Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

วัตถุแห่งหนี้, หน้าที่ในการชำระหนี้ - Coggle Diagram

- - - - การโอนกรรมสิทธิ์คือการเปลี่ยนกรรมสิทธิ์จากคนหนึ่งไปยังอีกคนหนึ่ง การโอนกรรมสิทธิ์เกิดขึ้นเมื่อจดทะเบียนเท่านั้น
      - การส่งมอบทรัพย์ เป็นกระบวนการหรือการกระทำทางกายภาพไม่เกี่ยวกับเรื่องกรรมสิทธิ์เลย
        ตัวอย่าง เช่น สัญญาการซื้อขายเครื่องใช้ไฟฟ้า ซึ่งแทนคุณเป็นผู้ขายและชอบใจซึ่งเป็นผู้ซื้อ ดังนั้นชอบใจมีหน้าที่ส่งมอบทรัพย์สินคือ ราคาเครื่องใช้ไฟฟ้า และแทนคุณก็มีหน้าที่ส่งมอบทรัพย์สิน คือ เครื่องใช้ไฟฟ้าให้แก่ชอบใจ
    - - วิธีการส่งมอบทรัพย์ย่อมขึ้นอยู่กับสภาพของทรัพย์นั้น
        ตัวอย่าง เช่น การส่งมอบบ้าน ซึ่งบ้านไม่สามารถเคลื่อนที่ได้
        ก็สามารถส่งมอบเพียงแต่กุญแจบ้านนั้นก็ได้
  - - - หนี้จากสัญญามีตัวอย่าง เช่น แดงไปสร้างบ้านให้ดำตามสัญญาจ้างแรงงาน ถือว่าแดงเป็นลุกหนี้เพราะต้องกระทำการสร้างบ้านให้ดำ วัตถุแห่งหนี้ก็คือบ้าน ที่ต้องกระทำการ
      - หนี้ที่เกิดมูลละเมิดมีตัวอย่างเช่น เขียวไปกระทำการละเมิดโดยทำตุ้เสื้อผ้าของขาวเสียหาย เขียวจึงต้องซ่อมแซมตู้เสื้อผ้าให้กลับคืนสภาพเดิม
    - - หนี้ที่กระทำด้วยตนเอง เช่น พิกุลจ้างธิดาให้ไปบรรยายพิเศษให้แก่นิสิต เป็นสิ่งที่ธิดาต้องทำด้วยตยเองเพราะเป็นความสามารถเฉพาะตัว และพิกุลจ้างเฉพาะเจาะจงว่าต้องเป็นธิดาเท่านั้น
      - หนี้ที่ลูกหนี้ไม่ต้องกระทำด้วยตนเองก็ได้ เช่น สิงหาจ้างตุลาซึ่งเป็นผู้รับเหมาให้สร้างบ้าน ตุลาก้ไม่ได้ลงมือทำด้วยตัวเองแต่ไปจัดหาคนงานมาทำให้เสร็จตามสัญญา
- - - - วัตถุประสงค์ของนิติกรรม อยู่ก่อนการก่อหนี้แต่วัตถุแห่งหนี้เป็นผลเมื่อนิติกรรมเกิดและเกิดหนี้
      - วัตถุประสงค์ของนิติกรรมมีได้ไม่จำกัด
        ขึ้นอยู่กับคนที่กระทำนิติกรรมว่าต้องการผูกนิติสัมพันธ์ในเรื่องใด
      - วัตถุประสงค์ของนิติกรรมมีเฉพาะนิติกรรม
        แต่วัตถุแห่งหนี้มีในหนี้ทุกชนิด
  - - - ทรัพย์ที่จะส่งมอบเป็นทรัพย์สินทั่วไป
        
        ทรัพย์ที่จะส่งมอบเป็นสังหาริมทรัพย์
        และอสังหาริมทรัพย์
        เป็นทรัพย์เฉพาะสิ่งหรือไม่ก็ได้
        
        การที่ทรัพย์นั้นจะเป็นวัตถุแห่งหนี้ ตามมาตรา 195 วรรคสอง
        
        ลูกหนี้กระทำเพื่อส่งมอบทรัพย์สิน
        ตัวอย่างเช่น มีนาซื้อน้ำปลา 3 ขวด จากน้ำปลาที่มีในร้านมากมาย ผู้ขายได้จัดการส่งมอบน้ำปลา จำนวน 3 ขวดให้มีนา เช่นนี้ น้ำปลาจำนวน 3 ขวดนั้นก็เป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้
        
