Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

โรคพิษสุนัขบ้า Rabies - Coggle Diagram

- - - - Coma & Death phase
      - Acute nerologic phase ระยะที่เชื้อเริ่มเข้าสู่สมอง
      - Prodrome phase ประมาณหนึ่งสัปดาห์
- - - - การตรวจหาแอนติเจนด้วยวิธีย้อมด้วยแอนติบอดีเรืองแสง DFA
        
        1.น้ําลาย 1-2มล. ตรวจโดยใช้วิธี DFA โดยมีการเก็บตัวอย่างดังนี้ดูดจากบริเวณต่อมน้ําลาย หรือเก็บจากน้ําลายที่ไหลออกมาควรเก็บวันละ 2-3 ครั้ง ห่างกัน 3-6 ชั่วโมง
        
        2.ปมรากผม 20 เส้น ตรวจโดยใช้วิธี DFA PCR ดึงโดยวิธีกระตุก ให้มีปมรากผมติดมาด้วย
      - การตรวจหาสารพันธุกรรมของไวรัสด้วยวิธีวิธีทางอณูชีววิทยาRT-PCR
        
        2.ปัสสาวะ 10 มล. ตรวจโดยใช้วิธี PCR เก็บวันละ 2:3 ครั้ง ห่างกัน 3-6 ชั่วโมง
        
        3.น้ำไขสันหลัง 1-2มล. ตรวจโดยใช้วิธี PCR เก็บจากไขสันหลังหากเก็บได้ถึง 5 มล. จะสามารถตรวจไวรัสชนิดอื่นๆ ได้ด้วย
        
        1.ปมรากผม 20 เส้น ตรวจโดยใช้วิธี DFA PCR ดึงโดยวิธีกระตุก ให้มีปมรากผมติดมาด้วย
    - - เนื้อสมอง (ชิ้นขนาดเท่าเมล็ดถั่วเขียว) 3-5 ชิ้น ตรวจโดยใช้วิธี แยกเชื้อ
        
        เจาะเนื้อสมองผ่านเบ้าตา (necropsy)
        
        ตรวจชันสูตรศพ กรณีนี้ให้เก็บสมองส่วน brain stem, spinal cord ส่วนต้น
        (cervical) และ hippocampus
  - - - 1.มีอาการแดงและบวมรอบ ๆ แผลถูกกัด
      - 2.รู้สึกอุ่น ๆ ที่แผลและเจ็บขึ้นเรื่อย ๆ
      - 3.มีของเหลวหรือน้ําหนองไหลออกจากแผล
      - 4.มีเหงื่อออกและหนาวสั่น
      - 5.มีไข้ตั้งแต่ 38 องศาเซลเซียสขึ้นไป
      - 6.มีอาการบวมของต่อมน้ําเหลืองใต้คาง ในลําคอ ใต้วงแขน หรือขาหนีบ
      - 7.อาการแดงที่แผลถูกกัด และแดงลามไปยังผิวหนังบริเวณอื่น ๆ
    - - ระดับ2 หมายถึง ผู้ป่วยฉุกเฉินที่ต้องการการรักษาภายใน 1 - 14 นาที เรียกว่า เป็นกลุ่ม Emergent ได้แก่ กลุ่มผู้ที่สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้าที่มีภาวะเสี่ยง ได้แก่ อาการกระสับกระส่าย (Restless) สับสน (Confusion) ปวดศีรษะ (Headache) ปวดกล้ามเนื้อ (Myalgia) กล้ามเนื้ออ่อนแรง
      - ระดับ 4 หมายถึง ผู้ป่วยกึ่งเร่งด่วนที่ต้องการการรักษาภายใน 1 - 2 ชั่วโมง เรียกว่าเป็นกลุ่ม Semi-urgent ได้แก่ ประเมินแนวโน้มความต้องการทํากิจกรรม (Resource) 1 อย่าง กลุ่มผู้ที่สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้าที่มี บาดแผลถลอกเล็กน้อย หรือโดนเลียแต่บริเวณผิวหนังหรือตาแหน่งที่สัมผัสไม่มีบาดแผล และยังไม่เคยได้รับ วัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้า
