Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

หน้าที่ในการชำระหนี้ - Coggle Diagram

- - - - "ด้วยอำนาจแห่งมูลหนี้ เจ้าหนี้ย่อมมีสิทธิจะเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้ อนึ่งการชำระหนี้ด้วยงดเว้นการอันใดอันหนึ่งก้ย่อมมีได้"
      - (1) หนี้กระทำการ
        
        หนี้ที่ลูกหนี้ต้องไปทำการงานอย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายอย่างแก่เจ้าหนี้ เช่น ไปสร้างบ้านให้ ไปทำงานต่างๆ ให้แก่นายจ้างตามสัญญาแรงงาน เช่น รับจ้างตัดเสื้อ ขุดดิน
        
        ตัวอย่างเช่น นายหมูรับจ้างตัดหญ้าให้แกนายหมี นายหมูจึงเป็นลูกหนี้ต้องทำการตัดหญ้าให้แก่นายหมี วัตถุแห่งหนี้คือการตัดหญ้า ซึ่งเป็นหนี้กระทำการ
        
        หนี้ที่เกิดแต่มูลละเมิดก็อาจมีวัตถุแห่งหนี้เป็นการกระทำได้ มิใช่ว่าจะต้องชดใช้ค่าสินไหมเป็นเงินอย่างเดียว เช่น ไปทำละเมิดทำให้ทรัพยืสินเขาเสียหาย ก้อาจจะต้องทำการซ่อมแซมทรัพย์สินนั้นให้กลับสภาพเดิม
      - (2) หนี้งดเว้นกระทำการ
        
        หนี้งดเว้นกระทำการ หมายถึง หนี้ที่ลูกหนี้มีความผูกพันว่าจะไม่กระทำการอย่างใดอย่างหนึ่ง ตามที่ตกลงกันไว้ในมาตรา 213 วรรคสาม วิธีการบังคับชำระหนี้ที่บัญญัติว่า "ส่วนหนี้ซึ่งมีวัตถุเป็นอันจะให้งดเว้นการใด เจ้าหนี้จะเรียกร้องให้รื้อถอนการที่ได้กระทำลงแล้วนั้นโดยให้ลูกหนี้เสียค่าใช้จ่าย และให้จัดการอันควรเพื่อการภายหน้าโดยก็ได้" บทบัญญัติหนี้มุ่งถึงหนี้งดเว้นกระทำการที่มีวัตถุแห่งหนี้เป็นการงดเว้นการก่อสร้างเท่านั้น จึงกล่าวถึงการรื้อถอน
        
        ตัวอย่าง นายเงาะทำสัญญากับนายมังคุดว่าจะไม่เปิดร้านขายไก่ทอดแข่งขันกับนายมังคุด เพราะนายมังคุดเคยสอนนายเงาะทำสูตรหมักไก่ ดังนั้นนายเงาะเป็นลูกหนี้ มีหน้าที่ต้องไม่มาเปิดร้านขายไก่ทอดแข่งขันกับนายมังคุดในท้องที่เดียวกัน
        
        วัตถุแห่งหนี้เป็นการงดเว้นกระทำการนี้ ต้องเป็นกรณีที่ลูกหนี้มีหน้าที่ทางหนี้ (Obligation) ไม่ใช่หน้าที่งดเว้นทั่วๆไป (Devoir) หรือจะกล่าวว่าหนี้งดเว้นกระทำการในที่นี้ต้องหมายถึงหนี้ที่อาจบังคับกันได้ตามมาตรา 213 วรรคสาม คือสามารถสั่งให้รื้อถอนการที่ได้กระทำลงแล้ว หรือสั่งให้จัดการอันควรเพื่อกาลภายหน้า เช่น สั่งห้ามล้วงหน้าได้
        
        หนี้กระทำการเป็นหนี้อย่างอื่นที่ไม่ใช่การโอนทรัพย์สิน
        เช่น การรับจ้างวาดรูป ถ้าผู้รับจ้างไม่ส่งมอบรูปวาดก็ต้องคืนราคาและชำระค่าเสียหาย จะบังคับให้ส่งมอบรูปวาดไม่ได้
      - (3)หนี้ส่งมอบทรัพย์สิน
        
        วัตถุแห่งหนี้เป็นการส่งมอบทรัพย์สินนั้น หมายถึง หนี้ที่ลุกหนี้มีหน้าที่ต้องส่งมอบทรัพย์สินแก่เจ้าหนี้ เช่น สัญญาซื้อขายข้าวมันไก่ ฝ่ายผู้ซื้อก็มีหน้าที่ต้องส่งมอบทรัพย์สินคือราคาข้าวมันไก่แก่คนขาย ในขณะที่คนขายก็มีหน้าที่ส่งมอบทรัพย์สินคือข้าวมันไก่แก่ผู้ซื้อ
        
        การโอนกรรมสิทธ์นั้นมุ่งถึงการเปลี่ยนแปลงกรรมสิทธิ์จากคนหนึ่งไปยังอีกคนหนึ่ง ในบางกรณีก็อาจแยกกันเด็กขาดกับการส่งมอบทรัพย์สิน มีได้ทั้งในกรณีสังหาริมทรัพย์กับอสังหาริมทรัพย์ เช่น กรณีสัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ซึ่งเมื่อสัญญาซื้อขายเกิดขึ้นแล้ว กฎหมายหมาตรา458ได้กำหนดว่า "กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินที่ซื้อขายย่อมโอนไปยังผู้ซื้อตั้งแต่เมื่อได้ตกลงซื้อขายกัน"
        
        วิธีการส่งมอบทรัพย์สิน ย่อมขึ้นอยุ่กับสภาพของทรัพย์นั้นเพราะทรัพยืของมีขนาดใหญ่โต ไม่อาจเคลื่อนย้ายได้ง่าย เช่น ที่ดิน บ้านช่อง ดังนั้นการส่งมอบทรัพยืจึงกำหนดไว้อย่างกว้างๆ ดังที่มาตรา 462 กำหนดว่า "การส่งมอบนั้นจะทำอย่างหนึ่งอย่างใดก็ได้สุดแต่ว่าเป็นผลให้ทรัพย์สินนั้นไปอยู่ในเงื่อมมือของผู้ซื้อ"
        
        เช่น การส่งมอบรถยนต์ก็อาจเพียงส่งมอบกุญแจรถ ทำให้ผู้รับมอบสามารถเข้าครอบครองรถได้ การส่งมอบบ้านเช่าก็อาจเพียงส่งมอบกุญแจบ้าน
  - - - เช่น หรือในสัญญาจ้างต่อเติมบ้านวัตถุประสงค์ของสัญญาก็คือการให้ผู้รับจ้างต่อเติมบ้านให้ เมื่อสัญญาจ้างเกิดแล้วหนี้ของฝ่ายผู้รับจ้างก็คือ มีวัตถุแห่งหนี้เป็นการกระทำการ (ต่อเติมบ้าน) ส่วนผู้ว่าจ้างก็มีหน้าที่ส่งมอบทรัพย์
        (ค่าจ้าง)
    - - (1) วัตถุประสงค์ของนิติกรรมนั้น อยู่ในขั้นมูลฐานก่อนก่อหนี้คือเป็นที่มาแห่งหนี้ประการหนึ่งแต่วัตถุแห่งหนี้นั้นเป็นผลเมื่อนิติกรรมเกิดและเกิดหนี้ขึ้นจึงมีวัตถุแห่งหนี้ขึ้นมา
        
        (2) วัตถุประสงค์ของนิติกรรมนั้นก็มีเฉพาะในนิติกรรมเท่านั้นแต่วัตถุแห่งหนี้นั้นมีในหนี้ทุกชนิดไม่ว่าจะเป็นหนี้ที่เกิดจากนิติกรรมหรือหนี้ที่เกิดจากละเมิด จัดการงานนอกสั่งและลาภมิควรได้ ก็จะมีวัตถุแห่งหนี้ทั้งสิ้น
        
        (3) วัตถุประสงค์ของนิติกรรมนั้นมีได้ไม่จำกัดขึ้นอยู่กับความประสงค์ของผู้ทำนิติกรรมนั้นว่าต้องการจะผูกนิติสัมพันธ์กันเรื่องใดแม้จะมิได้มีบัญญัติไว้ในกฎหมาย ได้แก่ สัญญานอกแบบต่างๆ ดังนั้นวัตถุประสงค์ของนิติกรรมจึงมีได้มากมายไม่จำกัดแต่วัตถุแห่งหนี้ไม่ว่าจะเป็นหนี้เกิดจากอะไร ในที่สุดแล้ววัตถุแห่งหนี้ก็มีเพียง 3 อย่างคือ หนี้กระทำการ หนี้งดเว้นกระทำการ และหนี้ส่งมอบทรัพย์สินเท่านั้น
  - - - ทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้มีบัญญัติไว้ในมาตรา 195 ว่า "เมื่อทรัพย์ซึ้งเป็นวัตถูแห่งหนี้นั้นได้ระบุไว้แต่เป็นประเภท และถ้าตามสภาพแห่งนิติกรรม หรือตามเจตนาของคู่กรณี ไม่อาจจะกำหนดไว้ว่าทรัพย์นั้นจะพึงเป็นชนิดอย่างไรไซร้ ท่านว่าลูกหนี้จะต้องส่งมอบทรัพย์ชนิดปานกลาง
        
        ถ้าลูกหนี้ได้กระทำการอันตนจะพึงต้องทำเพื่อส่งมอบทรัพยืสินนั้นทุกประการแล้วก็ดี ถ้าลูกหนี้ได้เลือกกำหนดทรัพย์ที่จะส่งมอบแล้วด้วยความยินยอมของเจ้าหนี้ก็ดี ท่านว่าทรัพย์นั้นจึงเป็นวัตถุเเห่งหนี้จำเดิทแต่เวลานั้นไป"
      - ทรัพย์ที่ส่งมอบนี้เป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุที่จะใช้ส่งมอบ คือหนี้ในกรณีหนี้วัตถุแห่งหนี้คือการส่งมอบทรัพย์สิน ทรัพย์สินนั้นจึงเป็นวัตถุแห่งการชำระหนี้ มิใช่เป็นวัตถุแห่งหนี้ *ทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งการชำระหนี้ คือ ทรัพย์ที่ลูกหนี้มีหน้าที่ต้องส่งมอบแก่เจ้าหนี้นั้นเอง
        
