Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
อาการปวดท้อง Abdominal pain - Coggle Diagram
อาการปวดท้อง
Abdominal pain
Hepatitis
สาเหตุ
เกิดจากเชื้อไวรัส มีหลายชนิดได้แก่ ไวรัสตับอักเสบ A B C D E , เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ยาบางชนิด เช่น ยารักษาวัณโรค halothane,เชื้อโรคบางชนิด เช่นไทฟอยด์, มาลาเรีย
อาการ
อ่อนเพลียปวดเมื่อยตามกล้ามเนื้อ,ปวดข้อ ,คลื่นไส้อาเจียน,เบื่ออาหาร อาจจะพบผื่นตามตัว หรืออาการท้องเสีย บางรายปัสสาวะสีเข้ม ,ตัวเหลืองตาเหลือง
ตรวจร่างกาย
ตัวตาเหลือง คลำพบตับโตกดเจ็บใต้ชาย โครงขวา
ตรวจพิเศษ
ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ Liver function test พบระดับ AST ALT
สูงกว่าปกติและระดับ bilirubin สูง albumin/globulin ต่ำ HBsAg positive
CA Liver
สาเหตุ
โรคตับอักเสบเรื้อรังจากไวรัสตับอักเสบ บี และไวรัสตับอักเสบ ชี โรคอ้วนโรคไขมันพอกตับที่ไม่ได้เกิดจากการดื่มสุราได้ด้วย , การบริโภคแอลกอฮอล์มากเกินควร
อาการ
ปวดท้อง ท้องบวมขึ้น น้ำหนักตัวลดลงโดยไม่ทราบสาเหตุ เบื่อ
อาหาร ไม่รู้สึกอยากอาหาร รู้สึกอ่อนเพลีย มีไข้โดยไม่ทราบสาเหตุ
ตรวจร่างกาย
ตัวตาเหลือง คลำตับเป็นก้อนแข็ง
ตรวจพิเศษ
เจาะเลือดพบค่า Billirubin,Alkaline phosphatase เพิ่มขึ้นตรวจอัลตรา
ชาวน์ หรือเอกซเรย์คอมพิวเตอร์เห็นก้อน ในผู้ป่วยไม่ได้ทำการตรวจ
Appendicitis
สาเหตุ
การอุดตันของไส้ติ่ง หรืออาจเกิดจากการติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจส่วนบน
อาการ
ปวดท้องน้อยด้านขวา Mc Burney'poin ร่วมกับไข้ ท้องเดินคลื่นไส้อาเจียน เบื่ออาหาร
ตรวจร่างกาย
Rebound tenderness at Mc Burney'poin, Obterator sing+,Psoas sing +,Rovsing sign
Viral gastroenteritis
อาการเด่นๆ
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ถ่ายเหลว /น้ำ ไข้ร่วมกับทางเดิน
หายใจ
Food Poisoning
อาการเด่นๆ
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ถ่ายเหลว /น้ำ ไข้ร่วมกับทางเดินหายใจ
การแบ่งประเภทอาการปวดท้องตามระยะเวลา
การปวดท้อง ชนิดเฉียบพลัน
(Acute abdominal pain)
อาการปวดท้องที่เกิดขึ้น โดยปัจจุบันทันด่วน และมีระยะ
เวลาของอาการที่ไม่นานนัก คือ ประมาณไม่เกิน 1 วัน
อาการปวดท้องที่นานกว่า
อาการเฉียบพลันแต่ไม่ถึงกับปวดเรื้อรัง
ระยะเวลาระหว่าง 1 วันขึ้นไป และมีอาการอยู่เรื่อยๆ แต่ไม่
เกิน 6 เดือน
อาการปวดท้องชนิดเรื้อรัง(Chronic
abdominal pain)
อาการปวดท้องที่มีระยะเวลายาวนานมากกว่า
6 เดือนขึ้นไป