      - ระดับ 3 หมายถึง ผู้ป่วยเร่งด่วนที่ต้องการการรักษาภายใน 15 - 60 นาที เรียกว่า เป็นกลุ่ม Urgent ได้แก่ ประเมินแนวโน้มความต้องการทํากิจกรรม (Resource) มากกว่า 1 อย่าง ได้แก่ กลุ่มผู้ที่สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้า ที่มีบาดแผล โดยพิจารณาลักษณะของบาดแผล ขนาดบาดแผล ความกว้าง ลึก รวมถึงใกล้ตาแหน่งอวัยวะที่สาคัญ หรือไม่ ถ้าบาดแผลใกล้อวัยวะที่สําคัญหรือบาดแผลขนาดใหญ่เลือดออกมาก และยังไม่เคยได้รับวัคซีนป้องกัน พิษสุนัขบ้า
      - ระดับ 5 หมายถึง ผู้ป่วยไม่เร่งด่วนที่ต้องรักษาภายใน 2 - 24 ชั่วโมง เรียกว่าเป็นกลุ่ม Non- urgent ได้แก่ ไม่มีแนวโน้มความต้องการทํากิจกรรม (Resource) การรับได้รับวัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้าตามนัดต่อเนื่อง
      - ระดับ 1 หมายถึง ผู้ป่วยที่ต้องการการรักษาพยาบาลทันที เรียกว่าเป็นกลุ่ม Immediate ได้แก่ กลุ่มผู้ที่สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้า ได้แก่ อาการซักเกร็ง (Seizures) ไข้สูงลอยและมีการคอแข็งนึกถึงไข้สมองอักเสบ (Encephalitis) และไม่รู้สึกตัว (Coma)
- - - - 3.2 ถูกเลีย หรือน้ําลายถูกเยื่อเมือก ตา ปาก
      - 3.3 มีแผลที่ผิวหนังและสัมผัสเนื้อสมองสัตว์และ/หรือชําแหละซากสัตว์
      - 3.1 ถูกกัด ถูกข่วนเป็นแผลเดียวหรือหลายแผลและมีเลือดออก
    - - 2.2 ถูกข่วนที่ผิวหนังไม่มีเลือดออกหรือเลือดออกซิบๆ
      - 2.3 ถูกเลีย น้ําลายถูกผิวหนังที่มีแผล รอยถลก รอยขีดข่วน
      - 2.1 ถูกงับเป็นรอยช้ำที่ผิวหนัง ไม่มีเลือดออก
    - - (1) หยุดฉีดวัคซีนเมื่อสัตว์(เฉพาะสุนัขและแมว)ยังเป็นปกติตลอดเวลากักขังเพื่อดูอาการ 10 วัน
        (2) กรณีถูกกัดเป็นแผลที่บริเวณใบหน้า ศีรษะ คอ มือและนิ้วมือ หรือแผลลึก แผลฉีกขาดมากหรือถูกกัดหลายแผลถือว่ามีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคสูงและระยะฟักตัวมักสั้น จึงจําเป็นต้องฉีดอิมมูโนโกลบุลิน โดยเร็วที่สุด
    - - 1.1 ถูกต้องตัวสัตว์ หรือป้อนน้ําป้อนอาหารผิวหนังไม่มีแผลหรือรอยถลอก
      - 1.2 ถูกเลีย สัมผัสน้ําลายหรือเลือดสัตว์ผิวหนังไม่มีแผลหรือรอยถลอก
  - - - Purified vero cell rabies vaccine (PVRV)
        
