Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

1.1.1วัตถุแห่งหนี้, บทที่1หน้าที่ในการชำระหนี้ - Coggle Diagram

- - - - ดังนั้น วัตถุแห่งหนี้กับวัตถุประสงค์แห่งนิติกรรมยั้ยมีความแตกต่างกันหลายประการ
        
        1
        วัตถุประสงค์ของนิติกรรมนั้นเป็นที่มาแห่งหนี้ประมาณหนึ่ง
        วัตถุแห่งหนี้เป็นผลเมื่อนิติกรรมเกิดและเกิดหนี้ขึ้นจึงมีวัตถุแห่งหนี้ขึ้นมา
        
        2
        วัตถุประสงค์ของนิติกรรมนั้นก็มีเฉพาะในนิติกรรมเท่านั้น
        วัตถุแห่งหนี้มีในหนี้ทุกชนิด เช่น เกิดจากนิติกรรมหรือเจ้าหนี้ที่เกิดจากละเมิด จัดการงานนอกคำสั่ง และลาภมิควรได้
        
        3
        วัตถุประสงค์ของนิติกรรมมีได้ไม่จำกัดขึ้นอยู่กับความประสงค์ของผู้ทำนิติกรรมว่าต้องการจะผูกนิติสัมพันธ์กันในเรื่องใด
        ดังนั้นวัตถุประสงค์ของนิติกรรมจึงมีได้มากกมายไม่จำกัด แต่วัตถุแห่งหนี้ไม่ว่าจะเป็นหนี้เกิดจากอะไร ก็จะมีเพียง3อย่างคือ หนี้การกระทำ หนี้งดเว้นการกระทำ และหนี้ส่งมอบทรัพย์สิน
  - - - ทรัพย์ที่จะส่งมอบเป็นทรัพย์สินทั่วไป อาจเป็นได้ทั้งอสังหาริมทรัพย์ และจัดเป็นทรัพยากรและสิ่งหรือไม่ใช่ทรัพย์เฉพาะสิ่งก็ได้ และแม้จะเป็นทรัพย์ในอนาคต ในขณะที่เกิดหนี้กันนั้น ลูกหนี้ยังไม่มีทรัพย์นั้นอยู่เลยก็ได้ เช่นลองทำสัญญาขายเก้าอี้100ตัว ให้แก่ขาว กำหนดส่งมอบใน1เดือน
  - - - แยกสิทธิในการเลือกออกได้เป็น4กรณีดังนี้
        
        ก. ถ้ากำหนดไว้ให้ผู้ใดเป็นผู้เลือก เจ้าหนี้ ลูกหนี้ หรือบุคคลภายนอกก็ได้ ต้องเป็นไปตามมาตราที่ตกลงกันไว้มาตรา198 มาตรา มาตรา201
        
        ข.ถ้าไม่ได้กำหนดไว้ว่าใครจะเป็นผู้เลือก สิทธิการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้ มาตรา198
        
        ค.ถ้ากำหนดให้บุคคลภายนอกเป็นผู้เลือกและผู้นั้นไม่อาจเลือกได้ เช่น ป่วยหนักไม่รู้สึกตัวหรือไม่เต็มใจจะเลือก
        สิทธิการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้ หากมีข้อตกลงต่างหาก ถ้าบุคคลภายนอกไม่อาจเลือกหรือไม่เต็มใจจะเลือก ให้สิทธิจะเลือกตกแก่ฝ่ายเจ้าหนี้ ย่อมต้องเป็นไปตามข้อตกลงนั้น ตามมาตรา198
        
        ง.ถ้ากำหนดให้ลูกหนี้หรือเจ้าหนี้หรือเจ้าหนี้เป็นฝ่ายเลือก ฝ่ายที่มีสิทธินั้นไม่เลือกภายในเวลาที่กำหนด
        สิทธิในการเลือกย่อมตกไปแก่อีกฝ่ายหนึ่ง
    - - ก.กรณีฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เป็นผู้มีสิทธิเลือก มาตรา199วรรคแรก การเลือกนั้นท่านให้ทำด้วยแสดงเจตนาแก่ฝ่ายเจ้าหนี้ แต่ถ้าฝ่ายเจ้าหนี้การเลือกก็ต้องแสดงเจตนาแก่ฝ่ายลูกหนี้
        
        ข.กรณีบุคคลภายนอกเป็นผู้มีสิทธิเลือกมาตรา201 วรรคแรก ถ้าบุคคลภายนอกจะพึงเป็นผู้เลือก แผนให้กระทำแสดงเจตนาแก่ลุกหนี้และลูกหนี้จะต้องแจ้งความนั้นแก่เจ้าหนี้
    - - ก.มีกำหนดระยะเวลาให้เลือกไฟล์ที่มีสิทธิ์ที่จะเลือกก็ต้องเลือกเสียภายในเวลาที่กำหนด ถ้าไม่เลือกในเวลาที่กำหนดสิทธิการเลือกก็จะตกไปอยู่แก่อีกฝ่ายหนึ่ง
        
