Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
PLACENTA PREVIA รกเกาะต่ำ ภัควณิชย์ ผูกเกษร 64019564, รกเกาะต่ำ, placenta…
PLACENTA PREVIA รกเกาะต่ำ
ภัควณิชย์ ผูกเกษร 64019564
การพยาบาล
อธิบายให้สตรีมีครรภ์และครอบครัวทราบถึงพยาธิสภาพ ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น แผนการรักษา
การปฏิบัติตัวที่เหมาะสมเพื่อลดความวิตกกังวลและความร่วมมือในการรักษา
ให้นอนพักบนเตียงให้มากที่สุด ควรมีกิจกรมเท่าที่จำเป็นเท่านั้น โดยนอนในท่า semi-Fowler
เพื่อให้ส่วนนำช่วยกดรกไว้ทำให้เลือดออกน้อยลง หรือนอนท่าตะแคงซ้ายเพื่อลดการกดทับเส้นเลือด inferior vena cava
งดตรวจทางช่องคลอด และทางทวารหนัก รวมทั้งงดสวนอุจจาระในระยะก่อนคลอด
เจาะเลือดส่งตรวจหา Hb Hct และเตรียมเลือดไว้ เพื่อทดแทนในกรณีที่เสียเลือดมาก
งดอาหารและน้ำทางปาก และให้สารน้ำและหรือเลือดทดแทน
ประเมินและบันทึกสัญญาณชีพเป็นระยะ เพื่อประเมินความรุนแรงของการเสียเลือดหากผิดปกติให้รายงานแพทย์ทันที่
7.ดูแลให้ใส่ผ้าอนามัย เพื่อสังเกตลักษณะและจำนวนเลือดที่ออก
เตรียมสตรีมีครรภ์ให้พร้อมสำหรับการตรวจพิเศษและการผ่าตัดเช่นการตรวจอัลตราซาวน์ double set up หรือการผ่าตัดคลอด เป็นต้น
ประเมินและบันทึการหดรัดตัวของมดลูกเป็นระยะ
เนื่องจากการหดรัดตัวของมดลูกจะทำให้มีเลือดออกมากขึ้น
ประเมินอาการแสดงของช็อกอย่างใกล้ชิด ได้แก่ ซีด กระสับกระส่าย เหงื่อออก ตัวเย็น ใจสั่น พักไม่ได้ และอาการเจ็บปวด
11.ประเมินสัญญาณชีพเป็นระยะ
ประเมิน FHS เป็นระยะตามสภาวะของเลือดที่ออกหากพบความผิดปกติควรให้ออกซิเจน 4-5 ลิตร/นาที่ และรายงานแพทย์ทันที
ดูแลช่วยเหลือทารกแรกเกิดทันที่ถ้าพบวามีภาวะขาดออกซิเจน
ความหมาย
ภาวะที่รกหรือส่วนของรกมีการฝังตัวลงมาถึงบริเวณส่วนล่างของผนังมดลูก (lower uterine segment ) รกอาจจะฝังตัวใกล้หรือปกคลุมบริเวณ internal os บางส่วน/ทั้งหมด
ชนิด
1Low-Lying Placenta
รกจะอยู่บริเวณด้านล่างใกล้กับขอบของปากมดลูก จะเกิดขึ้นในช่วงเริ่มต้นถึงช่วงกลางของการตั้งครรภ์ แต่ยังคลอดทางช่องคลอดได้ตามปกติ
2.Marginal Placenta
รกอยู่ที่บริเวณส่วนล่างของมดลูก และดันถูกปากมดลูก อาจทำให้เสียเลือดมากขณะคลอดคลอดทางช่องคลอดได้ตามปกติ หรืออาจC/S
3.Partial Placenta
รกจะปิดขวางหรือคลุมที่บริเวณปากมดลูกบางส่วน มักจะต้องผ่าคลอด
4.Complete Placenta
