Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ปัจจัย ที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง การเกิดพิษ - Coggle Diagram
ปัจจัย
ที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง
การเกิดพิษ
ขนาดที่ได้รับสารพิษ (Does)
Dose -response relations
ปริมาณสาร(Dose)หมายถึง ปริมาณของสารเคมีที่เข้ำสู่ร่างกาย
การตอบสนอง(Response) หมายถึง ปฏิกิริยาของร่างกาย หรือการแสดงออกของร่างกาย ที่ตอบสนองออกมาหลังจากได้รับการกระตุ้นจากสารเคมี
Dose-response relationship response relationship เป็นการแสดงความสัมพันธ์ระหว่างปริมาณการสัมผัส กับผลการตอบสนองที่เกิดขึ้น
โดยทั่วไปเมื่อปริมาณการสัมผัสมาก ก็จะมีผลการตอบสนองออกมามาก
จะอาศัยข้อมูลจาก animal studies, a dose is adminstered to test animals
Dose หมายถึง จำนวนของสารที่ถูกนำเข้าสู่ร่างกายในหนึ่งครั้ง
อธิบายกราฟ
เป็นแบบจำลอง (Model) รูปแบบหนึ่ง ที่นักพิษวิทยพยายามจะใช้ในการทำนายลักษณะการเกิดพิษของสารพิษส่วนใหญ่ (ยังมีแบบจำลองรูปแบบอื่นอีก)
ขนาดสารพิษที่มีปริมาณต่ำกว่ำจุดThreshold คือ ระดับที่จะได้รับแล้ว ไม่มีใครเกิดพิษขึ้นเลยอยู่ (Safety Zone)
และขนาดสารพิษที่มีปริมาณสูงกว่าจุดThreshold คือ ขนาดสารเคมีที่ทำให้มีผู้ได้รับผลกระทบ
จากนั้นจะมีผู้ได้รับผลกระทบมากขึ้น ช่วงแรกๆ ยังมีผู้ได้รับผลกระทบไม่มากนัก (เกิดผลเฉพาะคนที่ไวรับ) พอถึงขนาดหนึ่ง จะเป็นช่วงขนาดที่มีคนจำนวนมากได้รับผลกระทบ (คนทั่วไป) และจะมีคนจำนวนน้อยส่วนหนึ่ง (คนที่ทน) ที่ต้องเพิ่มขนาดให้สูงขึ้นมำกๆ จึงจะได้รับผลกระทบ จนหมดทุกคนในที่สุด
แบบจำลองนี้ไม่ใช้กับกรณีพิเศษ เช่น การก่อมะเร็ง และ การแพ้
ปริมาตรและความเข้มข้นของสารพิษ (Volume and concentration)
ในการทดสอบความเป็นพิษของสารนั้น จำเป็นต้องใช้ควำมเข้มข้นของสารพิษหลายความเข้มข้น ดังนั้น ปริมาตรของสารพิษในแต่ละสารละลำยจะต้องเท่ำกัน
ปริมาตรของสาร ความเข้มข้นของสาร และ ขนาดของสัตว์ทดลอง มีควำมสัมพันธ์กัน
ช่องทางที่ได้รับสำรพิษ (Route)
ทางปาก
ทางจมูก
ทางผิวหนัง
ควมถี่ของการได้รับสารพิษ (Frequency)
ในกรณีที่ได้รับสารพิษขนาดต่ำๆ แต่ได้รับนนๆอาจมีพิษสะสมได้ และทำให้เกิดพิษเรื้อรังตามมา
ตำแหน่งที่ได้รับสารพิษ (Site of administration)
แต่ละตำแหน่งจะมีอัตราการดูดซึมสารพิษแตกต่างกันไป เช่น การเกิดพิษของแอมโมเนียมคลอไรด์จะแตกต่างกันเมื่อให้สารนี้ในปริมาณที่เท่ากันใต้ผิวหนังที่หลังและท้อง(Dorsal และ Ventral) ของสัตว์ทดลอง
ตัวสารเคมีเอง (Intrinsic property)
สารเคมีทุกชนิดมีพิษมากน้อยไม่เหมือนกัน การตอบสนองของการเกิดพิษก็ขึ้นอยู่กับความบริสุทธิ์ของสารพิษ ความไม่คงตัวของสารพิษ สภาวะความเป็นกรดด่างที่สารพิษละลายอยู่ ตลอดจนสารต่างๆที่ใช้จับกับสารพิษเพื่อความคงตัว ซึ่งอาจทำให้คุณสมบัติทางเคมีต่อการเกิดพิษเปลี่ยนไป หรือทำให้การละลายตัวของสารพิษเปลี่ยนไป
ค่าที่ใช้วัดระดับความเป็นพิษของสารเคมีต่างๆ คือ LD 50
ระดับความเป็นพิษต่อร่างกายของมนุษย์ โดยคำนวณบนฐานของกำรทดลองกับหนู ซึ่งจะคิดจำกปริมาณของสารเคมีเป็นมิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัวหนูเป็นกิโลกรัม ที่สามารถมีผลต่อการฆ่าหนูจำนวน 50% ของหนูทดลองทั้งหมด
ความเป็นพิษของสารแต่ละชนิด แตกต่างกัน
สารพิษที่ทำให้เกิดพิษในคน/สัตว์มากหรือน้อย ขึ้นกับ ความไม่บริสุทธิ์ (Impurities) ของสารพิษ
สารบางชนิด หรือการเตรียมสารบางอย่างนั้นจะต้องมีการจับกับสารอื่นๆ เพื่อให้เกิดความคงตัว
การจับกันของสารต่างๆ อยู่ในลักษณะ 4 รูปแบบดังนี้
ตัวทำละลาย (Solvent)
ตัวเสริม (Adjuvant)
ตัวจับ (binding Agent)
ตัวเคลือบ (Coating0
ช่วงเวลาและฤดูกาลที่ได้รับ(Duration and Season)
การเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาของร่างกายแต่ละวันไม่เหมือนกัน อาจมีการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนต่างๆ ในร่างกาย
สิ่งแวดล้อม (Environmental)
อุณหภูมิมีผลต่อการทำงานของ enzyme ในกระบวนการ biotransformation
ควมดันอากาศมีผล มีผลต่ออัตราการหายใจ ในที่สูงกว่าระดับน้ำทะเลหรือที่ต่ำกว่าระดับน้ำทะเลปริมาณออกซิเจนและความดันบรรยากาศเปลี่ยนแปลงไปส่งผลให้อัตราการหายใจเร็วขึ้น พิษเข้ำสู่ร่างกายมากขึ้น
รังสี
เคมี
สังคม
การได้รับสารพิษหลายชนิด(Toxicant Interaction)