        ทรัพย์ที่ลูกหนี้จะต้องส่งมอบนี้เมื่อคำนึงถึงสถานะของทรัพย์นั้น อาจแยกออกได้เป็น 2 อย่างคือ เงินตราอย่างหนึ่ง และทรัพย์สินอื่นที่ไม่ใช่เงินตราอีกอย่างหนึ่ง ซึ่งมีกฎหมายกำหนดกำเกณฑ์เกี่ยวกับทรัพย์ทั้งสองประเภทนี้ไว้แตกต่างกัน จึงแยกพิจารณาออกเป็น 2 ส่วน คือ
        
        1) ทรัพย์ที่ส่งมอบเป็นทรัพย์สินทั่วไป ทรัพย์สินที่ที่จะส่งมอบเป็นทรัพย์สินทั่วไปนี้อาจเป็นได้ทั้งสังหาริมทรัพย์และอสังหาริมทรัพย์ และจะเป็นทรัพย์เฉพาะหรือไม่ใช่ก็ได้ และแม้จะเป็นทรัพย์ในอนาคต คือในขณะที่เกิดหนี้กันนั้น ลูกหนี้ยังไม่มีทรัพย์นั้นอยู่เลยก็ได้
        
        เช่น เขียวทำสัญญาขายโซฟา 50 ตัว ให้แก่แดงกำหนดส่งมอบใน 1 เดือน เช่นนี้ แม้เขียวจะยังไม่มีโซฟาอยู่เลยในขณะทำสัญญาและเกิดหนี้นั้น ทรัพย์นั้นยังเป็นทรัพย์ในอนาคตก็ได้
        
        ทรัพย์ที่ลูกหนี้จะต้องส่งมอบ หากเป็นทรัพย์เฉพาะสิ่่ง คือทรัพย์ที่รู้แน่นอนแล้วว่าเป็นทรัพย์ชิ้นใด เช่น ซื้อม้าชื่อลิ่วลม ซื้อรถหมายเลขทะเบียนที่แน่นอนแล้ว เช่นนี้ ทรัพย์นั้นก็เป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่ง (การชำระ) หนี้ที่ลูกหนี้มีหน้าที่ต้องส่งมอบ แต่ถ้าหากทรัพย์นั้นไม่ใช่ทรัพย์เฉพาะสิ่ง เช่น ตกลงซ์้อข้าวสาร 10 กระสอบ เช่นนี้ ก็มีปัญหาว่า ลูกหนี้จะต้องส่งมอบทรัพย์ใด ซึ่งมี 2 กรณีดังนี้
        
        (1) การที่ทรัพย์นั้นจะเป็นวัตถุแห่งหนี้ในกรณีหนี้ทรัพย์นั้นไม่ใช่ทรัพย์เฉพาะสิ่ง เช่น หนี้ส่งมอบข้าวสาร 1 กระสอบ เช่นนี้ทรัพย์นั้นก้ไม่ใช่วัตถุแห่งหนี้ เพราะลูกหนี้จะไปเอาข้าวสารกระสอบใดมาส่งมอบก็ได้
        
        (2) กรณีทรัพย์ที่ต้องส่งมอบได้ระบุไว้เป็นเพียงประเภท เมื่อทรัพย์ที่จะชำระหนี้ได้ระบุไว้เป็นเพียงประเภทเป็นต้นว่าต้องส่งมอบข้าวสารจำนวน 10 กิโลกรัม เช่นนี้ปัญหาว่าลูกหนี้จะต้องส่งมอบข้าวสารที่มีคุณภาพอย่างไร กฎหมายได้กำหนดหน้าที่ของลูกหนี้ไว้ในมาตรา 195 วรรคแรก บทบัญญัตินี้จะเห็นได้ว่าแม้ทรัพย์ซึ่งเป็นวัตถุแห่งหนี้นั้นจะระบุไว้เป็นเพียงประเภท เช่นจะส่งมอบข้าวสาร 10 กิโลกรัมก็จะต้องพิจารณาถึงสภาพแห่งนิติกรรมหรือเจตนาของคู่กรณีก่อน ว่าสภาพแห่งนิติกรรมนั้นจะต้องส่งมอบทรัพย์ชนิดใด เช่นซื้อข้าวสารเพื่อส่งไปประกวดคุณภาพข้าวสารระดับโลกเช่นนี้ก็ย่อมต้องส่งข้าวสารชนิดที่ดีเยี่ยม เพราะสภาพของนิติกรรมที่จะต้องส่งไปประกวดคุณภาพก็ต้องเปลี่ยนข่าวสารที่มีคุณภาพหรือตามเจตนาของคู่กรณีเช่นลูกค้าเคยมาซื้อข้าวหอมมะลิ 100% เป็นประจำเช่นนี้ก็เห็นได้ว่าเจตนาของคู่กรณีนั้นต้องการซื้อขายข้าวหอมมะลิ 100% นั้น ก็ต้องส่งมอบข้าวสารหอมมะลิ 100% แต่เมื่อไม่อาจกำหนดชนิดของทรัพย์นั้นได้ตามสภาพของนิติกรรมหรือตามเจตนาของคู่กรณีแล้วกฏหมายจึงกำหนดหน้าที่ว่าลูกหนี้จะต้องส่งมอบทรัพย์ชนิดปานกลาง คือลูกหนี้ไม่มีหน้าที่ที่จะส่งมอบข้าวสารชนิดดีเยี่ยมให้ และลูกหนี้จะส่งมอบข้าวสารที่มีคุณภาพต่ำสุดแก่เจ้าหนี้ก็ไม่ได้ด้วย
        
        2) ทรัพย์ที่จะส่งมอบเป็นเงินตรา ทรัพย์ที่ลูกหนี้จะต้องส่งมอบ หรือทรัพย์ที่เป็นวัตถุแห่งการชำระหนี้นั้นนอกจากทรัพย์ทั่วๆไป อย่างอื่นแล้ว เงินตราก็เป็นทรัพย์ที่ลูกหนี้จะต้องส่งมอบอย่างหนึ่ง เงินตรานั้นมีลักษณะพิเศษกว่าทรัพย์สินอื่นอยู่หลายประการทั้งโดยธรรมชาติการใช้สอยและการกำหนดโดยกฎหมายที่ และการกำหนดโดยกฎหมายที่เห็นได้ชัดเจน
        
        ประการแรก ก็คือเงินตรานั้นมูลค่าอยู่ที่ราคาที่ตราไว้มิได้อยู่ที่คุณภาพความใหม่เก่าเช่นธนบัตรราคา 1000 บาทมูลค่าก็เป็น 1000 บาทตามราคาที่ตาไว้ไม่ว่าธนบัตรนั้นจากเพิ่งออกมาจากโรงพิมพ์ธนบัตรหรือใช้ผ่านเปลี่ยนมือกันจนเก่า ก็มีก็มีมูลค่า 1000 บาทเท่ากันต่างกับทรัพย์สินอื่นที่หากเป็นของใหม่ก็จะมีราคาหากใช้แล้วชำรุดก็จะมีราคาต่ำ
        
        ประการที่สอง เงินตรานั้นโดยและโดยสภาพแล้วไม่มีการชำระหนี้ด้วยเงินตราจะกลายเป็นพ้นวิสัยไปได้พ่อการชำระหนี้ด้วยเงินตรานั้นจะเอาเงินตราฉบับใดมาชำระก็ได้และแม้เงินตราชนิดนั้นจะเลิกใช้ไปแล้วก็ยังต้องชำระด้วยเงินตราชนิดที่ใช้กันอยู่ จะถือจะถือเป็นการชำระหนี้เป็นพ้นวิสัยไม่ได้
        
        ประการที่สาม หนี้เงินนั้นมีดอกเบี้ยได้กฎหมายได้กำหนดดอกเบี้ยให้ในกรณีหนี้เงินไว้เป็นกรณีเช่นการกู้ยืมเงินที่มีดอกเบี้ยได้ด้วยความตกลงของคู่กรณีและแม้บางกรณีกฎหมายก็ยังกำหนดดอกเบี้ยให้เองเช่นกรณีผิดนัดตามมาตรา 224
        
        1 more item...
        
