Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Bidaz'ın Laneti - Coggle Diagram
Bidaz'ın Laneti
Teknik Düzlem
Zaman
Bu hikayede zaman unsuru belirtilmemiştir.
Olay
Anadolu köylerinde definecilik masallarının dillerde dolaştığı zamanlarda bir köyde Galloğlu Hamdi adında bir adam zengin olmaya kafayı takık durumdadır. Kayınvalidesinden ve ev ahalinden sıkılmıştır. Yine günlerden bir gün Abdülkehribar diye bir defineci ile tanışır. Defineci Kral Bidaz isimli birisinin hazinesinden bahseder ve onu almaya geldiğini söyler. Galloğlu Hamdi ise hemen bu işe atlar ve ortak olurlar. Hazineye doğru yola çıkarlar. Fakat kayınvalide hazinenin lanetli olduğuna inanmaz ve onları takip eder. Bu olaydan sonra ise kayınvalide açgözlülüğünün bedelini canıyla öder ve Hamdi de altına dönüşmüş olan kayınvalidesini satıp zengin olur.
Yer/Mekan
3 tane yer bulunmaktadır
Köy kahvesi
Galloğlu'nun evi
Kral Bidaz'ın bulunduğu mağara
Define ararken geçilen yollar
Karakterler
Hamdi Galloğlu
Hamdi'nin kayınvalidesi
Abdülkehribar
Diğer önemli şahıslar
İsfendiyar
İran'ın kahramanlarından biridir. Eski İran destanlarında ismi geçer.
Efrasiyab
İsfendiyar gibi eski İran destanlarında geçer. Efsanevi kral ve Turan kahramanıdır. Zerdüşt kralı Feridun'un oğullarındandır.
Adem, Zekeriya gibi İslam dünyası için önemli kişiler
İmgeler, gönderimler
Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler
Kral Midas'ın isim benzerliği ve dokunduğu her şeyi altına çevirmesi
Anlatım Teknikleri
Tezatlık
İroni
Abartı
Parodi
Dil, üslup
Mecazi anlamlar kullanılmıştır
Kapalı bir anlatım söz konusudur.
Doğallık vardır.
Tematik Roman Düzlemi
Oyunsuluk
Ölüm insanların canını aldığı için yüzü ağlama, gülme gibi duygulara karşı mühürlenmiştir. Eğer bir insan onu sadece gülümsetmeyi bile başarabilirse, Ölüm onun canını bağışlamak zorunda kalacaktır. Anlatılan hiçbir durumdan etkilenmeyen Ölüm, Cezzar Dede’nin bir torunun yüzündeki masumiyeti ve cenneti okur. Gayriihtiyarî gülümser. Cezzar Dede için çocuklar, cennetin ifadesidir. Üst anlatının da Cezzar Dede’nin torunlarına anlattığı bir hikâye olduğu düşünülürse, romandaki kurmaca oyunsuluk anlaşılır
Efrasiyab'ın Hikayelerinde Metinlerarasılık
Binbirgece Masalları (Doğu Kültürü)
Uzun İhsan Efendi (Puslu Kıtalar Atlası)
Kaf Dağı
Rüya Motifleri
Kırmızı Başlıklı Kız
Yasak Meyve (Elma yiyen Hz. Adem)
Asa (Hz. Musa)
Vampir (İhsan Oktay)
İkarus'un yükselmesi
Kral Midas (Altına çevirmek)
Süpermen
Pastiş, Parodi, Montaj, İroni
Kral Midas
Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler
Kurmaca
Galloğlu Hamdi'nin kayınvalidesinin altına dönüşmesi
Kral Midas'ın gerçek olması
Hamdi'nin kayınvalidesini satması
Yazar/Anlatıcı
İhsan Oktay Anar'da Postmodernizm
Uzatma İşareti Kullanılmayan Sözcüklerde Uzatma İşareti Kullanma
Küçük ve Büyük Harf Kullanımında Aykırı Tutumlar
Sözcüklerin Birleşik veya Ayrı Yazımlarında Aykırılık
Arapça ve Farsça Tamlama Kurallarının Kullanımı
Sözcüklerin Bilerek Yanlış Yazımı
Uydurulmuş Sözcüklerin Kullanılması
Çoğulculuk
Geçmişte yaşanan her tecrübeyi bir kartopu gibi bünyesine dâhil ederek büyür. Postmodernizm bu bağlamda çoğulcudur. Nasreddin Hoca'nın “Sen de haklısın” fıkrasında olduğu gibi tüm farklı görüşlere açık kapı bırakır. Çoğulculuk bu manada postmodernizmin içindeki karmaşanın nedenlerinden biridir.
Kaynakça
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1452866
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/555970
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/153148#page=101
https://moscow.sci-hub.se/2272/26039b1fd330d71041cf9d0e7371b95f/roller1983.pdf#navpanes=0&view=FitH
https://dspace.trakya.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/trakya/930/NECM%20DD%20N%20%C3%87OKLUK.pdf?sequence=1
Efrâsiyâb'ın Hikâyeleri, İhsan Oktay Anar
Konusal Düzlem
Postmodernizm
Dil Kullanımı
İhsan Oktay Anar, eserinde postmodern edebiyatın neredeyse bütün özelliklerini bulundurmuştur. Bunlardan birisi de dilbilgisi olarak yanlış yazılan sözcük ve cümlelerdir.
