Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

หน้าที่ในการชำระหนี้ - Coggle Diagram

- - - - เป็นหนี้ที่ลูกหนี้ต้องไปทำงานอย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายอย่างแก่เจ้าหนี้ เช่น หนี้สร้างบ้าน นายลีโอจ้างนายช้างสร้างบ้าน นายช้างก็มีหน้าที่กระทำการสร้างบ้าน (ปฏิบัติตามชำระหนี้)
        
        หนี้กระทำการอาจมีได้ทั้งหนี้ที่ลูกหนี้ต้องกระทำด้วยตนเองและลูกหนี้ที่ลูกหนี้อาจไม่ต้องกระทำด้วยตนเอง เช่น หนี้ตามสัญญารับสร้างบ้าน ดำทำสัญญาสร้างบ้านกับขาว ขาวซึ่งเป็นผู้รับเหมามาก็มิได้ลงมือทำแค่คนเดียวแต่ไปจัดหาคนงาน นายช่างมาทำงานให้เสร็จตามสัญญาเท่านั้นก็ได้
        
        ความสามารถเฉพาะตัว ลูกหนี้ต้องชำระด้วยตัวเอง เช่น จ้างเบิร์ดไปเพลง เป็นคนอื่นไปแทนได้มั้ย ไม่ได้ ต้องเป็นเบิร์ดเท่านั้น
    - - วัตถุแห่งหนี้นั้นอาจกำหนดให้ลูกหนี้ต้องไม่กระทำการอย่างใดอย่างหนึ่ง ตามที่ตกลงกันไว้ก็ได้ เช่น สัญญาเช่าทรัพย์ ตกลงกันว่าจะไม่ใช้เป็นที่เก็บวัตถุไวไฟ เราจึงเป็นผู้งดเว้นกระทำการ
        
        หนี้งดเว้นกระทำการที่อาจบังคับกันได้ เช่น นายแดง กับ นายดำ ทั้งสองคนทำสัญญาว่านายดำจะต้องไม่สร้างตึกเกิน 4 ชั้น หากนายดำฝ่าฝืนให้ทำการรื้อถอน
        
        หนี้งดเว้นกระทำการนี้ขัดต่อเสรีภาพของลูกหนี้ เช่น นายแพะไม่ให้นายแกะซึ่งเป็นลูกหนี้ทำการสมรส
        
        หนี้งดเว้นที่ขัดต่อความสงบเรียบร้อยตกเป็นโมฆียะ เช่น นายเขียวจ้างไม่ให้นายขาวไปเลือกตั้ง
    - - หนี้ที่ลูกหนี้มีหน้าที่ต้องส่งมอบทรัพย์สินแก่เจ้าหนี้ เช่นสัญญาซื้อขายรถยนต์ ฝ่ายผู้ซื้อก็มีหน้าที่ต้องส่งมอบทรัพย์สินคือราคารถยนต์ให้แก่ผู้ขาย ผู้ขายก็มีหน้าที่ส่งมอบรถยนต์ให้แก่ผู้ซื้อ
        สังหาริมทรัพย์ กรรมสิทธิ์ในทรัพย์ย่อมโอนไปยังผู้ทันทีที่สัญญาซื้อขายมีผล เช่น นางมดทำสัญญาซื้อขายโทรศัพท์มือถือให้แก่นางน้ำ นางมดก็มีหน้าที่ส่งมอบทรัพย์สินให้แก่นางน้ำ นางน้ำก็มีหน้าที่ส่งมอบทรัพย์สินคือราคาโทรศัพท์มือถือให้แก่นางมด กรรมสิทธิ์ในทรัพย์ย่อมโอนไปยังนางน้ำทันทีที่สัญญาซื้อขายมีผล
        อสังหาริมทรัพย์ ต้องมีการทำสัญญาเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อหน่วยงานเจ้าหน้าที่ด้วยกรรมสิทธิ์จึงจะโอนไปแก่ผู้ซื้อ เช่น นาย ค ทำสัญญาซื้อขายที่ดินแก่นาย ข ซึ่งทำสัญญาเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อหน่วยงานเจ้าหน้าที่ เพราะที่ดินเป็นอสังหาริมทรัพย์
        