        (1) กรณีหนี้เงินได้แสดงไว้เป็นเงินตราประเทศมาตรา 156 บัญญัติว่าถ้าหนี้เงินได้แสดงไว้เป็นเงินตราต่างประเทศ ท่านว่าจะส่งใช้เป็นเงินไทยก็ได้ การเปลี่ยนเงินนี้ให้คิดตามอัตราแลกเปลี่ยนเงิน ณ สถานที่และในเวลาที่ใช้เงิน บทกฎหมายนี้บทกฎหมายนี้ให้สิทธิ์แก่ลูกหนี้ที่จะชำระหนี้เป็นเงินต่างประเทศตามที่แสดงไว้ก็ได้หรือจะใช้เป็นเงินไทยก็ได้เช่นลูกหนี้ซื้อสินค้าที่แสดงราคาเป็นเงินเหรียญสหรัฐ ลูกหนี้จะชำระเป็นเงินเหรียญสหรัฐหรือจะชำระเป็นเงินไทยก็ได้เมื่อจะชำระเป็นเงินไทยก็จะต้องมีการคำนวณอัตราแลกเปลี่ยน ซึ่งอัตราการแลกเปลี่ยนเงินนี้ แต่ละสถานที่แต่ละเวลาก็อาจไม่เท่ากันกฏหมายจึงได้กำหนดให้คิดตามอัตราแลกเปลี่ยนเงินนัดสถานที่และเวลาใช้เงิน
        
        ตัวอย่างเช่น มีหนี้เป็นเงินสหรัฐอยู่ 1000 เหรียญกำหนดชำระหนี้ในวันที่ 1 เมษายนแต่ลูกหนี้มาชำระในวันที่ 1 พฤษภาคม ก็ต้องคำนวณว่าการที่ลูกหนี้ผิดนัดไม่ชำระหนี้มมาชำระวันที่ 1 พฤษภาคม ลูกหนี้อาจต้องเสียดอกเบี้ยระหว่างผิดนัดสมมุติว่าเป็นเงินอีก 10 เรียนรวมลูกหนี้ต้องชำระ 1010 เหรียญ ถ้าชำระเป็นเงินไทยก็ต้องคำนวณอัตราแลกเปลี่ยนในเวลาที่ชำระคือวันที่ 1 พฤษภาคมมิใช่วันที่ 1 เมษายนซึ่งเป็นวันหนี้ถึงกำหนด และถ้าและถ้าชำระเงินที่กรุงเทพก็ต้องคำนวณตามอัตราแลกเปลี่ยนที่กรุงเทพหากชำระเงินที่เชียงใหม่ก็คำนวณอัตราแลกเปลี่ยนของธนาคารพาณิชย์ที่เชียงใหม่
        
        (2) กรณีเงินตราที่จะพึงส่งใช้เป็นอันยกเลิกไม่ใช้แล้ว เงินตราชนิดต่างๆนั้นอาจมีการเปลี่ยนแปลงบางชนิดอาจยกเลิก เช่น ประเทศไทยในอดีตใช้เงินพดด้วงใช้เงินอัฐเป็นเงินตราหรือในสมัยโบราณใช้อีแป๊ะทหรือเบี้ย เป็นสื่อกลางในการเปลี่ยนแปลง แต่ปัจจุบันเงินตราเหล่านั้นยกเลิกไปหมดแล้วก็จะมีปัญหาว่าจะไปหาเงินตรานั้นมาจากไหนเพื่อชำระหนี้และแม้ว่าจะหาได้เมื่อนำมาใช้ชำระหนี้จะเกิดประโยชน์อะไรแก่เจ้าหนี้เพราะนำไปใช้อะไรก็ไม่ได้กฏหมายจึงกำหนดทางแก้ไว้ในมาตรา 197บทบัทบัญญัตินี้ต้องถือว่าเป็นบทบัญญัติที่บังคับแก่ทั้งสองฝ่ายคือทั้งฝ่ายลูกหนี้และฝ่ายเจ้าหนี้คือกฎหมายให้ถือเสมือนหนึ่งว่ามิได้ระบุไว้ให้ใช้เงินตราชนิดนั้น ตัวอย่างเช่นกู้เงินมาเป็นเงินมาร์คเยอรมัน แต่เมื่อถึงกำหนดชำระหนี้เงินมาร์คเยอรมันไม่ใช้แล้วเพราะเปลี่ยนมาใช้เงินยูโรร่วมกันกับภูมิภาคในยุโรปแล้ว ดังนี้ ลูกหนี้ก็จะชำระด้วยเงินมาร์คอีกไม่ได้เจ้าหนี้ก็จะเรียกให้ชำระเงินมาร์คไม่ได้ด้วยเช่นกัน มิใช้สิทธิ์เฉพาะแก่ลูกหนี้เท่านั้น
  - - - 1) สิทธิในการเลือก
        การเลือกชำระหนี้นั้นกฎหมายกำหนดไว้ในมาตรา 198 และมาตรา 201 อาจแยกสิทธิในการเลือกออกได้เป็น 4 กรณีดังนี้
        
        ก) ถ้ากำหนดไว้ให้ผู้ใดเป็นผู้เลือกซึ่งอาจเป็นได้ทั้งเจ้าหนี้ลูกหนี้หรือบุคคลภายนอกก็ได้สิทธิ์ในการเลือกก็ต้องเป็นไปตามที่ตกลงกันไว้นั้น (มาตรา 198 มาตรา 201 )
        
        ข) ถ้าไม่ได้กำหนดไว้ว่าใครเป็นผู้เลือกสิทธิการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้ (มาตรา 198
        
        ค) ถ้ากำหนดให้บุคคลภายนอกเป็นผู้เลือกและผู้นั้นไม่อาจจะเลือกได้เช่นป่วยหนักไม่รู้สึกตัวหรือไม่เต็มใจจะเลือกสิทธิการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้
        
        ง) ถ้ากำหนดให้ฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เป็นฝ่ายเลือกและฝ่ายที่มีสิทธิในการเลือกนั้นไม่เลือกภายในเวลาที่กำหนดสิทธิในการเลือกย่อมตกไปอยู่แก่อีกฝ่ายหนึ่ง “ฝ่าย” ในมาตรา 200 นั้นหมายถึงลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เท่านั้นไม่หมายความถึงบุคคลภายนอกเพราะบุคคลภายนอกไม่ใช่
        “ฝ่าย”ใดฝ่ายหนึ่งในความสัมพันธ์ทางหนี้ทั้งสิ้น
      - 2) วิธีการเลือกกฎหมายได้กำหนดวิธีการเลือกไว้โดยแยกเป็น 2 กรณีคือ
        
        ก) กรณีกรณีฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เป็นผู้มีสิทธิ์เลือกในมาตรา 199 วรรคแรก การแสดงเจตนาแสดงเจตนาเลือการแสดงเจตนาเลือกนี้จะแสดงเจตนาโดยชัดแจ้งหรือแสดงโดยปริยายก็ได้ทั้งสิ้น
        
        ข) กรณีกรณีบุคคลภายนอกเป็นผู้มีสิทธิ์ทิเลือกมาตรา 201 วรรคแรก กรณีนี้เป็นเรื่องที่ผู้มีสิทธิเลือกเป็นบุคคลภายนอกไม่ใช่ทั้งสองฝ่ายลูกหนี้และเจ้าหนี้โดยที่ผู้ต้องปฏิบัติการชำระหนี้คือลูกหนี้ ดังนั้นเพื่อให้ลูกหนี้ปฏิบัติได้ถูกต้องตามเจตนาของผู้เลือกกฎหมายจึงกำหนดให้กระทำการด้วยด้วยแสดงเจตนาแก่ลูกหนี้และการชำระหนี้นั้นลูกหนี้ก็ต้องชำระแก่เจ้าหนี้หรือแม้จะมีการชำระให้ชำระแก่บุคคลอื่นก็เป็นไปภายใต้สิทธิเรียกร้องของเจ้าหนี้ ดัดังนั้นกฎหมายจึงกำหนดให้ลูกหนี้ต้องแจ้งความนั้นแก่เจ้าหนี้
        
        ตัวอย่างเช่น นายแดงต้องการซื้อเสื้อเป็นของขวัญแก่นายดำในราคา 1000 บาทเจ้าของร้านบอกว่ามีสองตัวราคาเท่ากันแต่รูปแบบต่างกันจึงตกลงให้นายดำบุคคลภายนอกเป็นผู้เลือกเช่นนี้นายดำซึ่งเป็นบุคคลภายนอก (คือไม่ใช่ลูกหนี้และเจ้าหนี้) จึงเป็นผู้เลือกโดยการแสดงเจตนาแก่เจ้าของร้านขายเสื้อและเจ้าของร้านขายเสื้อก็ต้องแจ้งแก่นายแดงผู้เป็นเจ้าหนี้ด้วย
      - 3) ระยะเวลาในการเลือก มีบทบัญญัติไว้ในมาตรา 200 แบ่งได้เป็น 2 กรณี คือ
        
        ก) มีกำหนดระยะเวลาให้เลือกซึ่งอาจกำหนดไว้โดยนิติกรรมที่ก่อหนี้นั้นในกรณีเช่นนี้ ฝ่ายที่มีสิทธิที่จะเลือกก็ต้องเลือกเสียภายในเวลาที่กำหนดนั้นถ้าไม่เลือกในเวลาที่กำหนดสิทธิในการเลือกก็จะตกไปอยู่แก่อีกฝ่ายหนึ่ง
        ในกรณีในกรณีที่บุคคลภายนอกเป็นผู้เลือกก็เช่นเดียวกันบุคคลภายนอกก็ต้องเลือกภายในเวลาที่กำหนดถ้าไม่เลือกก็อาจถือได้ว่าไม่เต็มใจจะเลือก
        
        ข) กรณีกรณีมิได้กำหนดเวลาให้เลือกกฎหมายได้กำหนดว่าเมื่อนี่ถึงกำหนดชำระฝ่ายที่ไม่มีสิทธิ์จะเลือกอาจกำหนดเวลาพอสมควรแก่เหตุแล้ว บอกกล่าวบอกกล่าวให้ฝ่ายโน้นใช้สิทธิ์เลือกภายในเวลาอันนั้นคือให้ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิ์จะเลือกเป็นผู้กำหนดเวลาโดยมีเงื่อนไขว่าต้องเป็นกรณีที่หนี้ถึงกำหนดชำระแล้วและระยะเวลาที่กำหนดนั้นต้องพอสมควรแก่เหตุ
      - 4) ผลของการเลือก การเลือกนั้นกฎหมายกำหนดให้แสดงเจตนาต่อคู่กรณีอีกฝ่ายหนึ่งดังกล่าวแล้วการใช้สิทธิเลือกนั้นก็เป็นการแสดงเจตนาที่มีผลในทางกฎหมายดังนั้นการจะเกิดการเลือกต้องหมายถึงว่าการเรื่องนั้นมีผลแล้วตามหลักการแสดงเจตนาในมาตรา 168 และมาตรา 169 แล้ว แต่แต่ว่าเป็นการแสดงเจตนาต่อบุคคลผู้อยู่เฉพาะหน้าหรือต่อบุคคลผู้อยู่ห่างโดยระยะทางเมื่อการแสดงเจตนามีผลแล้วจึงจะถือว่าการเลือกนั้นมีผลบังคับแล้ว
      - 5) กรณีการชำระหนี้บางอย่างเป็นพ้นวิสัย
        ในระหว่างที่มีหนี้เกิดขึ้นและหนี้นั้นมีการอันพึงต้องทำเพื่อชำระหนี้มีหลายอย่างแต่ลูกหนี้ต้องทำเพียงบางอย่างคือกรณีมีการเลือกชำระหนี้แต่การชำระหนี้บางอย่างกับเป็นผลวิสัยจะบังคับกันอย่างไรนั้น หลัหลักเกณฑ์ที่บัญญัติไว้ในมาตรา 202 นี้ต้องแยกพิจารณากรณีที่การชำระหนี้อย่างใดอย่างหนึ่งเป็นพ้นวิสัยดังนี้
        
