Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Chương 3 Sinh học phát triển cá thể động vật - Coggle Diagram

- - - - Trứng được thụ tinh -> Con non ra đời
    - - Con non ra đời -> Già và chết tự nhiên
- - - - Là quá trình biến đổi blastula một lá phôi thành phôi vị (gastula) có từ 2-3 lá phôi, bao gồm: lá phôi ngoài (ngoại bì/ectoderm); lá phôi trong (nội bì/endoderm); lá phôi giữa (trung bì/mesoderm)
      - Có xoang ruột nguyên thủy xoang vị (archenteron) thông ra bên ngoài qua phôi khẩu (blastopore)
    - - Nhóm ĐV 2 lá phôi
        
        Thân lỗ, Ruột khoang
      - Nhóm ĐV 3 lá phôi
        
        Giun dẹp trở đi
    - - Lõm vào/Invagination
        
        Phổ biến ở nhiều loài ĐV
        
        Cả một kv thành lõm vào
      - Lan phủ/Epiboly
        
        Khi một phía đang lõm vào thì phía kia nhanh phân chia, LAN rộng, PHỦ về phía lõm, hỗ trợ qtr lõm đi sâu vào trong
      - Tách lớp/Delamination
        
        Các tb thành phôi nang phân chia theo mp // bề mặt phôi tạo nội bì, ngoại bì
        
        Gặp ở ĐVKXS (RK...)
      - Cuốn vào trong/Involution
        
        Các blastomere bên ngoài cuộn vào trong tạo lá phôi trong
      - Di nhập/Ingression
        
        Các tb từ thành blastula tách ra, di nhập vào lót xoang phôi nang
        
        Phân loại: Di nhập đơn cực, Di nhập đa cực
        
        Gặp ở ĐVKXS bậc thấp (RK..)
  - - - Phôi bào (Blastomere)
        
        K/n: Hợp tử nguyên nhiễm liên tiếp nhiều lần
      - Xảy ra nhanh, các tb chủ yếu thực hiện pha S,M
        
        Qtr tổng hợp pr k xra/ xra rất ít
        
        Đã có sẵn mọi TP bộ máy phân bào đc dự trữ trong TBC của trứng
        
        Phôi lớn k đáng kể + TB tăng SL nhanh =
        
        Lượng ADN tổng số tăng nhanh
        
        Tương quan nhân/TBC tăng
        
        1/550 -> 1/7 (tb soma) -> Tb hđ bthg
        
        Kthc phôi bào liên tục giảm
      - Cách cắt phụ thuộc vào sự phân bố noãn hoàng (yolk) trong trứng
        
        Trứng đoạn noãn hoàng (Telolethical)
        
        Yolk tách khỏi TBC, tập trung ở cực TV (vegetal pole), nhân và TBC nằm ở cực ĐV trên (animal pole)
        
        Phân loại
        
        Mesolethical
        
        lượng yolk trung bình
        
        VD: Lưỡng cư ếch nhái
        
        Polylethical
        
        lượng yolk lớn
        
        VD: Gà cá chim
        
        Trứng trung noãn hoàng (Centrolethical)
        
        Cấu tạo
        
        Nhân trung tâm, TBC nghèo nàn bao quanh yolk, một ít bao quanh nhân
        
        Hai kiểu TBC này thông nhau bằng nhiều sợi/cầu nối TBC.
        
        VD: Insects, giáp xác
        
        Trứng đồng noãn hoàng/ Trứng đẳng noãn hoàng (Isolethical)
        
        Yolk ít, phân bố đều trong TBC, nhân nằm ở trung tâm
        
        VD: Cầu gai, cá lưỡng tiêm
        
        Trứng vô noãn hoàng (Alethical)
        
        VD: ĐV có vú
      - Sau khi cắt
        
        Hình thành phôi dâu (morula)
        
        Phôi nang (Blastula) - có xoang nang hình thành từ dịch các tb đổ vào
      - Không chịu sự kiểm soát của TTDT trong nhân hợp tử, mà của các ptu mARN sẵn trong bào tương của tb trứng trước thụ tinh (ARN sống lâu)
    - - Hoàn toàn
        
        K/n:
        
        Phân cắt xảy ra ở toàn bộ hợp tử
        
        Phân loại
        
        Phân cắt hoàn toàn đều
        
        K/n:
        
        Cắt tạo ra các blastomere có kthc (gần) = nhau
        
        Hay gặp ở isolethical và alethical
        
        VD ở cá lưỡng tiêm
        
        5 lần phân cắt (tự kể...)
        
        Phân cắt hoàn toàn không đều
        
        K/n:
        
        Các blastomere tạo thành có kthc to nhỏ khác nhau
        
        Có ở mesolethical và alethical
        
        VD
        
        Ếch: L3 lệch về animal pole, từ đó phân chia nhanh hơn vegetal pole, blastula lệch, xoang phôi nang (Blastocoel) nhỏ lệch về animal pole, thành mỏng hơn
        
        Mammals: L3 như ếch. Lớp tb nhỏ ptr thành rau thai/lá nuôi (trophoblast), phôi bào lớn bên trong sinh ra các mô của phôi chính thức, xoang phôi túi xuất hiện, lớn dần đẩy khối phôi bào lớn/nụ phôi/cúc phôi (embryoblast) lên phía trên, dính với trophoblast. KQ từ morula thành phôi túi (blastocyst) (1 dạng của blastula) gồm trophoblast, blastocoel và embryoblast
      - Một phần
        
        Xảy ra ở polylethical và centrolethical
        
        Đặc điểm: Yolk cản trở nên chỉ khu vực trứng k có yolk ms phân cắt
        
        Phân loại
        
        Phân cắt hình đĩa ở chim
        
        Sau 5-6 lần phân cắt theo mp vg với đĩa TBC: xuất hiện rãnh // bề mặt trứng
        
        KQ: Tạo ra một khối tròn hình đĩa gồm một số hàng tb nguyên vẹn - đĩa mầm/phôi bì (một loại morula
        
        (polyethical)
        
        Phân cắt bề mặt ở côn trùng
        
        (centrolethical)
        
        Chỉ có nhân phân chia -> Nhân đi ra ngoại vi qua cầu TBC, vây quanh yolk
        
        Quanh các nhân hình thành rãnh phân cắt là các vách ngăn quanh các nhân
        
        KQ: Lớp 6000 tb đơn bao quanh yolk
        
        Gth tên loại: Phân cắt lớp TBC ở bề mặt
      - Đặc biệt
        
        Phân cắt xoắn ốc
        
        Rãnh phân cắt lệch so với trục của trứng và đường xích đạo, tạo thành đường xoắn ốc.
        
        Gặp ở giun đốt và thân mềm
        
        Phân cắt đối xứng
        
        L1 cắt theo vĩ tuyến
        
        L2 cực ĐV cắt theo kinh, cực TV cắt theo vĩ