชำระหนี้ตามวันแห่งปฏิทิน
        
        กรณีนี้เป็นกำหนดเวลาชำระหนี้โดยแจ้งชัดตามวันแห่งปฏิทิน ตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา 204 วรรคสอง ว่า " ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน... "
        
        เช่น กำหนดชำระหนี้ในวันที่ 10 สิงหาคม , กำหนดชำระหนี้ในวันสงกรานต์ , กำหนดว่า 2 เดือนนับแต่ทำสัญญาหรือ 1 ปีนับแต่ทำสัญญาก็อยู่ในความหมายนี้ด้วย
        
        นอกจากนี้ยังการกำหนดเวลาชำระหนี้อีกอย่างหนึ่งซึ่งกฎหมายรวมไว้ในกลุ่มนี้คือ " กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจจำนวนนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่ได้บอกกล่าว "
        
        เช่น ตกลงซื้อโคกันจำนวน 30 ตัว กำหนดการส่งมอบโคโดยกำหนดว่าถ้าผู้ขายพร้อมจัดส่งมอบต้องแจ้งให้ผู้ซื้อทราบล่วงหน้า 30 วัน ดังนั้น กำหนดเวลาชำระหนี้จะถึงกำหนดก็ต้องมีการแจ้ง คือ บอกกล่าวล่วงหน้าก่อนและเริ่มนับเวลา 30 วันนับแต่บอกกล่าว
- - - - หนี้บางประเภทนั้นกฎหมายกำหนดให้เจ้าหนี้ต้องเตือนลูกหนี้ก่อนลูกหนี้จึงจะผิดนัด คือ การผิดนัดเกิดจากการกระทำของเจ้าหนี้เพื่อให้คบเงื่อนไขตามกฎหมาย หนี้ประเภทที่เจ้าหนี้ต้องเตือนก่อนลูกหนี้จึงจะผิดนัดได้แก่หนี้ 2 กรณีคือ หนี้ที่กำหนดเวลาชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน และหนี้ที่ไม่มีกำหนดชำระหนี้
        
        :star: หนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน (มาตรา 204 วรรคเเรก)
        
        มาตรา 204 วรรคแรก บัญญัติว่า " ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว "
        
        หนี้ประเภทนี้เป็นหนี้ที่มีกำหนดชำระไม่ใช่ตามวันแห่งปฏิทิน เช่น กำหนดชำระหนี้เมื่อเกี่ยวข้าวเสร็จ เมื่อสิ้นฤดูน้ำหลาก ไม่อาจกำหนดวันที่แน่นอนชัดเจนได้ ดังนั้น เมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว กฎหมายจึงได้กำหนดให้เจ้าหนี้ต้องให้คำเตือนลูกหนี้ก่อน เมื่อลูกหนี้ไม่ชำระตามที่เจ้าหนี้เตือน ลูกหนี้จึงจะผิดนัด ดังนั้น แม้หนี้จะถึงกำหนดชำระแล้วและลูกหนี้ก็ยังไม่ชำระหนี้ ถ้าหากเจ้าหนี้ยังไม่เตือนแล้ว ลูกหนี้ก็ยังไม่ผิดนัด
        
        :star: หนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ (มาตรา 203)
        
        หนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้และจะอนุมานจากพฤติการณ์ทำปวงก็ไม่ได้นั้น มาตรา 203 กำหนดให้เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้โดยพลัน และลูกหนี้ก็มีสิทธิจะชำระหนี้ของตนได้โดยพลันดุจกันนั้น
        
        ถ้าเจ้าหนี้ยังไม่เรียกให้ลูกหนี้ชำระ ลูกหนี้ก็ยังไม่มีหน้าที่ต้องชำระ ลูกหนี้มีสิทธิจะชำระได้ทันทีตั้งแต่ก่อหนี้ แต่หน้าที่ที่จะต้องชำระนั้นจะเริ่มขึ้นเมื่อเจ้าหนี้เรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ การเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ก็คือการเตือนให้ลูกหนี้ชำระหนี้นั่นเอง
        
        ดังนั้น หากไม่มีการเตือนให้ชำระหนี้จากเจ้าหนี้ ลูกหนี้ก็ยังไม่มีหน้าที่ต้องชำระหนี้และยังไม่ผิดนัด จึงถือได้ว่าหนี้ประเภทนี้ลูกหนี้ผิดนัดด้วยกันเตือนของเจ้าหนี้ด้วยเช่นกันหากเตือนแล้วไม่ชำระ
    - - :fire: 1. หนี้ที่มีกำหนดชำระตามวันแห่งปฏิทิน
        
