Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
มดลูกแตก (Rupture of the uterus) - Coggle Diagram
มดลูกแตก
(Rupture of the uterus)
ความหมาย
มดลูกแตก หมายถึง การฉีกขาดหรือทะลุของมดลูกขณะตั้งครรภ์ ขณะเจ็บครรภ์คลอดหรือขณะคลอด หลังจากการตั้งครรภ์ที่ทารกในครรภ์โตพอที่จะมีชีวิต หรือหลังการตั้งครรภ์เดือนที่ 7 ซึ่งไม่นับการแตกของมดลูกในระยะตั้งครรภ์ก่อน 7 เดือนหรือการแตกของมดลูกที่ไม่ได้ตั้งครรภ์
อุบัติการณ์
อุบัติการณ์เกิดมดลูกแตกแตกต่างกันไปแล้วแต่สถาบันพบ
อันตรายของมดลูกแตกตั้งแต่ 1:100 ถึง 1:1,000 ของการคลอดทั้งหมด ผู้คลอดที่เคยผ่าตัดมดลูกส่วนล่างแบบ Low transverse cesarean section การทดลองให้คลอดทางช่องคลอดทำให้มดลูกแตกเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 2.1 เป็นร้อยละ 8 และมดลูกร้าวร้อยละ 0.2-0.5
สาเหตุ
1.มดลูกแตกเอง
(Spontaneous rupture of the intact uterus)
มดลูกแตกลักษณะนี้จะพบได้ในผู้ตั้งครรภ์หลัง อายุมาก ผู้คลอดได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก นอกจากนี้ยังพบในรายที่มีการผิดสัดส่วนระหว่างศีรษะทารกและช่องเชิงกรานมารดา ท่าและส่วนนำผิดปกติ และหัวบาตร ครรภ์แฝด ครรภ์แฝดน้ำ ซึ่งลักษณะของมดลูกแตกส่วนใหญ่จะแตกหมด ทำให้ทารกหลุดเข้าไปในช่องท้อง มารดาเสียเลือดมาก
2.มดลูกแตกจากการได้รับการกระทบกระเทือน
(Traumatic rupture of the intact uterus)
ส่วนใหญ่เกิดจากอุบัติเหตุในการตั้งครรภ์ ซึ่งมดลูกได้รับการกระทบ กระเทือนมาก หรือถูกกระแทกอย่างแรง ส่วนสาเหตุจากการทำสูติศาสตร์หัตถการ ได้แก่ การหมุนกลับเด็กภายใน การหมุนกลับเด็กภายนอก การทำคลอดคีมที่ยาก การทำคลอดท่าก้น
3.มดลูกแตกจากรอยแผลเดิม (Rupture of previous uterine scar)
การแตกส่วนใหญ่จะเกิดในช่วงไตรมาสที่ 3 ส่วนการแตกของแผลแบบ Low transverse type จะแตกในระหว่างเจ็บครรภ์คลอด การแตกของมดลูกจะแตกตรงลอยแผลเก่าตลอดแนวและจะเลยไปในส่วนเนื้อดี ทำให้ถุงน้ำคร่ำแตกตัวเด็กหลุดออกนอกมดลูกเข้าไปในช่องท้อง
ลักษณะของมดลูกแตก
1.มดลูกแตกตลอดหมด (Complete rupture) มดลูกจะแตกตลอดทั้ง 3 ชั้น ของผนังมดลูกและเปิดปิดต่อกับช่องท้อง คือแตกทะลุชั้น peritoneum
2.มดลูกแตกไม่ตลอด (Incomplete rupture) รอยแตกไม่ทะลุชั้น Peritoneum ชั้นนอกของมดลูกยังคงคลุมตัวทารกอยู่
3.มดลูก (Dehiscence) อาจไม่พบอาการอะไรเลยรายที่เคยผ่าตัดท้องคลอดอาจพบรอยแยกบางส่วน หรือมีแต่เลือดออกทางช่องคอดเท่านั้น อาจคลำได้ก้อนหยุ่นๆ สองข้างของมดลูก ซึ่งเป็นHematoma ของ Broad ligament
