Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

วัตถุแห่งหนี้, นางสาวปิยะพร โสภากุ 64012310309 - Coggle Diagram

- - - - มาตรา 196 กรณีหนี้เงินได้แสดงไว้เป็นเงินตราต่างประเทศ
        
        หนี้เงินชำระด้วยเงิน
      - เงินตราโดยสภาพแล้วไม่มีการชำระหนี้ด้วยเงินตราก็จะกลายเป็นพ้นวิสัยไปได้
      - มูลค่าขึ้นอยู่กับของความใหม่เก่า
    - - กฎหมายได้กำหนดหน้าที่ของลูกหนี้ไว้ในมาตรา 195 วรรคแรก
      - ถ้านิติกรรมได้ระบุตามเจตนา ก็ต้องทำตามเจตนา
      - เมื่อได้อาจจะกำหนด ระบุไว้เพียงเป็นประเภท
        
        ส่งมอบทรัพย์ชนิดปานกลาง
      - Ex. ออมได้ทำการซื้อข้าวสารเพื่อที่จะส่งออกไปขายที่ภาคเหนือกับติ๊กซึ่งเป็นเจ้าของ ระบุไว้ว่าคุณภาพดีตามเจตนาของออม ถ้าไม่มีจึงสามารถเอาชนิดปานกลางได้
  - - - Ex. ลูกค้ามาซื้อข้าวสาร2กระสอบ ผู้ขายได้จัดการเอาขึ้นรถ เช่นนั้นข้าวสาร2กระสอบนี้เป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้
    - - Ex. ออมได้มาซื้อลูกแมวจากฟาร์ม เมื่อเจ้าของฟาร์มได้เลือกลูกแมวที่ออมได้เห็นชอบแล้ว ลูกแมวตัวนั้นก็เป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้
    - - ถ้าไม่ใช่ทรัพย์เฉพาะสิ่งบังคับแต่เวลาทรัยพ์นั้นกลายเป็นทรัพย์เฉพาะสิ่ง ตามมาตรา 195 วรรค2
- - - - ก. มีกำหนดระยะเวลาให้เลือก ซึ่งอาจกำหนดกันไว้โดยนิติกรรมที่ก่อหนี้นั้น กรณี เช่นนี้ ฝ่ายที่มีสิทธิจะเลือกก็ต้องเลือกเสียภายในเวลาที่กำหนดนั้น ถ้าไม่เลือกในเวลาที่กำหนด สิทธิการเลือกก็จะตกไปอยู่แก่อีกฝ่ายหนึ่ง
      - ข. กรณีมิได้กำหนดเวลาให้เลือก กฎหมายได้กำหนดว่าเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระ ฝ่ายที่ ไม่มีสิทธิจะเลือกอาจกำหนดเวลาพอสมควรแก่เหตุแล้ว บอกกล่าวให้ฝ่ายโน้นใช้สิทธิเลือกภายใน เวลาอันนั้น คือให้ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิจะเลือกเป็นผู้กำหนดเวลา โดยมีเงื่อนไขว่า ต้องเป็นกรณีที่หนี้ ถึงกำหนดชำระแล้ว
      - ปัญหาว่า ถ้าผู้มีสิทธิเลือกเป็นบุคคลภายนอก และไม่มีกำหนดเวลาให้เลือก ก็น่าจะต้อง บังคับตามมาตรา ๒๐๐ วรรคสอง คือเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระ ลูกหนี้ซึ่งเป็นฝ่ายมีหน้าที่จะต้อง ปฏิบัติการชำระหนี้หรือเจ้าหนี้ซึ่งเป็นฝ่ายที่มีสิทธิจะได้รับชำระหนี้ ซึ่งทั้งสองฝ่ายนี้เป็นผู้ไ ไม่มีสิทธิ เลือกด้วยกันทั้งสองฝ่าย
    - - ๑) กรณีตกเป็นอันพ้นวิสัยจะทำได้มาแต่ต้น คือ การชำระหนี้บางอย่างพ้นวิสัย มาก่อนทำนิติกรรมแล้ว เช่นนี้การชำระหนี้ส่วนนั้น แม้จะมีการตกลงกันก็ย่อมตกเป็น โมฆะตามมาตรา ๑๕๐ แล้ว ดังนั้นจึงจำกัดหนี้ไว้เพียงการชำระหนี้อย่างอื่นที่ไม่พ้น วิสัยเท่านั้น
        
