Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Encephalitis ไข้สมองอักเสบ - Coggle Diagram
Encephalitis ไข้สมองอักเสบ
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
มีโอกาสเกิดภาวะความดันในกะโหลกศีรษะสูง IICP
กิจกรรมการพยาบาล
Obs. NS ทุก 15 นาที 4 ครั้ง ทุก 30 นาที 2 ครั้ง ทุก 1 ชั่วโมง if decrease > 2 แจ้งแพทย์
ตรวจวัดสัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมง Keep BP
ดูแลให้ยา Diamox ( Acetazolamide)
จัดท่านอนให้ศีรษะสูง 15 - 30 องศา ดูแลศรีษะ/ลำคอ และสะโพก ไม่พับงมากกว่า 90 องศา เพื่อให้การไหลเวียนของเลือดไปเลี้ยงสมองได้สะดวก ห้ามจัดท่านอนคว่ำหรือศีรษะต่ำ
สังเกตอาการของภาวะความดันในกระโหลกศีรษะสูง เช่นปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียนพุ่ง ความดันโลหิต Systolic สูง ขึ้นจากเดิม 20% และความดันชีพจรกว้างขึ้น (Pulse pressure 50 - 60 mmHg ) รูปแบบการหายใจปกติลักษณะ Cheyne Stroke , Hyperventilation
เสี่ยงต่อการเกิดอันตรายจากอาการชัก
กิจกรรมการพยาบาล
วัดสัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมง
ดูแลเช็ดตัวลดไข้
ดูแลให้สวมเสื้อผ้าบางๆ
ติดตามไข้ทุก 15 - 30 นาที
ดูแลให้พักผ่อน
สังเกตอาการเปลี่ยนแปลงที่บ่งชี้ ว่ามี อาการชัก
ดูแลให้ยาลดไข้ตามแผนการรักษากรณีใครมากกว่าหรือเท่ากับ 38 องศาเซลเซียส
เสี่ยงต่อการเกิดภาวะเสียสมดุลย์ของน้ำและอีเล็กโทรไลต์เนื่องจากการอาเจียน
กิจกรรมการพยาบาล
ติดตามและประเมินอาการและอาการแสดงของภาวะขาดน้ำและภาวะไม่สมดุลย์ของอีเล็กโทรไลต์
ประเมินสัญญาณชีพทุก 2 ชั่วโมง
ดูแลให้ได้รับ 5% Acetar v rate 30 cc/hr keep urine output < 40 cc/8hr
ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับนมตามต้องการและ Soft diet
ดูแลทำความสะอาดปากฟันเพื่อส่งเสริมให้ผู้ป่วยมีความอยากอาหารมากขึ้น
ติดตามผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ CBC , Electrolyte
ติดตาม Urine out put ทุก 8 ชั่วโมง
ความหมาย
เป็นโรคที่มีการอักเสบของระบบประสาทส่วนกลาง โดยมีการทำลายเนื้อสมองและเยี่ยหุ้มสมองอย่างเฉียบพลัน หรืออาจมีการอักเสบของใครสันหลังเกิดร่วมด้วย
สาเหตุ
เชื้อไวรัสที่พบบ่อย ได้แก่ Japanese B encephalitis virus (JEV.) Enterovirus bumps Herpes simplex , Rabies virus
เชื้อแบคทีเรีย
เชื้อรา
เชื้อปรสิต
ปฏิกิริยาต่อวัคซีน เช่น วัคซีนป้องกันโรคไอกรน หรือ วัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้า พาหะนำโรค คือ ยุงรำคาญ
พยาธิสภาพ
การติดเชื้อทำให้เกิดการคั่งของ lymphocyte ในเนื้อสมองส่งผลให้มีการทำลายของ ganglion cell ทำให้สมองสูญเสียหน้าที่ในการทำงาน
อาการและอาการแสดง
