Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ความรับผิดกระทำละเมิดด้วยตนเอง, ละเมิด, ภาระการพิสูจน์ความเสียหาย,…

- - - - กระทำโดยจงใจ
        คือกระทำโดยรู้สำนึกและในขณะเดียวกันก็รู้ว่าจะทำให้เขาเสียหาย เช่น เจตนาฆ่าหรือเจตนาทำร้าย ฯลฯ อย่างไร ก็ดีการกระทำโดยจงใจในเรื่องละเมิดถือหลักเบาบางกว่าทางอาญา สำหรับอาญานั้นต้องกระทำโดยรู้สึกสำนึกในการที่ทำและใน ขณะเดียวกันผู้กระทำต้องประสงค์ต่อผลหรือย่อมเล็งเห็นผลด้วยส่วนจงใจในเรื่องละเมิดบางกรณีไม่ผิดในทางอาญาแต่เป็นละเมิดต้องชดใช้ค่าเสียหายให้แก่เขา
        
        ตัวอย่าง
        จำเลยรื้อห้องน้ำ ห้องครัวซึ่งโจทย์ปลูกล้ำออกไปนอกที่เช่าของวัดโดยวัดต้องการจะขุดคูได้บอกให้โจทย์รื้อแล้วโจทย์ไม่ยอมรื้อการที่จำเลยรื้อแล้วกองไว้หลังบ้านโจทย์มิได้เจตนาชั่วร้ายทำให้ทรัพย์ของโจทย์อันตรายเสียหายไม่เป็นความผิดฐานทำให้เสียทรัพย์แต่เป็นละเมิด เพราะรู้ว่าแล้วว่าการรื้อนั้นจะทำให้ทรัพย์ของโจทย์เสียหาย (ฎีกาที่ 1617-1618/2500)
    - - คำว่าประมาทเลินเล่อในทางแพ่งหมายความถึงการกระทำที่ขาดความระมัดระวังจนเป็นเหตุให้เกิดความเสียหายนั้นและหมายความถึงการไม่ป้องกันผลที่เกิดขึ้นโดยประมาทเลินเล่อแม้ตนเองไม่ได้กระทำให้เกิดผลนั้นขึ้นระดับความระมัดระวังของบุคคลต้องถือระดับบุคคลธรรมดา
        
        ตัวอย่างเช่น
        นาย ก.ขับรถยนต์ไปในถนนที่มีคนเดินจอแจด้วยความเร็วและไม่ได้ให้สัญญาณแตรแล้วเฉี่ยวชนถูกคนเดินถนนได้รับบาดเจ็บดังนี้ถือว่า นาย ก.กระทำละเมิดโดยประมาทเลินเล่อ
  - - - ค่าสินไหมทดแทนเพื่อการละเมิด
        
        มาตรา 438
        
        “ค่าสินไหมทดแทนจะพึงใช้โดยสถานใดเพียงใดนั้น ให้ศาลวินิจฉัยตามควรแก่พฤติการณ์และความร้ายแรงทางละเมิด อนึ่ง ค่าสินไหมทดแทนนั้น ได้แก่การคืนทรัพย์สินอันผู้เสียหายต้องเสียไปเพราะละเมิดหรือใช้ราคาทรัพย์สินนั้น รวมทั้งค่าเสียหายอันจะพึงบังคับให้ใช้เพื่อความเสียหายอย่างใด ๆ อันได้ก่อขึ้นนั้นด้วย”
        
        องค์ประกอบของ มาตรา 438
        
        438 วรรคแรก
        การกำหนดค่าสินไหมทดแทนเพื่อการละเมิด ศาลจะต้องใช้ดุลพินิจในขอบเขตที่กฎหมายกำหนดไว้ คือ ในการกำหนดค่าสินไหมทดแทนนั้น
        1ศาลจะต้องพิเคราะห์พฤติการณ์แห่งละเมิด
        2ความร้ายแรงแห่งละเมิด
        