        ลูกหนี้กำหนดทรัพย์แล้วด้วยความยินยอมของเจ้าหนี้ ตัวอย่างเช่น น้ำใจมาเลือกซื้อปลาทอง จากร้านขายปลา เมื่อเจ้าของร้านเลือกพันธุ์ปลาทองที่น้ำใจชอบปลาทองก็เป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้ตั้งแต่เวลานั้น
        
        กรณีทรัพย์ที่จะต้องส่งมอบ
        ได้ระบุไว้เป็นเพียงประเภท
        
        ตัวอย่างเช่น พอใจต้องส่งมอบชุดนางรำให้โรงเรียนแห่งหนึ่ง พอใจก็จะต้องพิจารณาถึงสภาพแห่งนิติกรรมหรือเจตนาของคู่กรณี เช่น โรงเรียนต้องใช้ชุดให้นางรำใส่ประกวด เช่นนี้ก็ย่อมต้องส่งมอบชุดที่สวยและมีคุณภาพหรือตามเจตนาของโรงเรียน
      - ทรัพย์ที่จะส่งมอบเป็นเงินตรา
        
        เงินตรามีลักษณะพิเศษกว่าทรัพย์สินอื่น เช่น ประการแรก เงินตรานั้นอยู่ที่มูลค่าอยู่ที่ราคาที่ตราไว้ ประการสอง เงินตรานั้นโดยสภาพแล้วไม่มีการชำระหนี้ด้วยเงินตราจะกลายเป็นพ้นวิสัยไปได้ ประการที่สาม หนี้เงินนั้นมี ดอกเบี้ยได้ ประการที่สี่ เงินตรานั้นไม่มีความแตกต่างกันในตัวเงินตรา
        
        กรณีหนี้เงินได้แสดงไว้เป็นเงินต่างประเทศ เช่น ซื้อสินค้าที่แสดงราคาเป็นเงินต่างประเทศ จะสามารถเป็นเงินต่างประเทศหรือชำระเป็นเงินไทยก็ได้แต่ต้องคำนวณอัตราแลกเปลี่ยน แต่ละสถานที่จะไม่เท่ากัน กฎหมายจึงได้กำหนดให้คิดตามอัตราแลกเปลี่ยนเงิน ณ สถานที่และเวลาใช้เงิน
        
        กรณีเงินตราที่จะพึงส่งใช้เป็นอันยกเลิกไม่ใช้แล้ว เช่น ไทย ในอดีตใช้เงินพดด้วงใช้เงินอัฐเป็นเงินตรา เป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนแต่ยกเลิกไปหมดแล้ว ก็จะมีปัญหาว่าจะไปหาเงินตรานั้นมาจากไหนเพื่อชำระหนี้ กฎหมายจึงได้กำหนดทางแก้ไว้ใน มาตรา 197
  - - - หนี้ที่เกิดจากมูลนี้ต่างๆไม่ว่าจะเกิดจากสัญญาหรือหนี้ละเมิดมีวัตถุแห่งหนี้เป็นอย่างเดียวที่เรียกว่าเป็นหนี้เดี่ยว เช่น กู้ยืมเงินกันไปก็มีหนี้ที่ต้องชำระเงินกู้คืน
    - - เป็นหนี้ที่มีวัตถุแห่งหนี้หลายอย่างแต่ลูกหนี้ต้องทำทุกอย่าง ตัวอย่างเช่น สัญญาการซื้อร้านกาแฟ มีหนี้กระทำการคือ ต้องซ่อมแซมทรัพย์สินก่อนจะนำไปขาย หนี้งดเว้น คือต้องไม่ไปรบกวนเมื่อขายบ้านไปแล้ว
        หนี้ส่งมอบทรัพย์ คือส่งมอบบ้านให้ผู้ซื้อ
        
        เป็นหนี้ที่เลือกชำระได้ สามารถแยกได้ดังนี้
        
        ระยะเวลาในการเลือก แบ่งได้ 2 กรณี
        
        มีกำหนดระยะเวลาให้เลือก ฝ่ายที่มีสิทธิจะเลือกก็ต้องเลือกในเวลาที่กำหนด ถ้าไม่เลือกในเวลาที่กำหนดสิทธิการเลือกก็จะตกไปอยู่กับอีกฝ่าย
        