        เช่น จะเอามาส่ง 31 กรกฎาคม 2565 พอถึงเวลาไม่เอามาส่งถือว่าผิดนัดเลย
        
        จะเห็นได้ว่าหนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทินนี้ เช่น กำหนดชำระหนี้ในวันที่ 10 สิงหาคม กำหนดชำระหนี้ในวันสงกรานต์ เช่นนี้ วันที่กำหนดไว้นั้นมีความแน่นอนชัดเจนรู้ได้ตรงกันอยู่แล้ว ดังนั้น กฎหมายจึงกำหนดว่าถ้าลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ตามกำหนดลูกหนี้ก็ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิภักต้องเตือนเลย
        
        ในทำนองเดียวกันหนี้ที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้คำนวณนับได้โดยปฏิทิน เช่น ซื้อขายคู่กันฝูง 1 จำนวน 30 ตัว โดยมีข้อตกลงว่าถ้าเจ้าหนี้พร้อมจะรับชำระหนี้แล้วให้แจ้งแก่ลูกหนี้จะนำโคมาส่งมอบให้ภายใน 7 วัน ดังนี้ เมื่อผู้ซื้อแจ้งให้ทราบแล้ว เมื่อครบกำหนด 7 วัน ซึ่งคำนวณนับได้ตามปฏิทิน เช่นนี้ ถ้าลูกหนี้ไม่นำมาส่งมอบก็ถือว่าผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลยเช่นเดียวกัน
      - :fire: 2. หนี้ละเมิด
        
        หนี้ละเมิดนั้นเกิดขึ้นจากการล่วงสิทธิของผู้อื่น มิใช่เกิดจากนิติกรรมสัญญา จึงไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้
        
        ในเรื่องการผิดนัดสำหรับหนี้ละเมิดนั้น มีบทบัญญัติไว้ในมาตรา 206 ว่า " ในกรณีหนี้อันเกิดแต่มูลละเมิด ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดมาแต่เวลาที่ทำละเมิด "
        
        พราะกฎหมายเห็นว่า เมื่อการทำละเมิดทำให้เขาเสียหายก็มีหน้าที่ต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนทันทีที่ทำละเมิด จึงถือว่าผิดนัดมาแต่เวลาทำละเมิดทันทีโดยไม่ต้องเตือนแต่อย่างใดทั้งสิ้น
    - - การไม่ชำระหนี้เป็นข้อเท็จจริง ส่วนการผิดนัดเป็นข้อกฎหมาย
      - 1) กำหนดเวลาชำระหนี้ ถ้าเป็นการไม่ชำระหนี้ที่มิใช้กำหนดตามวันแห่งปฏิทิน ลูกหนี้จะผิดนัดก็ต่อเมื่อเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว แต่ถ้าเป็นหนี้ที่มีกำหนดชำระตามวันแห่งปฏิทิน ลูกหนี้ก็จะผิดนัดทันทีที่ไม่ชำระหนี้ตามกำหนด การผิดนัดเริ่มขึ้นในวันถัดจากวันที่หนี้ถึงกำหนด ไม่ใช่ผิดนัดในวันถึงกำหนด
      - 2) กำหนดเวลาชำระหนี้ การที่เจ้าหนี้จะทำให้ลูกหนี้ผิดนัดได้นั้นต้องเป็นการเตือนลูกหนี้หลังจากที่หนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว หากยังไม่ถึงกำหนดชำระหนี้ เจ้าหนี้ก็ไม่อาจทำให้ลูกหนี้ผิดนัดได้
      - 3) การผิดนัด คือตราบใดที่ลูกหนี้ยังมีข้ออ้างที่เป็นที่ยอมรับของกฎหมายแล้ว ลูกหนี้ก็ยังไม่ผิดนัด แม้จะถึงกำหนดชำระหนี้แล้วและเจ้าหนี้ก็เตือนลูกหนี้แล้วก็ตาม
    - - 1. เป็นเหตุที่เกิดจากเจ้าหนี้เอง
        
        มาตรา 205 ว่า " ตราบใดการชำระหนี้นั้นยังมิได้กระทำลงเพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบตราบนั้นลูกหนี้ยังหาได้ชื่อว่าผิดนัดไม่ "
        