        ข.กรณีมิได้กำหนดเวลาให้เลือก กฎหมายได้กำหนดว่าเมื่อหนี้ถึงกำหนดเวลาให้เลือก กฎหมายได้กำหนดว่าเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระทราบที่ไม่มีสิทธิ์ที่จะเลือกอาจกำหนดเวลาพอสมควรแก่เหตุแล้ว ให้ฝ่ายโน้นใช้สิทธิที่จะเลือกเป็นผู้กำหนดเวลาโดยเงื่อนไขว่า ต้องเป็นกรณีหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และระยะเวลาที่กำหนดนั้นต้องพอสมควรแก่เหตุ
    - - การจะเกิดผลของการเลือกต้องหมายถึงว่าเลือกนั้นมีผลแล้วตามหลักการแสดงเจตนาในมาตรา168และมาตรา169แล้ว
        ผลของการเลือกเริ่มเมื่อมีการแสดงเจตนาเลือกมีผลแล้ว
        ผลการเลือกมีผลย้อนหลังไปถึงการเริ่มต้นแห่งหนี้
    - - 1.กรณีตกเป็นอันพ้นวิสัยจะทำได้มาแต่ต้น คือการชำระหนี้บางอย่างพ้นวิสัยมาก่อนทำนิติกรรมแล้ว แม้จะมีการตกลงกันก็ย่อมเป็นโมฆะตามมาตรา150
        
        เช่นแดงเฝ้าบ้านต้อยมีลูกสุนัขอยู่3ตัว ดูตัวสีดำ ตัวสีขาว และอีกตัวหนึ่งด่าง แปลงปลูกอ้อยที่ตลาดจึงขอซื้อลูกสุนัขตัวหนึ่งตกลงขายให้โดยให้แดงเลือกเอาตัวใดก็ได้ใน3ตัว ปรากฎว่าขณะที่ตกลงซื้อขายกันนั้น ลูกสุนัขสีขาวที่อยู่บ้านได้ตายเสียก่อนแล้ว โดยพี่แดงและก้อยก็ไม่ทราบ กรณีเช่นนี้สัญญาส่วนที่ตกลงมาถึงลูกสุนัขสีขาวจึงตกเป็นโมฆะแดงก็จะเลือกได้เพียงตัวสีดำ และตัวสีด่างเท่านั้น
      - 2. กรณีการเวนคืนต้องทำเพื่อชำระหนี้บางอย่างหลายมาเป็นพ้นวิสัยในภายหลัง
        
        การชำระหนี้บางอย่างที่กลายเป็นพ้นวิสัยที่เกิดขึ้นหลังจากก่อหนี้ แต่ก่อนที่ผู้มีสิทธิจะใช้สิทธิเลือกนี้ ยังต้องแบ่งเป็น2กรณี
        
        ก.กรณีที่การชำระหนี้บางอย่างเป็นพ้นวิสัยที่ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิที่จะเลือกไม่ต้องรับผิดชอบ เช่น แดงตกลงซื้อลูกสุนัขจากใต้ที่มีอยู่3ตัว คือสีดำ สีขาว และสีด่าง โดยตกลงกันให้แดงเลือกเอาตัวใดก็ได้ โดยให้แจ้งแก่ต้อยก่อนส่งมอบในอีก7วันข้างหน้า ปรากฎว่าก่อนที่แดงจะแจ้งว่าจะเลือกตัวใด ลูกสุนัขตัวสีขาวถูกรถของคนข้างบ้านทับตายเสียก่อน เช่นนี้การชำระหนี้จึงจำกัดไว้เฉพาะลูกสุนัขอีก2ตัวที่เหลือเท่านั้น แดงจะเลือกตัวสีขาวไม่ได้
        
        ข.กรณีที่การชำระหนี้บางอย่างกลายเป็นพ้นวิสัยที่ฝ่ายไม่มีสิทธิที่จะเลือกต้องรับผิดชอบ
        กรณีนี้ผู้มีสิทธิเลือกก็ไม่ถูกจำกัดให้ต้องเลือกส่วนที่พ้นวิสัย การชำระหนี้โดยตรงก็ไม่สามารถทำได้ก็ต้องบังคับตามมาตรา218 คือลูกหนี้ก็ต้องชดใช้ค่าสืนไหมทดแทนจากตัวอย่างในข้อ ก.
- - - - กรณีอันสงสัย คือ เจ้าหนี้เรียกให้ชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้นได้หรือไม่ ดังนี้ท่านให้สันนิฐานไว้ก่อนว่าเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนกำหนดเวลาหาได้ไม่
    - - -กำหนดเวลาชำระหนี้ที่ได้กำหนดตามวันแห่งปฏิทิน
        -กำหนดเวลาชำระหนี้ที่อาจคำนวณนั้นได้ตามวันแห่งปฏิทิน
        -กำหนดเวลาชำระหนี้ที่จะต้องบอกกล่าวล่วงหน้าชั่วระยะหนึ่งก่อน
        