        วิธีส่งมอบ ย่อมขึ้นอยู่กับสภาพทรัพย์นั้นเพราะทรัพย์บางชนิดก็อาจมีขนาดเล็กที่สามารถนำมาส่งให้กับตัวเจ้าหนี้ได้แต่บางทรัพย์เป็นของมีขนาดใหญ่โต ไม่อาจเคลื่อนที่ได้ง่าย เช่น นายแดงทำการส่งมอบบ้านที่เช่าให้แก่นายดำเป็นกุญแจห้องเช่า ทำให้น่ยดำสามารถเข้าครอบครองได้ก็ถือว่าเป็นการส่งมอบเช่นกัน
  - - - กำหนดต้องทำให้กลายเป็นทรัพย์เฉพาะสิ่ง คือทรัพย์ที่รู้แน่นอนแล้วว่าเป็นทรัพย์ชิ้นใด เช่น ซื้อสุนัขชื่อร็อกโก้ ซื้อแมวชื่อริชชี่ เช่นนี้ ทรัพย์นั้นก็เป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่ง (การชำระ)
        ในกรณีที่ทรัพย์นั้นมิใช่ทรัพย์เฉพาะสิ่ง เช่น หนี้ส่งมอบข้าวเปลือก 1 กระสอบ เช่นนี้ทรัพย์นั้นก็ยังมิใช่วัตถุแห่งหนี้ เพราะลูกหนี้จะไปเอาข้าวเปลือกกระสอบใดมาส่งมอบก็ได้ กฎหมายจึงกำหนดหลักเกณฑ์ไว้ในมาตรา 195 วรรคสอง
        
        กรณีทรัพย์ที่จะต้องส่งมอบได้ระบุไว้เพียงประเภท กฎหมายได้กำหนดหน้าที่ของลูกหนี้ไว้ในมาตรา 195 วรรคแรก ต้องพิจารณาถึงสภาพแห่งนิติกรรมหรือเจตนาของคู่กรณีก่อนว่าสภาพแห่งนิติกรรมนั้น จะต้องส่งมอบทรัพย์ชนิดใด เช่น ซื้อควายเพื่อส่งเข้าประกวดควายงามระดับโลก เช่นนี้ก็ย่อมต้องส่งมอบควายตัวที่ดีที่สุดมีคุณภาพที่สุด เพราะสภาพของนิติกรรมที่จะต้องส่งไปประกวดควายงาม ก็ต้องเป็นควายที่งามไม่เจ็บไม่ป่วย หรือตามเจตนาของคู่กรณี
    - - ตามมาตรา196 หนี้เงิน ชำระด้วยเงิน ที่ต้องเอาเงินมาชำระ
        
        มาตรา196 วรรคสอง อัตราที่ธนาคารซื้ออัตราที่ธนาคารขาย เช่น
        นำเงินบาทไปแลกเป็นเงินสหรัฐ ธนาคารก็จะมีอัตราที่ธนาคารซื้อเงินเหรียญสหรัฐ เหรียญละ 33 บาท แต่อัตราที่ธนาคารขายเงินสหรัฐจะเป็นเหรียญละ 34 บาท ถ้านำเงินไทยไปแลกเงินเหรียญสหรัฐจากธนาคาร 1 เหรียญ ก็จะต้องใช้เงินไทย 34 บาท (คืออัตราที่ธนาคารขาย)
        
        มาตรา 197 กรณีเงินตราที่จะพึงส่งใช้เป็นอันยกเลิกไม่ใช่แล้ว เช่น กู้เงิน10 ล้าน ยูโร แต่ถูกยกเลิกไปแล้ว ให้ชำระเป็นเงินปัจจุบัน
  - - - สิทธิในการเลือกแยกออกได้เป็น 4 กรณีดังนี้
        
        มาตรา198 สิทธิ์ในการเลือก ไม่ตกลงให้ใครเป็นคนเลือก สิทธิในการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้
        