        บทบาทของศาลในฐานะผู้กำหนดค่าเสียหาย
        
        แต่มิใช่การพิจารณาองค์ประกอบภายในว่าเป็นการกระทำโดย “จงใจหรือประมาท” แต่พิจารณาลักษณะข้อเท็จจริงของการกระทำ ว่าผู้ทำละเมิดมีส่วนในการทำละเมิดมากน้อยแค่ไหนในความเสียหาย
        
        “ความร้ายแรงแห่งละเมิด” คือ ระดับของความเสียหาย เช่น ทรมานต่อบุคคลด้วยความทารุณโหดร้าย จนทำให้บาดเจ็บสาหัส/ตาย การใช้อาวุธร้ายแรงที่ทำให้ถึงตายและตายเป็นจำนวนมาก จุดไฟด้วยน้ำมันทำให้ไฟลามทุ่งไปติดบ้านหรือเกิดควันหนาแน่นรมจนคนและสัตว์ตาย
        
        ผู้พิพากษาจึงมีอำนาจในการวินิจฉัยว่าจะกำหนดค่าเสียหาย ตั้งแต่ สัดส่วนความรับผิดของแต่ละฝ่าย ไปจนถึงการกำหนดจำนวนค่าเสียหายให้เหมาะกับปริมาณความสูญเสีย
        
        “พฤติการณ์” คือ ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการกระทำของจำเลย เช่น การไตร่ตรองไว้ก่อนลงมือทำละเมิด วางแผนที่จะฆ่าแล้วเผาทำลายศพ หรือ การประมาทอย่างมาก ขาดความระมัดระวังในการบำรุงรักษารถโดยสายสารตามมาตรฐานจนเบรคแตกทำให้ผู้โดยสายตาย
        
        438 วรรคสอง
        การกำหนดถึงการชดใช้ค่าสินไหมทดแทน มี 3 กรณีคือ
        1) การคืนทรัพย์
        2) การใช้ราคาทรัพย์
        3) การใช้ค่าเสียหาย
        
        หลักทั่วไปโดยปกติค่าสินไหมทดแทนได้แก่การคืนทรัพย์สินอันผู้เสียหายต้องเสียไปเพราะการละเมิดหรือใช้ราคาทรัพย์สินรวมทั้งค่าเสียหายอันพึงบังคับให้ใช้เพื่อความเสียหายอย่างใดๆอันได้ก่อขึ้นนั้นด้วย
        