        กรณีไม่ได้กำหนดเวลา ให้ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิเลือกกำหนดเวลา โดยมีเงื่อนไขว่า ต้องเป็นกรณีที่หนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว เมื่อกำหนดเวลาเช่นนี้ ฝ่ายที่มีสิทธิเลือกก็ต้องเลือกเสียภายในระยะเวลาที่กำหนด
        
        ผลของการเลือก
        
        โดยระยะทางเมื่อการแสดงเจตนามีผลแล้วจึงจะถือว่าการเลือกนั้นมีผลบังคับแล้ว
        ตัวอย่าง เช่น แจมต้นบอนสีจากโน่ 2 ต้น โดยตกลงให้โน่เป็นคนเลือกสีอะไรก็ได้ โน่ได้แจ้งว่าจะส่งมอบบอนสีขาวทั้ง 2 ต้นให้แก่แจม พอถึงเวลาโน่จะส่งบอนสีแดงให้แจมแทนไม่ได้ เพราะเมื่อเลือกแล้วเท่ากับว่ามีการตกลงซื้อขายมาแต่ต้นแล้ว
        
        วิธีการเลือก แยกออกเป็น 2 กรณี
        
        กรณีฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เป้นผู้มีสิทธิเลือก ตามมาตรา 199 วรรคแรก หมายความว่าถ้าฝ่ายลูกหนี้มีสิทธิเลือกก้จ้องแสดงเจตนาต่อฝ่ายเจ้าหนี้ ถ้าเจ้าหนี้มีสิทธิเลือกก็แสดงเจตนาต่อลูกหนี้
        
        กรณีบุคคลภายนอกเป็นผู้มีสิทธิเลือก ตามมาตรา 201 วรรคแรกก่อนที่บุคคลภายนอกจะเลือกต้องให้ลูกหนี้แจ้งต่อเจ้าหนี้ก่อน ตัวอย่างเช่น น้ำตาลไปซื้ออาหารร้านน้ำฟ้าไปให้นิรา แต่เมนูในร้านมีมากมาย จึงตกลงในนิราซึ่งเป็นบุคคลภายนอกเป็นคนเลือกเมนูอาหารเอง โดยแสดงเจตนาแก่เจ้าของร้านแล้ว
        
        กรณีการชำระหนี้บางอย่างเป็นพ้นวิสัย
        
        กรณีตกเป็นอันพ้นวิสัยจะทำได้มาแต่ต้น คือการชำระบางอย่างพ้นวิสัยมาตั้งแต่ต้น แม้จะมีการตกลงกันก็ย่อมตกเป็นโมฆะ
        
        ตัวอย่าง เช่น แจมรู้ว่าโน่มีต้นบอนสี 3 สี คือ แดง ขาว ชมพู จึงขอซื้อ โน่ตกลงขายและให้แจมเลือก แต่ตอนที่พูดคุยกันนั้นได้คุยกันที่ร้านกาแฟ แต่ในขณะนั้นต้นบอนขาวที่บ้านของโน่นั้นได้ตายและไม่มีใครรู้ทั้งโน่และแจม เช่นนี้ต้นบอนสีขาวจึงตกเป็นโมฆะ แจมจะเลือกได้แค่บอนสีแดงและชมพู
        
        กรณีการอันพึงต้องทำเพื่อชำระหนี้บางอย่าง
        กลายมาเป็นพ้นวิสัยในภายหลัง
        
        กรณีฝ่ายไม่มีสิทธิเลือกไม่ต้องรับผิดชอบ ตัวอย่างเช่น มิ้นตกลงซื้อแมวจากมายด์ที่มี 4 ตัว คือ ขาว ดำ ส้ม ลาย โดยตกลงว่าต้องเลือกก่อนส่งมอบ 1 เดือน ต่อมาก่อนที่มิ้นจะเลือกแมว ดำได้จมน้ำตาย เช่นนี้จึงเหลือให้มิ้นเลือกแค่ 3 ตัว มิ้นจะเลือกสีดำไม่ได้
        
        กรณีฝ่ายไม่มีสิทธิเลือกต้องรับผิดชอบ ตัวอย่างเช่น เราได้เลือกต้นบอนสีขาว ตกลงกันเรียบร้อย แต่ต่อมาเจ้าของต้นบอนสี ใส่ปุ๋ยผิด ทำให้บอนสีขาวตาย เจ้าของต้นบอนสีก็ต้องชดใช้ค่าสินไหมให้เรา
        