ประเภทของอาการปวดท้องและะการบอกตำแหน่ง
อาการปวดท้องแบบที่สามารถระบุตำแหน่งได้ชัดเจนในทันทีReferred pain
เกิดอยู่ห่างจากอวัยวะที่มีปัญหา การอักเสบมักจะเกิดขึ้นที่บริเวณใกล้ผิวหนัง ทำให้สามารถรับความรู้สึกได้อย่างชัดเจนมากกว่า และบอกตำแหน่งได้อย่างชัดเจนมากกว่า
อาการปวดท้องแบบ Visceral pain
ผู้ป่วยมักจะมีอาการปวดตื้อๆ ที่บริเวณกลางตัว อาจจะเป็นแถวลิ้นปี่ หรือจุดรอบสะดือ อาการปวดแบบนี้มักรู้สึกปวดแบบบิดๆ หรือ แสบร้อนที่บริเวณช่องท้อง
อาการปวดท้องแบบ Somatoparietal pain
แรกเริ่มผู้ป่วยมักจะรู้สึกปวดดื้อๆ ที่บริเวณรอบๆ สะดือ และในเวลาต่อมาจะมีอาการปวดอย่างรุนแรงที่หน้าท้องด้านขวาล่างเนื่องจากมีอาการอักเสบที่เนื้อเยื่อช่องท้องบริเวณดังกล่าว
Abdominal pain
Diarrhea
โรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน (Acute diarrhea)
อาการไม่เกิน 2 สัปดาห์ อุจจาระร่วงที่มีอาการแสดงผิดปกติหลาย
ชั่วโมงหรือหลายวัน แต่ภายใน 7วัน
โรคอุจจาระเรื้อรัง ( Chronic diarrhea)
อุจจาระร่วงที่มีอาการผิดปกติเกิน2สัปดาห์สาเหตุเกี่ยวข้องกับการ
ติดเชื้อในลำไส้
ภาวะอุจจาระร่วงปลอม ( Pseudodiarrhea)
เป็นภาวะที่ถ่ายอุจจาระบ่อยกว่าผิดปกติ ไม่มีการเสียน้ำ นน.อุจจาระไม่เกิน 200 กรัม/วัน
ประเภท
Non-infection diarrhea /Watery diarrhea
ติดเชื้อในลำไส้เล็ก ถ่ายเป็นน้ำปริมาณมาก ไม่ค่อยปวดบิดปวดท้องรอบๆสะดือหรือทั่วไป มีไข้ต่ำ ไม่หนาวสั่น
Inflammatory diarrhea /Dysentery diarrhe
มีการอักเสบติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร ลำไส้ มักถ่ายเป็นมูกหรือเลือด ปริมาณไม่มาก ถ่ายอุจจาระทีละนิดมีความรู้สึกไม่สุด ปวดเบ่งเวลาถ่าย มีไข้สูง หนาวสั่น
Dysentery
อาการเด่น
มีประวัติได้รับเชื้อโรคบิด ปวดบิดท้อง ปวดเบ่ง ร่วมกับถ่ายมูกปนเลือดไข้หนาวสั่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดบิด ปวดเบ่ง
Cholangiocarcinoma
สาเหตุ
นิ่วในทางเดิน น้ำตีในตับ พยาธิใบไม้ตับ การอักเสบเรื้อรังภายในท่อน้ำดี ภาวะการอักเสบเรื้อรัง ของลำไส้ใหญ่ และสารเคมี
อาการ
กจะไม่มีอาการผิดปกติ จนกระทั่งมะเร็งมีขนาดใหญ่จนกดเบียดอวัยวะข้างเคียงหรือ ทางเดินน้ำดีจนอุดตันทำให้มีอาการปวดแน่นท้อง ตัวตาเหลือง
การวินิจฉัย
วินิจฉัยจากอาการและอาการ การตรวจทางห้องปฏิบัติการที่ช่วยในการวินิจฉัยประกอบด้วย การตรวจ UItrasonography Computed Topography - CT, Magnetic Resonance Imaging - MRI , Liver function test หรือสารบ่งชี้มะเร็ง(Tumor marker)
Choleccystitis
สาเหตุ