        ถ้าไม่ได้กำหนดไว้ให้ผู้ใดเป็นผู้เลือก ซึ่งอาจเป็นได้ทั้งเจ้าหนี้ ลูกหนี้ หรือบุคคลภายนอกก็ได้ สิทธิในการเลือกก็ต้องเป็นไปตามที่ตกลงกันไว้ (มาตรา198,201)
        
        ถ้ากำหนดให้บุคคลภายนอกเป็นคนเลือก และผู้นั้นไม่อาจเลือกได้ เช่นเจ็บป่วย ป่วยหนัก ไม่รู้สึกตัว สิทธิในการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้
        
        ถ้ากำหนดให้ฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เป็นฝ่ายเลือก ตามมาตรา 200 เช่น อีกฝ่ายมีสิทธิเลือกแต่ไม่เลือกภายในระยะเวลาที่กำหนดสิทธิในการเลือกย่อมตกไปอยู่อีกฝ่าย (เจ้าหนี้)
    - - กฎหมายได้แยกเป็น 2 กรณีคือ
        
        กรณีฝ่ายลูกหนี้เป็นผู้มีสิทธิเลือก มาตรา 199 วรรคแรก การแสดงเจตนาเลือกนี้จะแสดงเจตนาโดยชัดแจ้งหรือแสดงโดยปริยายก็ได้ทั้งสิ้น
        
        กรณีบุคคลภายนอกเป็นผู้มีสิทธิเลือก มาตรา 201 วรรคแรก เช่น นายเขียวต้องการซื้อกางเกงเป็นของขวัญวันปีใหม่ให้แก่นายขาวในราคา 2,000 บาท เจ้าของร้านบอกว่ามี 2 ตัว ราคาเท่ากันแต่คนละแบบ จึงตกลงให้นายขาวบุคคลภายนอกเป็นผู้เลือก เช่นนี้นายขาวซึ่งเป็นบุคคลภายนอก จึงเป็นผู้เลือก
    - - ตามมาตรา200 อาจแยกได้เป็น 2 กรณีคือ
        
        มีกำหนดระยะเวลาในการเลือก เช่น นายดำซื้อลูกแมวกับนายขาว โดยนายดำกำหนดให้นายขาวเลือกลูกแมวตัวไหนก็ได้ แต่ต้องภายใน 3 วัน ภายใน 3 วันนายขาวไม่เลือกสิทธิในการเลือกย่อมตกไปอยู่อีกฝ่าย (เจ้าหนี้)
        
        กรณีมิได้กำหนดเวลาให้เลือก กฎหมายได้กำหนดว่าเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระ ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิจะเลือกอาจกำหนดเวลาพอสมควรแก่เหตุแล้ว บอกกล่าวให้ฝ่ายโน้นใช้สิทธิในการเลือกภายในเวลาอันนั้น
    - - ตามมาตรา199 วรรคสอง การเลือกนี้มีผลย้อนหลังไปถึงการเกิดหนี้ครั้งแรก และถือว่าหนี้นั้นอย่างเดียวเป็นกำหนดให้กระทำการมาแต่แรก เช่น หมู ซื้อหนูแฮมเตอร์จาก หนู 1 ตัว โดยตกลงให้หนูเลือกตัวใดก็ได้เพื่อส่งมอบแก่หมู ต่อมาหนูได้แจ้งแก่หมูว่าจะส่งมอบหนูแฮมเตอร์ตัวสีขาวให้ อีก 2 สัปดาห์จะนำไปส่งมอบให้ที่บ้าน ต่อมามีคนมาซื้อหนูแฮมเตอร์ตัวนั้น หนูจะเปลี่ยนใจเป็นส่งมอบหนูแฮมเตอร์สีดำแทนไม่ได้ เพราะเมื่อเลือกแล้ว
    - - ตามมาตรา202 มาแต่ต้นเท่ากับภายหลังนิติกรรมเกิด เช่นลูกหมาสีขาวมันตาย เท่ากับพ้นวิสัย แต่ต้องตายหลังนิติกรรมเกิดแต่ก่อนใช้สิทธิเลือก
        