อาการและอาการแสดง
มีการปวดบริเวณเหนือหัวเหน่า
ผู้คลอดกระสับกระส่าย กระวนกระวาย ชีพจรเบาเร็ว หายใจไม่สม่ำเสมอ
มดลูกหดรัดตัวไม่สัมพันธ์กับความก้าวหน้าของการคลอด
หน้าท้องของผู้คลอดจะมองเห็นเป็นสองรอน
กดเจ็บบริเวณหน้าท้อง โดยเฉพาะที่บริเวณส่วนล่างของมดลูก ซึ่งผู้คลอดจะไม่ยอมให้คลำ
ตรวจภายในช่องคลอดพบปากมดลูกอยู่สูงขึ้น เนื่องจากถูกดึงรั้งขึ้นไป
อัตราการเต้นของหัวใจของทารกในครรภ์ไม่สม่ำเสมอ
อาจมีเลือดออกทางช่องคลอด
อาการและอาการแสดงมดลูกแตกแล้ว
ปวดท้องอย่างรุนแรง รู้สึกอึดอัดเนื่องจากเลือด
น้ำคร่ำและตัวเด็กก่อความละคายเคืองต่อเยื่อบุ
ช่องท้อง หน้าท้อง และคร่ำพบส่วนของเด็กชัดเจนขึ้น
ผู้คลอดบอกว่ารู้สึกมีอะไรแยก
บางรายพบว่าเลือดอออกทางช่องคลอดมากผิดปกติ ส่วนปัสสาวะได้เลือดปน
อัตราการเต้นของหัวใจเปลี่ยนแปลงหรือหายไป
การตรวจภายในพบว่า ส่วนนำลอยสูงขึ้นกว่าเดิม
มีภาวะ Hypovolemic shock
การพยาบาล
หญิงตั้งครรภ์ที่มีประวัติคลอดยาก เคยผ่าตัดที่มดลูกและได้รับการทำสูติศาสตร์หัตถการในระยะ
ตั้งครรภ์ ควรแนะนำให้ฝากครรภ์อย่างสม่ำเสมอ
หญิงตั้งครรภ์ที่เคยผ่าตัดคลอดที่หน้าท้อง
ควรแนะนำให้คุมกำเนิดให้เว้นระยะของการตั้งครรภ์
อย่างน้อง 2 ปี
การพยาบาลในระยะคลอด ต้องเฝ้าดูแลผู้คลอดอย่างใกล้ชิด ตรวจการหดรัดตัวของมดลูกถ้าพบว่าผิดปกติ คือ Interval น้อยกว่า 2 นาที Duration มากกว่า 90 นาที มดลูกแบ่งเป็นสองลอน หน้าท้องแข็งตลอดเวลา ผู้คลอดกระสับกระส่าย ปวดท้องมาก แน่นอึดอัดในท้องฟังเสียงหัวใจทารกไม่ได้ยินควรรายงานแพทย์
ในกรณีที่มีการตั้งครรภ์ผิดปกติหรือมีภาวะแทรกของการตั้งครรภ์ เช่น ท่าขวาง เด็กหัวบาตร การคลอดล่าช้า เคยผ่าตัดที่มดลูก เคยได้รับการทำสูติศาสตร์หัตถการ ควรรายงานแพทย์เพื่อพิจารณาการทำผ่าตัดคลอด
เตรียมผู้คลอดเพื่อทำผ่าตัดในรายที่มีภาวะเสี่ยงต่อมดลูกแตก หรือในรายที่มดลูกแตก
เตรียมอุปกรณ์เพื่อช่วยฟื้นคืนชีพทารกแรกเกิด
ให้การดูแลด้านจิตใจแก่มารดาหลังคลอด และครอบครัวในรายที่สูญเสียบุตร
การแตกของ vasa previa
Vasa previa หมายถึง หลอดเลือดที่ทอดอยู่บนเยื่อหุ้มทารกผ่านปากมดลูกหรืออยู่ต่ำกว่าส่วนนำ
การดูแลรักษาภาวะ
ประเมินสภาวะมารดาและทารก ได้แก่ตรวจสัญญาณชีพ,
ให้น้ำเกลือชนิด crystalloid,ให้ออกซิเจน
ถ้าวินิจฉัยได้หลังถุงน้ำคร่ำแตกแล้ว ต้องให้คลอดทันที
ถ้าวินิจฉัยได้ก่อนถุงน้ำคร่ำแตก ให้ผ่าตัดคลอด