ก้อนนิ่วที่ไปอุดตันท่อน้ำดีจนส่งผลให้น้ำดีไหลออกจากถุงน้ำดีเข้าสู่ลำไส้ไม่ได้ ทำให้ถุงน้ำดีมีแรงดันเพิ่มขึ้นและมีการยืดขยายตัวมากขึ้นจนไปกดเบียดหลอดเลือดต่าง ๆ ที่หล่อเลี้ยงถุงน้ำดี
อาการ
มีอาการไข้สูงและหนาวสั่นจากการติดเชื้อแบคทีเรีย
มีอาการปวดอย่างรุนแรง ปวดลึก ๆ ตรงบริเวณใต้ลิ้นปี่หรือใต้ชายโครงด้านขวามีอาการคลื่นไส้ อาเจียน แน่นท้อง ท้องเฟ้อ
ตรวจร่างกาย
มักพบมีการกดเจ็บที่บริเวณชายโครงด้านขวาพร้อมกับการตรวจพบ Murphy's sign
ตรวจพิเศษ
ผลการตรวจเลือดมักพบเม็ดเลือดขาวที่ไม่สามารถใช้งานได้จำนวนมาก ร่วมไปกับมี ilirubin สูงขึ้นเล็กน้อย ถ้าคนข้มีไข้สูงหนาวสั่นหรือมี biirubin สูงขึ้นมากมักคิดถึงภาวะติดเชื้อในท่อน้ำดีมากกว่า การรักษาถุงน้ำดีอักเสบเฉียบพลัน
Cirrhosis of liver
สาเหตุ
การดื่มสุราที่มากเกินไปติดต่อกันนานหลายปี, โรคเรื้อรังจากการติดเชื้อของตับ โดยเฉพาะไวรัสตับอักเสบ บี
อาการ
อ่อนเพลีย เหนื่อยล้ำ ไม่อยากอาหาร ในบางครั้งอาจเกิดร่วมกับอาการคลื่นไส้ น้ำหนักลด, ขาบวมหรือท้องโตขึ้น,ฟกช้ำหรือเลือดออกได้ง่าย ,อาการดีซ่าน หรืออาการตัวเหลืองตาเหลือง ,มีอาการทางสมอง
ตรวจร่างกาย
ตัวตาเหลือง คลำพบตับโตหรือเล็กกว่าปกติ กดเจ็บใต้ชายโครงขวา ขาบวมหรือท้องโตขึ้น
ตรวจพิเศษ
ตรวจเลือดพบ Hct., Hb ต่ำ เกร็ดเลือดต่ำ PT,PTT นาน
กว่าปกติ ตรวจหน้าที่ของตับ เช่น ค่าเอนไซม์ในเลือดสูงกว่าปกติทั้ง SGOT, SGPT, Alkaline phosphatase สูงกว่าปกติ และ LDH, Bilirubin สูงกว่าปกติ Albumin ต่ำกว่าปกติ ทำ ultrasonography of liver อาจพบการอุดกั้นในตับ ทำ liver scan พบความผิดปกติของโครงสร้าง
ความหมาย
ปวดท้อง เป็นอาการสำคัญที่นำผู้ป่วยมาโรงพยาบาลได้บ่อยๆ อาการปวดท้องสามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ ทั้งที่เกิดจากอวัยวะภายในช่องท้องและนอกช่องท้อง ทั้งที่มีพยาธิสภาพชัดเจนและไม่มีพยาธิสภาพชัดเจน ระยะเวลาที่เป็นอาจเป็นแบบเรื้อรังหรือแบบเฉียบพลันภายในช่องท้องประกอบด้วยอวัยวะหลายอย่าง ซึ่งมีการเจริญเติบโตและพัฒนาการมาจากตัวอ่อน 3 ส่วนคือ foregut, midgut, hindgutเมื่อมีพยาธิสภาพทีjทำให้เกิดอาการปวดขึ้นกับอวัยวะต่างๆ เหล่านี้ เริ่มแรกจะมีลักษณะปวดแบบvisceral pain คือ ปวดตื้อๆ บอกจุดปวดได้ไม่ชัดเจน ปวดในแนวกลางช่องท้องซึ่งจะแบ่งเป็น 3 บริเวณ คือ
บริเวณใต้ลิ้นปี่ เกิดจากอวัยวะที่เจริญมาจาก foregut เช่น หลอดอาหาร กระเพาะอาหารduodenum บางส่วน ตับ ท่อน้ำดี ถุงน้ำดี และตับอ่อน
บริเวณรอบสะดือ เกิดจากอวัยวะที่เจริญมาจาก midgut เช่น duodenum, jejunum, ileum,ascending colon และ transverse colon บางส่วน
