Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ความรับผิดกระทำละเมิดด้วยตนเอง, ละเมิดโดยการหมิ่นประมาท การพิพากษาคดี…

ความรับผิดกระทำละเมิดด้วยตนเอง

ลักษณะทั่วไปของความรับผิดของบุคคลในการกระทำของตนเอง

ความหมายของการกระทำ

 คำว่า “ผู้ใด” มีความหมายเป็นเบื้องแรกว่าที่จะถือว่าเป็นการกระทำละเมิดได้นั้น ต้องเป็นการกระทำของมนุษย์ หาใช่ของสัตว์ไม่ เพราะสัตว์มิใช่มนุษย์มิใช่บุคคล สัตว์จะก่อการกระทำ เป็นการกระทำ ละเมิดหาได้ไม่ เมื่อคำว่า “ผู้ใด” หมายถึงมนุษย์แล้ว จึงรวมถึงบุคคลทุกชนิด ไม่ว่าบุคคลที่บรรลุนิติภาวะแล้ว ของมนุษย์ก็ต หรือผู้เยาว์ บุคคลวิกลจริต
 ความเคลื่อนไหวในอิริยาบถของบุคคลก็คือการกระทำซึ่งหาถูกต้องไม่มนุษย์เป็นสิ่งที่มีชีวิตจิตใจย่อมจะต้องมีความเคลื่อนไหวของตนเองเป็นธรรมดา ความเคลื่อนไหวของบุคคลหาใช่การกระทำของบุคคลไม่ เช่น ก. นอนหลับอยู่พลิกตัว บังเอิญมือพลาดไปถูกแก้วน้ำที่วางอยู่ข้างๆตัวแตก ดังนี้หาใช่การกระทำของ ก. ไม่

การงดเว้นไม่กระทำ

  คำว่า “การกระทำ” ตามมาตรา 420 มิได้หมายความแต่เพียงการกระทำในทางเคลื่อนไหวอิริยาบถ้าท่านั้น ยังหมายถึงการงดเว้นไม่กระทำอีกด้วย แต่ต้องเป็นการงดเว้นหรือละเว้นไม่กระทำการที่มีหน้าที่ต้องทำ แยกพิจารณาได้ ดังนี้
 1.หน้าที่ตามกฎหมาย
 2.หน้าที่ตามสัญญา
 3.หน้าที่เกิดจากความสัมพันธ์ทางข้อเท็จจริงที่มีอยู่ระหว่างผู้งดเว้นกับผู้เสียหาย หรือเป็นผลมาจากฐานะทางข้อเท็จจริงซึ่งผู้งดเว้นได้ก่อขึ้น

การกระทำโดยจงใจหรือประมาทเลินเล่อ

จงใจ

  จงใจ หมายถึง รู้สำนึกถึงผลเสียหาย ที่จะเกิดจากการกระทำของตน ที่ว่า รู้สำนึกถึงผลเสียหายนั้นต้องทำความเข้าใจให้ดีว่าเป็นคนละเรื่องกับรู้สำนึกในความเคลื่อนไหวอันเป็นหลักเกณฑ์ของการกระทำดังที่ได้ศึกษากันมาแล้ว จงใจนั้นไม่เพียงแต่รู้สำนึกถึงความเคลื่อนไหวของตนเท่านั้น แต่ยังต้องรู้สำนึกถึงผลเสียหายที่จะเกิดจากการกระทำของตนอีกด้วย เช่น ถ้า ก. ยกแก้วน้ำขึ้นดื่มย่อมเป็นการกระทำดังกล่าวมาแล้ว แต่ถ้ามีข้อเท็จจริงต่อไป อีกว่า ก. ยกแก้วน้ำขึ้นราดบนศีรษะของ ข. ดังนี้ ย่อมเป็นการที่ ก. กระทำไปโดยรู้สำนึกถึงผลเสียหาย ที่จะเกิดแก่ ข. จากการกระทำของตน
  โดยเหตุที่ “จงใจ” หมายถึง รู้สึกสำนึกว่าจะเกิดผลเสียหายแก่บุคคลอื่นจากการกระทำของตนนั้น ฉะนั้น การกระทำโดยผิดหลงหรือพลั้งพลาดหรือการเข้าใจโดยสุจริต คือ การเข้าใจผิดในข้อเท็จจริงจึงไม่เป็นจงใจ เช่น หนังสือของ ก. และของ ข. วางอยู่ใกล้ชิดกัน ก. เผลอหยิบเอาหนังสือของ ข.ไปเป็นของตน ดังนี้ ก. มิได้ กระทำโดยจงใจ