        สิทธิในการเลือก แยกออกได้เป็น 4 กรณี
        
        1)ถ้ากำหนดไว้ให้ผู้ใดเป็นผู้เลือก สิทธิในการเลือกก็ต้องเป็นไปตามที่ตกลงกันไว้
        
        2) ถ้าไม่ได้กำหนดไว้สิทธิการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้
        
        3) ถ้ากำหนดให้บุคคลภายนอกเป็นผู้เลือก เช่นป่วยหนัก ไม่อยากเลือก สิทธิการเลือกตกเป็นของลูกหนี้ ถ้าบุคคลภายนอกไม่เลือก ให้สิทธิแก่เจ้าหนี้
        
        4)กำหนดให้เจ้าหนี้หรือลูกหนี้เลือก ถ้าฝ่ายที่มีสิทธิเลือกไม่เลือกให้สิทธิตกเป็นของอีกฝ่าย
- - - - กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้เป็นแต่เป็นที่สงสัย ตามมาตรา 203 วรรคสอง ซึ่งเห็นได้ว่า ข้อสงสัยก็คือเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้นได้หรือไม่ ซึ่งเห้นว่าไม่สามารถทำได้ เจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระก่อนถึงเวลาไม่ได้ แต่ลูกหนี้จะจ่ายก่อนกำหนดก็ได้
      - กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ไม่เป็นที่สงสัย
        
        กำหนดเวลาชำระหนี้ตามวันแห่งปฏิทิน กำหนดโดยชัดแจ้งตามวันแห่งปฏิทิน ตามมาตรา 204 วรรคสอง ตัวอย่างเช่น กำหนดชำระในวันที่ 15 ตุลาคม นอกจากนี้ยังมีการกำหนดชำระหนี้อีกอย่างหนึ่ง คือ กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่ได้บอกกล่าว
        
        ตัวอย่าง เช่น ตกลงซื้อแมวจำนวน 25 ตัว กำหนดการส่งมอบแมวโดยกำหนดว่า ถ้าผู้ขายพร้อมจะส่งมอบต้องแจ้งให้ทราบล่วงหน้า 60 วัน ดังนั้นกำหนดเวลาชำระหนี้จะถึงกำหนดก็ต้องมีการแจ้งคือบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนและเริ่มนับ 60 วัน นับแต่บอกกล่าว
        
        กำหนดเวลาชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน ตัวอย่างเช่น ยืมเงินไปแล้วจะใช้คืนเมื่อขายผลไม้ได้เงิน
        
        กำหนดเวลาชำหนี้นี้อาจมีการเปลี่ยนแปลงได้ เช่น เดิมกำหนดชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน เมื่อถึงกำหนดนั้นไม่มีการชำระหนี้ขึ้นด้วยเหตุอย่างใดอย่างหนึ่ง ที่ไม่ใช่ความผิดของลูกหนี้ ก็อาจมีผลทำให้หนี้นั้นกลายเป็นหนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระไปแล้ว
- - - - ลูกหนี้ผิดนัดโดยต้องตักเตือนก่อน หนี้ประเภทที่เจ้าหนี้ต้องเตือนก่อน ลูกหนี้จึงจะผิดนัดได้แก่หนี้ 2 กรณี
        
        หนี้ที่กำหนดชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน
        
        การเตือนให้ลูกหนี้ชำระหนี้นั้น ต้องเป็นการเตือนเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว ลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ ลูกหนี้จึงจะผิดนัดเพราะว่าเขาเตือนแล้ว
        
        ตัวอย่างเช่น บีมมายืมหนังสือเรียนจากบอยที่มี 2 เล่มโดยตกลงกันว่าจะส่งคืนเมื่อจบเทอมนี้ ปรากฎว่าเรีบยไปได้แค่ครึ่งเทอม หนังสือของบอยได้โดยเพื่อนคนอื่นขโมยไป บอยจึงมาทวงคืนหนังสือจากบีม ทั้งๆที่ยังไม่ถึงกำหนดส่งคืน แม้บีมจะไม่ส่งคืนก็ไม่ถือว่าผิดนัด เพราะยังไม่ถึงกำหนด
        
        การเตือนให้ลูกหนี้ชำระหนี้ไม่มีแบบ ดังนั้นจะเตือนเป็นหนังสือหรือด้วยวาจาก็ได้ จะตั้งตัวแทนไปเตือนด้วยวาจาก้ได้ แต่ต้องเป็นเจ้าหนี้เท่านั้น
        
