Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การคุมกำเนิดแบบชั่วคราวสำหรับเพศหญิง - Coggle Diagram

- - - - ห่วงอนามัยชนิดเคลือบสารทองแดง
        
        ส่วนใหญ่ทำจากพลาสติก มีทองแดงหุ้มรอบนอก ซึ่งอาจทำเป็นเส้นลวดพันรอบแกนหรือทำเป็นปลอกหุ้มแกน ออกฤทธิ์คุมกำเนิดโดยการปล่อยประจุทองแดง วันละ 40-50 ไมโครกรัม เพื่อช่วยคุมกำเนิด
      - ห่วงอนามัยชนิดเคลือบฮอร์โมนโพรเจสติน
        
        เป็นห่วงอนามัยชนิดที่เคลือบฮอร์โมนโพรเจสตินไว้บริเวณส่วนที่เป็นรูปตัวที ฮอร์โมนดังกล่าวจะส่งผลให้ร่างกายผลิตมูกในช่องคลอดเพิ่มมากขึ้น ทำให้สเปิร์มและไข่ปฏิสนธิกันได้ยากขึ้น
    - - ห่วงอนามัยทั้ง 2 ชนิดมีประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดสูง
      - มีอายุการใช้งานยาวนาน 3-10 ปี
    - - ไม่สามารถถอดหรือใส่ได้ด้วยตัวเอง แต่จำเป็นต้องให้คุณหมอเป็นคนใส่และถอดให้เท่านั้น
      - อาจมีอาการเจ็บและมีเลือดออกขณะใส่เล็กน้อย
    - - หลังใส่ห่วงอนามัย 1-3 เดือนแรก อาจมีอาการปวดท้องเมื่อมีประจำเดือน และอาจมีเลือดออกกระปริดกระปรอย
  - - - การนับหน้า 7 คือ นับวันที่ก่อนประจำเดือนจะมา โดยย้อนไป 7 วันก่อนหน้า
      - การนับหลัง 7 คือ นับตั้งแต่วันที่มีประจำเดือนวันแรก (รวมวันที่มีประจำเดือนด้วย)ไปข้างหลังอีก 7 วัน
    - - เป็นวิธีธรรมชาติ ไม่สิ้นเปลืองค่าใช้จ่าย ไม่ต้องใช้อุปกรณ์
      - ไม่มีการใช้ฮอร์โมนที่ทำให้ร่างกายเปลี่ยนแปลง
    - - วิธีนี้เหมาะสำหรับผู้หญิงที่ประจำเดือนมาอย่างสม่ำเสมอไม่คาดเคลื่อนเท่านั้น ถ้าหากมีประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ ไม่แนะนำอาจจะมีโอกาสตั้งครรภ์ได้สูง
- - - - ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม (Combined Oral Contraceptive - COC)
        
        ประกอบด้วยฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสโตเจนรวมกันในเม็ดเดียว
        
        ข้อดี
        
        เหมาะสำหรับผู้หญิงที่ไม่ชอบวิธีการคุมกำเนิดรูปแบบอื่น ๆ ที่ต้องใส่หรือฝังภายในร่างกาย และช่วยบรรเทาความรุนแรงของกลุ่มอาการประจำเดือนได้ด้วย
        
        ข้อเสีย
        
        จำเป็นต้องรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิดตรงเวลาและเป็นประจำทุกวัน หากลืมรับประทานยา ต้องใช้วิธีการคุมกำเนิดรูปแบบอื่นร่วมด้วย และอาจมีอาการข้างเคียงจากการใช้ยา เช่น ปวดศีรษะ ปวดท้อง อารมณ์แปรปรวน ประจำเดือนมาไม่ปกติ ความดันโลหิตสูง น้ำหนักขึ้น แม้มีโอกาสเกิดขึ้นน้อยมาก แต่อาจเสี่ยงเกิดลิ่มเลือด โรคหลอดเลือดสมอง และภาวะหัวใจวายโดยเฉพาะผู้ที่สูบบุหรี่หรือมีอายุ 35 ปีขึ้นไป อาจเสี่ยงเกิดผลข้างเคียงได้มากขึ้น
      - ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนเดี่ยว (Progestrogen-only pills - POP)
        
        มีฮอร์โมนโพรเจสเตอโรนเพียงอย่างเดียว
        
        ข้อดี
        
        เหมาะสำหรับผู้ที่ไม่ชอบวิธีการคุมกำเนิดรูปแบบอื่น เช่น วิธีที่ต้องใส่หรือฝังภายในร่างกาย
        
        ข้อเสีย
        
        ประสิทธิภาพน้อยกว่ายาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม จำเป็นต้องรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิดตรงเวลาเป็นประจำทุกวัน หากลืมรับประทานต้องใช้วิธีการคุมกำเนิดรูปแบบอื่นร่วมด้วย และอาจทำให้เกิดอาการข้างเคียง เช่น ปวดศีรษะ เจ็บหน้าอก น้ำหนักขึ้น เป็นต้น
      - ยาคุมกำเนิดชนิดเม็ดแบบฉุกเฉิน (Emergency contraception pill)
        