ประมาทเลินเล่อ

  ประมาทเลินเล่อ หมายถึง ไม่จงใจ  แต่ไม่ใช้ความระมัดระวังตามสมควรที่จะใช้ รวมถึงในลักษณะที่บุคคลผู้มีความระมัดระวังจะไม่กระทำด้วย ตัวอย่างในกรณีความรับผิดทางอาญา เช่น ผู้เยาว์เป็นผู้รับฝากทรัพย์ไว้โดยมีบำเหน็จค่าฝาก ผู้เยาว์ก็จำต้องใช้ความระมัดระวังและใช้ฝีมือเพื่อสงวนทรัพย์สินนั้นเหมือนเช่นวิญญูชนจะพึงประพฤติโดยพฤติการณ์ดังนั้น ทั้งนี้ย่อมรวมทั้งการใช้ฝีมืออัน พิเศษเฉพาะการในที่จะพึงใช้ฝีมือเช่นนั้นด้วย

การกระทำที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่บุคคลอื่น

2.ลักษณะแห่งสิทธิ

  “สิทธิ” คือ ประโยชน์ที่บุคคลมีอยู่และบุคคลอื่นมีหน้าที่ต้องเคารพ 48 ฎ. 124/2487 วินิจฉัยไว้ว่า “สิทธิได้แก่ประโยชน์อันบุคคลมีอยู่” แต่ประโยชน์เป็นสิทธิหรือไม่ก็ต้องแล้วแต่ว่า บุคคลอื่นมีหน้าที่ต้องเคารพหรือไม่ ถ้าบุคคลอื่นมีหน้าที่ต้องเคารพ ประโยชน์นั้นก็เป็นสิทธิ

1. มีความเสียหายต่อสิทธิ

   ที่จะถือว่ามีความเสียหายนั้นอาจไม่ตรงกับความคิดเห็นของบุคคลธรรมดาบางคนนัก การทำร้าย ร่างกายหรือลักทรัพย์กันย่อมถือว่าเป็นความเสียหายแน่นอน กฎหมายอาญาก็ได้บัญญัติรับรองเอาไว้ว่าเป็นความผิดต่อร่างกายหรือทรัพย์สิน อย่างไรก็ดี จะถืออย่าง ความคิดเห็นของบุคคลธรรมดาบางคนไม่ได้เสมอไป เช่น นาย ก. ใช้มือที่สะอาดตบศีรษะนางสาว ข. ไม่มี อะไรเปรอะเปื้อนร่างกายของนางสาว ข.

3.ความเสียหายที่คำนวณเป็นตัวเงินได้และไม่อาจคำนวณเป็นตัวเงินได้

   เราจะต้องระวังให้ดีว่าจะต้องไม่นำไปปะปนกับกรณีที่มีการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนซึ่งเป็น เรื่องที่จะต้องเยียวยาในความเสียหายกันภายหลัง เมื่อมีความเสียหายเกิดขึ้นแล้ว เพราะค่าสินไหม 52 ทดแทนนั้นย่อมรวมทั้งการคืนทรัพย์สินหรือใช้ราคารวมทั้งค่าเสียหายอันจะพึงบังคับให้ใช้เพื่อความเสียหาย อย่างใด ๆ (มาตรา 438 วรรคสอง) ซึ่งราคาหรือค่าเสียหายนั้นย่อมจะชดใช้กันเป็นเงินด้วยไปในตัว