        ก. กรณีที่การชำระหนี้บางอย่างเป็นพ้นวิสัยที่ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิจะเลือกไม่ต้องรับผิดชอบ กรณีนี้ท่านให้จำกัดหนี้ไว้แต่เพียงอย่างอื่นที่ไม่พ้นวิสัยเท่านั้น
      - ๒) กรณีการอันพึงต้องทำเพื่อชำระหนี้บางอย่างกลายมาเป็นพ้นวิสัยในภายหลัง ในกรณีนี้หมายถึงหลังจากที่ได้ก่อหนี้แล้ว การชำระหนี้บางอย่างมากลายเป็น พ้นวิสัยในภายหลัง แต่ก็ต้องก่อนที่ผู้มีสิทธิเลือกจะใช้สิทธิเลือก เพราะหากเขาใช้สิทธิเลือกแล้วเพียงแต่การที่เลือกนั้นเท่านั้นที่ให้ถือเป็นการชำระหนี้อันกำหนดให้กระทำแต่ต้นมาตามมาตรา ๑๙๙ วรรคสอง การชำระหนี้บางอย่างที่กลายเป็นพ้นวิสัยที่เกิดขึ้นหลังจากก่อหนี้ แต่ก่อนที่ผู้มีสิทธิจะใช้สิทธิเลือกนี้ ยังต้องแบ่งเป็น ๒ กรณีคือ
        
        ข. กรณีที่การชำระหนี้บางอย่างกลายเป็นพ้นวิสัยที่ฝ่ายไม่มีสิทธิจะเลือก ต้องรับผิดชอบ กรณีนี้ผู้มีสิทธิเลือกก็ไม่ถูกจำกัดให้ต้องเลือกส่วนที่จะเป็นวิสัยเท่านั้น และถ้าเขาเลือกส่วนที่เป็นพ้นวิสัย การชำระหนี้โดยตรงก็ไม่สามารถทําได้ก็ต้องบังคับ
  - - - (๑) กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้แต่เป็นที่สงสัย กรณีนี้มาตรา ๒๐๓ วรรคสองบัญญัติว่า “ถ้าได้กำหนดเวลาไว้ แต่หากกรณีเป็นที่สงสัย ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อน ว่าเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ก่อนถึงเวลานั้นหาได้ไม่ แต่ฝ่ายลูกหนี้จะชำระหนี้ก่อนกำหนดนั้นก็ได้”หรือกำหนดอื่นอันเป็นเวลาที่จะพึงชำระหนี้ได้ กำหนดกันไว้แล้วไม่อาจเป็นที่สงสัยได้ ข้อที่เกิดเป็นกรณีอันสงสัยก็คือ เจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระหนี้ ก่อนกำหนดนั้นได้หรือไม่ หรืออีกนัยหนึ่งเกิดสงสัยกันขึ้นว่าประโยชน์แห่งเวลาได้แก่ฝ่ายเจ้าหนี้ ไม่ใช่แก่ฝ่ายลูกหนี้เงื่อนเวลาเริ่มต้นหรือเงื่อนเวลาสิ้นสุดนั้น ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่ากำหนดไว้เพื่อ ประโยชน์แก่ฝ่ายลูกหนี้ เว้นแต่จะปรากฏโดยเนื้อความแห่งตราสารหรือโดยพฤติการณ์แห่ง กรณีว่าได้ตั้งใจจะให้เป็นประโยชน์แก่ฝ่ายเจ้าหนี้หรือแก่คู่กรณีทั้งสองฝ่ายด้วยกัน”แต่หากแปลความว่า กำหนดเวลาไว้แต่เป็นที่ สงสัยนั้นหมายถึงการสงสัยในกำหนดเวลาชำระหนี้แล้ว บทบัญญัติมาตรา ๒๐๓ วรรคสอง ก็จะไม่ซ้ำกับบทบัญญัติมาตรา ๑๙๒
      - (๒) กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ไม่เป็นที่สงสัย กำหนดเวลาชำระหนี้ที่ลูกหนี้ และเจ้าหนี้ตกลงกำหนดกันไว้นั้นเมื่อไม่เป็นที่สงสัยก็ยังอาจแบ่งออกได้เป็น ๒ อย่าง ซึ่งมีผลบังคับในทางกฎหมายแตกต่างกันคือ
        