        ถ้าเลือกไปแล้ว มันตายไม่เข้า 202 โทษลูกหนี้มิได้
- - - - กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้แต่เป็นที่สงสัย ตามมาตรา203 วรรค2
        ตัวอย่างเช่น สมมุติว่านัดวันที่31 31 เดือนไหนล่ะ มีตั้ง12 เดือน
        ให้ถือเอาวันสุดท้ายเป็นวันกำหนดชำระหนี้
    - - กำหนดเวลาชำระหนี้ตามวันแห่งปฎิทิน
        
        กรณีนี้เป็นการกำหนดเวลาชำระหนี้โดยแจ้งชัดตามวัน
        แห่งปฎิทิน ตามมาตรา204 วรรคสอง เช่น กำหนดชำระหนี้
        ในวันที่1 พฤศจิกายน กำหนดชำระหนี้ในวันปีใหม่ เป็นต้น
      - กำหนดเวลาชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฎิทิน
        
        ตามมาตรา204 วรรคแรกว่าเป็นกำหนดเวลามิใช่ตามวรรคสอง
        นั่นก็คือต้องแปลว่าเป็นกำหนดเวลาชำระหนี้ที่มิใช่ตามวันแห่ง
        ปฎิทินนั่นเอง เช่น นายน้อยยืมควายไปไถนาและกำหนดว่าจะคืนเมื่อ
        สิ้นฤดูการทำนา
- - - - หนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระมิใช่ตามวันแห่งปฎิทิน
        
        หนี้ประเภทนี้เป็นหนี้ที่มีกำหนดชำระมิใช่ตามวันแห่งปฎิทิน เช่น
        กำหนดชำระหนี้เมื่อหว่านข้าวเสร็จ ไม่อาจกำหนดวันที่แน่นอนชัดเจนได้ ดังนั้นเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว กฎหมายจึงได้กำหนดให้เจ้าหนี้ต้องให้คำเตือนลูกหนี้ก่อนเมื่อลูกหนี้ไม่ชำระตามที่เจ้าหนี้เตือนลูกหนี้จึงจะผิดนัด ดังนั้นแม้หนี้จะถึงกำหนดชำระแล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระ ถ้าหากเจ้ายังไม่เตือนแล้วลูกหนี้ก็ยังไม่ผิดนัด มาตรา204 วรรคแรก
      - หนี้ที่ไม่มีกำหนดชำระหนี้ตามมาตรา 203
        
        หนี้ที่ไม่มีกำหนดชำระหนี้ตามมาตรา203 เจ้าหนี้ต้องเตือนจึงจะผิดนัด เช่นนายใหญ่ยืมเงินจากนายเล็ก 1 พันบาท โดยที่นายใหญ่เดินขึ้นบันไดมาอย่างเร่งรีบ นายเล็กจึงให้ไป จึงมิได้กำหนดลงไว้ อนุมานจากพฤติการณ์ก็มิได้ กฎหมายให้ถือเอาว่าหนี้ประเภทนี้ถึงกำหนดทันทีที่นับแต่ก่อหนี้ แต่ถ้านายใหญ่ไม่ยังไม่เรียกให้นายเล็กชำระหนี้ นายเล็กก็ยังไม่มีหน้าที่ต้องชำระ ดังนั้นหากไม่มีการเตือนให้ชำระหนี้จากนายใหญ่ก็ยังไม่มีหน้าที่ชำระหนี้และยังไม่ผิดนัด
    - - หนี้ที่กำหนดชำระตามวันปฎิทิน
        
        ซื้อขายวัวกันฝูงหนึ่ง จำนวน 10 ตัว โดยมีข้อตกลงว่าถ้าเจ้าหนี้พร้อมจะรับชำระหนี้แล้วให้แจ้งแก่ลูกหนี้ ลูกหนี้จะนำวัวมาส่งมอบให้ภายใน 3 วัน ดังนี้เมื่อผู้ซื้อแจ้งให้ทราบแล้ว เมื่อครบกำหนด 3 วัน ซึ่งคำนวณนับได้ตามปฎิทิน เช่นนี้ถ้าลูกหนี้ไม่นำมาส่งมอบก็ถือว่าผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย
      - หนี้ละเมิด
        