การกระทำโดยผิดกฎหมาย

1.การใช้สิทธิซึ่งมีแต่จะให้เกิดความเสียหายแก่บุคคลอื่น

 มาตรา 421 บัญญัติว่า “การใช้สิทธิซึ่งมีแต่จะให้เกิดความเสียหายแก่บุคคลอื่นนั้น ท่านว่าเป็นการอันมิชอบด้วยกฎหมาย” ฉะนั้น จึงกล่าวได้ว่า การใช้สิทธิซึ่งมีแต่จะให้เกิดเสียหายแก่บุคคลอื่นตามมาตรา 421 นั้น ข้อสำคัญ จึงอยู่ที่การใช้ (exercise) หาใช่เกี่ยวกับตัวสิทธินั้นเองไม่ สิทธินั้นมีอยู่แล้ว แต่การใช้หรือวิธีใช้นั้นดำเนินไม่ถูกต้องตามวิธีการที่เหมาะสมหรือผิดกาลเทศะจึงเกิดความเสียหายแก่บุคคลอื่น

2.การกระทำฝ่าฝืนบทบังคับแห่งกฎหมาย

 มาตรา 422 บัญญัติว่า “ถ้าความเสียหายเกิดแต่การฝ่าฝืนบทบังคับแห่งกฎหมายใดอันมี ประสงค์เพื่อปกป้องบุคคลอื่นๆ ผู้ใดทำการฝ่าฝืนเช่นนั้น ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าผู้นั้นเป็นผู้ผิด
 พึงสังเกตว่า แม้จะมีบทบัญญัติมาตรา 422 ดังกล่าว หลักเกณฑ์ในมาตรา 420 ที่ว่ามีการกระทำ โดยผิดกฎหมายจงใจหรือประมาทเลินเล่อเป็นอันสันนิษฐานได้ตามมาตรา 422 นี้ แต่หลักเกณฑ์ประการอื่น คือ ได้มีความเสียหายเป็นผลเนื่องมาจากการกระทำฝ่าฝืนกฎหมายนั้นยังต้องพิสูจน์ให้ได้ความต่อไป เพียงแต่กรณีตามมาตรา 422 นี้ กฎหมายสันนิษฐานว่าฝ่ายที่ฝ่าฝืนกฎหมายเป็นผู้ผิด

   ที่ว่า “โดยผิดกฎหมาย” นั้น ถ้ามีกฎหมายบัญญัติไว้โดยชัดแจ้ง กรณีที่เห็นได้ชัด คือ กฎหมาย อาญาบัญญัติว่าการกระทำอันใดเป็นความผิด ดังนี้ก็ย่อมเป็นการกระทำผิดกฎหมายอย่างไม่มีปัญหา เช่น ปอ. มาตรา 295 บัญญัติว่า “ผู้ใดทำร้ายผู้อื่นจนเป็นเหตุให้เกิดอันตรายแก่กายหรือจิตใจของผู้อื่นนั้น ผู้นั้นกระทำความผิดฐานทำร้ายร่างกาย ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสองปี...” ฉะนั้น การที่บุคคลใดกระทำการดังกล่าวจึงเป็นการกระทำโดยผิดกฎหมาย
   แต่ความรับผิดฐานละเมิดไม่จำต้องมีกฎหมายบัญญัติโดยชัดแจ้งว่าการกระทำอันใดถือว่าเป็น การกระทำผิดกฎหมาย” คำว่า “โดยผิดกฎหมาย” ตามมาตรา 420 มีความหมายแต่เพียงว่า “มิชอบ ด้วยกฎหมาย” ถ้ากระทำโดยมีสิทธิตามกฎหมาย คือ ผู้กระทำมีอำนาจทำได้แม้จะเกิดความเสียหายแก่บุคคลอื่นก็ไม่ผิดกฎหมาย เช่น ครูบาอาจารย์ที่จะทำโทษศิษย์ตามสมควร

ละเมิดโดยการหมิ่นประมาท การพิพากษาคดี และการร่วมกันทำละเมิด

1. ละเมิดโดยการหมิ่นประมาท

   การกระทําต่อบุคคลอื่นให้เขาเสียหายในสิทธินั่นเอง คือ สิทธิในชื่อเสียงหรือเกียรติคุณ ฯลฯ ดังอธิบาย โต้ มาแล้วในมาตรา 420
   บทบัญญัติมาตรานี้อาจเรียกกันว่าหมิ่นประมาททางแพ่ง ต่างกับทางอาญา เพราะข้อความที่กล่าว หรือไขข่าวต้องเป็นข้อความที่ฝ่าฝืนความจริง ส่วนทางอาญา แม้เป็นความจริงก็อาจเป็นหมิ่นประมาทได้ การใช้คำหยาบหรือคำด่า เช่น คำว่า ไอ้สัตว์ ไอ้ระยำ ดังนี้ ไม่เป็นการทำให้เสียหายต่อชื่อเสียง แต่การด่า ซึ่งเป็นดูหมิ่นซึ่งหน้าเป็นการละเมิดต่อเขาตามมาตรา 420 อันเป็นหลักทั่วไป