        เช่น กำหนดชำระหนี้ในวันที่10สิงหาคม หรือกำหนดชำระหนี้ในวันสงกรานต์
- - - - (1)หนี้กำหนดชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน มาตรา204วรรคแรก ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว
        
        เช่น ฎ.599/2535 จำเลยยืมปุ๋ยและของอื่นจากโจทก์เพื่อใช้ทำไร่ยาสูบ แม้สัญญายืมของดังกล่าวจะไม่กำหนดเวลาคืนไว้ แต่การให้ยืมสิ่งของดังกล่าวก็เพื่อใช้ในฤดูกาลทำใบยาสูบ เมื่อสิ้นฤดูกาลแล้วก็ต้องส่งคืนหากใช้ไม่หมด ส่วนที่ใช้ไปแล้วไม่อาจส่งคืนได้ก็ต้องใช้ราคา ดังนี้ เป็นกรณีที่ไม่ได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน เป็นเพียงอนุมานจากพฤติการณ์ การที่จำเลยไม่ส่งคืนของที่ยืมเมื่อสิ้นระยะเวลาที่อนุมานพฤติการณ์ใดนั้นก็ยังไม่ตกเป็นผู้ผิดนัด แต่ต่อมาเมื่อโจทก์มีหนังสือบอกกล่าวให้จำเลยคืนของที่ยืมภายในวันที่กำหนด จำเลยไม่คืนจึงตกเป็นผู้ผิดนัดนับแต่วันถัดจากวันที่กำหนดนั้น
      - (2)หนี้ที่ไม่มีกำหนดชำระหนี้ มาตรา203 หนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ และจะอนุมานจากพฤติการณ์ทั้งปวงก็ไม่ได้นั้น มาตรา203กำหนดให้เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้โดยพลัน และลูกหนี้ก็มีสิทธิจะชำระหนี้ของตนได้โดยพลันดุจกันนั้นแม้จะมองได้ว่าแสดงว่ากฎหมายให้ถือเอาหนี้ประเภทนี้ถึงกำหนดทันทีที่นับแต่ก่อหนี้
    - - หนี้ทั้งสองประเภทดังกล่าว ลูกหนี้จะผิดนัดได้ก็ต่อเมื่อเจ้าหนี้ได้เตือนให้ลูกหนี้ชำระหนี้แล้ว แต่หนี้ผิดนัดโดยเจ้าหนี้ไม่ต้องเตือนเลย หนี้กลุ่มนี้มี2ประเภท
      - (1)หนี้ที่กำหนดชำระตามวันแห่งปฏิทิน
        
        มาตรา204วรรคสอง เช่นกำหนดชำระหนี้ในวันที่10สิงหาคม กำหหนดชำระหนี้ในวันสงกรานต์ เช่นนี้วันที่กำหนดไว้นั้นมีความแน่นอนชัดเจนรู้ได้ตรงกันอยู่แล้ว ดังนั้นกฎหมายจึงกำหนดว่าถ้าลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ตามกำหนดลูกหนี้ก็ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย
      - (2)หนี้ละเมิด
        
        มาตรา206 ในกรณีหนี้อันเกิดแต่มูลละเมิด ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดมาแต่เวลาที่ทำละเมิด
        
        เพราะกฎหมายเห็นว่าเมื่อการทำละเมิดทำให้เขาเสียหาย ก็มีหน้าที่ต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนทันที่ที่ทำละเมิด จึงถือว่าผิดนัดมาแต่เวลาทำละเมิดทันที โดยไม่ต้องเตือนแต่อย่างใดทั้งสิ้น รวมถึงค่าเสียหายในอนาคตก็ต้องเสียดอกเบี้ยตั้งแต่เวลาที่ทำละเมิด
    - - กำหนดชำระหนี้นั้น เป็นกำหนดที่ลูกหนี้ต้องชำระหนี้ แต่การผิดนัดเป็นผลของการไม่ชำระหนี้ตามกำหนด
      - การผิดนัด แม้จะถึงกำหนดเวลาชำระหนี้และมีเงื่อนไขอื่นที่อาจทำให้ลูกหนี้ผิดนัด เช่น การเตือนของเจ้าหนี้
    - - 1.เป็นเหตุที่เกิดจากเจ้าหนี้เอง
        