        มักใช้เฉพาะในยามฉุกเฉิน เช่น มีเพศสัมพันธ์แบบไม่ได้ป้องกัน ถุงยางแตก หรือรั่ว เป็นต้น
        
        ข้อดี
        
        ลดโอกาสที่จะตั้งครรภ์ การคุมกำเนิดวิธีนี้จะให้ประสิทธิภาพภายใน 2 – 3 วัน โดยจะไปรบกวนการตกไข่ หรือรบกวนการปฏิสนธิของไข่กับอสุจิ
        
        ข้อเสีย
        
        อาจทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่น คลื่นไส้ อาเจียน เจ็บเต้านม ปวดศีรษะ วิงเวียน ปวดท้อง เมื่อยล้าเป็นระยะ หรือประจำเดือนมาไม่ปกติประมาณ 1-2 รอบเดือน
        
        วิธีรับประทานยาคุมฉุกเฉิน
        
        วิธีการรับประทานที่ถูกต้องคือ รับประทานเม็ดแรกให้เร็วที่สุด ภายหลังมีเพศสัมพันธ์แบบที่ไม่ได้ป้องกันภายใน 72 ชั่วโมง และรับประทานเม็ดที่ 2 หลังจากเม็ดที่ 1 ภายใน 12 ชั่วโมง
        
        สามารถรับประทานยาคุมฉุกเฉิน 2 เม็ด พร้อมกันในครั้งเดียวได้ โดยที่ประสิทธิภาพและความปลอดภัยไม่แตกต่างจากการแบ่งรับประทานเป็น 2 ครั้ง แต่อาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียนได้ง่ายขึ้น
    - - สำหรับการใช้ยาคุมกำเนิดครั้งแรก หรือการเริ่มใช้อีกครั้งหลังหยุดคุมกำเนิดไประยะหนึ่ง ควรเริ่มทานภายในวันที่ 1-5 ของช่วงที่มีประจำเดือน
      - ควรทานยาเวลาเดิมทุกวัน หากลืมทานยาจะทำให้ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดลดลง
      - ดูวันที่ตามจริงและวันที่บนแผง โดยบนแผงยาจะระบุวันไว้ตั้งแต่วันจันทร์-อาทิตย์ หากวันที่จะเริ่มกินยาเม็ดแรกเป็นวันพุธก็ให้แกะยาเม็ดแรกของวันพุธมากิน แล้วกินต่อไปเรื่อยๆ จนกว่าจะหมดแผง ป้องกันการลืมในวันนั้นๆ ว่าทานยาไปแล้วหรือยัง
      - ก่อนกินยาคุมกำเนิดแผงใหม่ทุกครั้ง ควรตรวจเช็คดูวันหมดอายุก่อนใช้ยา เพื่อให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุด
    - - ลืมทานยา 1 เม็ด ให้รีบทานยาทันทีที่นึกได้ และทานยาเม็ดต่อไปตามเวลาปกติ แต่หากลืมทานยาเกิน 1 วันให้ทานพร้อมกัน 2 เม็ด
      - ลืมทาน 2 เม็ด ควรทานยาคุม 2 เม็ดในวันที่จำได้ (เวลาเช้าและเย็น) และให้ทานต่ออีก 2 เม็ด (เวลาเช้าและเย็น) ในวันต่อไป จากนั้นก็ให้กินตามปกติจนกว่าจะหมดแผง
      - ลืมทานยา 3 เม็ด ควรหยุดทานยาแผงนั้นทันที แล้วรอเริ่มแผงใหม่ในวันแรกที่มีประจำเดือนในครั้งต่อไป เวลาที่เหลือจะต้องใช้วิธีคุมกำเนิดโดยวิธีอื่นแทน
    - - ยาคุมแบบ 21 เม็ด
        
        ให้ทานจนหมดแผงแล้วเว้นไป7 วันแล้วเริ่มทานยาแผงใหม่ในวันที่8
      - ยาคุมแบบ 28 เม็ด
        
        จะมีตัวยาจริงเพียง 21 เม็ด และมีเม็ดแป้งอีก 7 เม็ดโดยทานให้ครบหมดแผงแล้วเริ่มทานยาแผงใหม่ได้ทันที
  - - - ยาคุมกำเนิดชนิดฉีดที่มีฮอร์โมนโพรเจสตินอย่างเดียว (progestin-only injectable contraceptives)
        
        สามารถใช้ได้กับผู้หญิงทุกรายที่ต้องการคุมกำเนิดและไม่เข้าข่ายเป็นผู้ที่ห้ามใช้โดยเฉพาะอย่างยิ่งเหมาะกับผู้ที่ไม่อาจใช้เอสโตรเจนได้ แบ่งออกเป็นยาคุมกำเนิดชนิดฉีดแบบ 3 เดือนและแบบ 2 เดือน
      - ยาคุมกำเนิดชนิดฉีดที่มีฮอร์โมนรวม (combined injectable contraceptives)
        