บริเวณท้องน้อยใต้สะดือ เกิดจากอวัยวะที่เจริญมาจาก hindgut เช่น transverse colon ส่วนปลาย, descending colon, sigmoid และrectum
แต่ถ้าพยาธิกำเนิดนั้นลุกลามออกมาถึงชั้น serosa ก็จะทำให้เกิดอาการปวดที่เรียกว่า parietal painซึ่งสามารถขี้เฉพาะตรงตำแหน่งของอวัยวะที่เกิดพยาธิสภาพนั้นได้ โดยอาจแบ่งตามตำแหน่งหน้าท้อง
ช่องท้องด้านบนขวา ( right upper quadrant : RUQ)มีตับ ถุงน้ำดี ท่อน้ำดี ลำไส้ใหญ่ส่วนhepatic flexure หัวของตับอ่อน ไตซ้าย ชายปอดซ้าย
ช่องท้องด้านบนซ้าย ( left upper quadrant : LUQ) มีกระเพาะอาหาร ม้าม ลำไส้ใหญ่ส่วน splenic flexure ส่วนหางของตับอ่อน ไตซ้าย ชายปอดซ้าย
ช่องท้องด้านล่างขวา ( right lower quadrant : RLQ) มีลำไส้ใหญ่ส่วน caecum และไส้ติ่งมีลำไส้ใหญ่ส่วน sigmoid
ช่องท้องด้านล่างซ้าย ( Left lower quadrant : LLQ)
การซักประวัติ (history taking)
ผู้ป่วยที่มาหาเราด้วยอาการปวดท้อง จำเป็นต้องซักประวัติ โดยใช้หลักเกณฑ์ดังนี้
ตำแหน่งที่ปวด (site of pain)
ควรซักว่าตำแหน่งที่ปวดมากที่สุดอยู่ไหน (maximum point of pain), ซึ่งสามารถทำให้คาดเดาโรคได้ ,ตำแหน่งที่ เริ่มปวด (Initial location of pain) และตำแหน่งที่ย้ายไป(migratory pain)
อาการปวดที่เริ่มปวด (onset inNature of pain)
อาจจะเป็นลักษณะแบบเฉียบพลัน (sudden onset) ซึ่งพบใน hallow viscus organ perforate , แบบค่อยเป็นค่อยไป (gradual onset) พบใน infiammatory process เช่น appendicitis, cholecystitis
progrssion of pain
ความรุนแรงเป็นมากขึ้น,น้อยลงหรือเป็นๆหายๆ (Intermittent)
Character of pain
อาจจะเป็นการปวดแบบตื้อๆ (dull) พบใน Inflammation processหรือ อาการปวดแบบบิด(Colicky , crammy) ใน hollow viscus organ obstruction เช่น gut obstruction, biliary colic, ueteric colic
aggravates or relives of pain
ผู้ป่วยทำอย่างไรทำให้อาการปวดดีขึ้น,หรือแย่ลง ในผู้ป่วยที่เป็น pancreastitis จะปวดท้องร่วมกับตัวงอ,เพื่อบรรเทาการปวด ,อาหารที่กินเข้ามักจะสัมพันกับ pathology ที่ GI tract, ท่าทางผู้ป่วยขณะมีอาการปวด ผู้ป่วย peritonitis จะมีอาการนอนนิ่งขยับตัวไม่ได้
associated symptomp,
เนื่องจาก visceral organถูกเลี้ยงด้วย autonomic Nerve การตอบสนองต่อpathologyจะเป็นลักษณะ autonomic responseด้วย เข่น มีอาการเหงื่อออก,ใจ, หน้ามืด, เป็นลม, คลื่นไส้อาเจียนและเบื่ออาหารได้
PAST ILLNESS
ควรซักประวัติหาตำแหน่ง pain ที่อื่นนอกเหนือจากอาการปวดท้อง