        ๑. กำหนดเวลาชำระหนี้ตามวันแห่งปฏิทินตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา ๒๐๔ วรรคสอง ว่า “ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน...” เช่น กำหนดชำระหนี้ในวันที่ ๑๐สิงหาคม กำหนดชำระหนี้ในวันสงกรานต์ เป็นต้น แม้กฎหมายจะใช้คำที่มีความหมาย แคบว่าวันแห่งปฏิทิน แต่นักกฎหมายส่วนใหญ่ เห็นว่าต้องหมายความกว้างถึงการกำหนดตาม เวลาแห่งปฏิทิน คืออาจเป็นวัน เป็นเดือน หรือเป็นปีปฏิทินก็ได้ “กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ ซึ่งได้ กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่ได้บอกกล่าว” ตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา ๒๐๔ วรรคสอง การกำหนดชำระหนี้ในกรณีนี้เป็นกรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนชำระหนี้ เช่น ตกลงซื้อโคกันจำนวน ๓๐ ตัว กำหนดการส่งมอบโคโดยกำหนดว่า ถ้าผู้ชายพร้อมจะส่งมอบ ต้องแจ้งให้ผู้ซื้อทราบล่วงหน้า ๓๐ วัน ดังนั้นกำหนดเวลาชำระหนี้จะถึงกำหนดก็ต้องมีการแจ้งคือ บอกกล่าวล่วงหน้าก่อนและเริ่มนับเวลา ๓๐ วัน นับแต่บอกกล่าว เป็นต้น
        
        ๒. กำหนดเวลาชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน การกำหนดเวลาชำระหนี้แบบ นี้นั้น กฎหมายได้กล่าวถึงไว้ในมาตรา ๒๐๔ วรรคแรก ว่า “ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว” เมื่อเทียบกับมาตรา ๒๐๔ วรรคสอง ที่ให้คำว่า “ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน” จึงต้องแปลความ “กำหนดเวลาชำระหนี้” ตาม มาตรา ๒๐๔ วรรคแรกว่าเป็นกำหนดเวลาที่มิใช่ตามวรรคสอง นั่นก็คือต้องแปลว่าเป็นกำหนด เวลาชำระหนี้ที่มิใช่ตามวันแห่งปฏิทินนั่นเอง เช่น ยืมเงินไปและกำหนดว่าจะใช้คืนเมื่อขาย ข้าวได้แล้ว หรือยืมเรือไปใช้กำหนดจะส่งคืนเมื่อสิ้นฤดูน้ำ เป็นต้น
  - - - (๑) ลูกหนี้ผิดนัดโดยต้องเตือนก่อน
        เมื่อมีกำหนดเวลาชำระหนี้แล้ว ลูกหนี้ก็ต้องชำระหนี้ตามกำหนดนั้น แต่การที่ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้นั้นในหนี้บางประเภทนั้น กฎหมายกำหนดให้เจ้าหนี้ต้องเตือนลูกหนี้ก่อนลูกหนี้จึงจะผิดนัดหนี้ประเภทที่เจ้าหนี้ต้องเตือนก่อนลูกหนี้จึงจะ มีความรับผิดบางอย่างเพิ่มขึ้น ในขณะเดียวกัน ก็ก่อให้เกิดสิทธิบางอย่างแก่เจ้าหนี้เช่นกัน อาจแยกพิจารณาได้เป็น๒กรณีคือ
        
