Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลผู้ป่วยที่มีปัญหาความผิดปกติของต่อมไร้ท่อ, นางสาว ณัฐกานต์ สุขแดง…

- - - - ภาวะดื้อต่ออินสุลิน (insulin resistance) และมีความบกพร่อง
        ในการผลิตอินสุลิน
    - - การทำลายเบต้าเซลล์ที่ตับอ่อนจากภูมิคุ้มกันของร่างกาย โดยผ่านขบวนการ cellular mediated
    - - ความผิดปกติทางพันธุกรรม
  - - - หลอดเลือดตีบแข็ง
      - กล้ามเนื้อหัวใจตาย
      - โรคหลอดเลือดสมอง
      - ทางตา diabetic retinopathy : พบมีจอตาเสื่อม (retina),เกิดเลือดออกในวุ้นลูกตา,จุดรับภาพบวม
      - ทางไต diabetic nephropathy
      - ทางระบบประสาท : เสียการรับความรู้สึก ชาตามปลายมือ ปลายเท้า
    - - ภาวะน้ำตาลในเลือดสูงโดยไม่มีกรดคีโตนคั่งในระแสเลือด ภาวะกรดคีโตนคั่งในกระแสเลือด และภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ
  - - - การควบคุมอาหาร :
        ในการควบคุมน้ำตาล ไขมันในเลือด
        
        อาหารที่ห้ามรับประทาน
        
        ผลไม้ที่มีรสหวานจัด
        
        ชา กาแฟที่ใส่น้ำตาล
        
        อาหารกลุ่มที่เป็นน้ำตาลแปรรูป
        
        รับประทานได้ไม่จำกัดจำนวน
        
        ผักบุ้ง ผักกวางตุ้ง ฟักเขียว ผักการขาว หัวปลี สายบัว ผักโขม
        ผักกระเฉด ผักขึ้นฉ่าย ต้นหอม แตงกวา บวบ มะระ ยอดฟักทอง
        
        ฟักทอง ถั่วลันเตา ถั่วแขก ใบขี้เหล็ก สะตอ ขนุนดิบ สะเดา มะรุม พริกหยวก หอมหัวใหญ่ หัวแครอท ถั่วงอก มะเขือยาว หน่อไม้ไผ่ตง เห็ด
        
        รับประทานได้แต่เลือกชนิด
        
        รับประทานกล้วยได้มื้อละ 1 ผล มะละกอ 6 ชิ้นพอคำ ส้ม 1 ผล
    - - ลดน้ำตาลในเลือด : Chlorpropamide, Glibenclamide ,Non-sulfonylureas ,ไบกัวไนด์ (biguanide,Thiazolidinedions หรือ glitazone
      - ยาฉีดอินซูลิน
- - - - ระบบทั่วไปและผิวหนัง
        
        น้ำหนักตัวลดลง, เหงื่อออกมาก, ขี้ร้อน, นอนไม่หลับ,ผิวหนังอุ่นชื้น, ชุ่มและเนียน, ฝ่ามือแดง,Vitiligo ขึ้นตามร่างกาย
        
        Plummer’s nails ผมร่วง,ตาโปน Exophthalmos
      - ระบบหัวใจและหลอดเลือด
        
        เหนื่อยง่าย, ใจสั่น, ชีพจรเต้นเร็ว โดยเฉพาะขณะพัก
        resting tachycardia,บวม, แน่นหน้าอก,
        
        ความดันเลือดซิสโตลิคสูง,เสียงฟู่บริเวณลิ้นหัวใจ
      - ระบบทางเดินหายใจ
        
        หายใจเสียงดัง ( stridor ) หรือเสียงหวีด
        
        เหนื่อยง่าย, หายใจไม่สุด โดยเฉพาะเวลาออกกำลังกาย
      - ระบบประสาทและกล้ามเนื้อ
        
        มือสั่น โดยเฉพาะเวลาให้เหยียดแขนและมือ
        
        อาจมีศรีษะสั่นและตัวสั่น, อารมณ์เปลี่ยนแปลง
      - ระบบทางเดินอาหาร
        
        หิวบ่อย กินจุ ลำไส้เคลื่อนไหวมากกว่าปกติ,กลืนลำบาก
      - ระบบสืบพันธุ์
        
        ผู้ชายชายจะมีความต้องการทางเพศลดลง , มีเต้านมโตขึ้น
        
        ผู้หญิงพบมีประจำเดือนน้อยลงหรือขาดประจำเดือน,มีบุตรยาก
    - - การรักษาโดยการผ่าตัด: ในที่อายุน้อย, ต่อมโตมาก,รุนแรง
      - การรักษาโดยให้ radioactive iodine: ในวัยกลางคน,
        อาการขั้นปานกลางถึงรุนแรง,
      - รับประทานยาระยะยาว: ในผู้ที่อายุน้อยอาการไม่มาก,
        ต่อมไม่โตมาก,เป็นมาไม่นาน
      - การรักษาใน Graves’ disease
        
