Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ความรับผิดกระทำละเมิดด้วยตนเอง - Coggle Diagram
ความรับผิดกระทำ
ละเมิดด้วยตนเอง
ความหมายของ
การกระทำ
ผู้ใด
ต้องเป็นการกระทำของ
มนุษย์เท่านั้น
รวมไปถึงบุคคลทุกชนิด
ไม่ว่าจะบรรลุนิติภาวะแล้ว
หรือผู้เยาว์ บุคคลวิกลจริต
ดังมาตรา 429 ที่บัญญัติ ว่า บุลคลใดแม้ไร้
ความสามารถเพราะเหตุเป็นผู้เยาว์
หรือวิกลจริตก็ต้องรับผิดในผลที่ตนละเมิด
ตามมาตรา 420 ผู้ที่จะต้องรับผิดจะต้องเป็นมนุษย์
อันอยู่ในความหมายที่ว่า ผู้ใด ดังกล่าวมาแล้วก็ต้อง
มีการกระทำของบุคคลผู้ต้องรับผิดชอบด้วย
เช่น นายแดงนอนหลับอยู่แล้วพลิกตัว
บังเอิญมือพลาดไปถูกแก้วน้ำที่วางอยู่
ข้างๆตัวแตก
ตัวอย่างดังกว่าก็ถือว่าเป็นการกระทำ
ไม่ว่าจะรู้สึกในการเคลื่อนไหวของตัวเองหรือ
บุคคลที่เคลื่อนไหวโดยเป็นตามสัญชาตญาณก็ยังมีความรู้สึกสำนึกรู้ตัวอยู่หรืออาการเสแสร้งทำเป็นหาวนอน แสร้งว่าสะดุ้งผวาก็ย่อมเป็นการกระทำ
ผู้เยาว์และ
บุคคลวิกลจริต
มาตรา429 บัญญัติว่า บุคคลใดแม้ไรความสามารถ
เพราะเหตุเป็นผู้เยาว์หรือบุคคลวิกลจริตก็ยังต้องรับผิด
ในผลที่ตนทำละเมิด
แต่มีการกระทำหรือไม่ก็แล้วแต่
ข้อเท็จจริงที่ว่ามีความเคลื่อนไหวโดย
รู้สำนึกในความเคลื่อนไหวหรือไม่
ผู้เยาว์หรือบุคคลวิกลจริตที่
ไม่รู้สำนึกในความเคลื่อนไหวของตนเอง
ย่อมไม่ถือว่ามีการกระทำ
อันนั้นก็ไม่ถือว่าผู้เยาว์หรือบุคคลวิกลจริตที่ว่านั้นได้กระทำละเมิดอันจะต้องรับผิดตามมาตรา420และมาตรา429แต่ประการใด
การงดเว้นไม่กระทำ
การงดเว้นหรือละเว้นไม่กระทำการ
ที่มีหน้าที่ต้องทำ
หน้าที่อาจเกิดจากกฎหมายก็ได้
หรือเกิดจากสัญญาหรือความสัมพันธ์ทาง
ข้อเท็จจริงที่มีอยู่ระหว่างผู้งดเว้นกับผู้เสียหายก็ได้
หน้าที่ตามกฎหมาย
-สามีภริยามีหน้าที่ต้องช่วยเหลือ
อุปการะเลี้ยงดูกัน (มาตรา 1461)
-บุตรจำต้องอุปการะเลี้ยงดูบิดามารดา
(มาตรา1563)
-บิดามารดาจำต้องอุปการะเลี้ยงดูบุตร
ผู้เยาว์หรือบุตรที่บรรลุนิติภาวะแล้วแต่
พุพพลภาพและหาเลี้ยงตัวเองมิได้(มาตรา1564)
ถ้าไม่อุปการะเลี้ยงดูจนมีสิทธิ
ได้รับการอุปการะเลี้ยงดูได้รับความ
เสียหายย่อมเป็นละเมิด
ซึ่งเกิดจากการงดเว้น
การกระทำหน้าที่
พึ่งสังเกตว่าการงดเว้นไม่กระทำ
ในสิ่งที่กฎหมายมิได้บัญญัติให้กระทำ
หรือตนไม่มีหน้าที่หาทำละเมิดไม่
หน้าที่ตามสัญญา
คือหน้าที่ตามกฎหมาย เพราะสัญญา
ที่ใช้บังคับกันได้ย่อมเป็นกฎหมายระหว่างคู่สัญญา
เช่น มีสัญญาจ้างแพทย์รักษาโรค แต่แพทย์
