Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ACUTE URINARY RETENTION - Coggle Diagram
ACUTE URINARY
RETENTION
ภาวะปัสสาวะไม่ออกเฉียบพลัน
หมายถึง ปวดปัสสาวะอย่างมาก และ ไม่สามารถเบ่งถ่ายปัสสาวะออกได ้อาจไม่มีปัสสาวะออกเลย หรือ อาจจะออกมาเป็นหยดๆ โดยที่การปัสสาวะครั้งสุดท้ายอาจจะประมาณ 6-8 ชั่วโมงก่อนหน้านี้
สาเหตุ
Obstructive เช่น
BPH, cancer, stone, stricture, cystocele,
blood clot, pelvic/retroperitoneal mass,
fecal impaction
Neurologic เช่น
MS, Parkinson’s disease, Brain (tumors, stroke) Spinal cord
(Cauda equine syndrome, metastasis, Disc herniation), Neuropathy (DM, injury),Medication
nfectious เช่น
cystitis, Herpes simplex, Herpes
zoster, abscess, PID, prostatitis
สาเหตุและแนวทางการวินิจฉัยโรค
Bladder outlet obstruction
มี Hx ปัสสาวะลำบาก หรือบ่อยมาก่อนเป็นเดือน มักพบในผู้ชายอายุเกิน 50 ปี โรคที่พบบ่อย ได้แก่ BPH, contracted bladder neck, CA prostate, neuropathic bladder
Acute urethritis with hypoactive bladder
มักพบในหญิงวัยกลางคน มีอาการปัสสาวะบ่อย แสบ ขัด นำมาก่อน
Spasm of external urethral sphincter
มักพบในรายที่มี prolapse และ infected internal hemorrhoid,
perianal abscess หรือหลังผ่าตัดริดสีดวงทวาร หลังคลอดบุตร
Drug-induced urinary retention
ยาบางชนิดทำให้การบีบตัวของ bladder ลดลง เช่น anticholinergic,
antimuscarinic agent, ยาลดน้ำมูก ยาแก้หอบหืด อาจมีผลได้
Stricture urethra
มีประวัติ ruptured urethra หรือ urethritis เรื้อรัง หรือเคยได้รับการขยายท่อปัสสาวะ อาการจะถ่ายปัสสาววะลำบาก ไม่พุ่งหรือออกเป็นหยดๆ
Urethral calculus
มักพบในผู้ชายอายุ 25-40 ปี ปวดแบบ colicky pain อาจมี hematuria
อื่นๆ เช่น ภาวะหมดสติจากการดื่ม alcohol
ซักประวัติและตรวจร่างกาย
อาการ obstructive symptoms ได้แก่
ปัสสาวะไม่พุ่ง ลำเล็ก นาน ไม่สุด ปัสสาวะเล็ด (overflow
incontinence)
อาการ irritative symptoms (UTI) เช่น
ปัสสาวะบ่อย กลั้นไม่อยู่ กลั้นได้ไม่นาน
ประวัติอดีต เช่น
BPH, prostate/bladder cancer, surgery, cystoscope, injury,
urethral catheter, radiation, infection, neurological disease
ประวัติยา เช่น
anticholinergic, sympathomimetic, BZD, CCB, psychogenic,
NSAIDs, opioid เป็นต้น
ตรวจ lower abdomen, external genitalia, PV, PR
ผลแทรกซ้อน
อาการปวด ปวดทุรนทุราย มีก้อนที่หน้าท้อง
มีการติดเชื้อ
ทำให้เกิดนิ่วได้
ไตวาย จากมีน้ำเต็มในกระเพาะปัสสาวะ น้ำปัสสาวะจากท่อไตไหลลงมาไม่ไดทำให้การกรองของเสียจากไตเสียไป ของเสียในร่างกายท่วมท้น
ถ้าเป็นผู้หญิง ที่มีประวัติเป็นมะเร็งในช่องเชิงกราน แล้วได้รับการฉายแสง หรือฝังแร่ จะมีอาการปัสสาวะเป็นเลือดเป็นๆหายๆ อาจมีการอุดกั้นตามมา ทำให้ปัสสาวะไม่ออก ซีด อ่อนเพลีย ไตวาย ร่วมด้วย
BLADDER CATHETERIZATION
จัดท่า frog-leg position, ปูผ้าเจาะกลาง
ใส่ 2% lidocaine jelly 10-15 mL ใน urethra ทิ้งไว ้ 5-10 นาที
เตรียม Foley’s catheter 14-, 18-
ทดสอบ balloon หล่อลื่นปลายสาย
ใช้มือข้างที่ไม่ถนัดจับ penis ตั้งฉากกับ abdominal wall
รูดเปิด prepuce (รูดกลับเมื่อเสร็จ)
แล้ว prep ด้วย povidone-iodine รอให้แห้ง
ใส่ catheter จนสุด และมี urine ไหลออกมา ต่อกับ Y-connector
ถ้าใส่แล้วติดบริเวณ prostatic urethra ให้ใช ้Coudé catheter โดยให้ปลายชี้ไปทางด้านหน้า หรือใช้ TAUS ดู tip ของ catheter แล้ว
PR โดยใช้นิ้วชี้ดันตรงตำแหน่ง obstruction พร้อมกับดัน catheter จะช่วยให้ใส่ได้ง่ายขึ้น
ถ้าใส่ได้ gross blood แสดงว่า false lumen ให้เอา catheter ออก
และ consult urologist
ใส่ sterile water ใน balloon ค่อยๆดึง Foley’s catheter จนติดกับ
bladder neck
Tape สาย Foley’s catheter ไว้กับ medial thi
URINARY TRACT INFECTION
Ascending infection
พบมากกว่า 95% เชื้อก่อโรคมักเป็นกลุ่ม enterobacteriacea
Hematogenous route
เกิดจากเชื้อแบคทีเรียบางชนิดที่มี bacteremia แล้วทำ
ให้เกิด UTI
ACUTE PYELONEPHRITIS
พบในผู้หญิงได้บ่อยกว่า อาจมี lower UTI นำมาก่อน
ให้ระวัง surgical condition ในผู้ชาย และ recurrent บ่อยๆใน
ผู้หญิง
ในรายที่มีอาการรุนแรงหรือมีความเสี่ยงสูงต่อ sepsis
→ IV ATB 24-48 hr จากนั้น เปลี่ยนเป็นรับประทานยา รักษาทั้งหมด 14 วัน
ในรายที่มีอาการไม่รุนแรง ใช้ยารับประทานได้ เช่น Fluoroquinolone 10-14 วัน
ให้การรักษาแล้ว 72 ชั่วโมง ยังไม่ดีขึ้น พิจารณา imaging study เพื่อดูความผิดปกติร่วมด้วย เช่น obstructive uro
ACUTE CYSTITIS
ปัสสาวะบ่อย กะปริดกะปรอย แสบขัด โดยเฉพาะตอนสุด กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ ปัสสาวะขุ่นหรือเหมือนมีเลือดปน
การเป็นครั้งแรกในผู้สูงอายุต้องแยกจาก CA bladder