        ตัวอย่าง
        นาย ก. ลักเอารถจักรยานยนต์รับจ้าง ราคา 50,000 บาท ของนายข.ไปรถคันนี้ นาย ข. นำออกวิ่งรับจ้างได้วันละ 200 บาท ดังนี้ค่าสินไหมทดแทนคือ นายก. ต้องคืนรถจักรยานยนต์ให้แก่นาย ข. ถ้าคืนไม่ได้ต้องใช้ราคารถ 50,000 บาทแก่นายข. และนาย ข. ยังมีสิทธิเรียกค่าเสียหายวันละ 200 บาทตั้งแต่วันละเมิดจนถึงวันฟ้องพร้อมทั้งค่าดอกเบี้ยตั้งแต่วันละเมิดจนถึงวันชำระหนี้ได้ด้วย
- - - - การกระทำโดยรู้สำนึกถึงผลเสียหายที่จะเกิดขึ้นจากการกระทำของตน
      - ประมาทเลินเล่อ
        คือ การกระทำโดยไม่จงใจ แต่กระทำโดยปราศจากความระมัดระวังซึ่งบุคคลในภาวะเช่นนั้นจักต้องมีตามวิสัยและพฤติการณ์ และผู้กระทำอาจใช้ความระมัดระวังเช่นว่านั้นได้ แต่หาได้ใช้ให้เพียงพอไม่
    - - การทำละเมิดต้องเป็นการทำต่อบุคคลอื่น “โดยผิดกฎหมาย” อาจผิดต่อกฎหมายอาญา กฎหมายแพ่ง รัฐธรรมนูญ ล่วงสิทธิผิดต่อบุคคลอื่น หรืออาจเป็นการฝ่าฝืนไม่ทำหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนด รวมถึงผิดระเบียบต่างๆ ก็ถือว่าเป็นการผิดกฎหมาย แต่หากการกระทำนั้นไม่ผิดกฎหมายก็ไม่เป็นละเมิด เช่น กฎหมายให้อำนาจโดยตรง มีอำนาจตามสัญญาที่ให้กระทำได้ มีอำนาจตามคำพิพากษา หรือเกิดอำนาจจากความยินยอม
    - - ความเสียหายนั้นจะเป็นความเสียหายที่เกิดแก่ชีวิต ร่างกาย อนามัย เสรีภาพ ทรัพย์สิน หรือสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดก็ได้ แต่ต้องเป็นความเสียหายที่แน่นอน และความเสียหายจะต้องเป็นผลโดยตรงจากการกระทำโดยผิดกฎหมายของผู้กระทำด้วย การกระทำจะเป็นละเมิดหรือไม่ ต้องมีความเสียหายเกิดขึ้น แม้มีการกระทำที่ผิดกฎหมาย แต่ไม่มีความเสียหายย่อมไม่เป็นละเมิด
        (สิทธิอย่างหนึ่งอย่างใด เช่น สิทธิในความเจริญก้าวหน้าในหน้าที่ราชการที่จะได้รับการแต่งตั้งเลื่อนขั้นเลื่อนตำแหน่งและสิทธิเลื่อนขั้นเงินเดือนซึ่งเป็นสิทธิของข้าราชการที่กฎหมายเกี่ยวกับการบริหารงานบุคคลกำหนดไว้ เป็นต้น)
    - - การเคลื่อนไหวร่างกายโดยรู้สำนึกในการเคลื่อนไหวนั้น และอยู่ในบังคับของจิตใจผู้กระทำ การกระทำ รวมถึงการงดเว้นหน้าที่ที่จะต้องกระทำเพื่อป้องกันผล โดยผู้กระทำต้องมีหน้าที่ หน้าที่ดังกล่าวอาจเกิดจากบทบัญญัติของกฎหมาย จากสัญญา หรือเกิดจากการกระทำครั้งก่อนๆ ของตน หน้าที่ที่เกิดจากความสัมพันธ์พิเศษ หรือหน้าที่อื่น ๆ เช่น หน้าที่ที่เกิดจากระเบียบ การงดเว้นนี้อาจเป็นการกระทำโดยจงใจหรือประมาทเลินเล่อก็ได้ แต่ถ้าผู้กระทำไม่มีหน้าที่ที่จะต้องกระทำ การงดเว้นนั้นไม่ถือเป็นการละเมิด
- - - - ฎีกาที่ 1188/2502 คนสามคนร่วมกันหลอกลวงผู้เสียหาย ขอเช่ารถยนต์ไปเล่นการพนันกันใกล้ ๆ (ในจังหวัดเชียงใหม่) แต่กลับนำรถยนต์ไปถึงกรุงเทพฯ โดยเจ้าของรถมิได้ยินยอม ระหว่างทางคนหนึ่งขับรถไปชนวัวของคนข้างทาง รถเสียหาย ถือว่าทั้งสามคนร่วมกันทำละเมิดต่อโจทก์ จึงต้องร่วมกันใช้ค่าเสียหายแก่เจ้าของรถยนต์
        ข้อสังเกต เรื่องนี้ ต้องถือว่าทั้งสามคนร่วมกันทำละเมิดตั้งแต่หลอกลวงเอารถของผู้เสียหายไป ภายหลังแม้คนเดียวเป็นผู้ขับรถชนวัว รถเสียหายก็ตาม เพราะเป็นเรื่องภายหลังกระทำละเมิดร่วมกันแล้ว จึงต้องรับผิดร่วมกัน และน่าจะต้องปรับเข้ามาตรา 432 ด้วย
    - - ฎีกาที่ 8710/2560 จำเลยเพียงร่วมกันใช้กำลังทำร้ายผู้เสียหายโดยไม่ถึงกับเป็นเหตุให้เกิดอันตรายแก่กายหรือจิตใจ การกระทำของจำเลยเป็นการกระทำละเมิดต่อผู้เสียหายและต้องรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหายเฉพาะในผลอันเกิดจากการใช้กำลังทำร้ายผู้เสียหายตาม ป.วิ.อ.มาตรา 44/1 เท่านั้น หาจำต้องรับผิดในผลที่ผู้เสียหายถูกแทงจนได้รับอันตรายแก่กายอันเกิดจากการกระทำของบุคคลอื่นไม่
        