ไม่ปฏิบัติตามหน้าที่อันเกิดจากสัญญาคือ
ไม่ยอมรักษา
เป็นผลให้เกิดความเสียหาย
แก่ตัวเขา ย่อมเป็นการงดเว้น
จึงเป็นทั้งผิดสัญญาและละเมิด
หน้าที่เกิดจากความสัมพันธ์ทางข้อเท็จจริง
ที่มีอยู่ระหว่างผู้งดเว้นกับผู้เสียหายหรือเป็นผล
มาจากฐานะทางข้อเท็จจริงซึ่งผู้งดเว้นได้ก่อขึ้น
กรณีบุคคลที่อยู่ ในฐานะอันในฐานะอันสามารถควบคุมสิ่งของหรือบุคคลใดเพื่อความปลอดภัยของบุคคลอื่นย่อมมีหน้าที่ต้องทำการตามสมควรเพื่อความปลอดภัยของบุคคลอื่น
เช่นแขกผู้คุ้นเคยมาเยี่ยม
เจ้าของบ้านก็ต้องจัดเก้าอี้
ที่แขกจะนั่งให้อยู่ในสภาพเรียบร้อย
ไม่ชำรุดเพื่อต้อนรับแขก
หน้าที่อันเป็นผลมาจากฐานะทางข้อเท็จจริง
ซึ่งจำเลยหรือผู้งดเว้นได้ก่อขึ้น
เช่น แพทย์ประจำโรงบาล
ระหว่างเดินทางกลับบ้านเห็นผู้เจ็บป่วย
ก็เข้าช่วยเหลือรักษาพยาบาลอันมิใช่หน้าที่ตามกฎหมาย
หรือตามสัญญา
หากงดเว้นไม่ทำหน้าที่ต่อให้
ตลอดก็ย่อมเป็นการงดเว้น
การกระทำโดยจงใจ
หรือประมาทเลินเล่อ
กระทำโดยจงใจ
รู้สำนึกถึงผลเสียหาย
ที่เกิดจากการกระทำของตน
เช่น นายแดงถือไม้กวาดไปตีศรีษะ
ของนายดำ
เป็นการกระทำโดยรู้สำนึกถึงผลเสียหาย
ที่จะเกิดแก่นายดำ จากการกระทำของนายแดง
ผู้กระทำโดยเจตนานั้นนอนจากจะต้องกระทำโดย
รู้สำนึกในการกระทำแล้ว ในขณะเดียวกันผู้กระทำประสงค์ต่อผล
หรือย่อมเล็งเห็นผลของการกระทำนั้น
(ตาม ปอ.มาตรา59วรรคสอง)
แต่จงใจไม่ได้มุ่งหมายต่อการกระทำ
แต่การเข้าใจผิดในข้อเท็จจริงจึง
ไม่เรียกว่าจงใจ
เพราะเป็นการกระทำโดยผิดหลง
พลั้งพลาดหรือเข้าใจโดยสุจริตหมายถึงมิได้
รู้ว่าจะเกิดผลเสียหาย ก่บุคคลอื่น
เช่น นายแดง กับ นายดำวางหนังสือเล่มที่คล้ายไว้ใกล้กัน
นายแดงเผลอไปหยิบเอาหนังสือของนายดำไปเป็นของตน
ดังนี้นายแดงมิได้กระทำโดยจงใจ
ประมาทเลินเล่อ
ไม่จงใจ แต่ไม่ใช่ความระมัดระวัง
ตามที่สมควรที่จะใช้
เช่นเทศบาทมีหน้าที่ทำให้ถนนหนทาง
อยู่ในสภาพที่เรียบร้อยใช้การได้โดยไม่มีภยันตราย
แม้ดินฟ้าอากาศจะทำให้ชำรุดเสียหายก็ตาม
แม้จะเป็นการกระทำที่เป็นการงดเว้นไม่กระทำก็ยัง
อยู่ภายใต้บังคับแห่งหลักเกณฑ์การกระทำละเมิดที่ว่า
ต้องเป็นการกระทำโดยจงใจ
หรือประมาทเลินเล่อด้วย
การใช้สิทธิซึ่งมีแต่จะให้เกิด
ความเสียหายแก่บุคคลอื่น
การใช้สิทธินั้นอาจถือว่าเป็นการ
อันมิชอบด้วยกฎหมายได้เพราะสิทธิต่างๆได้ก่อตั้งขึ้นโดย
มีความมุ่งหมาบบางอย่างบางประการโดยเฉพาะ
สิทธิใดสิทธิหนึ่งย่อมจะสิ้นสภาพ
จากการเป็นสิทธินั้นทันที