        การผิดนัดเกิดขึ้นเมื่อเจ้าหนี้ตักเตือนแล้วลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ก็ผิดนัด แต่บางกรณีก็มีปัญหาที่ยังไม่อาจถือเป็นการเตือนให้ชำระหนี้เพราะหนี้นั้นยังมีข้อพิพาทอยู่ ตัวอย่างเช่น ในกรณีที่มีการฟ้องคดีบังคับชำระหนี้แต่ในการพิจารณาไม่ปรากฎว่าเตือนเมื่อใด ศาลให้ถือว่าผิดนัดตั้งแต่วันฟ้อง
        
        หนี้ที่ไม่มีกำหนดชำระหนี้
        
        เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกให้ลูกหนี้ชำระได้โดยพลัน และลูกหนี้ก็มีสิทธิจะชำระหนี้ของตนได้โดยดุจพลันกัน ถ้าเจ้าหนี้ยังไม่เรียกชำระ ลูกหนี้ก็ไม่มีหน้าที่ต้องชำระ ลูกหนี้มีสิทธิชำระได้ทันทีตั้งแต่ก่อหนี้ แต่หน้าที่ที่จะต้องชำระนั้นจะเริ่มขึ้นเมื่อเจ้าหนี้เรียกชำระ การเรียกให้ชำระก็คือการเตือนนั่นเอง ดังนั้นหากไม่มีการเตือนให้ชำระหนี้ก็ยังถือว่ายังไม่มีหน้าที่ชำระหนี้และไม่ผิดนัด
      - กำหนดชำระหนี้กับการผิดนัด
        
        กำหนดเวลาชำระหนี้และการผิดนัดนั้นไม่เหมือนกัน แต่มีความเกี่ยวข้องกันอย่างใกล้ชิด
        
        กำหนดการชำระหนี้ เป็นกำหนดที่เจ้าหนี้สามารถเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้และเป็นองค์ประกอบหนึ่งของการผิดนัด คือการที่เจ้าหนี้จะทำให้ลูกหนี้ผิดนัดได้ต้องเป็นการเตือนลูกหนี้หลังจากที่หนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว
        
        การผิดนัด แม้ถึงเวลาชำระหนี้หรือมีเงื่อนไขทำให้ผิดนัด ลูกหนี้จะอ้างได้ว่าไม่ใช่ความผิดของตน แต่เกิดจากพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิด ตามมาตรา 205 ก็ถือว่าลูกหนี้ยังไม่ผิดนัด
        
        กำหนดเวลาชำระหนี้ เป็นกำหนดที่ลูกหนี้จะต้องชำระหนี้ แต่การผิดนัดเป็นผลของการไม่ชำระหนี้ตามกำหนด
      - ลูกหนี้ผิดนัดโดยเจ้าหนี้ไม่ตักเตือน
        
        หนี้ที่กำหนดชำระตามวันแห่งปฏิทิน
        
        ตามมาตรา 204 วรรคสอง จะเห็นได้ว่าหนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน เช่น กำหนดชำระหนี้ในวันที่ 20 ตุลาคม เช่นนี้วันที่กำหนดไว้นั้นมีความแน่นอนชัดเจนรู้ได้แน่อน ดังนั้นกฎหมายจึงถือว่าถ้าลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ตามกำหนดลูกหนี้ก็ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยไม่ต้องเตือนเลย
        
        กำหนดชำระหนี้นี้แม้จะกำหนดไว้ตามวันแห่งปฏิทิน แต่เมือเจ้าหนี้ไม่ถือเป็นสำคัญ แม้ลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ตามกำหนด ลูกหนี้ก็ไม่ผิดนัดและหนี้จะกลายเป็นหนี้ที่ไม่มีกำหนดชำระ เจ้าหนี้จึงต้องตักเตือนก่อน
        
        หนี้ละเมิด
        
        เกิดจากการล่วงสิทธิของผู้อื่น ในเรื่องการผิดนัดมีในมาตรา 206 ว่า "ในกรณีหนี้อันเกิดแต่มูลละเมิด ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดมาแต่เวลาที่ทำละเมิด" การทำละเมิดให้เขาเสียหายก็มีหน้าที่ต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนทันทีที่ทำละเมิด รวมถึงค่าเสียหายในอนาคต
        
