Nên, dù cho tình yêu với các nhân vật lớn lao và thấm đẫm giá trị nhân đạo, thì Ngô Tất Tố cuối cùng cũng đành để chị Dậu chạy ra ngoài trời tối đen và “tối như cái tiền đồ của chị”, Nam Cao đành để cho Chí Phèo phải chết, cái chết tức tưởi đau đớn đến nghẹt thở ngay khi lương tri trở về, cái chết quằn quại của một con người bàng hoàng khi cánh cửa lương thiện bị cự tuyệt ngay khi khát vọng sống trở về, ngay khi lương tri cất lên thiết tha nhất