        ๑. หนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระมิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน ในมาตรา ๒๐๔ วรรคแรก บัญญัติว่า “ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว” เช่น กำหนดชำระหนี้เมื่อเกี่ยวข้าวเสร็จ เมื่อสิ้นฤดูน้ำหลาก ไม่อาจกำหนดวันที่แน่นอนชัดเจนได้ ดังนั้น เมื่อหนี้ถึง กำหนดชำระแล้ว กฎหมายจึงได้กำหนดให้เจ้าหนี้ต้องให้คำเตือนลูกหนี้ก่อนเมื่อลูกหนี้ไม่ชำระ ตามที่เจ้าหนี้เดือนลูกหนี้จึงจะผิดนัด ดังนั้นแม้หนี้จะถึงกำหนดชำระแล้ว และลูกหนี้ก็ยังไม่ชำระหนี้ ถ้าหากเจ้าหนี้ยังไม่เตือนแล้วลูกหนี้ก็ยังไม่ผิดนัด การเตือนให้ลูกหนี้ชำระหนี้นั้น ต้องเป็นการเตือนเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว ลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ ลูกหนี้จึงจะผิดนัดเพราะว่าเขาเตือนแล้ว แต่ถ้าหากหนี้ยังไม่ถึงกำหนดชำระ แม้เจ้าหนี้จะเตือนให้ลูกหนี้ชำระหนี้ และลูกหนี้ไม่ชำระ ลูกหนี้ก็ยังไม่ผิดนัดเพราะหนี้ยังไม่ถึงกำหนดการเตือนนั้นกฎหมายไม่ได้กำหนดแบบของการเตือนไว้ ดังนั้นการเตือนนั้นจะทำ เป็นหนังสือหรือการเตือนด้วยวาจาก็ได้และแม้จะตั้งตัวแทนด้วยวาจาให้ไปเตือนก็ได้
        
        ๒. หนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระตามมาตรา ๒๐๓กำหนดให้ เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้โดยพลัน และลูกหนี้ก็มีสิทธิจะชำระหนี้ของตน ได้โดยพลันดุจกันนั้นแม้จะมองได้ว่าแสดงว่ากฎหมายให้ถือเอาว่าหนี้ประเภทนี้ถึงกำหนด ทันทีที่นับแต่ก่อหนี้ดังนั้นหากไม่มีการเตือนให้ชำระหนี้จากเจ้าหนี้ลูกหนี้ก็ยังไม่มีหน้าที่ชำระหนี้และยังไม่ผิดนัด จึงถือได้ว่าหนี้ประเภทนี้ลูกหนี้ผิดนัดด้วย การเตือนของเจ้าหนี้ด้วยเช่นกัน
      - ลูกหนี้นัดโดยเจ้าหนี้ไม่ต้องเตือน
        
        ๑. หนี้ที่กำหนดชำระตามวันแห่งปฏิทิน กฎหมายกำหนดไว้ในมาตรา๒๐๔ วรรคสองว่า “ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน และลูกหนี้มิได้ชำระหนี้ ตามกำหนดไซร้ ท่านว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ซึ่งได้กำหนดเวลา
        ลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฏิทินนับแต่วันที่บอกกล่าว”จะเห็นได้ว่าหนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทินนี้ เช่น กำหนดชำระหนี้ ในวันที่ ๑๐ สิงหาคม กำหนดชำระหนี้ในวันสงกรานต์ เช่นนี้วันที่กำหนดไว้นั้นมีความแน่นอน ชัดเจนรู้ได้ตรงกันอยู่แล้วหนี้ที่ชำระเป็นงวดๆ แต่ก็มิได้แยกหนี้ออกเป็นรายต่างหากจากกันแม้จะมีกำหนด เวลาชำระในแต่ละงวดต่างกันก็ตาม เมื่อจำเลยไม่ชำระหนี้ตามกำหนดงวดที่ตกลงไว้ ลูกหนี้ผิดนัดในงวดใด ก็ถือว่าผิดนัดทั้งหมด ประเด็นที่น่าพิจารณาต่อไปว่า การถือว่าเมื่อผิดนัดงวดใดถือว่าผิดนัดทั้งหมดนี้แต่สำหรับดอกเบี้ยที่กฎหมายให้เรียกได้ระหว่างผิดนัด ตามมาตรา ๒๒๔ นั้นจะเรียกจากต้นเงินเท่าใด เมื่อให้เหตุผลว่าการตกลงชำระหนี้เป็น งวดๆ นี้ หาได้แบ่งแยกหนี้ออกเป็นรายๆ ต่างหากจากกัน ก็ทำให้อาจคิดไปได้ว่าเมื่อผิดนัดทั้งหมด ก็น่าจะเรียกดอกเบี้ยได้จากจำนวนเงินทั้งหมด รวมทั้งงวดที่ได้ส่งไปก่อนมีการผิดนัดด้วยเพราะหนี้ เป็นจำนวนเดียว
        