        ค่าสินไหมทดแทนที่จะใช้แก่ผู้เสียหายนั้น ในกรณีที่ผู้เสียหายเรียกค่าเสียหายในอนาคตด้วย ค่าเสียหายในอนาคต ศาลก็ให้ดอกเบี้ยตั้งแต่วันผิดนัดคือวันกระทำละเมิดด้วย
      - กรณีที่ไม่ถือว่าลูกหนี้ผิดนัด
        
        เป็นเหตุที่เกิดจากเจ้าหนี้
        
        การที่เจ้าหนี้ผิดนัด อาจเพราะไม่รับชำระหนี้ หรือเพราะไม่เสนอชำระหนี้ตอบแทนเมื่อตนมีหน้าที่ต้องชำระหนี้ตอบแทน ลูกหนี้จึงไม่ผิดนัด
        
        การพฤติการณ์ที่เจ้าหนี้ต้องรับผิดโดยอาจไม่ถึงขนาดที่เป็นการผิดนัดของเจ้าหนี้ อาจเกิดจากเจ้าหนี้เองหรือเจ้าหนี้มีส่วน ตัวอย่างเช่น แพรเช่าที่ดินของพราวและเก็บค่าเช่ามาตลอด 8 ปี แต่เมื่อปีที่ผ่านมาพราวไม่ได้ไปเก็บ จะถือว่าแพรผิดนัดไม่ได้
        
        เหตุเกิดจากบุคคลภายนอก
        
        เป็นพฤติการณ์ที่โทษลูกหนี้ไม่ได้ เพราะเกิดจากบุคคลภายนอก เช่น ตกลงกันซื้อขายที่ดิน โดยตกลงกันว่าลูกหนี้จะรังวัดแบ่งแยกที่ดินที่จะซื้อขายและไปโอนให้แก่ผู้ซื้อในเวลาที่กำหนด ปรากฎว่าลูกหนี้ก็พยายามจนสุดความสามารถแล้ว แต่รังวัดแบ่งแยกไม่เสร็จ ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิด
        
        เหตุเกิดจากภัยธรรมชาติ
        
        สาเหตุมาจากภัยธรรมชาติ ไม่สามารถป้องกันได้ ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบเช่นกัน เช่น รังวัดแบ่งแยกไม่ทัน เพราะน้ำท่วมรังวัดไม่ได้ จึงไม่สามารถโอนที่ดินได้ตามกำหนด ก็ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิด
  - - - เจ้าหนี้อาจไม่รับชำระหนี้
        
        เป็นหนี้ที่กำหนดเวลาชำระหนี้เป็นสาระสำคัญ ถึงขนาดที่หากเลยกำหนดนั้นไป การชำระหนี้ก็ตกเป็นไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้ เช่นเช้ารถเพื่อขับขึ้นเขาไปดูพระอาทิตย์ตกดิน หากส่งมอบรถล่าช้า พระอาทิตย์ตกไปแล้วก็ย่อมไม่เกิดประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้ว
        
        กำหนดเวลาชำระหนี้เป็นสาระสำคัญมาตั้งแต่แรก เช่น จ้างตัดชุดแต่งงาน ต้องการใช้ในวันที่ 12 สิงหาคม หากส่งมอบล่าช้า เจ้าหนี้สามารถบอกเลิกสัญญาได้
        
        หนี้ที่เวลาเป็นสาระสำคัญแต่คู่กรณีไม่เห็นเป็นสำคัญ ตัวอย่างเช่น จ้างตัดชุดบวชนาค แต่ผู้รับจ้างล่าช้าไป 4 วัน ผุ้ว่าจ้างสามารถบอกเลิกสัญญาและเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนได้
      - ลูกหนี้ต้องรับผิดในความเสียหายอันเกิดแต่การผิดนัด
        
        การที่ลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ตามกำหนดและตกเป็นผู้ผิดนัด ถือเป็นการที่ลูกหนี้ผิดนัดไม่ชำระหนี้ต้องตามความประสงค์อันแท้จริงแห่งมูลหนี้ด้วย เจ้าหนี้สามารถเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนได้
        
        ตัวอย่าง เช่น สัญญาส่งมอบร้านกาแฟ แป้งรับจ้างรีโนเวทร้านกาแฟให้เปรม แป้งตกลงว่าจะรีโนเวทให้เสร็จใน 4 เดือน แต่สร้างไม่เสร็จล่าช้าไป ทำให้เปรมต้องไปเช่าที่ขายกาแฟคนอื่น ต้องเสียค่าเช่าในระหว่างนั้น ส่งคืนร้านกาแฟล่าช้ากว่าที่กำหนดทำให้ต้องเสียหาย
        