        (1) กรณีตกเป็นอันผลวิสัยจะทำได้มาแต่ต้น คือการชำระหนี้บางอย่างพ้นวิสัยมาก่อนทำนิติกรรมแล้วเช่นนี้การชำระหนี้ส่วนนั้นแม้จะมีการตกลงกันก็ย่อมตกเป็นโมฆะตามมาตรา 150 แล้วดังนั้นจึงจำกัดนี่ไว้เพียงการชำระหนี้อย่างอื่นที่ไม่ผลวิสัยเท่านั้น
        
        ตัวอย่างเช่น แดงทราบว่าต้อยมีลูกสุนัขอยู่ 3 ตัวคือตัวสีดำ ตัวสีขาว และตัวหนึ่งสีด่าง แดงพบต้อยที่ตลาดจึงขอซื้อลูกสุนัขตัวหนึ่ง ต้อยตกลงขายให้โดยให้แดงเลือกเอาตัวใดก็ได้ใน 3 ตัวปรากฏว่าขณะที่ตกลงซื้อขายกันนั้นลูกสุนัขสีขาวที่อยู่ที่บ้านได้ตายเสียก่อนแล้วโดยที่แดงและต่อยก็ไม่ทราบกรณีเช่นนี้สัญญาส่วนที่ตกลงมาถึงลูกสุนัขสีขาวจึงตกเป็นโมฆะ แดงก็จะเลือกได้เพียงตัวสีดำและตัวสีแดงเท่านั้น
        
        (2) กรณีการอันพึงต้องทำเพื่อชำระหนี้บางอย่างก็ได้มาเป็นพ้นวิสัยในภายหลัง ในกรณีนี้หมายถึงหลังจากที่ได้ก่อหนี้แล้วการชำระหนี้บางอย่างมากลายเป็นพ้นวิสัยในภายหลังแต่ก็ต้องก่อนที่ผู้มีสิทธิเลือกจะใช้สิทธิเลือก เพราะหากเขาใช้สิทธิ์เลือกแล้วเพียงแต่การที่เลือกนั้นเท่านั้นที่ให้ถือเป็นการชำระหนี้อันกำหนดให้เป็นการกระทำแต่ต้นมาตามมาตรา 199 วรรคสอง การชำระหนี้บางอย่างการชำระหนี้บางอย่างที่กลายเป็นพ้นวิสัยที่เกิดขึ้นหลังจากก่อหนี้แต่ก่อนที่ผู้มีสิทธิจะใช้สิทธิเลือกนี้ยังต้องแบ่งเป็น 2 กรณีคือ
        
        ก) กรณีที่ต้องชำระหนี้บางอย่างเป็นคนนิสัยที่ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิ์จะเลือกไม่ต้องรับผิดชอบกรณีนี้ท่านให้จำกัดหนี้อย่างอื่นที่ไม่พ้นวิสัยเท่านั้น
        
        ตัวอย่าง แดงตกลงซื้อลูกสุนัขจากต้อยที่มีอยู่ 3?ตัวคือสีดำสีขาวและสีด่าง โดยตกลงกันให้แดงเลือกเอาตัวใดก็ได้หรือให้แจ้งแก่ต้อยก่อนส่งมอบในอีก 7 วันข้างหน้าปรากฏว่าก่อนที่แดงแจ้งว่าจะเลือกตัวใดลูกสุนัขตัวสีขาวถูกรถของคนข้างบ้านทับตายเสียก่อนเช่นนี้การชำระหนี้จึงจำกัดไว้เฉพาะลูกสุนัขอีกสองตัวที่เหลือเท่านั้นแดงจะเลือกตัวสีขาวไม่ได้
        
        ข) กรณีที่การชำระหนี้บางอย่างกลายเป็นพ้นวิสัยที่ฝ่ายไม่มีสิทธิ์จะเลือกต้องรับผิดชอบกรณีนี้ผู้มีสิทธิ์เลือกก็ไม่ถูกจำกัดให้ต้องเลือกส่วนที่จะเป็นวิสัยเท่านั้นและถ้าเค้าเลือกส่วนที่เป็นผลวิสัยการชำระหนี้โดยตรงก็ไม่สามารถทำได้ก็ต้องบังคับตามมาตรา 218 คือลูกหนี้ต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทน จากตัวอย่างในข้อ ก) ถ้าการที่ลูกสุนัขสีขาวตายลงเพราะต้อยผสมอาหารให้ลูกสุนัขผิดมียาฆ่าแมลงปนลงไปด้วยทำให้ลูกสุนัขสีขาวตายเหลือเพียงสีดำกับสีด่างเช่นนี้แดงก็ยังมีสิทธิที่จะเลือกให้ต้อยส่งมอบลูกสุนัขตัวใดก็ได้ใน 3 ตัวนั้นรวมทั้งตัวที่ตายไปแล้วด้วยถ้าแดงเลือกตัวสีดำหรือตัวสีแดง ต้อยก็ส่งมอบตามที่แดงเลือกแต่ถ้าแดงเลือกตัวสีขาวต้อยก็ต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทนตามมาตรา218
- - - - (1) หนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฏิทินในมาตรา 204 วรรคแรกบัญญัติว่า “ ถ้าลูกหนี้ถึงกำหนดชำระแล้วและภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้วลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซด์ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว”
        หนี้ประเภทนี้เป็นหนี้ที่มีกำหนดชำระมิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน เช่นกำหนดชำระหนี้เมื่อเกี่ยวข้าวเสร็จเมื่อฤดูน้ำหลากไม่อาจกำหนดวันที่แน่นอนชัดเจนได้ดังนั้นเมื่อนี่ถึงกำหนดชำระแล้วกฏหมายจึงได้กำหนดให้เจ้าหนี้ต้องให้คำเตือนลูกหนี้ก่อนเมื่อลูกหนี้ไม่ชำระตามที่เจ้าหนี้เตือนลูกหนี้จึงจะผิดนัดดังนั้นแม้หนี้จะถึงกำหนดชำระแล้วและลูกหนี้ก็ยังไม่ชำระหนี้ถ้าหากเจ้าหนี้ยังไม่เตือนแล้วลูกหนี้ก็ยังไม่ผิดนัด
        
        เช่น ยืมกระบือไปใช้ไถนาดูตกลงว่าเมื่อไถนาเสร็จจะส่งคืน ปรากฏว่าในระหว่างที่ไถนาไปได้เพียงบางส่วนกระบืออีกตัวนึงของผู้ให้ยืมถูกคนร้ายลักไป ผู้ให้ยืมจึงมาทวงกระบือตัวที่ยืมมาไถนาคืนทั้งทั้งที่ยังไถนาไม่เสร็จเมื่อผู้ยืมจะไม่ยอมส่งคืนก็ไม่ถือว่าผิดนัดเพราะหนี้ยังไม่ถึงกำหนดการเตือนต้องเตือนเมื่อถึงกำหนดชำระแล้วกรณีกำหนดเวลาชำระหนี้ไม่ได้กำหนดไว้แจ้งชัดแต่อนุมานจากพฤติการณ์ได้ก็ต้องบังคับตามนี้ถือว่าเป็นหนี้ที่มีกำหนดชำระมิใช่ตามวันแห่งปฏิทินตามมาตรา 204 วรรคแรกด้วย
      - (2) หนี้ที่ไม่มีกำหนดชำหนี้ ตามมาตรา 203 หนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้และจะอนุมานจากพฤติการณ์ทั้งปวงก็ไม่ได้นั้นมาตรา 203 กำหนดให้เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้โดยพลัน และลูกหนี้ก็มีสิทธิที่จะชำระหนี้ของตนได้โดยพลันดุจกันนั้นแม้จะมองได้ว่าแสดงว่ากฎหมายให้ถือเอาว่าหนี้ประเภทนี้ถึงกำหนดทันทีที่ได้ก่อหนี้ก็ตามแต่ ถ้าเจ้าหนี้ยังไม่เรียกให้ลูกหนี้ชำระลูกหนี้ก็ยังไม่มีหน้าที่ต้องชำระลูกหนี้มีสิทธิที่จะชำระได้ทันทีตั้งแต่ก่อหนี้แต่หน้าที่ที่จะต้องชำระนั้นจะเริ่มขึ้นเมื่อเจ้าหนี้ ชำระหนี้นั่นเอง ดังนั้นหากไม่มีการเตือนให้ชำระหนี้จากเจ้าหนี้ลูกหนี้ก็ยังไม่มีหน้าที่ชำระหนี้และยังไม่ผิดนัดจึงถือได้ว่าหนี้ประเภทนี้ลูกหนี้ผิดนัดด้วยการเตือนของเจ้าหนี้ด้วยเช่นกัน
    - - (1) หนี้ที่มีกำหนดชำระตามวันแห่งปฏิทินหรือหนี้ที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ซึ่งอาจคำนวณนับได้ตามวันแห่งปฏิทินกฎหมายกำหนดไว้ในมาตรา 204 วรรคสอง “ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทินและลูกหนี้มิได้ชำระหนี้ตามกำหนดไซร้ท่านว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องตัดเตือนเลยวิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่บอกกล่าว”
        จะเห็นได้ว่าหนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทินนี้เช่นกำหนดชำระหนี้ในวันที่ 10 สิงหาคมกำหนดชำระหนี้ในวันสงกรานต์เช่นนี้วันที่กำหนดไว้นั้นมีความแน่นอนชัดเจนหรือได้ตรงกันอยู่แล้วดังนั้นกฎหมายจึงกำหนดว่าถ้าลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ตามกำหนดลูกหนี้ก็ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลยในทำนองเดียวกันหนี้ที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้คำนวณนับได้โดยปฏิทินเช่นซื้อขายคู่กันฝูงหนึ่งจำนวน 30 ตัว โดยมีข้อตกลงว่าถ้าจะมีพร้อมจะรับชำระหนี้แล้วให้แจ้งแก่ลูกหนี้ ลูลูกหนี้จะนำโคมาส่งมอบให้ภายในเจ็ดวันดังนี้เมื่อผู้ซื้อแจ้งให้ทราบแล้วเมื่อครบกำหนดเจ็ดวันซึ่งคำนวณนับได้ตามปฏิทินเช่นนี้ถ้าลูกหนี้ไม่นำมาส่งมอบก็ถือว่าผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลยเช่นเดียวกัน
        