        จำเลยร่วมทำละเมิดมีเจตนาเพียงทำร้ายผู้เสียหาย แต่ผู้ทำละเมิดบางคนใช้มีดแทงผู้เสียหายโดยมีเจตนาฆ่าเพียงลำพัง จำเลยคงรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนเฉพาะในผลอันเกิดจากการกระทำของจำเลย ไม่ต้องร่วมรับผิดในค่าสินไหมทดแทนสำหรับบาดแผลที่ถูกอาวุธมีดแทง ดูฎีกาที่ 8710/2560
    - - กรณีหลายคนกระทำประมาท ไม่อาจร่วมกันละเมิดได้ เช่น รถยนต์ 2 คัน ชนกันเพราะความประมาทของคนขับรถยนต์ทั้ง 2 คัน ไม่เป็นการร่วมกันทำละเมิดถ้าเป็นเหตุทำให้บุคคลภายนอกได้รับอันตรายแก่กาย หรือถึงแก่ความตาย หรือได้รับความเสียหายอย่างอื่น ความเสียหายที่เกิดขึ้นเป็นความเสียหายเดียวกัน ถือเป็นกรณีบุคคลหลายคนเป็นหนี้อันจะแบ่งแยกกันชำระมิได้ คนขับรถทั้ง 2 คัน จึงต้องร่วมกันรับผิดอย่างลูกหนี้ ร่วมตามมาตรา 301 ประกอบด้วยมาตรา 291
        
        ฎีกาที่ 10949/2558 จำเลยที่ 1 กับ น. ขับรถเฉี่ยวชนกัน เป็นเหตุให้ผู้ตายซึ่งนั่งมากับ น. ผู้ขับขี่รถจักรยานยนต์ถึงแก่ความตาย ทั้งจำเลยที่ 1 กับ น. ต่างกระทำโดยประมาท แต่ต่างคนต่างกระทำความผิดคนละอัน แม้จะเป็นความผิดอย่างเดียว ในวาระและสถานที่เดียวกัน แต่มิได้ร่วมกันกระทำจึงมิใช่เป็นการร่วมกันกระทำละเมิด โจทก์ทั้งสองสืบสิทธิมาจากผู้ตายฟ้องเรียกค่าสินไหมทดแทนจากจำเลยทั้งห้า โดยผู้ตายเป็นเพียงผู้ที่นั่งซ้อนมาตรงด้านหน้ารถจักรยานยนต์ที่ น. ขับขี่ ผู้ตายมิได้มีส่วนทำความผิดอย่างใดอย่างหนึ่งก่อให้เกิดความเสียหายด้วย และความเสียหายที่เกิดขึ้นเป็นความเสียหายเดียวกัน จึงเป็นกรณีบุคคลหลายคนเป็นหนี้อันจะแบ่งแยกจากกันชำระมิได้ ผู้ทำละเมิดทุกคนต้องร่วมกันรับผิดในความเสียหายที่เกิดขึ้นจากการกระทำละเมิดนั้นต่อโจทก์ทั้งสองอย่างลูกหนี้ร่วมกันตาม ป.พ.พ. มาตรา 301 ประกอบมาตรา 291 ส่วนการที่ผู้ทำละเมิดแต่ละคนจะรับผิดในความเสียหายที่เกิดขึ้นมากน้อยเพียงใดเป็นเรื่องระหว่างผู้ทำละเมิดด้วยกันเอง และโจทก์ทั้งสองไม่มีส่วนประมาทด้วย จำเลยทั้งห้าต้องร่วมกันรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่โจทก์ทั้งสองเต็มจำนวนค่าสินไหมทดแทนทั้งหมด
      - แต่มีคำพิพากษาฎีกาอีกแนวหนึ่ง คือฎีกาที่ 67/2539 , 6700/2553 วินิจฉัยว่ากรณีต่างคนทำละเมิด มิได้ร่วมกันทำละเมิดตาม ป.พ.พ.มาตรา 432 แต่ละฝ่ายไม่ต้องร่วมกันใช้ค่าสินไหมทดแทนทั้งหมด คงรับผิดเฉพาะส่วนของตนเท่านั้น โดยใช้หลักตามมาตรา 438 มาแบ่งความรับผิดของผู้ทำละเมิดไปตามพฤติการณ์และความร้ายแรงแห่งละเมิด
        