        ขนาด 0.5 Ml
      - Human diploid cell rabies vaccine (HDCV)
        
        ขนาด 1 Ml
      - Purified chick embryo cell rabies vaccine (PCEC)
        
        ขนาด 1 Ml
      - Chromatographically purified vero cell rabies vaccine (CPRV)
        
        ขนาด 0.5 Ml
      - Purified duck embryo cell rabies vaccine (PDEV)
        
        ขนาด 1 Ml
    - - Verorab
        
        ชนิด PVRV
      - Vero rabies vaccine
        
        ชนิด CPRV
      - Speeda
        
        ชนิด CPRV
      - TRCS SPEEDA
        
        ชนิด CPRV
      - Rabipur
        
        ชนิด PCEC
- - - - 5.1 ในกรณีประชาชนทั่วไปที่ต้องการฉีดวัคซีนแบบก่อนการสัมผัสโรค ให้ได้ 2 วิธีคือ
        1.) การฉีดเข้ากล้าม (Intramuscular regimen: IM) ใช้วัคซีนชนิด PVRV, CPRV, PCECV, PDEV 1 เข็ม (1 มล. หรือ 0.5 มล.แล้วแต่ชนิดของวัคซีนใน 1 หลอดเมื่อละลายแล้ว) ฉีดเข้ากล้ามเนื้อต้นแขนในวันที่ 0 และ 7 2.) การฉีดเข้าในหนัง (Intradermal regimen: ID) ใช้วัคซีนชนิด PVRV (Verorab®), CPRV, PCECV 0.1 มล./จุด จํานวน 2 จุดฉีดเข้าในผิวหนังบริเวณต้นแขน 2 ข้าง ในวันที่ 0 และ 7 หรือ 21
      - 5.2 ในกรณีของผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงสูงในการสัมผัสโรคตลอดเวลาหรือผู้ที่มีภูมิคุ้มกัน บกพร่อง
    - - 6.1 การส่งตรวจสมองในกรณีที่สัตว์ตาย ควรนําส่งซากสัตว์ภายใน 24 ชั่วโมง และแช่น้ําแข็งเพื่อไม่ให้สมองเน่า หากสมองเน่าจะทําให้ตรวจไม่ได้ ห้ามแช่สัตว์ตายในน้ํายา ฟอร์มาลีน
      - 6.2 ในกรณีซากสัตว์เน่าหรือสัตว์ที่กัดมีประวัติอาการคล้ายโรคพิษสุนัขบ้าแม้ว่า ผลการตรวจสมองสัตว์ได้ผลลบ แพทย์ผู้รักษาอาจพิจารณาให้การรักษาแบบ post-exposure บบ prophylaxis ทั้งนี้ขึ้นกับดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษา
    - - 2.1 เพื่อป้องกันการติดเชื้อประมาณ 3-5 วัน พิจารณาในกรณีบาดแผลขนาดใหญ่ บาดแผลบริเวณนิ้วมือ มือ ใบหน้า บาดแผลลึกถึงกระดูก ผู้ป่วยมีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง ผู้ป่วยไตวาย เบาหวานควบคุมไม่ดี ตับแข็ง ผู้ป่วยตัดม้ามแล้ว โดยให้ใช้ amoxicillin รับประทาน ถ้าแพ้ยา penicillin ให้ doxycycline หรือพิจารณาใช้ 2 และ 3 cephalosporins รับประทานกรณีที่แพ้ penicillin ไม่รุนแรง
      - 2.2 เพื่อรักษาการติดเชื้อ อาจทําการเพาะเชื้อหนอง ให้การรักษาด้วย amoxicillin หรือเลือกใช้ยาปฏิชีวนะ ชนิดอื่น ได้แก่ amoxi/ctavulinate, ampi/sutbactam, 2 และ 3d cephalosporins รับประทาน ไม่ควรใช้ cloxacillin, erythromycin, 1* cephalosporin และ clindamycin ในการรักษาบาดแผลติดเชื้อจากสุนัขและแมวกัด ถ้าการติดเชื้อรุนแรงควร รับไว้ในโรงพยาบาล
    - - 7.1 สูตรการฉีดวัคซีนสําหรับการรักษา post-exposure prophylaxis การฉีด วัคซีนป้องกันภายหลังสัมผัสโรคพิษสุนัขบ้าให้ใช้วัคซีนโดยการฉีดเข้ากล้ามเนื้อ (intramuscular)หรือการฉีดเข้าในหนัง (intradermal) โดยถือหลักว่าการให้วัคซีนในช่วง 14 วันแรกจะกระตุ้น ให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันในการป้องกันโรค rabies neutralizing antibody (Nab) titer ให้ขึ้น สูงอย่างน้อย 0.5 IU/มล. ซึ่งเป็นระดับที่ถือว่าเพียงพอในการป้องกันโรคได้ภายในวันที่ 10-14 หลังได้รับวัคซีนเข็มแรก และวัคซีนที่ให้ในวันที่ 28 จะทําให้คงระดับภูมิคุ้มกันที่เพียงพอในการ ป้องกันโรคได้นานขึ้น แพทย์ควรกําชับให้ผู้ป่วยมารับวัคซีนตรงตามกําหนดนัดตามสูตรการฉีด วัคซีน ในกรณีที่มาผิดนัด ให้ฉีดเข็มต่อไปโดยไม่ต้องเริ่มใหม่ แต่ทั้งนี้แล้วแต่ ดุลยพินิจของแพทย์
        
        7.1.2 สูตรการฉีดเข้าในหนัง (Intradermal regimen: ID) สูตร modified TRC - ID (2-2-2-0-2-0) วิธีการ ฉีดวัคซีนเข้าในหนังบริเวณต้นแขน 2 ข้าง ข้างละ 1 จุด (รวม 2 จุด) ปริมาณจุดละ 0.1 มล.ในวันที่ 0,3,7 และ 28
        
        7.1.1 สูตรการฉีดเข้ากล้าม (Intramuscular regimen: IM) สูตร ESSEN (standard WHO intramuscular regimen) (1-1-1-1-1-0) วิธีการ ฉีดวัคซีน 1 เข็ม (1 มล. หรือ 0.5 มล.แล้วแต่ชนิดของวัคซีนใน 1 หลอดเมื่อละลายแล้ว) เข้าบริเวณกล้ามเนื้อต้นแขน (deltoid) ในวันที่ 0,3,7,14 และ 28
      - 7.2 การรักษาภายหลังสัมผัสโรคพิษสุนัขบ้า (post-exposure prophylaxis)
        
        สัมผัสโรคระดับ 2 (WHO category II) ให้การรักษาด้วย rabies vaccine (ใช้สูตร ESSEN, modified TRC-ID)
        
        สัมผัสโรคระดับ 3 (WHO category III) ให้การรักษาด้วย rabies vaccine (ใช้สูตร ESSEN, modified TRC-ID) ร่วมกับการให้ rabies immune globulin (ERIG หรือ HRIG)
        
        ผู้ที่ไม่เคยรับการฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้ามาก่อน