        ข้อสังเกตค่่าสินไหมทดแทน 1) เป็นค่าสินไหมที่เกิดขึ้นจากการผิดโดยตรง 2) เป็นความรับผิดที่เพิ่มขึ้นมาจากการชำระหนี้ปกติ
      - ลูกหนี้ต้องรับผิดในความเสียหายอันเกิดระหว่างผิดนัดเพิ่มขึ้น
        
        นอกจากความผิดจากการผิดนัดโดยตรงแล้ว เมื่อลูกหนี้ผิดนัดลูกหนี้ยังอาจต้องรับผิดในความเสียหายจากความประมาทเลินเล่อ
        
        ถ้าลูกหนี้จงใจทำให้เกิดความเสียหายแล้วก้ไม่ต้องรับผิด เพราะลูกหนี้ต้องรับผิดอยู่แล้วดังนั้นจึงมิใช่เรื่องที่เป็นความรับผิดที่เพิ่มขึ้นเมื่อลูกหนี้ผิดนัด จึงไม่ได้บัญญัติถึงกรณีจงใจอีก แต่หากเป็นความเสียหายที่เกิดขึ้นระหว่างผิดนัดโดยลูกหนี้จงใจทำให้เกิดความเสียหายลูกหนี้ก็ต้องรับผิดชอบ
        
        ในกรณีความเสียหายที่เกิดจากการประมาทเลินเล่อในระหว่างผิดนัดนั้น ความรับผิดที่หากไม่มีกรผิดนัดแล้วลูกหนี้ไม่ต้องรับผิด เพราะการประมาทเลินเล่อคือการระมัดระวังตามหน้าที่ของตนที่ต้องใช้ความระมัดระวังนั้นเองตัวอย่างเช่น แยมฝากต้นไม้ไว้ให้ยีนส์ช่วยดูแลระหว่างที่ไปต่างจังหวัด โดยไม่ได้ค่าจ้าง ยีนส์ก้ดูแลต้นไม้ของแยมอย่างที่ดูแลต้นไม้ของตัวเอง แต่พอแยมกลับมายีนส์ก้ยังไม่คืนให้เพราะขอดูแลต่อ ในระหว่างผิดนัด ยีนส์ก็ดูแลต้นไม้ตามเดิมและต้นไม้ได้หายไป นั่นก็คือความผิดในความประมาทเลินเล่อในระหว่างผิดนัดแล้ว
        
        กรณีที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในระหว่างเวลาที่ผิดนัด
        
        ต้นเหตุเกิดจากการกระทำของคน ตัวอย่างเช่น ยืมรถเขามาใช้และเมื่อถึงกำหนดส่งไม่ส่งคืน แม้ว่าเขาจะเตือนแล้วลูกหนี้ก็ตกเป็นผู้ผิดนัด ระหว่างนั้นเองขณะจอดรถไว้ที่บ้านได้มีรถบรรทุกยางระเบิดพุ่งมาชนรถที่จอดไว้ เหตุการณ์นี้เป็นอุบัติเหตุที่เกิดจากการผิดนัด ลูกหนี้จึงต้องรับผิด
        
        เหตุเกิดจากภัยธรรมชาติ เช่นระหว่างผิดนัด เกิดฟ้าผ่ารถเสียหาย เช่นนี้เมื่อไม่ใช่เป็นอุบัติเหตุแล้ว แม้จะเกิดจากการผิดนัดลูกหนี้ก็ไม่ต้องรับผิด
        
        การที่ลูกหนี้จะยกข้ออ้างเพื่อพิสูจน์ให้พ้นความรับผิดมาตรา 217 ได้จะมีได้เฉพาะกรณีที่การชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัยเพราะอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในระหว่างผิดนัดเท่านั้น หากเกิดเพราะความประมาทเลินเล่อแล้วอ้างไม่ได้
        
        เหตุที่เกิดแก่ลูกหนี้กับเหตุที่อ้างเพื่อพิสูจน์ให้พ้นวิสัยไม่จำเป็นต้องเป็นเหตุเดียวกัน เหตุอ้างพิสูจน์นั้ยจะเป็นอุบัติเหตุก็ได้ หรือเป็นเหตุสุดวิสัยที่เกิดจากธรรมชาติก็ได้