        ตัวอย่างเช่นคำพิพากษาฎีกาที่ ๖๖๔/๒๕๓๐วินิจฉัยว่าหลังจากที่โจทก์แจ้งให้จำเลยรับเอาซองกระสุนปืนไปแก้ไขจำเลยเพิกเฉยไม่แจ้งให้โรงงานผู้ผลิตในประเทศสารัทธ์อเมริการับไปดำเนินการแก้ไขให้ถูกต้องแล้วนำมาส่งมอบแก่โจทก์จนกระทั่งโจทก์มีหนังสือแจ้งให้จำเลยปฏิบัติตามสัญญาโดยให้นำซองกระสุนปืนที่ถูกต้องส่งมอบแก่โจทก์ภายใน 30 วันนับจากวันที่จำเลยได้รับหนังสือดังกล่าวจำเลยได้รับหนังสือวันที่ 25 มกราคมครบกำหนดวันที่ 24 กุมภาพันธ์จำเลยไม่ปฏิบัติถือว่าจำเลยผิดนัดโจทก์มีสิทธิ์ทิบอกเลิกสัญญา
      - (2)หนี้ละเมิด หนี้ละเมิดนั้นเกิดขึ้นจากการล่วงสิทธิของผู้อื่นมิใช่เกิดจากนิติกรรมสัญญาจึงไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ในเรื่องการผิดนัด สำหรับหนี้ละเมิดนั้นมีบัญญัติไว้ในมาตรา 206 ว่า “ในกรณีนี้อันเกิดแต่มูลละเมิดลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดมาแต่เวลาที่ทำละเมิด” เพราะกฎหมายเห็นว่าเมื่อการทำละเมิดทำให้เขาเสียหายก็มีหน้าที่ต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนทันทีที่ทำละเมิดจึงถือว่าผิดนัดมาแต่เวลาที่ทำละเมิดทันทีโดยไม่ต้องเตือนแต่อย่างใดทั้งสิ้นรวมถึงค่าเสียหายในอนาคตก็ต้องเสียดอกเบี้ยตั้งแต่เวลาที่ทำละเมิด
        
        หนี้ละเมิดนั้นในกรณีที่มีบุคคลอื่นที่ต้องร่วมรับผิดกับผู้กระทำละเมิดเช่นนายจ้างตามมาตรา 425 ตัวการตามมาตรา 427 บิดามารดาผู้เยาตามมาตรา 429 และครูบาอาจารย์นายจ้างผู้รับดูแลคนไร้ความสามารถตามมาตรา 430 บุคคลเหล่านี้ก็ต้องรับผิดในหนี้ละเมิดก็ต้องรับผิดในดอกเบี้ยนับแต่วันกระทำละเมิดด้วย
        
        ค่าสินไหมทดแทนที่จะใช้แก่ผู้เสียหายนั้นในกรณีที่โจทก์เรียกค่าเสียหายในอนาคตมาด้วยค่าเสียหายในอนาคตนั้นศาลก็ให้ดอกเบี้ยตั้งแต่วันผิดนัดคือวันกระทำละเมิดด้วยแต่กรณีค่าเสียหายที่เกิดขึ้นภายหลัง เช่นค่ารักษาพยาบาล ค่าปลงศพซึ่งศาลกำหนดให้ในภายหลังศาลก็จะให้ดอกเบี้ยนับแต่วันที่ศาลกำหนดให้ใช้เงินนั้นส่วนค่าขาดไร้อุปการะมเมื่อศาลกำหนดให้ใช้ก็เป็นหนี้เงินที่ต้องใช้ตามคำพิพากษาจึงต้องเสียดอกเบี้ยตั้งแต่วันที่ศาลพิพากษาเป็นต้นไป
        
        อย่างไรก็ตามหนี้อันเกิดแต่มูลละเมิดนั้นหากมีการทำสัญญาประนีประนอมยอมความกัน เช่นรถชนกันแล้วคู่กรณีตกลงทำสัญญาประนีประนอมยอมความกันในจำนวนค่าเสียหายและตกลงกันว่าจะชดใช้ค่าเสียหายให้ภายในกำหนดเวลาที่ตกลงกัน เช่นนี้ย่อมเป็นการแปลงหนี้ใหม่ หนี้ที่เกิดจากมูลละเมิดนั้นจึงระงับสิ้นไปด้วยการเแปลงหนี้แล้วเกิดหนี้ใหม่ตามสัญญาประนีประนอมยอมความหากมีการผิดสัญญาก็ต้องบังคับการตามสัญญาซึ่งก็ต้องแล้วแต่ข้อสัญญาที่ตกลงกันนั้นจะถือว่าผิดนัดตั้งแต่เวลาทำละเมิดตามมาตรา 206 อีกไม่ได้แล้ว
    - - (1) กำหนดเวลาชำระหนี้นั้นเป็นกำหนดที่ลูกหนี้จะต้องชำระหนี้แต่การผิดนัดเป็นผลของการไม่ชำระหนี้ตามกำหนดประกอบกับเงื่อนไขบางประการของกฎหมาย กล่าวคือ ถ้าเป็นการไม่ชำระหนี้ที่มิใช่กำหนดตามวันแห่งปฏิทินลูกหนี้จะผิดนัดก็ต่อเมื่อเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้วแต่ถ้าเป็นหนี้ที่กำหนดชำระวันแห่งปฏิทินลูกหนี้ก็จะผิดนัดทันทีที่ไม่ชำระตามกำหนดแม้กระนั้นการผิดนัดก็ยังเริ่มขึ้นในวันถัดจากวันที่นี่ถึงกำหนดไม่ใช่ผิดนัดในวันถึงกำหนด
        
        (2) กำหนดเวลาชำระหนี้เป็นกำหนดที่เจ้าหนี้สามารถเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้และเป็นองค์ประกอบสำคัญประการหนึ่งของการผิดนัดคือการที่เจ้าหนี้จะทำให้ลูกหนี้ผิดนัดได้นั้นต้องเป็นการเตือนลูกหนี้หลังจากที่นี่ถึงกำหนดชำระแล้วหายยังไม่ถึงกำหนดชำระหนี้เจ้าหนี้ก็ไม่อาจทำให้ลูกหนี้ผิดนัดได้แม้เจ้าหนี้จะเตือนให้ลูกหนี้ชำระลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ก็ยังไม่ผิดนัดเพราะอยู่นี่ยังสามารถถือเอาประโยชน์แห่งเงื่อนเวลาเวลาได้อยู่ถ้ากรณีไม่ต้องด้วยมาตรา 193
        
        (3) การผิดนัดนั้นแม้จะถึงกำหนดเวลาชำระหนี้และมีเงื่อนไขอื่นที่อาจทำให้ลูกหนี้ผิดนัด เช่นการเตือนของเจ้าหนี้แล้วก็ตามอาการที่ไม่ชำระหนี้นั้นมีเหตุที่ลูกหนี้จะอ้างได้ว่าไม่ใช่ความผิดของตนแต่เกิดจากพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบแล้วตามมาตรา 205 ก็ถือว่าลูกหนี้ยังไม่ผิดนัด คือตราบใดที่ลูกหนี้ยังมีข้ออ้างที่เป็นที่ยอมรับของกฎหมายแล้วรู้นี่ก็ยังไม่ผิดนัดแม้จะถึงกำหนดชำระหนี้แล้วและเจ้าหนี้ก็เตือนลูกหนี้แล้วก็ตาม
    - - (1) เป็นเหตุที่เกิดจากเจ้าหนี้เองการที่ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้นั้นหากเกิดเพราะเจ้าหนี้จะต้องรับผิดแล้วก็ถือเป็นพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบเหตุที่เจ้าหนี้จะต้องรับผิดนั้นอาจมีหลายเหตุด้วยกันได้แก่กรณีเจ้าหนี้ผิดนัดและกรณีที่เจ้าหนี้ต้องรับผิดด้วยเหตุอื่นอีก
        
        (2) เหตุเหตุเกิดจากบุคคลภายนอกบางครั้งการชำระหนี้ยังไม่ได้กระทำลงนั้นเป็นพฤติการณ์ที่โทษลูกหนี้ไม่ได้ เพราะเป็นเหตุเกิดจากบุคคลภายนอกซึ่งเป็นเรื่องนอกอำนาจของลูกหนี้ที่จะป้องกันได้ เช่นตกลงกันทำสัญญาจะซื้อขายที่ดินโดยตกลวกันว่าลูกหนี้จะรังวัดแบ่งแย่งที่ดินที่จะซื้อขายและไปโอนให้แก่ผู้ซื้อภายในเวลาที่กำหนด ปรากฎว่าลูกหนี้ได้พยายามดำเนินการเพื่อรังวัดแบ่งแยกที่ดินตามสัญญาเต็มความสามารถแล้วแต่รังวัดแบ่งแยกไม่เสร็จเพราะเจ้าพนักงานที่ดินไม่อาจดำเนินการได้ทันถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด (ฎีกา ๑๘๔๓/๒๕๒๕) แต่ถ้ามีเหตุจะเกิดจากบุคคลภายนอกแต่ลูกหนี้ก็มีส่วนผิดเช่นนี้ ลูกหนี้ก็จะอ้างไม่ได้ เช่น เจ้าพนักงานรังวัดดำเนินการรังวัดแบ่งแยกให้ไม่ทันตามกำหนดเพราะลูกหนี้ดำเนินการล่าช้าเองจะอ้างว่าเป็นพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบไม่ได้ (ฎีกา ๒๔๐/๒๕๒๕)
        