        เช่น การที่เจ้าหนี้ไม่รับชำระหนี้ตามมาตรา 207 หรือเพราะไม่เสนอชำระหนี้ตอบแทนเมื่อตนมีหน้าที่ต้องชำระหนี้ตอบแทนตามมาตรา 210
        
        ตัวอย่างเช่น เจ้าหนี้ไม่ยอมกรอกหลักฐานแห่งการชำระหนี้ให้ลูกหนี้ตามที่กำหนดใน ปพพ มาตรา 326 หรือเจ้าหนี้ไม่ปฏิบัติการอันตนต้องทำก่อนตามสัญญา ลูกหนี้จึงไม่ชำระหนี้ตามกำหนด
      - 2. เหตุเกิดจากบุคคลภายนอก
        
        เช่น ลูกหนี้ได้พยายามดำเนินการเพื่อรังวัดแบ่งแยกที่ดินตามสัญญาเต็มความสามารถแล้ว แต่รังวัดแบ่งแยกไม่เสร็จเพราะเจ้าพนักงานที่ดินไม่อาจดำเนินการได้ทัน ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด
      - 3. เกิดจากภัยธรรมชาติ
        
        มีสาเหตุมาจากภัยธรรมชาติที่ลูกหนี้ไม่อาจคาดการณ์และไม่อาจป้องกันได้
        
        เช่น รังวัดแบ่งแยกให้ไม่ทันเพราะน้ำท่วม รังวัดไม่ได้ จึงไม่สามารถโอนที่ดินได้ตามกำหนด ก็ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด
  - - - มาตรา 215 " เมื่อลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ให้ต้องตามความประสงค์อันแท้จริงแห่งมูลหนี้ไซร้ เจ้าหนี้จะเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายอันเกิดแต่การนั้นก็ได้ "
      - เมื่อการชำระหนี้ล่าช้า เป็นเหตุให้เกิดความเสียหายแก่เจ้าหนี้ เจ้าหนี้ก็อาจเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนได้
      - เช่น ทำสัญญารับจ้างสร้างบ้านให้เขาตกลงว่าจะสร้างเสร็จใน 6 เดือน แต่สร้างไม่เสร็จล่าช้าไป ทำให้ผู้ว่าจ้างต้องไปเช่าบ้านเขาอยู่ต้องเสียค่าเช่าบ้านในระหว่างนั้น ส่งคืนบ้านเช่าช้ากว่าที่กำหนดทำให้ต้องเสียหายไม่ได้รับค่าเช่าที่ควรจะได้ เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกเอาค่าสินไหมทดแทน
    - - มาตรา 216 " ถ้าโดยเหตุผิดนัด การชำระหนี้กลายเป็นอันไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้ เจ้าหนี้จะบอกปัดไม่ชำระหนี้และจะเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ชำระหนี้ก็ได้ "
      - เช่น ตกลงเช่าห้องริมแม่น้ำเจ้าพระยาเพื่อดูขบวนเสด็จพยุหยาตราทางชลมารค หากมาส่งมอบห้องเช่าล่าช้าไป จนขบวนเสด็จผ่านไปหมดแล้วก็ย่อมไม่สำเร็จประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้ว
      - ช่น ตกลงจ้างตัดชุดเจ้าสาวเพื่อใช้ในวันเลี้ยงฉลองสมรส แต่มาส่งมอบให้หลังจากวันเลี้ยงฉลองสมรสเลยผ่านไปแล้ว ก็ไม่เกิดประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้ว
    - - มาตรา 217 " ลูกหนี้จะต้องรับผิดชอบในความเสียหายบรรดาที่เกิดแต่ความประมาทเลินเล่อในระหว่างเวลาที่ตนผิดนัด ทั้งจะต้องรับผิดชอบในการที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะอุบัติเหตุอันเกิดขึ้นในระหว่างเวลาที่ผิดนั้นนั้นด้วย เว้นแต่ความเสียหายนั้นถึงแม้ว่าตนจะได้ชำระหนี้ทันเวลากำหนดก็คงจะต้องเกิดมีอยู่นั่นเอง "
      - มาตรา 217 นี้เป็นความเสียหายที่เกิดขึ้นในระหว่างผิดนัดเท่านั้นมิใช่เป็นเหตุโดยตรงมาจากการผิดนัด ไม่ว่าจะด้วยความประมาทเลินเล่อของลูกหนี้ หรือเพราะอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในระหว่างผิดนัด ลูกหนี้ก็ต้องรับผิด
      - มาตรา 217 ตอนท้ายที่ว่า " เว้นแต่ความเสียหายนั้นถึงแม้ว่าตนจะได้ชำระหนี้ทันเวลากำหนดก็คงจะต้องเกิดมีอยู่นั่นเอง " คือ
        
