Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
NHÂN VẬT MỊ - TÔ HOÀI VỢ CHỒNG A PHỦ - 1953 (SỨC SỐNG TIỀM TÀNG) -…
NHÂN VẬT MỊ - TÔ HOÀI
VỢ CHỒNG A PHỦ - 1953
(SỨC SỐNG TIỀM TÀNG)
ĐỊNH TỰ TỬ
Khi mới về nhà thống lí Pá Tra, mấy tháng trời, đêm nào Mị cũng khóc --> khóc là sự phản kháng yếu ớt với hoàn cảnh sống nhưng
còn biết khóc là còn ý thức được về sự đau khổ của mình
: Mị không chịu nổi kiếp sống như con vật trong nhà Pá Tra
Sự phản kháng của Mị dần dần trở nên mạnh mẽ hơn: một hôm Mị trốn vào rừng, lấy một nắm lá ngón định tự tử --> định tự tử là một hành động tiêu cực nhưng xét ở một phương diện nào đó, đây là biểu hiện của lòng ham sống:
Mị muốn sống như một con người chứ ko chịu nổi cuộc sống nhục nhã của một con vật
--> phản ứng quyết liệt trước hoàn cảnh sống đen tối
Khi Mị về nhà, quỳ lạy lần cuối để chào bố tì bố Mị vừa khóc vừa nói:
"Mày về lạy chào bố để mày đi chết đấy à. Mày chết rồi thì không lấy ai làm nương ngô giả nợ cho người ta, tao thì ốm yếu quá rồi"
--> lòng hiếu thảo đã khiến Mị vứt nắm lá ngón, quay lại nhà Pá Tra, chấp nhận kiếp sống trâu ngựa
MUỐN ĐI CHƠI HỘI TRONG ĐÊM TÌNH MÙA XUÂN
TÁC ĐỘNG NGOẠI CẢNH
Men rượu nồng nàn
Khi xuân về Tết đến, trong nhà Pá Tra ai cũng được uống rượu, nhảy đồng và đi chơi, những thú vui này quen thuộc với ai đó nhưng hoàn toàn xa lạ với Mị --> Năm nay, khác hoàn toàn mọi năm, ngày Tết
"Mị cũng uống rượu"
--> đang thức tỉnh --> thấy mình là cũng là một con người, ngang hàng với tất cả mọi người trong nhà Pá Tra
Nhưng cách uống rượu của Mị ko giống mọi người
"Mị lén lấy hũ rượu, uống ực từng bát"
-->
uống rượu như uống những uất hận của thân phận một nàng dâu gạt nợ vào lòng
--> dường như uống cả những khát khao về một cuộc sống hạnh phúc chưa tới --> người ta uống rượu láy vui còn
Mị uống rượu lấy quên
: men rượu giúp Mị quên đi thực tại đau khổ, quên đi kiếp sống tủi nhục trong nhà Pá Tra
Tiếng sáo gọi bạn yêu
Yếu tố tạo ra những bước ngoặt trong tâm trạng và hành động của Mị
Những đêm tình mùa xuân, khi trai gái Mèo đi tìm người yêu thì núi rừng Tây Bắc tràn ngập âm thanh này --> tiếng sáo là chi tiết nghệ thuật độc đáo, được miêu tả trong sự dịch chuyển đầy ý nghĩa
từ xa đến gần, mỗi lúc một nhập sâu hơn vào thế giới tâm hồn Mị
-->
Lúc đầu tiếng sáo lấp ló ngoài đầu núi rồi văng vẳng đầu làng, lơ lửng ngoài đường và cuối cùng rập rờn trong đầu Mị
--> âm thanh sống động như có linh hồn, đang vẫy gọi,
đánh thức cõi lòng lặng câm của Mị
=> Tiếng sáo là nét văn hoá độc đáo của núi rừng Tây Bắc. Với mọi người, nó là tiếng gọi của khát vọng tự do, khát vọng tình yêu và hạnh phúc. Với Mị, nó là tiếng lòng âm thầm mà mãnh liệt --> đủ sức mạnh đưa Mị thoát khỏi hiện tại, trở về quá khứ
Mùa xuân tươi đẹp ở Hồng Ngài
Năm ấy, Hồng Ngài ăn Tết sớm: giữa lúc
ngô lúa đã xếp yên đầy các nhà kho