        ๒. หนี้ละเมิด หนี้ละเมิดนั้นเกิดขึ้นจากการล่วงสิทธิของผู้อื่น มิใช่เกิดจาก นิติกรรมสัญญาจึงไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ ในเรื่องการผิดนัดสำหรับหนี้ละเมิดนั้นมีบัญญัติไว้ในมาตรา ๒๐๖ ว่า “ในกรณีหนี้อันเกิดแต่มูลละเมิด ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัด มาแต่เวลาที่ท่าละเมิด” เพราะกฎหมายเห็นว่าเมื่อการทำละเมิดทำให้เขาเสียหาย ก็ มีหน้าที่ต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนทันทีที่ทำละเมิด หนี้ละเมิดนั้น ในกรณีที่มีบุคคลอื่นที่ต้องร่วมรับผิดกับผู้กระทำละเมิด เช่นนายจ้างตามมาตรา ๔๒๕ ตัวการตามมาตรา ๔๒๗ บิดามารดาผู้เยาว์ ตามมาตรา ๔๒๙ และครูบาอาจารย์ นายจ้าง ผู้รับดูแลคนไร้ความสามารถ ตามมาตรา ๔๓๐ บุคคลเหล่านี้ก็ต้องรับผิดในหนี้ละเมิด ก็ต้องรับผิดในดอกเบี้ยนับแต่วันกระทำละเมิด ในมูลละเมิดด้วยความรับผิดนี้เป็นความรับผิดของ ผู้กระทำละเมิดต่อผู้เสียหายในการละเมิด แต่กรณีนายจ้างที่จะมาไล่เบี้ยเอาแก่ลูกจ้าง ที่ตนเองได้จ่ายไปเป็นการรับช่วงสิทธิมา จึงเรียกดอกเบี้ยได้ในจํานวนเงินที่จ่ายไปนับ แต่ตนได้จ่ายไปแทน
        ค่าสินไหมทดแทนที่จะใช้แก่ผู้เสียหายนั้น ในกรณีที่โจทก์เรียกค่าเสียหายใน อนาคตมาด้วย ค่าเสียหายในอนาคตนั้น ศาลก็ให้ดอกเบี้ยตั้งแต่วันผิดนัดคือวันกระทำ ละเมิดด้วยเช่น ค่ารักษาพยาบาล ค่าปลงศพ ซึ่งศาลกำหนด ให้ในภายหลังศาลก็จะให้ดอกเบี้ยนับแต่วันที่ศาลกำหนดให้ใช้เงินนั้น
        
        ๓) กำหนดชำระหนี้ กับการผิดนัด เมื่อได้ศึกษาถึงกำหนดเวลาในการชำระหนี้และการผิดนัดแล้ว จะเห็นได้ว่ากำหนดเวลาชำระหนี้ก็ดี การไม่ชำระหนี้ก็ดี การผิดนัดก็ดี มีความเกี่ยวพันกันอย่างมาก การไม่ชำระหนี้เป็นข้อเท็จจริง ส่วนการผิดนัดเป็นข้อกฎหมายการผิดนัดบางกรณีต้องมีการกระทำของเจ้าหนี้ ที่กฎหมายฝรั่งเศสเรียกว่า “การ ทำให้ลูกหนี้ผิดนัด (mise en demeure) แต่ในระบบกฎหมายอื่นเมื่อมีกำหนดเวลาชำระหนี้ แล้วหาจำต้องให้เจ้าหนี้กระทำให้ลูกหนี้ผิดนัดอีกไม่ การทำให้ลูกหนี้ผิดนัดในกฎหมายไทยคือ การเตือนให้ลูกหนี้ชำระหนี้ภายหลังจากหนี้ถึงกำหนดชำระแล้วตามมาตรา ๒๐๔
        ดังนั้นจะเห็นได้ว่า กำหนดเวลาชำระหนี้และการผิดนัดนั้นไม่เหมือนกัน แต่ก็มีความ เกี่ยวข้องกันอย่างใกล้ชิด อาจสรุปความต่างและความเหมือนของกำหนดเวลาชำระหนี้กับการผิด นัดดังนี้
        