        ฎีกาที่ 67/2539 เหตุละเมิดเกิดจากความประมาทของจำเลยที่ 2 และที่ 4 ทำให้ผู้โดยสารได้รับอันตรายสาหัสและถึงแก่ความตายเป็นเรื่องที่จำเลยที่ 2 และที่ 4 ต่างฝ่ายต่างทำละเมิดโดยไม่ได้ร่วมกัน จำเลยแต่ละฝ่ายจึงไม่ต้องร่วมกันใช้ค่าสินไหมทดแทนทั้งหมดแก่โจทก์ ทั้งนี้ค่าสินไหมทดแทนจะพึงใช้สถานใดเพียงใดนั้น ให้ศาลวินิจฉัยตามพฤติการณ์และความร้ายแรงแห่งละเมิดตาม ป.พ.พ. มาตรา 438 ที่ศาลชั้นต้นแบ่งส่วนความรับผิดจำเลยแต่ละฝ่ายจึงถูกต้องและเหมาะสมแล้ว
      - ข้อสังเกต เรื่องนี้ ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงว่า จำเลยที่ 2 ขับรถบรรทุกรถแทรกเตอร์มีใบมีดจานไถล้ำออกจากตัวรถและล้ำเข้าไปในช่องเดินรถโดยสาร ส่วนจำเลยที่ 4 ขับรถยนต์โดยสารปรับอากาศด้วยความเร็วสูงเป็นเหตุให้ชนกับรถบรรทุกรถแทรกเตอร์ที่จำเลยที่ 2 ขับและโจทก์ซึ่งนั่งมาในรถยนต์โดยสารได้รับบาดเจ็บ จึงเป็นเรื่องที่จำเลยที่ 2 และที่ 4 ต่างฝ่ายต่างทำละเมิดโดยไม่ได้ร่วมกัน จำเลยแต่ละฝ่ายจึงไม่ต้องร่วมกันใช้ค่าสินไหมทดแทนทั้งหมดแก่โจทก์ และให้จำเลยทั้งสองฝ่ายแบ่งส่วนความรับผิดตามมาตรา 438 โดยดูจากความร้ายแรงที่แต่ละฝ่ายกระทำ โดยกำหนดให้ฝ่ายจำเลยที่ 2 (จำเลยที่ 1 และที่ 2) รับผิด 2 ส่วน ฝ่ายจำเลยที่ 4 (จำเลยที่ 3 ถึงที่ 5) รับผิด 1 ส่วน