--> báo hiệu một năm no ấm --> Lúc này, công việc đã vãn: Mị mới có chút thời gian để ngắm nhìn cảnh vật xung quanh -->
Năm ấy, gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng
, một màu vàng dường như muốn cháy lên thành ngọn lửa;
gió và rét rất dữ dội
--> sức sống mãnh liệt trong lòng thiên nhiên mùa xuân dường như đã trào cả ra ngoài;
đám trẻ con chơi quay cười ầm trước sân nhà; những cô gái chuẩn bị đi chơi mang những chiếc váy hoa phơi trên mỏm đá, xoè như những con bướm sặc sỡ
=> Thiên nhiên tràn trề nhựa sống, con người vui vẻ hạnh phúc --> Chính ngọn gió lành của thiên nhiên đã làm tan lớp băng giá tê tái trong lòng Mị --> đã đánh thức dù rất mơ hồ một niềm hi vọng nào đó, làm cho Mị không thể dửng dưng được nữa
DIỄN BIẾN TÂM TRẠNG VÀ HÀNH ĐỘNG CỦA MỊ
Muốn đi chơi
Lúc đầu, Mị
lịm mặt ngồi đấy
nhưng
lòng Mị đang sống về ngày trước
, Mị nhớ lại những mùa xuân tươi đẹp thời thiếu nữ --> Khi mọi người trong nhà đi chơi đã vãn thì Mị vẫn ngồi trơ một mình giữa nhà -->
cô đơn, không ai thấu hiểu, sẻ chia, luôn luôn là một kẻ lạc loài ở chốn này
Thế nhưng Mị từ từ đứng dậy, không đi ra ngoài mà bước vào căn buồng: Mị chưa thể bước ra ngoài đi chơi ngay được, bao nhiêu năm nay cô ấy là con rùa nuôi trong xó cửa, bước vào căn buồng kín mít để trú ẩn đã trở thành một thói quen nô lệ ăn sâu vào tâm hồn cô ấy -->
căn buồng tối tăm chính là cái địa ngục giam cầm tuổi thanh xuân của Mị + lỗ cửa sổ ô vuông mờ mờ trăng trắng là tương lai mờ mịt của cô ấy
--> thực tại vẫn đen tối, bi thảm nhưng mùa xuan tươi đẹp, men rượu nồng nàn và tiếng sáo tha thiết đã lay tỉnh, nâng đỡ và thôi thúc khát vọng sống trong Mị
Cùng 1 lúc cả niềm vui và tuổi trẻ+ tình yêu và hi vọng hồi sinh trong Mị -->
"Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi"
--> 3 câu văn tràn đầy nhạc tính, diễn tả những đợt sóng cảm xúc đang dâng trào trong Mị --> tiếng reo vui hạnh phúc của một con người vừa tìm lại được chính mình
Ngay sau dó Mị lại có một ý nghĩ đâu lòng
"Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ ko buồn nhớ lại nữa"
--> chính lúc Mị muốn chết lại là lúc Mị ý thức được cuộc sống ko ra sống của mình --> tha thiết được sống như 1 con người --> tiếng sáo gọi bạn yêu một lần nữa đến bên Mị
"Anh ném pao em ko bắt/Em ko yêu quả pao rơi rồi"
--> lay tỉnh cõi hồn tưởng như đã hoá đá của Mị --> tiếng gọi của tự do, tình yêu, hạnh phúc --> kéo Mị ra khỏi thực tại, hoàn toàn sống về quá khứ
Đúng lúc ấy, A Sử về nhưng Mị ko hề hay biết vì lòng Mị đang sống về ngày trước --> trở lại là 1 cô gái xinh tươi, hạnh phúc, đang hân hoan chuẩn bị đi chơi với người yêu -->
"đến góc nhà, láy ống mỡ xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng
: chỉ là một đốm sáng nhỏ nhoi trong đêm tối nhưng đã báo hiệu những thay đổi lớn lao trong lòng Mị --> muốn thắp sáng cuộc đời tăm tối của mình --.