        ๑. กำหนดเวลาชำระหนี้นั้น เป็นกำหนดที่ลูกหนี้จะต้องชำระหนี้ แต่การผิดนัดเป็นผล ของการไม่ชำระหนี้ตามกำหนด ประกอบกับเงื่อนไขบางประการของกฎหมาย กล่าวคือ ถ้าเป็น การไม่ชำระหนี้ที่มิใช่กำหนดตามวันแห่งปฏิทิน ลูกหนี้จะผิดนัดก็ต่อเมื่อเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้ แล้ว แต่ถ้าเป็นหนี้ที่มีกำหนดชำระตามวันแห่งปฏิทินลูกหนี้ก็จะผิดนัดทันทีที่ไม่ชำระหนี้ตาม กำหนดแม้กระนั้นการผิดนัดก็ยังเริ่มขึ้นในวันถัดจากวันที่หนี้ถึงกำหนดไม่ใช่ผิดนัดในวันถึงกำหนด
        
        ๒. กำหนดเวลาชำระหนี้ เป็นกำหนดที่เจ้าหนี้สามารถเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้ และ เป็นองค์ประกอบสำคัญประการหนึ่งของการผิดนัดหากยังไม่ถึงกำหนดชำระหนี้ เจ้าหนี้ ก็ไม่อาจทำให้ลูกหนี้ผิดนัดได้ แม้เจ้าหนี้จะเตือนให้ลูกหนี้ชำระและลูกหนี้ไม่ชำระลูกหนี้ก็ยังไม่ผิด นัด เพราะลูกหนี้ยังสามารถถือเอาประโยชน์แห่งเงื่อนเวลาได้อยู่ ถ้ากรณีไม่ต้องด้วยมาตรา ๑๙๓
        
        ๓. การผิดนัดนั้น แม้จะถึงกำหนดเวลาชำระหนี้ เไขอื่นที่อาจทำให้ลูกหนี้ผิด นัด เช่น การเตือนของเจ้าหนี้แล้วก็ตาม หากการที่ไม่ชำระหนี้นั้นมีเหตุที่ลูกหนี้จะอ้างได้ว่าไม่ใช่ ความผิดของตน แต่เกิดจากพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบแล้ว ตามมาตรา ๒๐๕ ก็ถือว่าลูกหนี้ยังไม่ผิดนัด คือตราบใดที่ลูกหนี้ยังมีข้ออ้างที่เป็นที่ยอมรับของกฎหมายแล้ว ลูกหนี้ก็ยังไม่ผิดนัด แม้จะถึงกำหนดชำระหนี้แล้วและเจ้าหนี้ก็เตือนลูกหนี้แล้วก็ตาม
        
        กรณีที่ไม่ถือว่าลูกหนี้ผิดนัด
        ปกติเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระและเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้วลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ลูกหนี้ - ก็ต้องตกเป็นผู้ผิดนัดแต่ในบางกรณีการที่ลูกหนี้ ไม่ชำระหนี้นั้นไม่ใช่ความผิดของลูกหนี้ จะให้ลูกหนี้ต้องรับผิดก็จะไม่เป็นธรรมแก่ลูกหนี้ กฎหมาย จึงได้บัญญัติเป็นข้อยกเว้นไว้ไม่ให้ถือว่าลูกหนี้ผิดนัดพฤติการณ์ซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบนี้ อาจมีที่มาจากหลายสาเหตุด้วยกัน
        
