Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
F16: RỐI LOẠN TÂM THẦN VÀ HÀNH VI DO SỬ DỤNG CÁC CHẤT GÂY ÁO GIÁC (MA TUÝ…
F16: RỐI LOẠN TÂM THẦN VÀ HÀNH VI DO SỬ DỤNG CÁC CHẤT GÂY ÁO GIÁC (MA TUÝ ĐÁ - METHAMPHETAMINE
)
HỘI CHỨNG NGHIỆN
CHẨN ĐOÁN
ICD - 10: Có từ 3/6 nhóm triệu chứng
Khó khăn trong việc kiểm soát hành vi sử dụng ma tuý đá về mặt thời gian bắt đầu, kết thúc hoặc mức sử dụng.
Ngừng hoặc giảm đáng kể lượng ma tuý đá đang sử dụng
sẽ gây ra
HỘI CHỨNG CAI
Hội chứng cai của Ma tuý đá
Rối loạn khí sắc
Mất khoái cảm
Buồn chán
Có từ 2 trong số các dấu hiệu
Chậm chạp/kích động tâm thần vận động
Cảm giác thèm khát sử dụng chất
Mệt mỏi
Tăng khẩu vị
Mất ngủ/ngủ nhiều
Có các giấc mơ khó chịu hoặc kì quặc
Định nghĩa
Triệu chứng gây ra bởi sự chấm dứt đột ngột hoặc giảm sử dụng ma tuý đá ở người sử dụng chất trong một thời gian dài
Gây nên sự suy sụp lâm sàng rõ rệt, suy giảm hoạt động xã hội/nghề nghiệp.
Có bằng chứng rõ rệt về sự
Tăng dung nạp ma tuý đá
Cần tăng liều để đạt được hiệu quả tương tự như trước
Mất dung nạp khi ngưng sử dụng thường xuyên
Tác dụng giảm dần khi dùng 1 liều lặp đi lặp lại
Thèm muốn mãnh liệt hoặc cảm thấy buộc phải sử dụng ma tuý đá
Dần dần xao nhãng các thú vui hoặc những thích thú trước đây, cũng như xao nhãng những nhiệm vụ công việc trong cuộc sống để tập trung vào việc sử dụng ma tuý đá.
Tiếp tục sử dụng chất mặc dù có bằng chứng rõ ràng về tác hại do sử dụng ma tuý đá.
Lệ thuộc tâm lý
Thôi thúc sử dụng ma tuý đá mặc dù biết rõ tác hại
Kéo dài nhiều năm, thậm chí suốt đời
Cảm giác thèm nhớ
NGUYÊN NHÂN/YẾU TỐ NGUY CƠ
Tâm lý
Sử dụng ma tuý lần đầu
Áp lực từ bạn đồng lứa
Tò mò, tìm cảm giác mới
Sử dụng lần đầu ở tuổi càng trẻ thì nguy cơ tiến triển thành nghiện càng cao.
Sử dụng ma tuý có chủ ý
Làm thú tiêu khiển, giải trí
Để đạt khoái cảm, giải toả stress, áp lực
Xã hội
Xung đột trong gia đình, biến cố ngoài xã hội
Thiếu sự hỗ trợ, giáo dục từ gia đình, xã hội
Môi trường thuận lợi tiếp xúc với chất gây nghiện
Sinh học
Ma tuý gây rối loạn chuyển hoá hoạt động não bộ
Yếu tố di truyền: quyết định 40 - 60% khả năng bị nghiện chất
ĐỊNH NGHĨA
Thôi thúc buộc phải tìm kiếm và sử dụng chất, bất chấp hậu quả nghiêm trọng.
Là bệnh mạn tính
Tuổi khởi phát: 18 - 25. Tuổi kết thúc: 26 - 43
Thời gian mắc bệnh nghiện ma tuý trung bình là 25 năm.
Là 1 bệnh lý sinh học, tâm lý và xã hội
ICD - 10: Nghiện = Lệ thuộc
Lệ thuộc cơ thể
Lệ thuộc tâm lý
ĐIỀU TRỊ
Liệu pháp tâm lý
Liệu pháp tái thích ứng xã hội
Liệu pháp nhận thức hành vi
Liệu pháp tạo động lực
Liệu pháp gia đình
Liệu pháp cá nhân
Nguyên tắc chung
Cắt cơn - giải độc: giúp giải quyết vấn đề lệ thuộc cơ thể:Hội chứng cai
Kết hợp điều trị đa yếu tố
Cốt lõi: Giải quyết vấn đề lệ thuộc tâm lý: cảm giác thèm nhớ
LOẠN THẦN
ĐỊNH NGHĨA
NB mất khả năng nắm bắt thực tế, “tin” vào triệu chứng nên phủ nhận bệnh
NGUYÊN NHÂN
Thường nhất là tâm thần phân liệt
Bệnh lý tâm thần khác: loạn thần cấp, rối loạn trầm cảm hoặc hưng cảm nặng, sa sút trí tuệ (Alzheimer)
Ngộ độc ma túy ("ngáo đá", cai rượu)
Bệnh thực thể: động kinh, viêm não, chấn thương đầu
TRIỆU CHỨNG
Ảo giác: Tri giác như thật về đối tượng không tồn tại thực tế (ảo thính, ảo thị, ảo xúc, ảo vị, ảo khướu)
Hoang tưởng: Ý tưởng, phán đoán sai lầm, không phù hợp với thực tế khách quan nhưng NB cho là hoàn toàn đúng, không thể giải thích, thuyết phục, phản biện.
Hành vi kích động, lời nói kỳ lạ
HẬU QUẢ
Giảm chất lượng cuộc sống
Về lâu dài NB không thể tự chăm sóc cho bản thân
Dễ phát sinh thêm các bệnh lý khác
Tự làm đau bản thân và tự sát
Làm hại những người xung quanh
ĐIỀU TRỊ
Thuốc chống loạn thần
Thuốc điển hình (cũ): haloperidol, chlorpromazine
Tác dụng phụ ngoại tháp
Cứng cơ, cứng lưỡi
Nói đớ
Vẹo cổ
Trợn mắt
Run
Thuốc không điển hình (mới): risperidone, olanzapine, quetiapine, clozapine => Được ƯU TIÊN SỬ DỤNG trong điều trị loạn thần do ít tác dụng phụ
Tác dụng phụ
Tăng cân
TIÊN LƯỢNG VÀ BIẾN CHỨNG
Điều trị kịp thời, tiên lượng tốt
Một số trường hợp dẫn đến loạn thần mạn tính, sa sút tâm thần
CẬN LÂM SÀNG
Trắc nghiệm tâm lý
Test nhanh nước tiểu
Xét nghiệm máu: sinh hoá máu, công thức máu,...
Vi sinh: HIV, HbsAg, Anti HCV, huyết thanh chẩn đoán giang mai,
Tổng phân tích nước tiểu
Trắc nghiệm đánh giá rối loạn nhận thức
Điện tâm đồ, Điện não đồ
PHÒNG NGỪA
Phòng bệnh cấp 1
Quản lý nhà nước về các chất gây nghiện, đặc biệt là ma tuý đá
Tuyên truyền thông tin đại chúng về tác hại của sử dụng ma tuý đá
Phòng bệnh cấp 2
Tầm soát các đối tượng sử dụng ma tuý đá nhằm phát hiện sớm các rối loạn tâm thần.
Phòng bệnh cấp 3
Điều trị cai nghiện và dự phòng tái nghiện.
Điều trị tích cực các rối loạn tâm thần và hành vi liên quan đến sử dụng ma tuý đá