Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

วัตถุแห่งหนี้, บทที่ 1 หน้าที่ในการชำระหนี้ - Coggle Diagram

- - - - ทรัพย์ที่ลูกหนี้จะส่งมอบต้องเป็นทรัพย์ที่มีรูปร่าง ได้แก่ 1) ทรัพย์เฉพาะสิ่ง เช่น ภาพวาดที่สั่งทำ เรือที่ชื่อจำรูญ 2) ทรัพย์ทั่วๆไป เช่น ทราย ดิน ข้าว
      - เป็นการส่งมอบทรัพย์สิน ลูกหนี้มีหน้าที่ส่งมอบทรัพย์สินแก่เจ้าหนี้ เช่น สัญญาซื้อขายหนังสือ
      - วิธีการส่งมอบทรัพย์สินขึ้นอยู่กับสภาพของทรัพย์ ทรัพย์บางชนิดเคลื่อนที่ได้ยาก ก็สามารถใช้สิ่งใดสิ่งหนึ่งแทนการมอบตัวทรัพย์ แต่ผลสุดท้ายทรัพย์จะตกเป็นของผู้ซื้อ ตาม ม.462 เช่น ให้กุญแจสำหรับไขตู้คอนเทนเนอร์แทนการส่งตู้คอนเทนเนอร์
    - - หนี้กระทำการที่ลูกหนี้ต้องกระทำเองโดยเฉพาะ หากลูกหนี้กลายเป็นคนไม่สามารถชำระหนี้ได้ถือว่าการชำระหนี้จะพ้นวิสัย ตาม ม.219 วรรคสอง เช่น ทำสัญญาจ้างนักเขียนมาลงบูทงานแต่นักเขียนไม่มา ทำให้การชำระหนี้ด้วยการกระทำนั้นตกเป็นพ้นวิสัย
      - เป็นหนี้ที่ลูกหนี้กระทำการที่ได้ตกลงกันกับเจ้าหนี้ เช่น การจัดสถานที่สำหรับงานวันเกิดให้เจ้าหนี้
      - หนี้กระทำการอาจมีได้ทั้งหนี้ที่ลูกหนี้ต้องกระทำด้วยตนเอง และหนี้ที่ลูกหนี้ไม่ต้องกระทำด้วยตนเอง เช่น หนี้ตามสัญญารับจ้างสกรีนลายเสื้อ ลูกหนี้ซึ่งเป็นเจ้าของร้านมิได้สกรีนด้วยตนเองแต่ให้ลูกจ้างมาทำงานให้เสร็จตามสัญญาแทน
    - - อาจกำหนดให้ลูกหนี้ต้องไม่กระทำการอย่างหนึ่งอย่างใดตามที่ตกลงกันไว้ เช่น สัญญาเช่าหอพักห้ามผู้เช่าทำอาหารในห้องพัก
      - หนี้งดเว้นกระทำต้องมีสภาพเป็นหนี้ที่อาจบังคับได้ไม่ใช่หน้าที่ทั่วไป
      - หนี้งดเว้นกระทำการกับหลักเสรีภาพ เป็นการบังคับให้ลูกหนี้ไม่ต้องกระทำการบางอย่างอาจขัดกับหลักเสรีภาพหรืออาจขัดต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดี มีผลให้สัญญาที่ก่อหนี้เป็นโมฆะก็ได้ เช่น การห้ามมิให้ศึกษาเล่าเรียน ซึ่งขัดต่อหลักเสรีภาพ
  - - - 1) ทรัพย์ที่จะส่งมอบเป็นทรัพย์สินทั่วไป
        
        สังหาริมทรัพย์ อสังหาริมทรัพย์ ทรัพย์เฉพาะสิ่ง ทรัพย์ไม่เฉพาะสิ่ง หรือทรัพย์ในอนาคต
        
        ลูกหนี้จะต้องส่งมอบทรัพย์ใด มีหลักเกณฑ์ 2 กรณี คือ
        
        1.การที่ทรัพย์นั้นจะเป็นวัตถุแห่งหนี้
        มาตรา 195 วรรคสอง ทรัพย์สินทั่วไปจะเป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้ได้ 2 กรณี คือ
        1.1 ลูกหนี้ได้กระทำการอันตนพึงจะต้องทำเพื่อส่งมอบทรัพย์สินนั้นทุกประการแล้ว
        1.2 ลูกหนี้ได้เลือกกำหนดทรัพย์แล้วด้วยความยินยอมของเจ้าหนี้
        ทรัพย์เฉพาะสิ่ง ทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้ และทรัพย์นั้นสูญหรือเสียหายไปด้วยเหตุใดอย่างหนึ่งอันจะโทษลูกหนี้ไม่่ได้จะตกเป็นพับแก่เจ้าหนี้ เว้นแต่ถ้าเป็นทรัพย์ทั่วๆไป ก็จะไม่ตกเป็นพับแก่เจ้าหนี้
        