        (3) เกิดจากภัยธรรมชาติ การที่ลูกหนี้ไม่อาจชำระหนี้ได้ทันตามกำหนดการมีสาเหตุมาจากภัยธรรมชาติที่ลูกหนี้ไม่อาจคาดการณ์และไม่อาจป้องกันได้ก็ถือว่าเป็นพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบเช่นกันเช่นรังวัดแบ่งแยกให้ไม่ทันเพราะน้ำท่วมรังวัดไม่ได้จึงไม่สามารถโอนที่ดินได้ตามกำหนดก็ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด (ฎีกา ๗๕๐/๒๕๑๘) ภัยธรรมชาตินี้อาจเป็นโรคภัยไข้เจ็บก็ถือว่าเป็นภัยธรรมชาติได้แต่ก็ต้องร้ายแรงถึงขนาดที่เป็นเหตุให้ไม่อาจชำระหนี้ตามกำหนดด้วยหากไม่ร้ายแรงถึงขนาดแล้วก็จะอ้างไม่ได้เช่นอ้างว่าเดินทางไปต่างจังหวัดและเจ็บป่วยระหว่างทางโดยไม่ปรากฏว่าเจ็บป่วยขนาดไหนหรือไม่อาจเดินทางได้ต้องถือว่าลูกหนี้ผิดนัด (ฎีกา ๑๒๖๕/๒๕๑๒)
  - - - ความเสียหายที่เกิดจากความประมาทเลินเล่อของลูกหนี้นี้อาจมีความเข้าใจผิดว่ากฎหมายบัญญัติว่าลูกหนี้ต้องรับผิดชอบในบรรดาความเสียหายที่เกิดแต่ประมาทเลินเล่อในระหว่างผิดนัด ดังนั้นถ้าลูกหนี้จงใจทำให้เกิดความเสียหายแล้วก็ไม่ต้องรับผิดความจริงแล้วในกรณีที่ลูกหนี้จงใจกระทำให้เกิดความเสียหายนั้นแม้ไม่ใช่ระหว่างผิดนัดลูกหนี้ก็ต้องรับผิดอยู่แล้ว ดังนั้นจึงมิใช่เรื่องที่เป็นความรับผิดที่เพิ่มขึ้นเมื่อลูกหนี้ผิดนัดจึงไม่ได้บัญญัติถึงกรณีจูงใจอีกแต่หากเป็นความเสียหายที่เกิดขึ้นระหว่างผิดนัดโดยลูกหนี้จงใจทำให้เกิดความเสียหายลูกหนี้ก็ต้องรับผิดอยู่แล้ว (ฎีกา ๑๒๙๖/๒๕๑๘) เพราะลูกหนี้ไม่สามารถชำระหนี้ให้ต้องตามความประสงค์แห่งมูลหนี้ตามมาตรา 215 โดยไม่อาจอ้างพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ต้องรับผิดชอบลูกหนี้ก็ต้องรับผิดแต่ไม่ใช่เป็นการรับผิดตามมาตรานี้ในทำนองเดียวกับในกรณีที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยยเพราะอุบัติเหตุอันเกิดในระหว่างผิดนัดซึ่งมาตรานี้บัญญัติให้ต้องรับผิดก็ไม่ได้หมายความว่าถ้าเกิดเพราะเหตุอื่นที่ไม่ใช่อุบัติเหตุแต่เป็นพ่อการกระทำของลูกหนี้ที่เกิดขึ้นในระหว่างลูกหนี้ผิดนัดแล้วลูกหนี้จากไม่ต้องรับผิด
        
        เช่น ลูกหนี้ผิดนัดไม่ส่งน้ำตาลแก่ผู้ซื้อตามกำหนดเพราะตกลงราคาไม่ได้ต่อมารัฐบาลห้ามส่งน้ำตาลออกนอกประเทศการชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย ลูกหนี้ก็ต้องรับผิด (ฎีกา ๒๕๘/๒๕๒๓) ซึ่งการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยในกรณีนี้ไม่ใช่เป็นอุบัติเหตุแต่เป็นเพราะความผิดของลูกหนี้หากลูกหนี้ได้รีบจัดการโดยเร็วไม่ชักช้าเพราะต่อรองราคาการชำระหนี้ก็จะไม่กลายเป็นพ้นวิสัย ดังนั้นไม่ว่าการชำระหนี้จะกลายเป็นพ้นวิสัยจะเกิดขึ้นระหว่างผิดนัดหรือก่อนที่จะผิดนัดลูกหนี้ก็ต้องรับผิดตามมาตรา 218 วรรคแรกอยู่แล้วจึงไม่ได้บัญญัติไว้ในมาตรานี้เช่นกัน
        
        ในกรณีของความเสียหายอันเกิดจากประมาทเลินเล่อในระหว่างผิดนัดนั้นเมื่ออธิบายมาแล้วว่าความลับผิดในมาตรานี้หมายถึงเฉพาะความรับผิดที่หากไม่มีการผิดนัดแล้วลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดก็อาจทำให้เกิดความสงสัยได้ว่าถ้าลูกหนี้ประมาทเลินเล่อก่อนที่จะผิดนัดนั้นลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดหรือแท้จริงแล้วการประมาทเลินเล่อก็คือการไม่ระมัดระวังตามหน้าที่ของตนที่ต้องใช้ความระมัดระวังนั่นเองหน้าที่ที่จะต้องระมัดระวังนี้มิได้หมายความว่าลูกหนี้ทุกกรณีต้องระมัดระวังเท่ากันหมดเพราะหน้าที่ต้องใช้ความระมัดระวังนั้นกฎหมายกำหนดไว้หลายระดับเช่น ผู้รับฝากทรัพย์โดยไม่มีบำเหน็จค่าฝากมีหน้าที่ต้องระมัดระวังขั้นต่ำคือเท่าที่ตนเองประพฤติในกิจการของตนตามมาตรา 659 วรรคแรกแต่ถ้าเป็นการรับฝากทรัพย์นั้นโดยมีบำเหน็จค่าฝากก็จะต้องมีระดับความระมัดระวังสูงขึ้น
        
        ประเด็นที่จะต้องพิจารณาต่อไปว่าข้อแก้ตัวของลูกหนี้ในมาตรา 217 ตอนท้ายที่ว่าเว้นแต่ความเสียหายนั้นถึงแม้ว่าตนจะได้ชำระหนี้ทันเวลากำหนดก็คงจะต้องเกิดมีอยู่นั่นเองนั่นจะยกขึ้นอ้างให้ไม่ต้องรับผิดได้ทั้งกรณีที่ความเสียหายเกิดแต่ความประมาทเลินเล่อและกรณีอุบัติเหตุหรือจะยกขึ้นอ้างได้แต่เฉพาะกรณีอุบัติเหตุเท่านั้น
        
        ตัวอย่าง แดงรับฝากรถจากต้อยไว้โดยไม่มีบำเหน็จค่าฝากโดยตกลงกันว่าต้อยจะมารับคืนในวันที่ 30 ธันวาคมถึงกำหนดต้อยมารับรถคืนแดงยังอยากได้รถไว้ใช้ไปเที่ยวปีใหม่จึงบอกกลับไปว่าอีก 3 วันจะนำไปคืนให้ต้อยไม่ยอมแดงจึงแกล้งบอกว่าหากุญแจไม่พบคืนวันรุ่งขึ้นรถคันดังกล่าวได้ถูกขโมยลักไปทั้งๆที่แดงก็ได้ล็อกประตูรถเรียบร้อยแต่จอดไว้นอกบ้านเหมือนกันกับรถของตนเช่นนี้แดงต้องรับผิดในความเสียหายที่เกิดจากความประมาทเลินเล่อในระหว่างผิดนัดแดงจะอ้างว่ารถของต้อยที่จอดอยู่ที่บ้านต้อยอีกคันนึงก็ถูกขโมยลักไปในคืนเดียวกันดังนั้นถ้าตนเองนำรถไปส่งขึ้นรถคันนี้ก็ต้องถูกขโมยไปด้วยตนจึงไม่ต้องรับผิดในความเสียหายหรือไม่ได้แต่ถ้าหากหลังจากพี่แดงไม่คืนรถและจอดรถไว้ที่เดิมเกิดไฟไหม้เพราะถังแก๊สระเบิดที่บริเวณข้างเคียงและลุกลามมาไม่บ้านของแดงด้วยทางรถด้วยและบ้านของตนก็ถูกไฟไหม้ด้วยเช่นนี้แดงสามารถพิสูจน์ได้ว่าแม้ว่าตนเองจะชำระหนี้ตามกำหนดคือส่งคืนรถแก่ต้อยเมื่อวันที่ 30 ธันวาคมนั้นรถก็คงจะอยู่ที่บ้านของต้อยและก็ถูกไฟไหม้ไปด้วยนั่นเอง กรณีกรณีหลังนี้แบรนด์สามารถพิสูจน์เพื่อให้ต้นหลุดพ้นจากความรับผิดตามมาตรา 217 ได้
    - - เช่นทำสัญญารับจ้างสร้างบ้านให้เขาตกลงว่าจะสร้างเสร็จใน 6 เดือนแต่สร้างไม่เสร็จล่าช้าไปทำให้ผู้ว่าจ้างต้องไปเช่าบ้านเขาอยู่ต้องเสียค่าเช่าบ้านในระหว่างนั้นส่งคืนบ้านเช่าช้ากว่าที่กำหนดทำให้ต้องเสียหายไม่ได้รับค่าเช่าที่ควรจะได้ (ฎีกา ๘๐๔/๒๕๒๗,๑๕๘๕/๒๕๑๓) ผู้เช่าไม่ออกจากที่ดินที่เช่าตามสัญญาทำให้ผู้ให้เช่าต้องถูกผู้จะซื้อที่ดินปรับตามสัญญาจะซื้อขาย (ฎีกาที่ ๑๒๕๑/๒๕๒๑) ไม่ชำระหนี้เงินตามกำหนดเจ้าหนี้จึงไม่มีเงินที่จะไปชำระค่าซื้อสินค้าที่ไปทำสัญญาและวางมัดจำไว้ทำให้ถูกลิปเงินมัดจำอย่างนี้ก็เป็นค่าเสียหายที่เกิดจากการผิดนัดไม่ชำระหนี้ นอกจากความเสียหายที่เกิดขึ้นจริงจากการชำระหนี้ล่าช้าแล้วบางกรณีอาจไม่มีความเสียหายจริงกฏหมายก็อาจกำหนดค่าเสียหายอันเกิดแต่การผิดนัดให้ด้วย เช่นกรณีกนี้เงินที่เมื่อลูกหนี้ผิดนัดไม่ชำระหนี้กฎหมายให้ต้องรับผิดในดอกเบี้ยระหว่างผิดนัดตามมาตรา 224 โดยกฎหมายมองว่าเป็นค่าเสียโอกาสในการที่จะนำเงินนั้นไปทำประโยชน์ใดใดที่จะให้เกิดผลงอกเงยขึ้นมาทั้งทั้งที่เจ้าหนี้แม้จะได้รับเงินนั้นมาตามกำหนดก็อาจไม่ได้นำไปทำอะไรเลยก็ตาม
        