        มีฮอร์โมนในกลุ่มเอสโตรเจนผสมกับฮอร์โมนในกลุ่มโพรเจสติน ฉีดเข้ากล้ามเนื้อทุก 1 เดือน เหมาะกับผู้ที่มักลืมรับประทานยาหรือไม่อยากรับประทานยาทุกวัน และยังอยากมีประจำเดือนตามปกติ
    - - นัดฉีดทุกเดือน เดือนละ 1 ครั้ง
        
        เป็นยาคุมแบบฮอร์โมนรวม ที่มีฮอร์โมนโปรเจสเตอร์โรนรวมกับฮอร์โมนเอสโตรเจน ต้องฉีดเป็นประจำในทุกเดือน
      - นัดฉีดทุกๆ 3 เดือน
        
        เป็นยาคุมชนิดฮอร์โมนเดี่ยว (ฮอร์โมนโปรเจสติน)
      - สามารถฉีดยาคุมกำเนิดได้ในช่วง 5 วันแรกของการมีประจำเดือน โดยปกติจะฉีดเข้าบริเวณต้นแขน หรือสะโพก และหลังจากการฉีดยาคุมกำเนิดเข้าไปประมาณ 7 วัน ฮอร์โมนจะทำหน้าที่ยับยั้งการตกไข่ ทำให้เยื่อบุมดลูกไม่เหมาะกับการฝังตัวของอสุจิ จึงไม่เกิดการปฏิสนธิ หรือตั้งครรภ์
    - - สามารถคุมกำเนิดได้นาน 1 – 3 เดือน
      - มีประสิทธิภาพการคุมกำเนิดสูงถึงกว่า 99 % เมื่อได้รับการฉีดอย่างถูกต้อง
      - ขั้นตอนไม่ยุ่งยาก เพียงไปตามกำหนดที่แพทย์นัดหมาย
    - - ต้องเดินทางไปพบแพทย์ทุกๆ 1 เดือน หรือ 3 เดือน
      - ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้
      - ประจำเดือนมาไม่ปกติ เลือดออกกะปริดกะปรอย ปวด/เวียนศีรษะ คัดตึงเต้านม
  - - - เริ่มใช้แผ่นแปะยาคุมกำเนิดในวันแรกของประจำเดือนหรือภายใน 5 วันแรกตั้งแต่ประจำเดือนมา
      - เปลี่ยนแผ่นแปะยาคุมกำเนิด ทุก ๆ 1 สัปดาห์ โดยต้องเปลี่ยนตำแหน่งที่ใช้แปะป้องกันการระคายเคือง
    - - เปลี่ยนแผ่นทันทีเมื่อนึกได้
      - หากลืมเปลี่ยนแผ่นแปะ น้อยกว่า 48 ชั่วโมง (ใช้แผ่นเดิมไม่เกิน 9 วัน) เปลี่ยนเมื่อนึกได้ ไม่ต้องใช้วิธีการคุมกําเนิดอย่างอื่นร่วมด้วย
      - หากลืมเปลี่ยนแผ่นแปะ มากกว่าหรือเท่ากับ 48 ชั่วโมง เปลี่ยนเมื่อนึกได้และควรใช้การคุมกําเนิดด้วยวิธีอื่นร่วมด้วยอย่างน้อย 7 วัน
    - - ช่วยแก้ปัญหาสำหรับผู้ที่รับประทานยาเม็ดคุมกำเนิด แล้วลืมทานบ่อย ๆ
      - เมื่อต้องการมีบุตร หลังจากเลิกใช้จะสามารถกลับเข้าสู่ภาวะเจริญพันธุ์หรือพร้อมตั้งครรภ์ได้รวดเร็วตั้งแต่หยุดแปะแผ่นยา
    - - ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ได้
      - ต้องคอยเปลี่ยนแผ่นยาเมื่อครบ 7 วัน
    - - รู้สึกเจ็บแสบ คัน หรือระคายเคืองบริเวณผิวหนังที่ติดแผ่นแปะคุมกำเนิด
      - มีอาการปวดศรีษะ คลื่นไส้ เต้านมคัดตึง และมีอารมณ์แปรปรวน
  - - - เป็นวิธีที่มีความสะดวก ฝังครั้งเดียวสามารถคุมกำเนิดได้นาน 3-5 ปี
      - หลังจากถอดออกจะสามารถมีลูกได้เร็ว
      - ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดสูงมาก
    - - ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์
      - ต้องฝังหรือถอดโดยแพทย์เท่านั้น
    - - ทำให้ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรืออาจมีอาการระคายเคือง ปวด บวมแดงบริเวณผิวหนังที่ฝังยาเข้าไป แต่อาการจะเป็นแค่ระยะเวลาสั้นๆ เท่านั้น นอกจากนี้อาจมีน้ำหนักตัวขึ้น สิวขึ้น ปวดศีรษะ เจ็บเต้านม และอารมณ์แปรปรวนหลังฝังยาคุมกำเนิดในบางราย