        การที่เจ้าหนี้ผิดนัด อาจด้วยเพราะไม่รับชำระหนี้ตามมาตรา207 หรือเพราะไม่เสนอชำระหนี้ตอบแทนเมื่อตนมีหน้าที่ต้องชำระหนี้ตอบแทนตามมาตรา210ก็ดี ก็ถือเป็นการชำระหนี้ที่ยังมิได้กระทำลงเพราะพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิด ลูกหนี้จึงไม่ผิดนัด
      - 2.เหตุเกิดจากบุคคลภายนอก
        
        เหตุเกิดจากบุคคลภายนอก เช่น ตกลงกันทำสัญญาจะซื้อจะขายที่ดิน โดยตกลงกันว่าลูกหนี้จะรังวัดแบ่งแยกที่ดินที่จะซื้อขายและไปโอนให้แก่ผู้ซื้อภายในเวลาที่กำหนด ปรากฏว่า ลูกหนี้ได้พยายามดำเนินการเพื่อรังวัดแบ่งแยกที่ดินตามสัญญาเต็มความสามารถแล้ว แต่รังวัดแบ่งแยกไม่เสร็จเพราะเจ้าพนักงานที่ดินไม่อาจดำเนินการได้ทัน ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด
      - 3.เกิดจากภัยธรรมชาติ
        
        การที่ลูกหนี้ไม่อาจชำระหนี้ได้ทันตามกำหนดอาจมีสาเหตุมาจากภัยธรรมชาติ เช่นรังวัดแบ่งแยกให้ไม่ทัน เพราะน้ำท่วมรังวัดไม่ได้ จึงไม่สามารถโอนที่ดินได้ตามกำหนด ก็ถือว่าลูกหนี้ผิดนัด
  - - - 1.ลูกหนี้ต้องรับผิดในความเสียหายอันเกิดแต่การผิดนัด
        
        ค่าสินไหมทดแทนความเสียหายอันเกิดแต่การผิดนัด มีข้อสังเกต2ประการ
        -เป็นค่าสินไหมทดแทนที่เกิดขึ้นจากการผิดนัดโดยตรง
        -เป็นความรับผิดที่เพิ่มขึ้นจากการชำระหนี้ปกติที่แม้ลูกหนี้ผิดนัด ลูกหนี้ก็ต้องรับผิดชำระหนี้ไม่เกี่ยวกับค่าสินไหมทดแทน
        
        เช่น ทำสัญญารับจ้างสร้างบ้านให้เขาตกลงว่าจะสร้างเสร็จใน6เดือน แต่สร้างไม่เสร็จล่าช้าไป ทำให้ผู้ว่าจ้างต้องไปเช่าบ้านเขาอยู่ต้องเสียค่าเช่าบ้านในระหว่างนั้น ส่งคืนบ้านเช่าช้ากว่ากำหนดทำให้ต้องเสียหายไม่ได้ีับค่าเช่าที่ควรจะได้
        
        มาตรา215 เมื่อลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ให้ต้องตามความประสงค์อันแท้จริงแห่งมูลหนี้ไซร้ เจ้าหนี้จะเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายอันเกิดแต่การนั้นก็ได้
      - 2.เจ้าหนี้อาจไม่รับชำระหนี้
        
        ต้องเป็นหนี้ที่กำหนดเวลาเป็นสาระสำคัญ
        
        หนี้ประเภทนี้ให้สิทธิแก่เจ้าหนี้ในการปฏิเสธไม่รับชำระหนี้ในกรณีผิดนัดได้ในมาตรา216 ถ้าโดยผิดนัด การชำระหนี้กลายเป็นอันไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้ เจ้าหนี้จะบอกปัดไม่รับชำระหนี้และจะเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ชำระหนี้ก็ได้
      - 3.ลูกหนี้ต้องรับผิดในความเสียหายอันเกิดระหว่างผิดนัดเพิ่มขึ้น
        
        เมื่อลูกหนี้ผิดนัดลูกหนี้ยังอาจต้องรับผิดในความเสียหายในความประมาทเลินเล่อ และการที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะอุบัติเหตุอันเกิดขึ้นในระหว่างผิดนัดด้วย ตามมาตรา217
        
        เช่น ลูกหนี้ผิดนัดไม่ส่งน้ำตาลแก่ผู้ซื้อตามกำหนด ดพราะตกลงราคาไม่ได้ ต่อมารัฐบาลห้ามส่งน้ำตาลออกนอกประเทศ การชำระหนี้เป็นพ้นวิสัย ลูกหนี้ต้องรับผิด
        
        ความเสียหายในเรื่องนี้เกิดจาก2สาเหตุ
        1.ความประมาทเลินเล่อของลูกหนี้อย่างหนึ่ง
        -จะพิสูจน์ให้ไม่ต้องรับผิดมิได้
        2.เกิดจากอุบัติเหตุอีกอย่างหนึ่ง
        -พิสูจน์ให้ไม่ต้องรับผิดได้