Uzatma kullanımı
"Zavallı ise âkıbetini bile bile
‘Döv beni adam olayım!’ ibaresini yüksek sesle telaffuz eder"
Akıbet kelimesinde artık uzatma işareti kullanılmamaktadır.
Grotesk Anlatım
İki Uçluluk/Tezat
Ölüm, temsil ettiği ölüm meleği Azrail gerekçesiyle duygulardan arınmış, sert ve ürkütücü olması gerekirken Cezzar Dede ile girdiği oyun bunun tam tersini gösterir.
Cezzar Dede ve Ölüm'ün Uzun İhsan'ı aradıkları mahalleler (Aden, Meva, Elhalid, Makame, Heyevan, Naim ve Firdevs) cennetin katlarının farklı anlamlara gelen isimleridir.
8 katlı olduğu düşünülen cennetin isimlerinin, sefa sürülen yerler değil de bir kaçağın arandığı bölgeler olarak isimlendirilmiştir.
Bidaz'ın Laneti hikayesinde bahsedilen, formu bozuk devler ve cücelerin isimlerinin peygamber ve önemli/ermiş kişilerin isimleri (Zekeriya, Hıdır, İshak, Âdem, Lokman, İmam, Osman) olarak seçilmesi de bu isimlere verilen anlamları sorgulatmaktadır.
Parodi ve Anıştırma
Efrâsiyâb'ın Hikâyeleri eseri, hem
Binbir Gece Masalları
nın hem de kendisinin parodisidir. Ölüm ve Cezzar Dede, anlattıkları hikayelerdeki karakterlerle ulaştıkları her mahallede karşılaşmaktadırlar. Bu da kurmaca yapı ve parodinin göstergesidir.
Galloğlu Hamdi ve Aptülkehribar'ın aradıkları Kral Bidaz, Yunan mitolojisinde dokunduğu şeyleri altına çevirmekle ünlü Frigya Kralı Midas ya da Eşek Kulaklı Midas'tır. Kaynak, isim benzerliğinden de anlaşılabilmektedir. Hikayedekinin aksine, Kral Midas kendini altına çevirmemiştir.
Kültür
Eserde büyükler, küçüklere biraz ürkütücü hikayelerle paranın değerini bilmeleri gerektiği öğretiliyor.
"...İşvenaz Sultan'ın pırlantaları; yankesici Veysel'in tam bir kese dolusu gümüşü, paraya pula değer verip sağlam toprağa bassınlar diye çoluk çocuğa anlatılır dururdu. Öyle ki belki bu sayede çocuklar hayalperestçe işlere kalkışmaz, ileride sefil süfela olmazlardı."
Genelde kültürlerde büyükler tarafından anlatılması gereken insanlık, insan olma hikayeleri anlatması gerekirken çocuklara para pulun önemi anlatılıyor.
Hikayedeki define avcısı Galloğlu Hamdi'nin de kafası bu hikayeleri dinleyerek karışmıştır. Bunun sonucunda kitaba el basarak kendini defineciliğe adayacağına yemin etmişti.
Kendini paraya o kadar kaptırmıştır ki, Kral Bidaz'ın yanına geldiklerinde altına taparcasına sesler duymaya başlamış ve kendini dokunmadan alamamıştır. Kaynana; kendisine hakim olamayıp, damadının zengin olacağını düşünüp peşlerinden gider. Kral Bidaz damadıyla Aptülkehribar'ı alt edecekken istemeden de olsa onların hayatını kurtarır ancak kendisi altına dönüşür. Aptülkehribar ve kendisinin hayatını kurtarıp altına dönüşen kaynanayı ise düşünmeden harcamaya başlamıştır.
Aile Bağları
Hamdi evli bir adamdır ve gelin kaynanasıyla birlikte anne-kız Hamdi'nin başının etini yemektedir. Belki de Hamdi'nin kaynanasını kurtarmayı istememesinin sebebi, geleceğini düşündüğü rahatlık hissidir.
Eser Tanıtımı
İhan Oktay Anar
1960 Yılında Doğmuştur
Felsefe Bölümü mezunudur
Mezun olduktan sonra aynı bölümde öğretim görevlisi olmuştur
Sürekli okur
"Okuldan kaçıp kütüphaneye gidiyordum."
Dindar ama modern bir ailenin çocuğudur
Efrasiyab'ın Hikayeleri
8 ana hikayeden ve ara hikayelerden oluşur
İngiltere'de tiyatro olarak sergilendi
1997 yılında yazılmıştır
Karakterler
Apturrahman
Mahallenin kabadayısı
7 ölüm lekesi vardır
7 sayısı maneviyatı temsil eder
Cezzar Dede
"Benim dünyada yattığım en büyük lezzet hayat değil insanlık."
11 Torun
11 sayısı ruhsal uyanış
Ölüm
Uzun boylu
Oyunlara düşkün bir kişilik
Soğuk birisi
Kara cübbeli
Uzun İhsan
Ölmesi istenilen karakter
Cezzar Dede ve Ölüm tarafından hikayeler eşliğinde aranmaktadır
İhsan Oktay Anar