        2.กรณีทรัพย์ที่จะต้องส่งมอบได้ระบุไว้เป็นเพียงประเภท ตามมาตรา 195 วรรคแรก ลูกหนี้จะต้องส่งมอบทรัพย์ชนิดปานกลาง คือ ไม่ต้องส่งชนิดดีเยี่ยมให้ และจะส่งชนิดที่คุณภาพต่ำมาให้ก็ไม่ได้เช่นกัน
        การกำหนดชนิดของทรัพย์ยังไม่ทำให้ทรัพย์นั้นเป็นทรัพย์เฉพาะสิ่ง
      - 2) ทรัพย์ที่จะส่งมอบเป็นเงินตรา
        
        ความสำคัญของเงินตรา ไม่ดูตรงเก่าใหม่แต่ดูตามมูลค่าแลกเปลี่ยน เงินอื่นที่มีมูลค่าสามารถนำมาใช้แทนกันได้
        
        1.กรณีหนี้เงินได้แสดงไว้เป็นเงินต่างประเทศ
        
        การซื้อขายแลกเปลี่ยนกฎหมายกำหนดให้คิดตามอัตราแลกเปลี่ยนเงิน ณ สถานที่และเวลาใช้เงิน
        
        อัตราแลกเปลี่ยนต้องถือเอาวันใช้เงิน
        
        หนี้เงินตราต่างประเทศต้องใช้ในฐานะเงินตราทั่วไปมิใช่ทรัพย์เฉพาะสิ่ง
        
        2.กรณีเงินตราที่จะพึงส่งใช้เป็นอันยกเลิกไม่ใช้แล้ว เงินตราที่จะส่งใช้เป็นอันยกเลิกถือเสมือนมิได้ระบุไว้ เช่น ดำยืมเงินแดงเป็นเงินหยวนแต่เมื่อถึงกำหนดชำระหนี้ เงินหยวนยกเลิกไม่ให้ใช้แล้ว ก็สามารถชำระหนี้เป็นเงินไทยแทนได้ ดำจะชำระหนี้ด้วยเงินหยวนไม่ได้ แดงก็จะเรียกให้ชำระเป็นเงินหยวนไม่ได้อีกเช่นกัน
        
        ลักษณะพิเศษของเงินตรา
        1.มูลค่าของเงินตราไม่ได้อยู่ที่ความใหม่เก่า
        2.การชำระหนี้ด้วยเงินตราจะนำเงินตราฉบับใดมาชำระก็ได้ และแม้ชนิดเงินตราานั้นจะเลิกใช้แล้ว ยังต้องชำระด้วยเงินที่ใช้กันอยู่ จะถือเป็นการชำระหนี้เป็นพ้นวิสัยไม่ได้
        3.หนี้เงินมีดอกเบี้ยได้
        4.เงินตราไม่มีความแตกต่างกันในตัวเงินตรา เพราะมีค่าเทียบเป็นเครื่องมือในการแลกเปลี่ยน
  - - - อาจมีหนี้หลายอย่างเรียกว่า หนี้ผสม อาจเป็นวัตถุแห่งหนี้หลายอย่าง แต่ลูกหนี้ต้องทำทุกอย่าง เช่น สัญญาเช่าหอพัก ผู้เช่ามีหนี้กระทำการคือ ดูแลรักษาทรัพย์สินที่เช่า หนี้งดเว้นกระทำการคือ ห้ามให้ลูกหนี้ประกอบอาหารในห้องพัก เป็นต้น
    - - ก.สิทธิในการเลือกเป็นไปตามที่ตกลงกันไว้
      - ข.ถ้าไม่ได้กำหนดว่าใครเป็นผู้เลือก ลูกหนี้จะเป็นฝ่ายมีสิทธิเลือก
      - ค.ถ้ากำหนดให้บุคคลภายนอกเลือก และผู้นั้นไม่อาจเลือกได้ สิทธิการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้
      - ง.ถ้ากำหนดให้ฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เป็นฝ่ายเลือก และฝ่ายนั้นไม่เลือกภายในเวลาที่กำหนด สิทธิในการเลือกย่อมตกไปอยู่แก่อีกฝ่ายหนึ่ง
    - - ก.กรณีฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เป็นผู้มีสิทธิเลือกก็ต้องแสดงเจตนาแก่อีกฝ่ายหนึ่ง
      - ข.กรณีบุคคลภายนอกมีสิทธิเลือก ต้องแสดงเจตนาแก่ลูกหนี้
    - - ก.มีกำหนดระยะเวลาให้เลือก อาจกำหนดไว้โดยนิติกรรมที่ก่อหนี้
      - ข.กรณีไม่ได้กำหนดเวลาให้เลือก กฎหมายให้สิทธิแก่ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิเลือกเป็นผู้กำหนดเวลาอันสมควร
    - - ผลของการเลือกเริ่มเมื่อการแสดงเจตนาเลือกมีผลแล้ว
      - ผลการเลือกมีผลย้อนหลังไปถึงการเริ่มต้นแห่งหนี้
    - - 1) กรณีตกเป็นอันพ้นวิสัยจะทำได้มาแต่ต้น การชำระหนี้บางอย่างเป็นพ้นวิสัยมาก่อนทำนิติกรรมแล้ว การชำระหนี้จะตกเป็นเป็นโมฆะตามมาตรา 150 *ดังนั้นจึงจำกัดหนี้ไว้เพียงการชำระหนี้ เฉพาะที่ไม่พ้นวิสัย
      - 2) กรณีการอันพึงต้องทำเพื่อชำระหนี้บางอย่างกลายมาเป็นพ้นวิสัยในภายหลัง
        