"quấn lại tóc, với tay lấy cái váy hoa vắt ở trong vách, rút thêm cái áo"
--> một khi tình yêu cuộc sống đã hồi sinh thì nữ tính, dịu dàng cũng quay trở lại --> Mị muốn làm đẹp như hồi xưa, được hẹn hò, được đi chơi --> muốn đi tìm tình yêu và hạnh phúc
Bị A Sử trói đứng
Khát vọng thì mãnh liệt nhưng lại gặp phải hiện thực phũ phàng:
mầm sống vừa trỗi dậy trong Mị thì đã bị A Sử bóp chết ngay lập tức
--> thấy những hành động lạ lùng của Mị, nó hỏi đúng một câu
"Mày muốn đi chơi à?"
--> Mị ko trả lời vì Mị đang sống về ngày trước, cô ấy như người mộng du --> A Sử cũng ko hỏi thêm nữa --> nó
xách hẳn một thúng sợi đay, trói Mị vào cột nhà, quấn luôn cả tóc lên cột khiến Mị ko cúi ko nghiêng được
--> trói xong vợ, nó còn bình tĩnh thắt nốt cái thắt lưng xanh, tắt đèn, đi ra khép cửa buồng lại --> A Sử làm mọi việc một cách tuần tự lạnh lùng, thản nhiên --> cái ác đã ngấm rất sâu vào trong máu nó
Sợi dây trói của A Sử chỉ trói được thân xác chứ ko trói được tâm hồn Mị -->
tiếng sáo vẫn tha thiết, hơi rượu vãn nồng nàn dìu Mị theo những cuộc chơ
i --> có lúc quên cả thực tại
"Mị vùng bước đi nhưng tay chân đau ko cựa được"
--> sợi dây trói thít chặt làm cho Mị tỉnh và nhận ra thân phận tủi nhục của mình --> 2 âm thanh trái ngược nhau:
nếu tiếng sáo tượng trưng cho quá khú tươi đẹp thì tiếng chân ngựa đạp vào vách khô khốc lại là âm thanh của thực tế phũ phàng
--> suốt đêm, Mị lúc mê lúc tỉnh: lúc Mị thấy thân phận mình ko bằng con ngựa, lúc thì tha thiết nhớ những đêm tình mùa xuân, trai gái Mèo thường dỡ vách rủ nhau đi chơi
Gần sáng Mị bàng hoàng tỉnh dậy nhớ đến câu chuyện có 1 người con dâu bị trói đến chết ở nhà Pá Tra, Mị thấy sợ quá --> sợ chết lúc này là biểu hiện tích cực của lòng ham sống --> cô ấy ko thể chết trong một đêm tình mùa xuân đẹp như thế, giữa lúc cuộc sống đang hồi sinh mãnh liệt trong Mị
CẮT DÂY TRÓI CỨU A PHỦ
GIỚI THIỆU A PHỦ
Là một chàng trai
mồ côi nghèo khổ
, nhưng rất
khoẻ mạnh, giỏi giang, tính tình phóng khoáng, cương trực
--> chàng trai lí tưởng mà các cô gái ở Hồng Ngài ao ước --> vì
đánh con trai thống lí mà A Phủ bị bắt làm người ở cho nhà Pá Tra
--> một lần vì
mải bẫy nhím mà để hổ vồ mất một con bò
--> A Phủ
bị
Pá Tra
bắt trói đứng vào cọc giữa nhà, bị bỏ đói, bỏ khát
trong những đêm đông dài và lạnh của núi rừng Tây Bắc
DIỄN BIẾN TÂM TRẠNG VÀ HÀNH ĐỘNG CỦA MỊ
Trong những đêm đông lạnh giá ở nhà Pá Tra, Mị có một thói quen là đêm nào cũng trở dậy, thổi lửa hơ tay --> A Sử đi chơi về thấy Mị ngồi đấy, nó đánh Mị ngã ngay xuống cửa bếp nhưng đêm hôm sau Mị vẫn dậy thổi lửa hơ tay -->
ngọn lửa đâu chỉ làm ấm thể xác, mà còn sưởi ấm tâm hồn đang tê dại của Mị