ดังมาตรา421บัญญัติว่าการใช้สิทธิซึ่งมีแต่จะให้เกิดความเสียหาย
แก่บุคคลอื่น ท่านว่าเป็นการอันมิชอบด้วยกฎหมาย
การกระทำโดยผิดกฎหมาย
กฎหมายอาญาบัญญัติว่าการกระทำ
อันใดเป็นความผิด ดังนี้ก็ย่อมเป็น
การกระทำผิดกฎหมายอย่างไม่มีปัญหา
เช่น มาตรา295 ผู้ใดทำร้ายผู้อื่นจนเป็นเหตุให้เกิดอันตรายแก่
กายหรือจิตใจของผู้นั้น ผู้นั้นกระทำความผิดฐานทำร้ายร่างกาย
ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสองปี
ถ้าได้กระทำโดยไม่มีสิทธิหรือข้อแก้ตัวตามกฎหมาย
ให้ทำได้แล้วก็ถือว่าเป็นการกระทำโดยผิดกฎหมาย
แต่ถ้ากระทำโดยมีสิทธิตามกฎหมาย
คือ ผู้กระทำมีอำนาจทำได้แม้จะเกิดความเสียหาย
แก่บุคคลอื่นก็ไม่เป็นผิดกฎหมาย
เช่น ครูแดงจะทำโทษนักเรียนตามสมควร
การใช้สิทธิซึ่งมีแต่จะให้เกิด
ความเสียหายแก่บุคคลอื่น
มาตรา421 บัญญัติว่า การใช้สิทธิซึ่งมีแต่จะให้เกิด
เสียหายแก่บุคคลอื่นนั้น ท่านว่าเป็นการอันมิชอบ
ด้วยกฎหมาย
เป็นการกระทำโดยไม่มีสิทธิ
หรือทำเกินไปกว่าสิทธิที่มีอยู่ตาม
กฎหมายแล้วต้องพิจารณาตามมาตรา420
อันเป็นหลักทั่วไปไม่มีกรณีที่จะนำมา
พิเคราะห์กันตามมาตรา421นี้แต่ประการใด
เช่น นายแดง ต่อย นายดำ ทั้งสองเป็น
เพื่อนกันแต่นายดำไม่ยินยอม
ต้องพิจารณาหลักเกณฑ์ความรับผิด
ทางละเมิดตามมาตรา420อันเป็นหลักทั่วไป
ความยินยอมไม่ทำให้
เป็นละเมิด
เพราะไม่เป็นการกระทำโดย
ผิดกฎหมาย ได้แก่การกระทำ
ตามบัญญัติในหมวด 3 ว่าด้วย
นิรโทษกรรม (มาตรา449-452)
ยังมีข้อแก้ตัวอย่างอื่นอีก
เช่น ความยินยอมของผู้เสียหาย เป็นต้น
การกระทำฝ่าฝืน
บทบังคับแห่งกฎหมาย
มาตรา 422 บัญญัติว่า ถ้าความเสียหายเกิดแต่การฝ่าฝืน
บทบังคับแห่งกฎหมายใดอันมีที่ประสงค์เพื่อปกป้อง
บุคคลอื่นๆ ผู้ใดทำการฝ่าฝืนเช่นนั้น ท่านให้สันนิษฐานไส้ก่อนว่า
ผู้นั้นเป็นผู้ผิด
เช่นนายแดงขับรถยนต์แล่นเข้าไปชน
รถยนต์ของนายดำทางด้านขวาของถนน
เบื้องต้นศาลจะสันนิษฐานตามกฎหมายว่า
รถยนต์ของนายแดงเป็นผู้ผิด
การกระทำที่ก่อให้เกิด
ความเสียหายแก่บุคคลอื่น
จะต้องมีความเสียหายเกิดขึ้น
เมื่อยังไม่เกิดความเสียหายก็ยังไม่เมิด
มีความเสียหายต่อสิทธิ
ความเสียหายนั้นคงต้องอาศัยการวินิจฉัย
ของบุคคลธรรมดาหรือปกติชนที่คิดเห็น
โดยชอบในสังคมเป็นมาตราฐาน
เช่นนายแดง จับมือถือแขน นางสาวบี
ตามความคิดเห็นของบุคคลธรรมดาย่อม
ถือว่านางสาวบี ได้รับความเสียหาย
กฎหมายอาญาก็ได้บัญญัติ
รับรองว่าเป็นการที่นายแดง
กระทำอนาจารต่อนางสาวบี
ลักษณะสิทธิ