        เป็นเหตุที่เกิดจากเจ้าหนี้เอง การที่ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้นั้นหากเกิด เพราะเจ้าหนี้ จะต้องรับผิดแล้วก็ถือเป็นพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบ เหตุที่ เจ้าหนี้จะต้องรับผิดนั้นอาจมีหลายเหตุด้วยกัน ได้แก่ กรณีเจ้าหนี้ผิดนัด และกรณีที่ เจ้าหนี้ต้องรับผิดด้วยเหตุอื่นอีก
        
        เหตุเกิดจากบุคคลภายนอก บางครั้งการชำระหนี้ยังไม่ได้กระทำลงนั้นเป็นพฤติการณ์ที่โทษลูกหนี้ไม่ได้ เพราะเป็นเหตุเกิดจากบุคคลภายนอกซึ่งเป็นเรื่องนอกอำนาจของลูกหนี้ที่จะป้องกันได้ เช่น ตกลงกันทำสัญญาจะซื้อขายที่ดิน โดยตกลงกัน ว่าลูกหนี้จะรังวัดแบ่งแยกที่ดินที่จะซื้อขายและไปโอนให้แก่ผู้ซื้อภายในเวลาที่กำหนด ปรากฏว่า ลูกหนี้ได้พยายามดำเนินการเพื่อรังวัดแบ่งแยกที่ดินตามสัญญาเต็มความ สามารถแล้ว แต่รังวัดแบ่งแยกไม่เสร็จเพราะเจ้าพนักงานที่ดินไม่อาจดำเนินการได้ทัน ถือว่าลูกหนี้ ไม่ผิดนัด
        