        หลังจากก่อหนี้ แต่ก่อนผู้มีสิทธิจะใช้สิทธิเลือก แบ่งเป็น 2 กรณี คือ
        ก.กรณีฝ่ายไม่มีสิทธิเลือกไม่ต้องรับผิดจากจำกัดการเลือกเพียงที่ไม่พ้นวิสัย
        ข.กรณีฝ่ายไม่มีสิทธิเลือกต้องรับผิดชอบไม่จำกัดการเลือก จะเลือกเป็นวิสัยหรือส่วนที่เป็นพ้นวิสัย
- - - - 1) กำหนดเวลาชำระหนี้ตามวันแห่งปฏิทิน เป็นกำหนดเวลาไว้โดยชัดแจ้งตามวันปฏิทิน ตามมาตรา 204 วรรคสอง เช่น เขียวยืมเงินแดง โดยตกลงกันว่าให้ชำระเงินคืนวันที่ 10 สิงหาคมิ65 เป็นต้น
        
        2) กำหนดเวลาชำระหนี้ไม่ใช่ตามวันแห่งปฏิทิน อนุมานจากพฤติการณ์ได้ เช่น ดำยืมรถแดงไปส่งบุตรที่โรงเรียน กำหนดว่าจะคืนรถเมื่อส่งลูกเสร็จแล้ว
- - - - (1) หนี้ที่กำหนดเวลาชำระหนี้ไม่ใช่ตามวันแห่งปฏิทิน ตามมาตรา 204 วรรคแรก เช่น กำหนดชำระหนี้เมื่อสิ้นหน้าฝน ไม่อาจกำหนดเวลาที่แน่นอนได้
        
        การเตือนให้ลูกหนี้ชำระหนี้นั้น ต้องเป็นการเตือนเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระแล้วลูกหนี้ไม่ชำระ ลูกหนี้จึงจะผิดนัดเพราะว่าเขาเตือนแล้ว เช่น ดำยืมเงินแดง 5,000 บาท กำหนดชำระหนี้คือ 6 สิงหาคม 65 เมื่อถึงกำหนดชำระหนี้ ดำยังไม่ชำระหนี้ และแดงได้เตือนแล้ว ดังนั้น จึงถือว่า ดำเป็นลูกหนี้ได้ผิดนัด เพราะแดงเตือนแล้ว
        