        ขอให้สังเกตว่าค่าสินไหมทดแทนความเสียหายอันเกิดแต่การผิดนัดนี้มีข้อควรสังเกต 2 ประการคือประการแรกเป็นค่าสินไหมทดแทนที่เกิดขึ้นจากการผิดนัดโดยตรง ประการที่สองเป็นความรับผิดที่เพิ่มขึ้นมาจากการชำระหนี้ปกติที่แม้เมื่อผิดนัดลูกหนี้ก็ยังต้องรับผิดชำระหนี้ไม่เกี่ยวกับค่าสินไหมทดแทนแทนการชำระหนี้และแม้ในที่สุดหากจะมีการเรียกค่าสินไหมทดแทนการชำระหนี้ก็เป็นคนละส่วนกับการเรียกค่าสินไหมทดแทนที่เกิดจากการผิดนัด
        การเรียกค่าสินไหมทดแทนจะเรียกกันได้เพียงใดนั้นจะได้ยกไปพิจารณาร่วมกันในเรื่องของการเรียกค่าสินไหมทดแทน
    - - เช่นตกลงเช่าห้องริมแม่น้ำเจ้าพระยาเพื่อดูขบวนเสด็จพยุหะยาตราทางชลมารค หากมาส่งมอบห้องเช่าล่าช้าไปจนขบวนเสด็จผ่านไปหมดแล้วก็ย่อมไม่สำเร็จประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้วหรือตกลงจ้างตัดชุดเจ้าสาวเพื่อใช้ในวันเลี้ยงฉลองสมรสแต่มาส่งมอบให้หลังจากวันเลี้ยงฉลองสมรสผ่านไปแล้วก็ไม่เกิดประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้ว ดังนั้นหนี้ประเภทนี้จึงมีบทบัญญัติให้สิทธิแก่เจ้าหนี้ในการปฏิเสธไม่รับชำระหนี้ในกรณีผิดนัดในมาตรา 116 ว่า “ถ้าโดยเหตุผิดนัดการชำระหนี้กลายเป็นอันไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้เจ้าหนี้จะบอกปัดไม่รับชำระหนี้แล้วจะเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ชำระหนี้ก็ได้”
        
        บทบัญญัติมาตรา 116 และมาตรา 388 นี้จะแสดงได้ว่ากรณีนี้ต้องเป็นหนี้ที่กำหนดเวลาเป็นสาระสำคัญโดยการแสดงเจตนาของคู่กรณีในการทำสัญญาหรือตามสภาพเวลาเป็นสาระสำคัญซึ่งคู่กรณีก็จะทราบได้ตั้งแต่แรกแล้วว่าเวลาชำระหนี้เป็นสาระสำคัญ เช่นจ้างให้ขนสินค้าไปส่งลงเรือเดินสมุทร ซึ่งจะออกจากถ้าวันที่ 10 ตุลาคม ดังนี้เวลาซึ่งเรือจะออกจากถ้าจึงเป็นสาระสำคัญหรือจ้างตัดชุดวิวาห์เช่นนี้ก็เห็นได้ดูสภาพว่าเวลาย่อมเป็นสาระสำคัญหรือโจทก์จะซื้อที่ดินของจำเลยไปขายต่อแต่จำเลยไม่อาจส่งมอบ น.ส. ๓ ก. ให้โจทก์ก็ได้ตามกำหนดศาลฎีกาวินิจฉัยว่ากำหนดเวลาส่งมอบ น.ส. ๓ ก. เป็นสาระสำคัญหากเมื่อส่งมอบช้าย่อมเป็นการไร้ประโยชน์แก่โจทก์โจทก์จึงมีสิทธิ์บอกเลิกสัญญาได้โดยไม่ต้องบอกกล่าวตามมาตรา 387 ( ฎีกาที่ ๑๘๕๖/๒๕๒๓)
        
        ผลของหนี้ที่กำหนดเวลาชำระเป็นสาระสำคัญ
        หนี้ที่กำหนดเวลาเป็นชำระหนี้เป็นสาระสำคัญไม่ว่าจะเป็นสาระสำคัญมาแต่ต้นหรือเจ้าหนี้มาบอกกล่าวให้เวลาเป็นสาระสำคัญตามมาตรา 388 ดังกล่าวนี้เมื่อลูกหนี้ผิดนัดเจ้าหนี้ก็มีสิทธิที่จะบอกปัดไม่รับชำระหนี้และเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนการชำระหนี้ได้แต่เจ้าหนี้จะไม่บอกปัดและคงให้ลูกหนี้ชำระหนี้เพียงแต่เรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อการชำระหนี้ล่าช้าก็ได้อย่างไรก็ตามหนี้ที่กำหนดเวลาชำระหนี้เป็นสาระสำคัญที่เจ้าหนี้มีสิทธิที่จะบอกปัดไม่รับชำระหนี้นี้แต่หากคู่กรณีไม่ถือเอาเวลาเป็นสาระสำคัญแล้วก็แสดงว่าแม้ลูกหนี้จะผิดนัดการชำระหนี้ก็ยังคงเป็นประโยชน์ต่อเจ้าหนี้อยู่ เช่นนี้เจ้าหนี้จะบอกปัดไม่รับชำระหนี้และเรียกค่าเสียหายไม่ได้เจ้าหนี้จะเรียกได้ก็แต่เพียงค่าเสียหายอันเกิดแต่การผิดนัดเท่านั้น เช่นจ้างตัดชุดเจ้าสาวเพื่อใช้ในวันฉลองสมรสแต่ผู้รับจ้างตัดไม่ทันวันงานซึ่งปกติแล้วผู้ว่าจ้างมีสิทธิที่จะมอบปัดไม่รับชำระหนี้ได้ตามมาตรา 216 แต่ผู้รับจ้างขอผลัดล่าช้าไปอีก 3 วันซึ่งในวันงานไปแล้วแต่ผู้ว่าจ้างก็ยินยอมด้วยความคิดว่าเก็บไว้เป็นที่ระลึกแต่พอครบกำหนดที่ขอผลัดวันก็ยังตัดไม่เสร็จอีก เช่นนี้เจ้าหนี้จะบอกปัดไม่รับชำระหนี้และเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ชำระหนี้ไม่ได้แล้วเพราะหนี้ได้กลายเป็นหนี้ที่เวลาการชำระหนี้ไม่เป็นสาระสำคัญไปแล้ว เว้นแต่เจ้าหนี้จะใช้สิทธิบอกกล่าวตามมาตรา 387 ใหม่เท่านั้น
- - - - ตัวอย่างเช่น ยืมที่รถน้ำสังขอเพื่อไปใช้ในวันแต่งงานโดยไม่ได้ตกลงกันว่าจะคืนเมื่อไร แต่ก็อนุมานจากพฤติการณ์ได้ว่าเมื่อเป็นการยืมไปใช้ในวันแต่งงานก็ต้องชำระเมื่อหลังจากแต่งงานเสร็จแล้วจึงต้องถือว่าเป็นหนี้มีกำหนดชำระหนี้ที่จะถือว่าไม่มีกำหนดชำระและอนุมานจากพฤติการณ์ก็ไม่ได้นั้นเช่น กู้ยืมเงินไปโดยมิได้กำหนดวันชำระคืนไว้ หรือการที่เราไปซื้อของจากงานแสดงสินค้าต่างๆอาจเป็นเครื่องเสียง เครื่องใช้ไฟฟ้า ดังนี้ถ้าไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้และอนุมานจากพฤติการณ์ไม่ได้ก็ถือว่าเป็นหนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้และจะต้องบังคับตามมาตรา 203 นี้
        