        ลูกหนี้จะยกข้ออ้างเพื่อพิสูจน์ให้พ้นความรับผิด ตามมาตรา 217 ได้จะมีได้เฉพาะกรณีที่การชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัยเพราะอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในระหว่างผิดนัดเท่านั้น หากเกิดเพราะความประมาทเลินเล่อแล้วจะอ้างไม่ได้
        
        เช่น แดงรับปากรู้จักต้อยไว้โดยไม่มีบำเหน็จค่าฝาก โดยตกลงกันว่าต้อยจะมารับคืนในวันที่ 30 ธันวาคม ถึงกำหนดต้อยมารับรถคืน แดงยังอยากได้รถไว้ใช้ไปเที่ยวปีใหม่จึงบอกกับต้อยว่าอีก 3 วันจะนำไปคืนให้ ต้อยไม่ยอม แดงจึงแกล้งบอกว่าหากุญแจไม่พบ คืนวันรุ่งขึ้นรถคันดังกล่าวได้ถูกขโมยลักไปทั้งๆที่แดงก็ได้ล็อคประตูรถเรียบร้อยแต่จอดไว้นอกบ้านเหมือนกันกับรถของตน เช่นนี้แดงต้องรับผิดในความเสียหายที่เกิดจากความประมาทเลินเล่อในระหว่างผิดนัด แดงจะอ้างว่ารถที่จอดอยู่บ้านต้อยก็ถูกขโมยไปในวันเดียวกัน หากนำรถไปส่งคืนรถนี้ก็ต้องถูกขโมยไปด้วย ตนจึงไม่ต้องรับผิดในความเสียหายนี้ไม่ได้
        
        แต่ถ้าหากหลังจากที่แดงไม่คืนรถและจอดรถไว้ที่เดิม เกิดไฟไหม้เพราะถังแก๊สระเบิดที่บริเวณข้างเคียงและลุกลามมาไม่บ้านของแดงรวมทั้งรถด้วย และบ้านของต้อยก็ถูกไฟไหม้ด้วย เช่นนี้ แดงสามารถพิสูจน์ได้ว่าแม้ว่าตนเองจะชำระหนี้ตามกำหนด คือส่งคืนรถแก่ต้อยเมื่อวันที่ 30 ธันวาคมนั้น รถก็คงอยู่ที่บ้านของต้อยและก็ถูกไฟไหม้ไปด้วยนั่นเอง กรณีนี้แดงสามารถพิสูจน์เพื่อให้ตนหลุดพ้นจากความรับผิดตามมาตรา 217 ได้
      - เช่น ลูกหนี้ผิดนัดไม่ส่งน้ำตาลแก่ผู้ซื้อตามกำหนด เพราะตกลงราคาไม่ได้ ต่อมารัฐบาลห้ามส่งน้ำตาลออกนอกประเทศ การชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย ลูกหนี้ก็ต้องรับผิด ซึ่งการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยในกรณีนี้ไม่ใช่เป็นอุบัติเหตุ แต่เป็นเพราะความผิดของลูกหนี้ หากลูกหนี้ได้รีบจัดการโดยเร็วไม่ชักช้าเพราะต่อรองราคาการชำระหนี้จะไม่กลายเป็นพ้นวิสัย ลูกหนี้จึงต้องรับผิดตามมาตรา 218 วรรคหนึ่ง
      - กรณีความเสียหายอันเกิดจากประมาทเลินเล่อในระหว่างผิดนัด
        
        ระดับแรก คือ เท่าที่ตนใช้ในกิจการของตน เช่น การรับฝากทรัพย์ไม่มีบำเหน็จค่าฝาก
        
        ระดับที่สอง คือ ระดับของวิญญูชน คนปกติทำยังไงเราก็ทำแบบนั้น เช่น กรณีผู้เช่าทรัพย์ ผู้รับจำนำ
        
        ระดับที่ 3 คือ ระดับของผู้มีวิชาชีพ ต้องใช้ความระมัดระวังในระดับของผู้มีวิชาชีพนั้น เช่น ผู้รับฝากทรัพย์มีบำเหน็จค่าฝาก
        