        เจ้าต้องเป็นคนเตือนลูกหนี้ด้วยตนเอง และเตือนคนอื่นแทนตัวลูกหนี้เองก็ไม่ได้ด้วยเช่นกัน
      - (2) หนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระตามมาตรา 203 เป็นหนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ และอนุมานจากพฤติการณ์ก็ไม่ได้ มาตรา 203 กำหนดให้เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้สินโดยพลันเช่นกัน อายุความเริ่มนับทันทีที่ก่อหนี้ ถ้าเจ้าหนี้เรียกให้ชำระหนี้ ลูกหนี้ค่อยชำระ หากลูกหนี้ไม่ชำระ และเจ้าหนี้เตือนแล้ว ถือว่าลูกหนี้ได้ผิดนัด
    - - (1) หนี้ที่มีกำหนดชำระตามวันปฏิทิน เป็นหนี้ที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ หากลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ผิดนัดทันที โดยไม่ต้องเตือน เช่น สัญญาซื้อขายรถยนต์ มีข้อตกลงว่า ถ้าเจ้าหนี้พร้อมจะรับชำระหนี้แล้วให้แจ้งแก่ลูกหนี้ ลูกหนี้จะนำรถยนต์สงมอบให้ภายใน 30 วัน ดังนี้ เมื่อเจ้าหนี้คือผู้ซื้อรถ แจ้งพร้อมชำระแล้วเมื่อครบกำหนด 30 วัน ถ้าลูกหนี้ คือผู้ขายรถยนต์ไม่นำรถมาส่งมอบ จะถือว่าผิดนัดโดยไม่ต้องเตือน
        
        หนี้ที่มีกฎหมายกำหนดเวลาชำระไว้ชัดเจนแล้ว ถ้าไม่ชำระผิดนัดทันที โดยไม่ต้องเตือน
        
        หนี้ที่กำหนดเวลาชำระเป็นงวดๆ ผิดนัดงวดใดถือว่าผิดนัดทั้งหมด
      - (2) หนี้ละเมิด เกิดจากการล่วงสิทธิผู้อื่น ไม่ได้เกิดจากนิติกรรมสัญญาจึงไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ ตามมาตรา 206 เมื่อทำละเมิดให้ผู้อื่นเสียหาย ก็ต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนทันที จึงถือว่า ผิดนัดมาแต่เวลาทำละเมิดทันที โดยไม่ต้องเตือน
        
        กรณีที่มีบุคคลอื่นต้องร่วมรับผิดกับผู้กระทำละเมิดก็ต้องร่วมรับผิดในดอกเบี้ยนับแต่ผิดนัด คือนับตั้งแต่กระทำละเมิดด้วย
    - - กำหนดเวลาชำระหนี้ เป็นกำหนดที่ลูกหนี้จะต้องชำระหนี้ แต่การผิดนัดเป็นผลจากการไม่ชำระหนี้ตามกำหนด
      - กำหนดเวลาชำระหนี้ เรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้ เป็นองค์ประกอบสำคัญของการผิดนัด
      - เมื่อถึงกำหนดและเจ้าหนี้เตือนลูกหนี้แล้วแต่มีเหตุผลบางประการทำให้ลูกหนี้ผิดนัดอันเป็นที่ยอมมรับของกฎหมายแล้ว จะถือว่าลูกหนี้ก็ยังไม่ผิดนัด
    - - (1) เป็นเหตุที่เกิดจากเจ้าหนี้เอง เช่น การเก็บค่าเช่าแผงตลาด เมื่อถึงกำหนดวันเก็บแล้ว ผู้ให้เช่าไม่ไปเก็บ จะถือว่าลูกหนี้คือผู้เช่าผิดนัดไม่ได้
      - (2) เหตุเกิดจากบุคคลภายนอก ลูกหนี้ต้องไม่มีส่วนผิดด้วย เนื่องจากบางครั้งการชำระหนี้เกิดเหตุจากบุคคลภายนอก จนไม่สามารถชำระได้และเกินอำนาจของลูกหนี้ที่จะป้องกันได้
      - (3) เกิดจากภัยธรรมชาติ บางกรณีลูกหนี้ไม่อาจชำระหนี้ได้ทันตามกำหนดชำระหนี้ อาจมีสาเหตุจากภัยธรรมชาติ ที่ลูกหนี้ไม่อาจคาดการณ์และไม่อาจป้องกันได้ ก็ถือว่าลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบ
- - - - 1) กรณีความประมาทเลินเล่อ คือ การไม่ระมัดระวังตามหน้าที่ของตนที่ต้องใช้ความระมัดระวัง เช่น ดำฝากลูกสุนัขไว้ที่แดง เมื่อถึงกำหนดเวลาคืน แดงไม่นำมาคืน ทำให้ลูกสุนัขหาย ถ้าหากแดงไม่ผิดนัด ลูกสุนัขก็จะไม่หาย
      - 2) กรณีอุบัติเหตุ เป็นภาวะที่พ้นความสามารถที่ใครจะป้องกันได้ เช่น ดำฝากแดงเลี้ยงวัว 6 ตัว เมื่อถึงกำหนดเวลาคืน แต่แดงไม่นำมาคืน ทำให้วัว 1 ตัว ถูกฟ้าผ่าตาย หากแดงไม่ผิดนัด วัวก็จะไม่ถูกฟ้าผ่าตาย