--> ngọn lửa là niềm vui, sự sẻ chia duy nhất đối với Mị ở nơi này --> nó tắt đi thì Mị chẳng còn lí do nào để sống nữa -->
Mấy đêm liền dậy thổi lửa hơ tay, thấy A Phủ bị trói, mắt mở trừng trừng nhưng Mị vẫn thản nhiên
--> nghĩ
nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy, cũng thế thôi, Mị vẫn trở dậy, vãn sưởi, chỉ còn biết ở với ngọn lửa
-->
biểu hiện của sự vô cảm, mất mát về nhân tính
--> vô cảm với chính mình nên việc vô cảm trước nỗi đau của người khác là điều có thể lí giải được + chuyện người bị trói đến chết ở nhà Pá Tra không phải lần đầu tiên
THƯƠNG NGƯỜI, CỨU NGƯỜI
DÒNG NƯỚC MẮT CỦA A PHỦ
Đêm cuối cùng qua ánh lửa bập bùng, Mị lé mắt trông sang thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở
một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hõm má đã xám đen lại
--> chi tiết nghệ thuật giàu ý nghĩa: A Phủ vốn là một chàng trai mạnh mẽ, can đảm nên việc A Phủ rơi nước mắt là rất hiếm hoi +
"hõm má đã xám đen lại"
gợi vẻ tiều tuỵ, kiệt quẹ sức lực của A phủ sau mấy đêm bị bỏ đói, bỏ khát --> sắp chết -->
A Phủ khóc vì thương thân, vì thèm sống và cũng vì bất lực, tuyệt vọng
--> nhưng chính dòng nước mắt ấy đã cứu sống A Phủ vì nó đã thấm vào mảnh đất tâm hồn đang khô cằn của Mị, đưa Mị từ cõi quên trở về cõi nhớ
Mị nhớ lại đêm tình mua xuân năm nào, Mị bị A Sử trói, nước mắt chảy xuống ko sao lau đi được -->
đồng cảnh dẫn đến đồng cảm
--> trong hình ảnh A Phủ bị trói,
Mị nhìn thấy 3 kiếp người: Mị, A Phủ và cả người đàn bà bị trói đến chết trong nhà Pá Tra
--> biết đồng cảm, xót thương, phân nộ
"Chúng nó thật độc ác", "người kia việc gì mà phải chết thế"
--> dòng nước mắt của A Phủ đã đánh thức những cảm xúc, suy nghĩ của một con người bình thường trong Mị --> ý thức và nhân tính đang dần được hồi sinh
CẮT DÂY TRÓI CỨU A PHỦ
Nhìn thấy A Phủ sắp chết một cách oan ức, Mị thấy xót thương --> thậm chí nghĩ đến cảnh mình bị trói thay vào chỗ A Phủ, phải chết trên cái cọc ấy
Mị cũng ko thấy sợ
--> trong nhà lúc ấy
đám than đã vạc hẳn lửa nhưng Mị cũng ko thổi
: giờ đây, Mị chỉ còn nghĩ đến A Phủ sắp chết -->
trong nhà tối bưng nhưng hành động của Mị thì sáng suốt và quả quyết
--> Mị rút con dao nhỏ, cắt đứt nút dây mây, gỡ hết dây trói ở người A Phủ -->
A Phủ khuỵu xuống, ko sao bước nổi
: kiệt sức vì đói, vì khát nhưng trước cái chết có thể đến ngay lập tức,
A Phủ quật sức, vùng lên, chạy
Hành động cắt dây trói cứu A Phủ diễn ra đột ngột, bất ngờ với người đọc và với chính Mị, vì sau đó chính cô ấy cũng cảm thấy hốt hoảng --> tuy nhiên lại là hành động hợp lí, phải có một cô Mị như thế nào trong quá khứ thì mới có một cô Mị như vậy trong hiện tại: vốn là một cô gái thương cha hơn thương mình --> thương A Phủ chiến thắng sợ hãi + một cô gái can đảm, yêu cuộc sống tự do --> ko thể dửng dưng trước số phận bi thảm của A Phủ + hành động trong quá khứ: định tự tử, ném lá ngón đi, dịnh đi chơi hội ... mang tính dự báo cho việc Mị cắt dây trói cứu A Phủ