        การอนุมานจากพฤติการณ์ว่าเจ้าหนี้และลูกหนี้มีการตกลงชำระกันเมื่อใดนี้จะต้องดูประกอบกันหลายอย่างเช่นวัตถุประสงค์ของการทำสัญญาเหตุการณ์ที่ทำให้มีการทำสัญญากับประเพณีทางการค้าหรือการปฏิบัติระหว่างคู่กรณีและอื่นๆซึ่งจะต้องพิจารณาเป็นกรณีไป เช่น การเข้าไปสั่งซื้ออาหารในร้านอาหารที่ขายอาหารเพื่อบริโภคในเวลาอาหารย่อมต้องหมายถึงว่าต้องต้องใช้ชำระหนี้ คือ ส่งมอบอาหารเพื่อรับประทานในเวลานั้นแต่การสั่งอาหารเพื่อให้ไปส่งเพื่อจะเลี้ยงอาหารเพลแก่พระในวันรุ่งขึ้นแม้จะมาสั่งในตอนเย็นก็สามารถอนุมานได้ว่าจะต้องส่งมอบในตอนก่อนเวลาอาหารเพลของพระในวันรุ่งขึ้นหรือกรณีที่ลูกค้าเคยสั่งของและเคยชำระราคากันเมื่อสิ้นเดือนกันเป็นประจำเช่นนี้เมื่อมาสั่งสินค้าเช่นนั้นก็อนุมานจากการปฏิบัติระหว่างคู่กรณีว่าจะต้องชำระราคากันเมื่อสิ้นเดือน
  - - - (1) กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้แต่เป็นที่สงสัย ก็กรณีนี้มาตรา 203 วรรคสองบัญญัติว่า “ถ้าได้กำหนดเวลาไว้แต่หากกรณีเป็นที่สงสัยท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนถึงเวลานั้นหาได้ไม่แต่ฝ่ายลูกหนี้จะชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้นก็ได้” การที่กฎหมายบัญญัติไว้ว่าถ้าได้กำหนดเวลาไว้แต่หากกรณีเป็นที่สงสัยนั้นเห็นว่าหากกรณีเป็นที่สงสัยนั้นไม่ได้หมายความว่าสงสัยในกำหนดเวลาชำระหนี้เพราะวันเดือนปีหรือกำหนดอื่นอันเป็นเวลาที่จะพึงชำระหนี้ได้กำหนดกันไว้แล้วไม่อาจเป็นที่สงสัยได้พ่อที่เกิดเป็นกรณีอันสงสัยก็คือเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้นได้หรือไม่ หรืออีกนัยหนึ่งเกิดสงสัยขึ้นว่าประโยชน์แห่งเวลาได้แก่ฝ่ายเจ้าหนี้ไม่ใช่แก่ฝ่ายลูกหนี้และเจ้าหนี้จะเอาชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้นดังนี้ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนกำหนดหาไม่ได้ แต่ในอุทการณ์ของกรมร่างกฎหมายให้ตัวอย่างสำหรับกรณีนี้ว่า
        
        “ก.ให้ ข. ยืมขันเงินใบหนึ่งไปใช้ในงานมงคลสมรสบุตรสาวของ ข.เผอิญการสมรสต้องเลื่อนไป 1 เดือน ก. ไม่อาจเรียกร้องขันเงินคืนก่อนเสร็จการสมรสเว้นแต่ก. จะพิสูจน์ได้ว่า ข. มิได้มีเจตนาเอาขันนั้นไว้เกินกว่า 15 วันแต่ถึงอย่างไรก็ดี ข. อาจคืนขันก่อนทำการมงคลสมรสได้” ซึ่งจากอุทาหรณ์ที่ยกไว้ในร่างกฏหมายก็เห็นได้ว่าเป็นกรณีที่มีข้อสงสัยในกำหนดเวลาชำระหนี้ว่าจะต้องชำระหนี้ตามกำหนดเดิมหรือตามกำหนดใหม่ถ้ามีเหตุอันทำให้การจัดงานดังกล่าวต้องเลื่อนออกไปจึงมีกำหนดเวลาเป็นสองกำหนดซึ่งต้องสันนิษฐานว่าลูกหนี้จะชำระในกำหนดเวลาถึงก่อนก็ได้และเจ้าหนี้จะปฏิเสธไม่รับชำระหนี้ไม่ได้แต่ถ้าเจ้าหนี้จะเรียกก่อนถึงกำหนดเวลาหลังไม่ได้
        ผู้เขียนมีความเห็นว่ากำหนดเวลาชำระหนี้นั้นแม้จะกำหนดตามวันแห่งปฏิทินก็ยังอาจเป็นที่สงสัยได้เช่นกำหนดชำระหนี้ไว้ว่าจะชำระหนี้ในวัน 15 ค่ำเดือน8 ก็มีข้อสงสัยได้ว่าที่กำหนดว่า 15 ค่ำเดือน8 นั้นเป็นขึ้น 15 ค่ำหรือแรม 15 ค่ำหรือแม้คู่กรณีกำหนดกันไว้ว่าขึ้น 15 ค่ำเดือน8 แต่บังเอิญปีนั้นในทางจันทรคติเป็นปีอธิกสุรทินคือมีเดือน8 สองหนคือเดือน8 แรกกับเดือน8หลัง เช่นนี้ก็เป็นกรณีที่สงสัยในกำหนดเวลาชำระหนี้ได้และต้องสันนิษฐานตามมาตรา 203 วรรคสอง เจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระก่อนถึงเวลาที่สงสัยนั้นไม่ได้คือเจ้าหนี้ต้องรอถึง 15 ค่ำเดือน8หลัง แต่ฝ่ายลูกหนี้จะชำระในวันขึ้น 15 ค่ำเดือน8 แรกก็ได้
      - (2) กำหนดการชำระหนี้ไว้เป็นที่ไม่สงสัย แบ่งออกเป็น 2 อย่าง มีผลบังคับใช้แตกต่างกันคือ
        
        1.กำหนดเวลาชำระหนี้ตามวันแห่งปฏิทินกรณีนี้เป็นการกำหนดเวลาชำระหนี้โดยแจ้งชัดตามวันแห่งปฏิทินตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา 204 วรรคสองว่าถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทินเช่นกำหนดชำระหนี้ในวันที่ 10 สิงหาคมกำหนดชำระหนี้ในวันสงกรานต์เป็นต้น
        
        2.กำหนดเวลาชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฏิทินกำหนดเวลาชำระหนี้แบบนี้นั้นกฎหมายได้กล่าวถึงไว้ในมาตรา 204 วรรคแรกว่า “ถ้านี่ถึงกำหนดชำระแล้วและภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้วลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซด์ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว”เมื่อเทียบกับมาตรา 204 วรรคสองที่ให้คำว่าถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทินจึงต้องแปลความกำหนดเวลาชำระหนี้ตามมาตรา 204 วรรคแรกว่าเป็นกำหนดเวลาที่มิใช่ตามวรรคสองนั่นก็คือตั้งแปลว่าเป็นกำหนดเวลาชำระหนี้ที่มิใช่ตามวันแห่งปฏิทินนั่นเอง เช่นยืมเงินไปแลกกำหนดว่าจะใช้คืนเมื่อขายข้าวได้แล้วหรือยืมเรือไปใช้กำหนดจะสูงขึ้นเมื่อสิ้นฤดูน้ำเป็นต้น
        
        กำหนดเวลาชำระหนี้นี้อาจมีการเปลี่ยนแปลงได้ เช่นเดิมกำหนดชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทินเมื่อถึงกำหนดนั้นไม่มีการชำระหนี้ขึ้นด้วยเหตุอย่างใดอย่างหนึ่งที่ไม่ใช่ความผิดของลูกหนี้ก็อาจมีผลทำให้นี่นั้นกลายเป็นหนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระไปได้
        
        ตัวอย่างเช่น ฎีกาที่ ๒๒๒๕/๒๕๔๐ ทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินพิพาทเป็นวันเสาร์อันเป็นวันหยุดราชการไม่อาจจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินที่พิพาทกันได้ แต่กรณีดังกล่าวไม่อยู่ในบังคับแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา ๑๙๓/๘ ที่บัญญัติให้นับวันที่เริ่มทำการใหม่ต่อจากวันที่หยุดการเป็นวันสุดท้ายของระยะเวลาเป็นวันหยุดทำการตามประกาศเป็นทางการหรือตามประเพณีจึง ถือไม่ได้ว่าจำเลยต้องไปโอนที่ดินพิพาทให้แก่โจทก์ในวันเริ่มทำการใหม่ต่อจากวันหยุดทำการอีกด้วยดังนั้นการที่จําเลยไม่ได้จดทะเบียนโอนที่ดินพิพาทให้แก่โจทก์ แต่จำเลยยังคงมีความผูกพันตามสัญญาจะซื้อขายที่จะโอนที่ดินพิพาทให้แก่โจทก์ต่อไปเมื่อต่อมาจำเลยมีหนังสือบอกเลิกสัญญาดังกล่าวไปยังโจทก์ซึ่งแสดงว่าจำเลยไม่ยอมโอนที่ดินพิพาทให้แก่โจทก์แล้วจำเลยจึง เป็นฝ่ายผิดสัญญาจากฎีกาฉบับนี้จะเห็นได้ว่าเดิมเป็นหนี้ที่มีกำหนดชำระตามวันแห่งปฏิทิน แต่การชำระหนี้ในวันนั้นไม่อาจกระทำได้เนื่องจากเป็นวันหยุดราชการจึงไม่อาจจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ได้ซึ่งไม่ใช่ความผิดของจำเลย แต่มิได้หมายความว่าลูกหนี้มีหน้าที่จะต้องชำระในโอกาสแรกที่ทำได้หนี้ดังกล่าวจึงกลายเป็นหนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาซึ่งเจ้าหนี้ก็มีสิทธิจะเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้อย่างไรก็ตามถ้าหากไม่มีการชำระหนี้เพราะลูกหนี้ต้องรับผิด ลูกหนี้ก็จะตกเป็นผู้ผิดนัดไปทันทีดังเช่นกรณีตามฎีกาฉบับนี้ที่ลูกหนี้ปฏิเสธไม่ไปโอนที่ดินให้ก็เป็นเรื่องที่ลูกหนี้ผิดสัญญาและต้องรับผิด