รกปิดหรือคลุมที่บริเวณปากมดลูกทั้งหมด เป็นสาเหตุให้คลอดทางช่องคลอดตามปกติไม่ได้ จึงC/S อาจBlood lossมาก รวมถึงเกิดความเสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด
พยาธิสรีรภาพ
ภาวะที่รกฝังตัวที่บริเวณส่วนล่างของมดลูก ซึ่งเป็นบริเวณที่เลือดมาเลี้ยงน้อยกว่าบริเวณยอดมดลูกทำให้รกแผ่กว้างกว่าปกติเพื่อให้ทารกได้รับเลือด และอาหารอย่างเพียงพอหรือ รกอาจฝังตัวคลุมปากมดลูกบางส่วนหรือทั้งหมด ทำให้ชัดขวางช่ิงทางคลอด
การรักษา
แบบประคับประคอง
ในรายตั้งครรภ์ยังไม่ครบกำหนด หรือเลือดออกทางช่องคลอดรุนแรง โดยให้นอนพักอย่างเต็มที่ ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำหรือให้เลือดทดแทนให้ยายับยั้งการหดรัดตัวของมดลูก นิยมใช้ยา magnesium sulfate และให้ยา กลุ่มcorticosteroid เพื่อกระตุ้นการเจริญเติบโตของปอดทารก และงดการสวนและตรวจทางช่องคลอดหรือทวารหนัก
ทำให้การตั้งครรภ์สิ้นสุดลง
ทำในรายที่ตั้งครรภ์ครบกำหนดหรือในรายที่มีเลือดออกทางช่องคลอดจำนวนมาก พิจารณาให้คลอดทางช่องคลอดในรายที่มีรกเกาะต่ำแบบlow-lying placenta และเกาะอยู่ด้านหน้าของตัวมดลูกมีเลือดออกเพียงเล็กน้อย สตรีมีครรภ์และทารกอยู่ในเกณฑ์ปกติอาจช่วยลดเวลาในระยะที่สองของการคลอดโดยใช้สูติศาสตร์หัตถการทางช่องคลอด เช่น คีม ในกรณีอื่นๆ ควรพิจารณาผ่าตัดคลอด
สาเหตุ และปัจจัยส่งเสริม
อายุเกิน 35 ปี
จำนวนครั้งของการคลอด
ความผิดปกติของหลอดเลือดที่ไปเลี้ยง deciduas
รกผิดปกติ
ท่ารกในครรภ์ท่าผิดปกติ
ผลต่อการตั้งครรภ์
แท้งคุกคาม, ถุงน้ําคร่ําแตกก่อนเวลา, การคลอดก่อนกําหนด, ทารกในครรภ์อยู่ในท่าผิดปกติ ,ส่วนนําผิดปกติลิ่มเลือดอุดตัน การตกเลือดหลังคลอดเศษรกค้างการติดเชื้อ
อาการ และอาการแสดง
มีเลือดออกทางซ่องคลอดโดยไม่มีความเจ็บปวด (painless vaginal bleeding)ซึ่งเป็นอาการแสดงที่สำคัญที่สุดลักษณะเลือดมักมีสีแดงสดและปริมาณเลือดที่ออกจะได้สัดส่วนกับอาการแสดงของการตกเลือด
2.ตรวจทางหน้าท้อง พบมดลูกนุ่มตามปกติไม่แข็งตึง กดไม่เจ็บ คลำส่วนของทารกในครรภ์และฟังFHSในครรภ์ได้
การวินิจฉัย
การซักประวัติ
BPVโดยไม่เจ็บท้องและไม่มีอาการนำลักษณะและปริมาณเลือดที่ออก และการมีเลือดออกซ้ำ
2.ตรวจร่างกาย
พบเลือดแดงสดออกทางช่องคลอด
มีภาวะซีดสัมพันธ์กับเลือดที่ออก
มดลูกนุ่มกดไม่เจ็บ
อาจพบส่วนนำไม่ลงช่องเชิงกราน
ทารกอยู่ในท่าผิดปกติ
เช่น ท่าก้น , ท่าขวาง
3.การตรวจพิเศษ
การตรวจอัลตรซาวน์ ซึ่งเป็นวิธีที่ทำง่ย ปลอดภัย และถูกต้อง