        หนี้ละเมิดนั้นเกิดขึ้นจากการล่วงสิทธิของผู้อื่น กฎหมายเห็นว่าเมื่อการทำละเมิดทำให้เขาเสียหาย ก็มีหน้าที่ต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนทันทีที่ทำละเมิด เช่นนายดำเล่นโทรศัพท์ขณะขับรถ ในระหว่างนั้นเกิดชนนายขาวซึ่งกำลังข้ามถนนอยู่ ทำให้นายขาวได้รับบาดเจ็บ นายดำขับรถโดยประมาทเลินเล่อทำให้ผู้อื่นได้รับบาดเจ็บแก่ร่างกาย นายดำจึงต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนทันที
    - - จะเห็นได้ว่า กำหนดเวลาชำระหนี้และการผิดนัดนั้นไม่เหมือนกัน แต่มีความเกี่ยวขัดกันอย่างใกล้ชิด อาจสรุปความแตกต่างและความเหมือนของกำหนดเวลาชำระหนี้กับการผิดนัด ดังนี้ 1. กำหนดเวลาชำระหนี้นั้น เป็นการกำหนดที่ลูกหนี้จะต้องชำระหนี้ แต่การผิดนัดเป็นผลของการไม่ชำระหนี้ตามกำหนด 2. กำหนดชำระหนี้ เป็นกำหนดที่เจ้าหนี้สามารถเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้
    - - เป็นเหตุที่เกิดจากเจ้าหนี้เอง
        
        เหตุที่เจ้าหนี้จะต้องรับผิดชอบนั้นอาจมีหลายเหตุด้วยกัน ได้แก่ เจ้าหนี้ผิดนัด และกรณีที่เจ้าหนี้ต้องรับผิดชอบด้วยเหตุอื่นอีก การผิดนัดของเจ้าหนี้มีรายละเอียด และผลของการผิดนัด ซึ่งจะได้กล่าวในหัวข้อต่อไป
      - เหตุเกิดจากบุคคลภายนอก
        
        เช่น ตกลงกันทำสัญญาซื้อขายที่ดิน โดยตกลงกันว่าลูกหนี้จะรังวัดแบ่งแยกที่ดินที่จะซื้อขายและไปโอนให้แก่ผู้ซื้อภายในเวลาที่กำหนด ปรากฎว่า ลูกหนี้ได้พยายามดำเนินการเพื่อรังวัดแบ่งแยกที่ดินตามสัญญาเต็มความสามารถแล้ว แต่รังวัดแบ่งแยกไม่เสร็จเพราะเจ้าพนักงานที่ดินไม่อาจดำเนินการได้ทัน ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด
      - เกิดจากภัยธรรมชาติ
        
        เช่น รังวัดแบ่งแยกให้ไม่ทัน เพราะน้ำท่วมรังวัดไม่ได้ จึงไม่สามารถโอนที่ดินได้ตามกำหนด ก็ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด
  - - - มาตรา215 ตัวอย่างเช่น จ้างสร้างบ้านตกลงกันว่าจะเสร็จภายใน 6 เดือน แต่ไม่เสร็จทำให้ผู้ว่าจ้างต้องไปเช่าบ้าน ต้องเสียค่าเช่าบ้าน เจ้าหนี้จะเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนได้
    - - ตกลงกันจ้างตัดชุดนางรำเพื่อไปรำในงานออกพรรษา แต่มาส่งมอบให้หลังจากวันออกพรรษาเลยผ่านไปแล้ว ก็ไม่เกิดประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้ว ดังนี้ หนี้ประเภทนี้จึงมีบทบัญญัติในมาตรา 216
    - - ลูกหนี้ผิดนัดไม่ส่งนมแก่ผู้ซื้อตามกำหนด เพราะตกลงราคาไม่ได้ ต่อมารัฐบาลห้ามส่งนมออกนอกประเทศการชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย ลูกหนี้ก็ต้องรับผิด ซึ่งการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยในกรณีนี้ไม่ใช่เป็นอุบัติเหตุ แต่เป็นเพราะความผิดของลูกหนี้