-ประโยชน์ที่บุคคลมีอยู่และบุคคลอื่นมีหน้าที่
ต้องเคารพ
-กฎหมายรองรับว่าบุคคลมีสิทธิที่จะไม่ให้ใคร
มาด่าและให้ความคุ้มครองไว้สำหรับการนั้น
เช่น นายแดงเลือกเก็บเปลือกหอยที่สวยงาม
ตามชายหาดสักเท่าใดก็ได้
เพราะเปลือกหอยเหล่านั้นยังไม่มี
เจ้าของ(ป.พ.พ.1318)ยังมิใดถือเอาประโยชน์เป็นกรรมสิทธ์
ของตน มิได้มะเมิดสิทธิของใคร
แต่ถ้าหากนายแดงเป็นกรรมสิทธิ์แล้ว
เอามาไว้ที่กระโจมดอกเห็ดริมชายหาด
จึงเป็นประโยชน์ที่
บุคคลอื่นต้องเคารพ
นายแดงเป็นผู้ทรงสิทธิ
ถ้าหากมีผู้ผ่านมาพบเห็น
แล้วหยิบฉวยเอาไปเป็นของตน
โดยที่นายแดงไม่ได้ไม่อนุญาต
ย่อมเป็นการละเมิดต่อสิทธิของนายแดง
ความเสียหายที่คำนวณ
เป็นตัวเงินได้และไม่อาจ
คำนวณเป็นตัวเงินได้
คำนวณไม่ได้
เช่น นายแดง ด่าหมิ่นประมาท นายดำ
ย่อมเป็นความเสียหายอันคำนวณเป็น
ตัวเงินไม่ได้
คำนวณได้
เช่น นายแดง ขว้างปาหลังคาบ้าน นายดำ
กระเบื้องแตกเสียหาย เป็นความเสียหาย
อันคำนวณตัวเงินได้ท
แต่ถ้ากระเบื้องไม่แตก ไม่มีรอยชำรุด
เป็นความเสียหายอันคำนวณเป็นตัวเงิน
ไม่ได้
ความเสียหายนั้นเป็นผลมาจาก
การกระทำของผู้เสียหาย
เพราะเหตุการณ์อย่างใดอย่างหนึ่งอาจ
เป็นผลมาจากเหตุหลายอย่างหลาย
ประการ จึงเป็นการแน่ชัดว่าจะให้ผู้กระทำละเมิด
รับผิดในผลทั้งหมดไม่ได้
ศาลและนักนิติศาสตร์จึงต้อง
หาหลักเกณฑ์มาปรับแก่ปัญหาต่างๆ
ว่าผลที่จะต้องรับผิดนั้นควรอยู่ในขอบเขต
อย่างใด
ทฤษฎีความเท่ากันแห่งเหตุ
หรือทฤษฎีเงื่อนไข
เหตุบางประการเท่านั้นที่ก่อให้เกิดผลนั้น
ขึ้นหาได้ไม่ เพราะถ้าไม่มีเหตุทุกๆประการเหล่านั้น
รวมเข้าด้วยกันแล้วผลก็ย่อมไม่เกิดขึ้น
เช่น นายแดงทำร้ายร่างกายนายดำ
โดยต่อยที่ท้องเบาๆ แต่ปรากฎว่า นายดำ
มีโรคประทำตัว ซึ่งถ้าหากถูกกระทบกระเทือน
อย่างแรงนายดำก็อาจตายได้ แต่นายแดงไม่ทราบ
มาก่อน นายดำถึงแก่ความตาย
ดังนี้ความตายของนายดำ เป็นผลมาจาก
การกระทำของนายแดง แม้นายแดงจะไม่รู้ว่านายดำเป็น
โรคดังว่านั้น คิดเพียงว่านายดำได้รับบาดเจ็บ
เล็กน้อยเท่านั้น แต่นายแดงก็ต้องรับผิดในความตายของนายดำ
ทฤษฎีมูลเหตุเหมาะสม
บรรดาเหตุทั้งหลายที่ก่อให้เกิดผลขึ้นนั้น
ในแง่ความรับผิดของผู้กระทำใดๆแล้ว
เฉพาะแต่เหตุที่ตามปกติย่อมก่อให้เกิดผลเช่นว่า
นั้นต้องรับผิด
เช่น ปกติชนอย่างนายแดง ย่อมไม่ทราบว่า
นายดำ มีโรคประจำตัว ถ้าทำร้ายนายดำ
อาจได้รับอันตรายถึงตายได้
นายแดงจึงต้องรับผิดเฉพาะในกรณีที่
นายดำ ได้รับบาดเจ็บอย่างธรรมดาเท่านั้น
ไม่ต้องรับผิดในความตายของนายดำ