Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Chương 3: Phân tích công việc - Coggle Diagram
Chương 3: Phân tích công việc
Khái niệm công việc
Nhiệm vụ:
biểu thị từng hoạt động lao động riêng biệt với tính mục đích cụ thể mà mỗi người lao động phải thực hiện
Vị trí (vị trí việc làm)
: biểu thị tất cả những nhiệm vụ được thực hiện bởi cùng một người lao động
Công việc
: là tất cả những nhiệm vụ được thực hiện bởi một người lao động hoặc tất cả những nhiệm vụ giống nhau được thực hiện bởi một số người lao động
Nghề
: là tập hợp các công việc tương tự về mặt nội dung và có liên quan với nhau ở mức độ nhất định với những đặc tính vốn có, đòi hỏi người lao động có những hiểu biết đồng bộ về chuyên môn nghiệp vụ, có những kỹ năng, kỹ xảo và kinh nghiệm cần thiết để thực hiện
Thiết kế công việc là quá trình xác định các nhiệm vụ, các trách nhiệm cụ thể được thực hiện bởi từng người lao động trong tổ chức cũng như các điều kiện cụ thể để thực hiện các nhiệm vụ, trách nhiệm đó.
Để thiết kế công việc cần xác định 3 yếu tố:
Nội dung công việc
Các trách nhiệm đối với tổ chức
Các điều kiện lao động
Phân tích công việc
Khái niệm và tầm quan trọng phân tích công việc
Phân tích công việc (PTCV): là quá trình thu thập các tư liệu và đánh giá một cách có hệ thống các thông tin quan trọng có liên quan đến một công việc cụ thể trong tổ chức nhằm làm rõ bản chất của từng công việc
Để làm rõ được bản chất của từng công việc, cần trả lời được những câu hỏi sau:
Người lao động cần phải thực hiện những nhiệm vụ gì? Thủ tục? Quy trình?
Tại sao cần thực hiện những nhiệm vụ đó?
Tiến hành thực hiện các nhiệm vụ đó ở đâu?
Thực hiện các nhiệm vụ đó bằng cách nào?
Thực hiện các nhiệm vụ đó như thế nào thì được coi là hoàn thành?
Người lao động cần có những yêu cầu gì về năng lực để hoàn thành công việc đó?
Thông tin cần thu thập cho PTCV
Các nhiệm vụ, trách nhiệm, các mối quan hệ cần thực hiện thuộc công việc: phải thu thập đầy đủ; làm rõ mức độ thường xuyên, tầm quan trọng của từng nhiệm vụ, hao phí thời gian (ước tính) để thực hiện từng nhiệm vụ.
Các máy móc, thiết bị, công cụ và dụng cụ phụ trợ, nguyên vật liệu cần phải sử dụng và kết quả của công việc.
Điều kiện làm việc: điều kiện về vệ sinh, an toàn lao động; điều kiện về chế độ thời gian làm việc; khung cảnh tâm lý xã hội...
Thông tin về các đòi hỏi của công việc đối với người thực hiện: yêu cầu về thể lực, yêu cầu về trí lực (khả năng và kỹ năng cần phải có, các kiến thức, các hiểu biết và kinh nghiệm làm việc) cần thiết...
Các kết quả của PTCV
Bản mô tả công việc
Bản mô tả công việc là một văn bản viết giải thích về những nhiệm vụ, trách nhiệm, điều kiện làm việc và những vấn đề có liên quan đến một công việc cụ thể.
Nội dung
Phần xác định công việc
Phần tóm tắt công việc
Các điều kiện làm việc
Bản tiêu chuẩn thực hiện công việc
là một hệ thống các chỉ tiêu/tiêu chí phản ánh các yêu cầu về số lượng và chất lượng của sự hoàn thành các nhiệm vụ được quy định trong bản mô tả công việc.
Nội dung:
+Chỉ tiêu định lượng (doanh thu, thị phần,…)
+Chỉ tiêu định tính (sự phàn nàn của khách hàng, …)
Ứng dụng các kết quả của PTCV (1)
Lập kế hoạch nguồn nhân lực: được sử dụng để đưa ra các loại công việc.
Tuyển mộ: được sử dụng để mô tả các công việc đang cần tuyển người và quảng cáo về các vị trí việc làm mới.
Tuyển chọn: được sử dụng để xác định các kỹ năng và các hoạt động. Lấy đó làm tiêu thức để ra quyết định lựa chọn ứng cử viên nào.
Định hướng: được sử dụng để giúp người lao động biết các hoạt động mà họ phải làm.
Đánh giá thực hiện công việc: được sử dụng để xác định các tiêu thức và mục đích thực hiện công việc mà căn cứ vào đó người lao động được đánh giá.
Trả thù lao: được sử dụng để để đánh giá giá trị các công việc và là cơ sở cho việc đưa ra cơ cấu tiền lương.
Ứng dụng các kết quả của PTCV (2)
Đào tạo: được sử dụng để tiến hành đánh giá nhu cầu đào tạo thông qua việc xác định các hoạt động mà những người lao động cần phải có khả năng để thực hiện.