        ไม่ใช้ยา จัดสิ่งแวดล้อมให้สงบ เย็น ระบายอากาศดี
        ให้รับประทานอาหารที่ให้พลังงาน
        
        ใช้ยา
        
        ยา methimazole (Tapazole)
        
        ยากลุ่มไอโอไดด์
        
        ยากั้นเบต้า เช่น atenolol, propranolol
        
        การกลืนน้ำแร่รังสี Radioactive iodine therapy
  - - - จากสารหรือยาlithium, iodine compound, amiodarone
      - ได้รับสาร iodine ไม่เพียงพอ
      - Hashimoto’s disease
      - รักษาด้วยการฉายแสงในผู้ป่วยมะเร็ง
      - เกิดภายหลังการรักษา hyperthyroidism
      - ผู้สูงอายุจากการมี atrophy of thyroid gland
      - จากโรคscleroderma
    - - อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อส่วนต้น (proximal muscle) ปวดข้อ ตะคริว เหนื่อยง่าย ขี้หนาว ตัวเย็น ความคิดอ่านช้า
        ความจำลดลง ความอยากอาหารลดลง
      - T3, T4 ลดลง, TSH อาจเพิ่มหรือลด, cholesterol เพิ่ม
    - - ใช้ยา : ยาไทรอยด์ฮอร์โมน levothyroxine (T4)
      - การผ่าตัด เมื่อก้อนไทรอยด์มีขนาดใหญ่ขึ้น
      - ไม่ใช้ยา ลดภาวะเครียด เพิ่มอาหารไฟเบอร์สูง
        ดูแลการขับถ่าย ผิวหนัง การทำกิจกรรม
- - - - การพร่องฮอร์โมน (Hormonal insufficiency)
      - เนื้องอกสร้างฮอร์โมนมากเกินปกติ
      - เนื้องอกกดเบียดอวัยวะข้างเคียง (Mass effect)
    - - การผาตัด
        
        transcranial approach
        
        transsphenoidal approach
      - การรักษาทางยาให้ฮอรโมนทดแทน: hydrocortisone, thyroid hormone, growth hormone, pitressin
      - รังสีรักษา (Radiation therapy)
  - - - ปัสสาวะมากและบ่อย
      - กระหายน้ำมาก ดื่มน้ำมาก อ่อนเพลีย
        กล้ามเนื้ออ่อนแรง ฉุนเฉียวง่าย ปวดศีรษะ
      - ผิวหนังแห้ง น้ำหนักลด เบื่ออาหาร ท้องผูก
      - Sp.gr < 1.005
      - หัวใจเต้นเร็ว หรืออาจถึง shock ถ้าให้น้ำทดแทนไม่ทัน
    - - ให้ vasopressin และ vasopressin tannate ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ
      - ให้ lypressin โดยพ่นทางจมูก
  - - - osmolality ในเลือด < 280 mOsm/kg
      - Inappropriate concentrated urine> 20
      - ปริมาณน้ำในร่างกายปกติ หรือเกินเล็กน้อย
      - ปริมาณโซเดียมในปัสสาวะสูง
      - ไม่มีภาวะพร่องไทรอยด์ฮอร์โมน hypocortisolism
    - - การจำกัดน้ำ (Fluid restriction) วันละ 500-800 ml
      - ให้ normal saline
      - รักษาสาเหตุของ SIADH
      - รักษาด้วย hypertonic (3%) saline หยดทางหลอด
        เลือดดำ 200-300 มล.ช้าๆ
      - การให้ยาขับปัสสาวะ furosemide 1 mg/Kg
- - - - ไม่ใช้ยา ให้รับประทานอาหารที่แคลเซียมสูง ฟอสฟอรัสต่ำ ดื่มน้ำมากๆเลี่ยงอาหารที่มีออกซาเลทสูง
      - ใช้ยาวิตามินดี ช่วยดูดซึมแคลเซียม ,ยาขับปัสสาวะ
  - - - ให้อาหารแคลเซียมต่ำ วิตามมินดีต่ำ ดื่มน้ำ 2-3 ลิตร/วัน ให้ฟอสเฟตเพิ่ม
      - ผ่าตัดเอาเนื้องอกออก (subtotal parpthyroidectomy )
    - - ระดับ PTH , Ca ในเลือดสูง , ระดับ urine Ca สูง
      - ตรวจร่างกาย: ปวดกระดูก กระดูกอ่อน หรือหัก เบื่ออาหาร ท้องผูก
        อ่อนเพลีย ซึมเศร้า น้ำหนักลด
      - ตรวจพิเศษ U/S, MRI , CT thyroid/ parathyroid ผิดปกติ, EKG ผิดปกติ
- - - - สาเหตุ
        