        ตัวอย่าง แดงจะไปเที่ยวต่างจังหวัดจึงนำรถไปฝากไว้กับต้อยซึ่งเป็นเพื่อนกัน ต้อยก็รับฝากไว้โดยไม่มีค่าฝาก ดังนี้ ต้อยก็มีหน้าที่ต้องใช้ความระมัดระวังสงวนรักษาทรัพย์สินที่ฝากเหมือนเช่นเคยปฏิบัติในกิจการของตน คือตนเองเคยดูแลรถของตนอย่างไรก็ทำเช่นนั้นเเก่รถของแดงที่มาฝากไว้ เช่น ปกติรถของตนเองจอดไว้ในรั้วบ้านก็ไม่ได้ล็อคกุญแจ รถของแดงก็ทำเช่นกันทในระหว่างที่รับฝากไว้นี้หากรถของแดงถูกลักไป ต้อยก็ไม่ต้องรับผิด
        
        แต่หาก แดง กลับมาจากต่างจังหวัดแล้วมารับรถคืน ต้อย กลับไม่ยอมคืนให้เพราะยังต้องการเอารถไว้ใช้อยู่ ต้อยตกเป็นผู้ผิดนัด ในระหว่างผิดนัดนั้นถ้าต้อยยังคงใช้ความระมัดระวังเท่าเดิมและรถหายไปถือว่าต้อยประมาทเลินเล่อแล้ว เพราะเมื่อผิดนัดแล้วต้อยต้องมีความระมัดระวังเพิ่มขึ้นจะใช้ความระมัดระวังเท่าเดิมมาเป็นเกณฑ์ วินิจฉัยความประมาทเลินเล่อของตนไม่ได้ นั่นก็คือความรับผิดในความเสียหายบรรดาที่เกิดแต่ความประมาทเลินเล่อในระหว่างที่ผิดนัดมาตรา 217 เป็นความรับผิดที่เพิ่มขึ้นจากการประมาทเลินเล่อในกรณีปกตินั่นเอง
      - กรณีที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในระหว่างเวลาที่ผิดนัด
        
        ความรับผิดของลูกหนี้ในกรณีที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นระหว่างผิดนัดนั้น ลูกหนี้ก็จะต้องรับผิดเฉพาะเมื่อการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเกิดจากต้นเหตุมาจากการกระทำของคน
        
        เช่น ยืมรถเขามาใช้และเมื่อถึงกำหนดส่งแล้วไม่คืนเขา แม้เจ้าหนี้จะเตือนแล้วลูกหนี้ก็ตกเป็นผู้ผิดนัดทระหว่างนั้นเองขณะที่รถจอดอยู่ที่บ้านได้มีรถบรรทุกวิ่งมาประกอบกับมีน้ำมันหกอยู่บนพื้นถนน รถจึงพุ่งเข้ามาชนรถที่จอดอยู่จนเสียหายใช้การไม่ได้ และคนขับรถบรรทุกก็มิได้ประมาทเลินเล่อ เหตุการณ์ดังกล่าวนี้เป็นเหตุการณ์ที่เกิดระหว่างผิดนัด ลูกหนี้จึงต้องรับผิด
        
        แต่ถ้าเกิดจากภัยธรรมชาติ เช่น เกิดฟ้าผ่าถูกรถเสียหาย เช่นนี้เมื่อไม่ใช่อุบัติเหตุแล้วแม้จะเกิดขึ้นระหว่างผิดนัดลูกหนี้ก็ไม่ต้องรับผิดโดยไม่ต้องพิสูจน์ข้อแก้ตัวของลูกหนี้ตามมาตรา 217 ตอนท้ายอีกเลย
        
        แต่ถ้าเป็นเรื่องที่เกิดจากอุบัติเหตุ เช่น ระหว่างผิดนัดนั้นรถถูกไฟที่ไหม้ลามมาจากที่อื่น ลูกหนี้จะหลุดพ้นจากความผิดก็ต้องพิสูจน์ได้ว่า ถึงแม้ตนจะได้ชำระหนี้ทันกำหนดรถก็คงถูกไฟไหม้เช่นเดียวกันอยู่ดี
        
        อุบัติเหตุ ต้องมีสาเหตุมาจากมนุษย์เท่านั้นไม่รวมเหตุการณ์ธรรมชาติ
        
        เหตุสุดวิสัย เป็นเหตุที่เกิดจากการกระทำของคนก็ได้ หรือเกิดโดยธรรมชาติ เช่นฟ้าผ่า น้ำท่วม แผ่นดินไหว