        เกิดจากภัยธรรมชาติการที่ลูกหนี้ไม่อาจชำระหนี้ได้ทันตามกำหนดอาจมีสาเหตุมาจากภัยธรรมชาติที่ลูกหนี้ไม่อาจคาดการณ์และไม่อาจป้องกันได้ก็ถือเป็นพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบเช่นกันเช่นรังวัด แบ่งแยกให้ไม่ทันเพราะน้ำท่วมรังวัดไม่ได้จึงไม่สามารถโอนที่ดินได้ตามกำหนดก็ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด
        จากเหตุต่างๆ เหล่านี้เป็นพฤติการณ์ที่ทำให้การชำระหนี้ยังมิได้กระทำลงโดยลูกหนี้ มิต้องรับผิดชอบซึ่งในบางเรื่องอาจเป็นเหตุสุดวิสัยบางเรื่องก็ไม่ใช่เหตุสุดวิสัยแต่ที่สำคัญก็คือต้องเป็นพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบและพฤติการณ์นั้นต้องเป็นเหตุที่สำคัญถึงขนาดที่ทำให้ไม่อาจชำระหนี้ตามกำหนดได้
    - - (๑) ลูกหนี้ต้องรับผิดในความเสียหายอันเกิดแต่การผิดนัด
        การที่ลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ตามกำหนดและตกเป็นผู้ผิดนัดนั้น ก็ถือว่าเป็นการที่ ลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ให้ต้องตามความประสงค์อันแท้จริงแห่งมูลหนี้ด้วย ดังนั้นเมื่อการชำระหนี้ล้าช้าเป็นเหตุให้เกิดความเสียหายแก่เจ้าหนี้ เจ้าหนี้ก็อาจเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนได้ดังที่บัญญัติไว้ในมาตรา ๒๑๕ ว่า “เมื่อลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ให้ต้องตามความ ประสงค์อันแท้จริงแห่งมูลหนี้ไซร้ เจ้าหนี้จะเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายอันเกิดแต่การนั้นก็ได้”บทบัญญัตินี้เป็นบทบัญญัติที่วางหลักให้เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกเอาค่าสินไหม ทดแทนอันเกิดแต่การไม่ชำระหนี้ให้ต้องตามความประสงค์แห่งมูลหนี้ทุกอย่าง ไม่ได้ มุ่งหมายแต่เฉพาะการชำระหนี้ล่าช้าเท่านั้น แต่การชำระหนี้ล่าช้าก็เป็นการชำระหนี้ไม่ ต้องตามความประสงค์แห่งมูลหนี้อย่างหนึ่งด้วย
      - (๒) เจ้าหนี้อาจไม่รับชำระหนี้ ชาวะ ปกติ หากจะมีการเรียกค่าสินไหมทดแทนการชาระหนี้ ก็เป็นคนละส่วนกับการเรียกค่าสิน ไหมทดแทนที่เกิดจากการผิดนัดนี้ เวลาในการชำระหนี้นั้น แม้จะเป็นส่วนหนึ่งของการชำระหนี้ที่ลูกหนี้จะต้องชำระให้ ถูกต้องในเรื่องของเวลาซึ่งเป็นความประสงค์แห่งมูลหนี้อย่างหนึ่งดังได้กล่าวแล้ว แต่เวลา ในการชำระหนี้นั้นปกติแล้วก็ไม่ใช่สาระสำคัญถึงขนาดที่จะทำให้เจ้าหนี้มีสิทธิจะปฏิเสธ ไม่รับชำระหนี้ได้เสมอไป แม้แต่ในเรื่องการผิดนัดในบางกรณี แม้ลูกหนี้จะไม่ชำระหนี้ ตามเวลาที่กำหนดก็ยังหาได้ทำให้ลูกหนี้ผิดนัดเสมอไป ต้องให้เจ้าหนี้เดือนก่อนจึงจะผิดนัด ตาม มาตรา ๒๐๔ วรรคแรก แต่ในบางกรณีเวลาก็เป็นสาระสำคัญทั้งในแง่ของสัญญาก็มีได้เช่นในมาตรา ๓๘๘ ที่ให้สิทธิแก่เจ้าหนี้ที่จะเลิกสัญญาได้ ในทางการชำระหนี้ก็เช่นกัน การชำระหนี้บางอย่าง กำหนดเวลาชำระหนี้ก็เป็นสาระสำคัญ ถึงขนาดที่หากเลยกำหนดเวลานั้นไป แล้วการชำระหนี้ก็ ตกเป็นไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้ เช่น ตกลงเช่าห้องริมแม่น้ำเจ้าพระยาเพื่อดูกระบวนเสด็จพยุหยาตรา ทางชลมารค หากมาส่งมอบห้องเช่าล่าช้าไป จนกระบวนเสด็จผ่านไปหมดแล้วก็ย่อมไม่สำเร็จ ประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้วนอกจากกำหนดเวลาชำระหนี้จะเป็นสาระสำคัญมาแต่แรกด้วยการตกลง หรือโดยสภาพ ดังกล่าวมาก่อนนี้แล้ว แต่แม้เวลาชำระหนี้จะไม่เป็นสาระสำคัญมาแต่ แรก เจ้าหนี้ก็อาจบอกกล่าวให้เวลาชำระหนี้เป็นสาระสำคัญได้ดังบัญญัติในมาตรา ๓๘๗ ว่า “ถ้าคู่สัญญาฝ่ายหนึ่งไม่ชำระหนี้ อีกฝ่ายหนึ่งจะกำหนดระยะเวลาพอสมควร แล้ว บอกกล่าวให้ฝ่ายนั้นชำระหนี้ภายในระยะเวลานั้นก็ได้ ถ้าและฝ่ายนั้นไม่ชำระหนี้ภายใน ระยะเวลาที่กำหนดให้ไซร้ อีกฝ่ายหนึ่งจะเลิกทำสัญญาเสียก็ได้
      - ลูกหนี้ต้องรับผิดในความเสียหายอันเกิดระหว่างผิดนัดเพิ่มขึ้น บัญญัติไว้ในมาตรา 217 ลูกหนี้จึงจะไม่ต้องรับผิด ความเสียหายในเรื่องนี้เกิดจาก2สาเหตุ คือความประมาทเลินเล่อ และเกิดจากอุบัติเหตุ การบัญยัติในมาตรานี้จึงเป็นเฉพาะกรณีที่หากเกิดขึ้นในระหว่างลูกหนี้ยังไม่ผิดนัดแล้วลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดเลยแต่เมื่อมาเกิดขึ้นในระหว่างผิดนัดแล้วลูกหนี้ต้องรับผิดเพิ่มขึ้นกว่ากรณีก่อนผิดนัดเท่านั้น
- - - - หนี้ส่งมอบทรัพย์สิน
      - หนี้กระทำการ
      - หนี้งดเว้นกระทำการ