Kỷ luật: được sử dụng để xác định các tiêu chuẩn thực hiện công việc có thể chấp nhận được mà người lao động cần đạt được.
An toàn lao động: được sử dụng để xác định các quy trình làm việc an toàn để nhằm thay đổi hoặc chấm dứt các hoạt động không an toàn.
Thiết kế lại công việc: được sử dụng để phân tích các đặc trưng của công việc cần phải thay đổi trong các chương trình thiết kế lại công việc.
Bảo vệ về mặt luật pháp: được sử dụng để xác định các chức năng cơ bản mà người lao động phải thực hiện và rất có ích cho việc bào chữa trong các vụ tranh chấp, khiếu nại…
Các phương pháp thu thập thông tin trong PTCV
PP. Phỏng vấn
Hỏi trực tiếp những người lao động thực hiện công việc
Tổng hợp và kiểm tra lại các thông tin thu thập được
Đối tượng áp dụng:
Áp dụng cho công việc mà người nghiên cứu khó quan sát (người quản lý, chuyên môn, kỹ thuật,…)
Ưu/ nhược điểm:
+Tìm hiểu sâu về công việc
+Tốn thời gian
PP. Quan sát
+Quan sát quá trình làm việc
+Ghi lại đầy đủ các hoạt động lao động theo trình tự thực hiện
Đối tượng áp dụng:
Chỉ thích hợp với những công việc giản đơn, lao động chân tay, không đòi hỏi kỹ năng cao.
Áp dụng cho công việc làm việc theo quá trình như công nhân sản xuất
Ưu/nhược điểm:
+Thông tin phong phú và thực tế
+Tốn chi phí, ảnh hưởng yếu tố chủ quan
PP. Ghi chép các sự kiện quan trọng
Người nghiên cứu ghi chép lại các hành vi thực hiện công việc cuả những người lao động làm việc có hiệu quả và những người lao động làm việc không có hiệu quả
Đối tượng áp dụng:
Áp dụng cho mọi vị trí công việc
Ưu /nhược điểm
+Thích hợp trong việc mô tả các công việc và xây dựng các TCTH công việc
+Tốn thời gian, hạn chế xây dựng hành vi trung bình
PP. Nhật ký công việc
Người lao động tự ghi chép lại các hoạt động của mình để thực hiện công việc.
Đối tượng áp dụng:
Áp dụng cho mọi vị trí công việc
Ưu/ Nhược điểm:
Thu được các thông tin theo sự kiện thực tế
Độ chính xác của thông tin bị hạn chế
Ghi chép khó bảo đảm được liên tục và nhất quán.
PP. Hội thảo chuyên gia
Các chuyên gia được mời dự một cuộc họp để thảo luận về những công việc cần tìm hiểu
Đối tượng áp dụng:
Áp dụng cho mọi vị trí công việc mới mà các phương pháp trên không thu thập được thông tin
Ưu nhược điểm:
Bổ sung các thông tin cần thiết
Tốn thời gian, ảnh hưởng chủ quan
Vai trò phòng nhân lực trong PTCV
Xác định mục đích của PTCV
Kế hoạch hoá và điều phối toàn bộ các hệ thống, các quá trình có liên quan
Xây dựng các văn bản thủ tục, các bản câu hỏi, bản mẫu điều tra để thu thập thông tin
Tổ chức lực lượng cán bộ được thu hút vào phân tích công việc.
Chịu trách nhiệm chính trong xây dựng bản mô tả công việc, bản yêu cầu của công việc với người thực hiện
Tiến trình phân tích công việc
Bước 1: Xác định các công việc cần phân tích
+Tổ chức bắt đầu hoạt động và chương trình PTCV lần đầu tiên được tiến hành.
+Khi xuất hiện các công việc mới.
+Khi các công việc có sự thay đổi đáng kể về nội dung do kết quả của các phương pháp mới, các thủ tục mới hoặc công nghệ mới.
+Khi tổ chức tiến hành rà soát lại theo chu kỳ tất cả các công việc (thường là ba năm một lần).
Bước 2: Lựa chọn các phương pháp thu thập thông tin thích hợp với mục đích của phân tích công việc; thiết kế các biểu mẫu ghi chép hoặc các bản câu hỏi cần thiết
Bước 3: Tiến hành thu thập thông tin.
Có thể sử dụng một trong 3 đối tượng sau đây:
Người chuyên trách làm nhiệm vụ PTCV
Người quản lý trực tiếp
Chính bản thân người thực hiện công việc
Bước 4: Sử dụng thông tin thu thập được vào các mục đích của phân tích công việc:
Viết bản mô tả công việc, bản yêu cầu của công việc, bản tiêu chuẩn thực hiện công việc, và ứng dụng các bản trên vào các hoạt động quản trị nhân lực như kế hoạch hoá nguồn nhân lực, xác định nhu cầu đào tạo, ..