แม่นยำในการดูตำแหน่งการเกาะของรก
ตรวจ magnetic resonance imaging (MRI) ซึ่งบอก
ตำแหน่งของรกได้ดี และจะมีประโยชน์ในการวินิจฉัย placenta accreta
การตรวจ double set up ซึ่งปัจจุบันไม่นิยมทำ
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
ข้อที่ 1 เสี่ยงต่อการเกิดภาวะช็อค เนื่องจากสูญเสียเลือดออกทางช่องคลอดจากการมีรกเกาะต่ำ
วัตถุประสงค์ : ปลอดภัยจากภาวะช็อคเกณฑ์การประเมินผล1.สัญญาณชีพอยู่ในเกณฑ์ปกติ2.ไม่มีอาการแสดงของภาวะช็อคคือไม่ซีดใจสั่นกระสับกระส่าย3. เลือดที่ออกทางช่องคลอดน้อยลงหรือหยุดไหล4. ความเข้มข้นของเลือดไม่ตํ่ากว่า 30%กิจกรรมการพยาบาล1.อธิบายให้สตรีมีครรภ์และครอบครัวทราบถึงพยาธิสภาพ และภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น แผนการรักษา การปฏิบัติตัวที่เหมาะสมเพื่อลดความวิตกกังวลและความร่วมมือในการรักษา2.จัดให้นอนพักบนเตียงเพื่อ ลดการกระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก เพราะการหดรัดตัวของมดลูกทําให้มีเลือดออกทางช่องคลอดเพิ่มมากขึ้น ควรนอนตะแคงซ้ายเพื่อลดการกดทับเส้นเลือด Inferior vena cava3.ช่วยทําความสะอาดร่างกายจัดสิ่งแวดล้อมให้เหมาะสม ลดกิจกรรมบางอย่างที่รบกวนหญิงตั้งครรภ์เพื่อ ให้เกิดความสขุ สบายและพักผ่อนได้4.ใส่ผ้าอนามัยเพื่อ ประเมินเลือดที่ออกทางช่องลอด โดยคาดคะเนจากเลือดที่ซุ่มผ้าอนามัย ทําความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกและเปลี่ยนผ้าอนามัยอย่างน้อยทุก8ชั่ว โมงถ้าพบเลือดออกมากควรรายงานแพทย์5.ฟังเสียงหัวใจทารกทุก1ชั่วโมง ระวังไม่ต้องกตและหน้าท้องมากเพราะอาจกระตุ้นให้มดลูกหดรัดตัวทําให้รกฉีกขาตเพิ่มมากขึ้น ถ้าพบFHผิดปกติรายงานแพทย์ทันที่เพื่อให้การรักษาป้องกันการเกิตภาวะFetal distressการประเมินผลผู้ป่วยสัญญาณชีพอยู่ในเกณฑ์ปกติ 120/80mmHg ไม่มีอาการแสดงของภาวะช็อคคือไม่ซีด ใจสั่นกระสับกระส่ายเลือดที่ออกทางช่องคลอดน้อยลงหรือหยุดไหลความเข้มข้นของเลือด =35%
ข้อที่ 2 เสี่ยงต่อทารกในครรภ์พร่องออกซิเจน เนื่องจากมารดามีเลือดออกทางช่องคลอดจากรกเกาะต่ำ