ผู้ป่วยมักแสดงอาการหลังได้รับเชื้อ 5-15 วัน
อาการเริ่มแรกของโรคสมองอักเสบจากเชื้อไวรัส มักเกิดอย่างเฉียบพลัน โดยเริ่มมีอาการไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดบริเวณต้นคอ คอแข็ง อาเจียน หายใจไม่สม่ำเสมอ ซึมลง การเคลื่อนไหวผิดปกติ อาจมีชักร่วมด้วย
ถ้าเนื้อสมองถูกทำลายมาก ผู้ป่วยจะมีอาการโคม่า มีการชักบ่อย ม่านตาขยาย จอประสาทตาบวม การรู้สติเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การหายใจล้มเหลว
ถ้าได้รับการรักษาที่ถูกต้อง ไข้จะค่อยๆลดลงสู่ปกติ และอาการทางสมองจะค่อยๆดีขึ้น แต่ประมาณครึ่งหนึ่งของผู้ป่ที่รอดชีวิตจะยังมีความผิดปกติทางสมองเหลืออยู่ เช่น เกร็ง อัมพาต ชัก ปัญญาอ่อน หงุดหงิดง่าย พูดไม่ชัด
การวินิจฉัยโรค
จากประวัติมีไข้สูง ซึม คอแข็ง
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ ได้แก่ การตรวจนับเม็ดเลือดขาวในช่วง 2-3 วันแรก
การตรวจน้ำไขสันหลัง พบลักษณะใส ไม่มีสี เม็ดเลือดขาว 10 - 1000 เซลล์ต่อลูกบาศก์เมตร เซลล์ส่วนใหญ่เป็น Lymphocyte ความดันของน้ำไขสันหลังสูงมากกว่า 180 มิลลิเมตรน้ำเล็กน้อย น้ำตาลปกติ โปรตีนสูงเล็กน้อย
การตรวจพิเศษ เช่น Magnetic resonance image (MRI) คลื่นไฟฟ้าสมอง ดูตำแหน่งการเกิดพยาธิสภาพ
การรักษา
ให้ผู้ป่วยได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอ ผู้ป่วยบางรายอาจจำเป็นต้องเจาะคอ หรือใช้เครื่องช่วยหายใจ เพื่อป้องกันสมองขาดออกซิเจน
ให้ยาระงับชักยาลดอาการบวมของสมองยานอนหลับยาลดไข้ยารักษาการติดเชื้อไวรัสเช่น Acyclovir
ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ เพื่อรักษาสมดุลย์ของปริมาณน้ำเข้า-ออกของร่างกาย
การพยาบาลและการดูแล
ประเมิน Neurological sign สัญญาณชีพ อาการ และอาการแสดงของภาวะ IICP
ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง โดยจัดท่านอน การดูดเสมหะ
ดูแลให้ได้รับออกซิเจนตามแผนการรักษา ในรายที่มีปัญหาการหายใจ
ดูแลให้ได้รับยาตามแผนการรักษา ยากันชัก ยาลดอาการบวมของสมอง ยาลดไข้ ยานอนหลับ
ดูแลให้ได้รับสารน้ำสารอาหารตามแผนการรักษา
ตวงและบันทึกปริมาณน้ำที่ร่างกายได้รับ และปริมาณ ปัสสาวะที่ขับออกจากร่างกาย
อ้างอิง
อ.นพ. วินัย รัตนสุวรรณ ภาควิชาอายุรศาสตร์.Faculty of Medicine Siriraj Hospital.คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล.วันที่ 10 ตุลาคม 2553.สืบค้นเมื่อ 5 กรกฎาคม 2565 ,จาก
https://www.si.mahidol.ac.th/sidoctor/e-pl/articledetail.asp?id=2
โรคสมองอักเสบ (Encephalitis).ภาควิชาอายุรศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล.เดือน ธันวาคม. 2564.สืบค้นเมื่อ 5 กรกฎาคม 2565 ,จาก
https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=1494