3.การร่วมกันทำละเมิด

1.ลักษณะการร่วมกันทำละเมิด

  การร่วมกันทำละเมิดต้องเป็นการกระทำโดยมีเจตนาหรือความมุ่งหมายร่วมกัน และจะต้องมีการกระทำร่วมกันเพื่อความมุ่งหมายร่วมกันด้วย กล่าวคือ ต้องมีทั้งเจตนาหรือความมุ่งหมายร่วมกัน

2.ความรับผิดระหว่างผู้ร่วมกันทำละเมิด

   กรณีที่บุคคลหลายคนได้ร่วมกันกระทำละเมิด กฎหมายมุ่งหมายถึงการกระทำมิได้ดูผลแห่งความเสียหายว่าแยกกันได้หรือไม่ แม้หากจะไม่รู้ว่าในระหว่างผู้ที่ร่วมกันทำละเมิดนั้น ผู้ใดทำอะไรลงไปบ้าง หรือใครคือผู้ทําให้เสียหายมากน้อยเพียงใด ทุกๆ คนก็ต้องรับผิดร่วมกันในผลแห่งละเมิดนั้นเต็มจํานวน

2.การพิพากษาคดี

   มาตรา 424 บัญญัติว่า “ในการพิพากษาคดีข้อความรับผิดเพื่อละเมิดและกำหนดค่าสินไหม ทดแทน... และไม่จำต้องพิเคราะห์ถึงการที่ผู้กระทำผิดต้องคำพิพากษาลงโทษทางอาญาหรือไม่”
   ตามมาตรา 424 นี้หมายความว่า บุคคลถูกฟ้องทั้งคดีส่วนแพ่งและคดีส่วนอาญาในเรื่องเดียวกัน การพิพากษาคดีส่วนแพ่งนั้น ศาลจำต้องถือข้อเท็จจริงตามที่ปรากฏในคำพิพากษาคดีส่วนอาญา (ปวด มาตรา 46) และคู่ความที่จะผูกพันโดยข้อเท็จจริงที่วินิจฉัยแล้วนั้นต้องเป็นคู่ความในคดีอาญาด้วย

ความเสียหายนั้นเป็นผลมาจากการกระทำของผู้ทำความเสียหาย

2.ทฤษฎีมูลเหตุเหมาะสม

   ทฤษฎีมูลเหตุเหมาะสม (Theorie de la causalitéadequate) ถือว่าในบรรดาเหตุทั้งหลายที่ ก่อให้เกิดผลขึ้นนั้น ในแง่ความรับผิดของผู้กระทำการใดๆ แล้ว เฉพาะแต่เหตุที่ตามปกติย่อมก่อให้เกิดผล เช่นว่านั้นที่ผู้กระทำจะต้องรับผิด

1.ทฤษฎีความเท่ากันแห่งเหตุหรือทฤษฎีเงื่อนไข

   ทฤษฎีความเท่ากันแห่งเหตุหรือทฤษฎีเงื่อนไข ถือว่าหากปรากฏว่าถ้าไม่มีการกระทำดังที่ถูกกล่าวหาแล้ว ผลจะไม่เกิดขึ้นเช่นนั้นจะ ความเสียหายดังที่กล่าวอ้าง ผลที่เกิดขึ้นนั้นเป็นผลอันเกิดจากการกระทำที่ถูกกล่าวหา ผลอันใดอันหนึ่ง อาจเกิดขึ้นได้จากเหตุหลายประการ ถ้าเหตุอันหนึ่งคือการกระทำของผู้ถูกกล่าวหาแล้ว ผู้นั้นก็ต้องรับผิด