วัตถุประสงค์:ทารกในครรภ์ปลอดภัยจากภาวะขาดออกซิเจนเกณฑ์การประเมินผล:1.เสียงหัวใจทารกอยู่ระหว่าง 120-160ครั้ง /นาที จังหวะสมํ่าเสมอ2.ผล NST reactive3หลังรับประทานอาหารทารกในศรรภ์ดิ้นมากกว่า3ครั้งใน1ชั่วโมงกิจกรรมการพยาบาล1.จัดให้นอนในท่าตะแคงข้าย ศีรษะตํ่า ไม่หนุนหมอนเพื่อช่วยให้เลือดไปเลี้ยงสมองได้ดี และการไหลเวียนของเสือดไปยังมดลูกได้ดี ให้ออกซิเจนเพื่อช่วยเพิ่มออกซิเจนในกระแสเลือดป้องกันอวัยวะต่างๆขาดออกซิเจนลดการทํางานของหัวใจและช่วยเพิ่มปริมาณของออกชิเจนไปยังทารกในครรภ์ลดภาวะพร่องออกวีเจนของทารกในครรภ์2ให้สารนํ้าทางหลอตเลือดดําเพื่อช่วยให้การไหลเวียนเลือดในร่างกายดีขึ้น3.ฟังเสียงหัวใจทารกในครรภ์โดยใช้ continuous fetal monitor เพื่อประเมินสภาพของทารกในครรภ์4.เตรียมการผ่าคลอดทางหน้าท้องให้พร้อม เพื่อสามารถช่วยทําคลอดในทารกในครรภ์ที่มีภาวะขาดออกซิเจนได้อย่างรวดเร็ว5.เตรียมอุปกรณ์ในการช่วยฟื้นคืนชีพทารกแรกเกิดให้พร้อมรวมทั้งเตรียมทีมช่วยฟื้นคืนชีพทารกแรกเกิดเพื่อเตรียมช่วยเหลือทารกแรกเกิดที่มีภาวะขาดออกซิเจนการประเมินผลเสียงหัวใจทารกอยู่ระหว่าง 120-160ครั้ง /นาที จังหวะสมํ่าเสมอ ผล NST reactive หลังรับประทานอาหารทารกในศรรภ์ดิ้น 4ครั้งใน1ชั่วโมง
ข้อที่ 3 กลัวและวิตกกังวลว่าตนเองและบุตรจะมีอันตรายเนื่องจากมีรกเกาะต่ำและมีเลือดออกทางช่องคลอด
นวัตกรรมการพยาบาล
นวัตกรรมตุ๊กตาช่วยเตือนคลึงมดลูก
ตุ๊กตาที่มีปุ่มและสัญญาณเตือนให้มารดาในระยะสองชั่วโมงแรกหลังคลอดปกติให้คลึงมดลูกโดยเตือนว่า“คุณแม่คะคลึงมดลูกค่ะ29คุณแม่คะคลึงมดลูกค่ะ”ทุก15นาทีจํานวน9ครั้งคือจะเตือนครั้งแรกหลังจากรกคลอดจากนั้นจะเตือนทุก15นาทีอีก8ครั้งโดยกดปุ่มเปิดเพียงครั้งเดียวหวังผลให้มารดาในระยะสองชั่วโมงแรกหลังคลอดสามารถคลึงมดลูกได้ตามมาตรฐานการดูแลลดปริมาณการสูญเสียเลือดในระยะสองชั่วโมงแรกหลังคลอดและลดอัตราการเกิดภาวะตกเลือดหลังคลอดจากการหดรัดตัวไม่ดีของมดลูกซึ่งตุ๊กตาช่วยเตือนคลึงมดลูกที่พัฒนาขึ้
อ้างอิง
มณีนิล วรรณพัฒน์.(2559).การพยาบาลมารดาที่มีภาวะรกเกาะตํ่า.เข้าชมเมื่อวันที่ 13 สิงหาคม 2565.ที่มา
http://www.msdbangkok.go.th/dowload%20file/Personal/Succeed/090959/22.pdf
บังอร ศุภวิทิตพัฒนา และคณะ.(2562). การพยาบาลและการผดุงครรภ์:สตรที่มีภาวะเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อน(พิมพ์ครั้งที่1).เชียงใหม่:โครงการตําราคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
สุพรรณี ศรีภาชัย.พยาบาลวิชาชีพปฏิบัติการงานห้องคลอด โรงพยาบาลศรีธาตุ จังหวัดอุดรธานี(2556).นวัตกรรมตุ๊กตาช่วยเตือนคลึงมดลูก
https://www.srithathospital.com/images/file/supa.pdf