        ร่างกายได้รับ glucocorticoid มากเกินปกติ จากการรับประทานยา corticosteroid นาน
        
        ร่างกายสร้าง glucocorticoid มากเกินปกติ
      - อาการทั่วไป
        
        หิวบ่อย กินจุ น้ำหนักเพิ่ม ใบหน้าอ้วนกลม (moon face)
        
        อ้วนขึ้นโดยเฉพาะกลางลำตัว มีพุง แต่แขนขาลีบ
        
        ด้านหลังคอ นอนไม่หลับ ปัสสาวะมากและบ่อย
      - ระบบผิวหนัง : ผิวหนังแห้งและบางจนเห็นเส้นเลือด เกิดรอยช้ำหรือรอยแผลเป็นได้ง่าย
        ผิวหนังแตกเป็นลายสีชมพู
      - ระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ :กระดูกพรุน สูญเสียมวลกระดูก ต้นแขนต้นขาลีบ กล้ามเนื้ออ่อนแอ อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
      - ระบบหัวใจและหลอดเลือด ได้แก่ ความดันโลหิตสูง ปวดศีรษะ
      - ระบบต่อมไร้ท่อ ได้แก่ มีน้ำตาลในเลือดสูง เป็นเบาหวาน
      - ระบบภูมิคุ้มกัน ได้แก่ ติดเชื้อได้ง่าย หากป่วยมีอาการที่รุนแรง
      - ระบบอวัยวะสืบพันธุ์ : ในผู้หญิงจะมีประจำเดือนผิดปกติ มีขนดกหนาทั่วตัวและใบหน้า
      - การรักษา
        
        ยา ได้แก่ ยา Mitotane 2-3 gm/d
        
        การผ่าตัด ต่อม adrenal (adrenalectomy) หรือ
        Transphenoidal pituitary
        
        การรับประทานอาหาร ลดอาหารพลังงานสูงและคาร์โบไฮเดรตสูง
        ให้อาหารโซเดียมต่ำ โพแทสเซียมสูง
  - - - ความผิดปกติที่เกิดจากพยาธิสภาพของ adrenal cortex แบบเรื้อรัง
    - - ความผิดปกติที่เกิดจากพยาธิสภาพของไฮโปธาลามัส
        หรือต่อมใต้สมองส่วนหน้า
    - - โซเดียมในเลือดต่ำ โปแตสเซียมในเลือดสูง น้ำตาลในเลือดต่ำ
      - ความจำผิดปกติ,ความดันโลหิตต่ำ
      - อ่อนเพลีย ไม่มีแรง เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน
        ปวดท้อง มึนงงเวลาเปลี่ยนท่า
    - - ให้ Cortisol replacement: ในภาวะไม่ฉุกเฉิน
        ให้ Prednisolone 5-7.5 mg/d
      - ให้อาหารโซเดียมสูง โพแทสเซียมต่ำ ดื่มน้ำมากขึ้น เลี่ยงภาวะเครียด
  - - - พบ five Hs ได้แก่ ความดันโลหิตสูง, ปวดศีรษะ , เหงื่อออกมาก, การเผาผลาญสูง, น้ำตาลในเลือดสูง
      - อาการอื่น : ใจสั่น หน้าแดง ปวดท้อง เจ็บหน้าอก , ชีพจรเต้นเร็ว , มีไข้
    - - urine 24 ชั่วโมงหาสาร Vanilylmandelic acid (VMA)
      - metanephrineพบว่ามากกว่าปกติ 3 เท่า
      - urine free catecholamine จะมากกว่า 250 mcq
    - - การให้ยาลดความดันโลหิต
      - การผ่าตัด adrenalectomy: ต้องให้ยาควบคุมความดันโลหิตก่อนผ่าตัด 7-10 วัน
      - ให้ยาลดความดันขณะผ่าตัด ให้สเตียรอยด์ก่อนและหลังผ่าตัด และติดตามภาวะ hypoglycemia และ hypotension หลังผ่าตัด