=> Hành động Mị cắt dây trói cứu A Phủ: chi tiết nghệ thuật đắt giá, tạo bước ngoặt cho cốt truyện và góp phần thể hiện tư tưởng, chủ đề tác phẩm --> Với A Phủ, đây là một phép màu kì diệu, mở ra cơ hội sống quý báu cho một kẻ đang cùng đường tuyệt lộ, ko có Mị ra tay cứu chỉ đêm nay hoặc mai là A Phủ chết --> Với nhà Pá Tra, đó là một hành động phản kháng quyết liệt, nổi loạn của người nô lệ --> Với Mị, thể hiện cao trào sức sống tiềm tàng, dám giải phóng cho một con người đau khổ, sự giải phóng vĩnh viễn --> Mị đã dám tuyên chiến và chiến thắng cùng 1 lúc 3 thế lực hắc ám: cường quyền, thần quyền, và cả những phong tục tập quán lạc hậu của người Mèo đang đè nặng lên đời sống tinh thần của những người dân miền Tây Bắc những năm trước Cách mạng --> người nô lệ quen cúi rạp đầu trong Mị đã thức tỉnh, dám ngẩng đầu lên để sống --> Tô Hoài gửi gắm tình yêu thương, sự trân trọng con người lao động Tây Bắc + phát hiện và khẳng định những phẩm chất tốt đẹp ẩn giấu đằng sau vẻ ngoài nhẫn nhục, vô cảm của họ
THƯƠNG MÌNH, CỨU MÌNH
Khi A Phủ được cởi trói, quật sức, vùng lên chạy thì Mị
"đứng lặng trong bóng tối
--> khoảnh khắc ngắn ngủi nhưng có ý nghĩa cả đời người: giây phút tâm lí Mị có những giằng xé, mâu thuẫn --> Mị hiểu rằng Mị ở lại sẽ chết thay vào chỗ A Phủ
Mị việc gì phải chết thế, một người sắp chết như A Phủ mà còn muốn sống nữa là Mị
--> hành động tất yếu, hệ quả của việc Mị cắt dây trói cứu A phủ:
cắt dây trói hữu hình cứu A Phủ thì đồng thời Mị cũng cắt sợi dây trói vô hình cứu chính mình
--> một khi tâm hồn được giải thoát thì chẳng có lí gì mà Mị ko tự giải thoát cho thân xác mình --> sau khi thương người cứu người, Mị thương mình, cứu mình --> tâm lí Mị đã chuyển biến một cách tích cực: từ vô cảm đến đồng cảm, dửng dưng đến thương xót, chai sạn, trơ lì đến tha thiết muốn sống --> cuối cùng
Mị chạy vụt ra ngoài, băng đi trong tối và đuổi kịp A Phủ
--> nói những lời trong hơi gió
A Phủ cho tôi đi. Ở đây thì chết mất
: tiếng nói của lòng yêu đời, ham sống đã hồi sinh trọn vẹn trong Mị -->
tự cởi xiềng xích giải phóng cho cuộc đời
So với kết thúc tiểu thuyết "Tắt đèn"- Ngô Tất Tố miêu tả chị Dậu chạy ra ngoài "trời tối đen như mực và như cái tiền đồ của chị --> thì hành động của Mị mang ý nghĩa tích cực hơn nhiều: cũng là chạy trong tối nhưng
Mị vừa thoát khỏi cái chết cầm chắc trong tay
--> đến Phiền Sa họ thành vợ thành chồng đi theo Cách Mạng, nghĩa là
từ thân phận nô lệ họ trở thành con người tự do, hạnh phúc