Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลทารกแรกเกิด - Coggle Diagram
การพยาบาลทารกแรกเกิด
6.4 การประเมินและการดูแลทารกแรก เกิดที่มีความผิดปกติเล็กน้อย
Clubfoot (เท้าปุก)
เท้าปุกแท้ (Congenital Clubfoot)
เท้าปุกเทียม (PosturalClubfoot)
Tongue - tie (ลิ้นติด)
ข้อบ่งชี้ว่าเด็กมีลิ้นติดที่ควรได้รับการแก้ไข
เจ็บหัวนมหรือมีร่องรอยฟกซ้ำหรือเป็นแผล
หัวนมผิดรูปไปหลังจากให้นมลูกแล้ว
มีรอยกดหรือรอยเป็นริ้วๆ บนหัวนมหลังลูกดูดนมแล้ว
ลูกมักดูดไม่ได้ หรือดูดแล้วหลุด เลยทําให้ดูดได้แต่ลม
ได้ยินเสียงคล้ายกระเดาะลิ้นจากปากลูกขณะดูดนมแม่
น้ําหนักตัวลูกไม่ขึ้นหรือขึ้นช้า
อาการแสดง
ลูกแลบลิ้นได้ไม่พ้นริมฝีปากหรือเหงือกบน
ไม่สามารถกระดกปลายลิ้นขึ้นไปสัมผัสเพดานปากได้
ไม่สามารถเคลื่อนไหวลิ้นไปด้านข้างได้
เมื่อแลบลิ้น ปลายลิ้นจะแบนไม่มน หรือเป็นเหลี่ยม ไม่แหลมมนอย่างทั่วๆ ไป
ปลายลิ้นอาจเป็นร่องหยักเข้ามา หรือเป็นรูปหัวใจ
Meconium impact (ภาวะขี้เทาอุดตันลําไส้)
อาการ
ทารก ท้องอืด โป่ง ไม่ดูดนม อาเจียน
การรักษา
การสวนระบายอุจจาระ (rectal irrigation)
การผ่าตัดเปิด (colostomy)
Lactose intolerance (ภาวะพร่องเอนไซม์ย่อยนม, ภาวะพร่องแล็กเทส หรือภาวะแพ้น้ําตาลแลคโตส)
อาการ
แน่นท้อง ท้องอืด
ปวดท้อง
ท้องเสีย ถ่ายเหลว
ผายลมบ่อย
คลื่นไส้ อาเจียน
การรักษา
ถ้าวินิจฉัยว่าเป็นภาวะพร่องเอนไซม์แล็กเทส แพทย์จะแนะนําให้ผู้ป่วยปฏิบัติตัวดังกล่าว โดยไม่ต้องให้ยารักษา
Down’s syndrome
อาการ
เกิดจากความผิดปกติของการลด จํานวนของโครโมโซม (หรือ เรียกว่าแท่งพันธุกรรม)
การรักษา
มีภาวะปัญญาอ่อนเป็นปัญหาสําคัญ ปัจจุบันยังไม่มีการรักษา กลุ่มอาการดาวน์ยังไม่มี การรักษาโดยตรง
Neonatal teeth (ฟันงอก)
อาการ
มีสีขาวประกอบด้วยเคราตินเป็นส่วนใหญ่ สามารถจับโยก
ออกได้ง่ายทารกบางคนเกิดมาพร้อมกับมีฟันซี่เล็ก ๆ 1 หรือ 2 ซี่ ส่วนใหญ่มักพบตรงกลางสันเหงือก ดา้ นหน้าของกระดูก ขากรรไกรล่าง
การดูแล
วิธีแก้อาจทําได้โดยใช้ผ้ากอซหุ้มรอบๆ หัวนม ในขณะให้นมลูก เด็กหลายรายฟันน้ํานมถูกถอนออกก่อนกําหนด และมีผลให้ฟันแท้ขึ้นมาแทนที่เร็ว
Subtemperature:hypothermia (ภาวะอุณหภูมิกายต่ำในทารกแรกเกิด)
อาการ
ทั่วๆ ไป: น้ําหนักไม่ขึ้น หรือน้ําหนักลด
ผิวหนัง: ใบหน้าอาจแดง จากการที่ฮีโมโกลบินไม่ปล่อยออกซิเจนให้เนื้อเยื่อ หรือซีด หรือเขียว
ทางเดินอาหาร: อาเจียน ท้องอืด
ประสาท:ซมึ ดูดนมช้าหรอืดูดนมน้อยลงมีชักจากน้ําตาลในเลือดต่ำหรือเลือดออกในสมอง
ปอด: หากมีภาวะอุณหภูมิกายต่ำภายหลังคลอดทันที ทารกอาจมีหายใจเร็ว หายใจลำบาก
เมตาบอลิซึ่ม: น้ําตาลในเลือดต่ำจากการที่ความเย็นทําให้ gluconeogenesis ที่ตับบกพร่อง
โลหิต: ตัวเหลือง เกล็ดเลือดต่ำ มีเลือดออกจากภาวะ disseminated intravascular coagulation
ปัสสาวะ: ถ่ายปัสสาวะน้อย และภาวะไตวาย
sucking defect
สังเกตจากอาการ
ระหว่างที่เด็กกินนม แรกๆ เด็กจะไอ มีอาการเหมือนกับจะขย้อนนมหรืออาหารออกมา หากสําลักไม่มาก ก็อาจไอ เล็กน้อย 2-3 ครั้งแล้วหายไป
หากสําลักมาก เด็กจะไอแรงถึงขนาดหน้าเขียว หรือมีเสียงหายใจผิดปกติ ดังครืดคราด
กรณีที่มีอาหารอื่นเข้าไปร่วมด้วย เด็กอาจตัวเขียว มีอาการข้างเคียงตามมา เช่น ไอเรื้อรัง มีเสียงหายใจผิดปกติ ลักษณะ แบบนี้ควรรีบพาลูกน้อยพบคุณหมอ
บางครั้งการสําลักอาจไม่จําเป็นต้องสําลักขณะที่ลูกกินนม เนื่องจากขณะที่เด็กนอนหลับ หูรูดกระเพาะอาหารจะค่อยๆ ผ่อนคลายตัว ทําให้นมไหลย้อนกลับขึ้นมา
วิธีช่วยเหลือเบื้องต้น
สําลักนม จับเด็กนอนตะแดง ให้ศีรษะเด็กต่ำลง
วิธีตบหลัง โดยจับเด็กนอนคว่ำให้ศีรษะต่ำลงบนแขน แล้วใช้ฝ่ามือตบกลางหลังบริเวณกระดูก
วิธีกระแทกหน้าอก โดยจับเด็กพลิกหงายขึ้นบนตัก ในท่าศีรษะต่ำใช้นิ้วมือ 2 นิ้วกระแทกแรงๆ ลงบนกระดูกหน้าอก เหนือลิ้นปี่ 5 ครั้ง
undescended testis
การรักษา
การรักษาด้วยฮอร์โมน
การผ่าตัด
สาเหตุของ undescended testes
ความผิดปกติทางกายวิภาคของผนังหน้าท้องส่วนล่าง
primary endocrine disorder
idiopathic (ไม่สามารถหาสาเหตุได้)
Neonatal Jaundice ตัวเหลือง หรือ ภาวะตัวเหลืองในทารกแรกเกิด (Neonatal Hyperbilirubinemia)
อาการ
อาการตัวเหลือง มักเห็นที่บริเวณใบหน้า ถ้ากดลูบบริเวณดั้งจมูกจะเห็นได้ชัดยิ่งขึ้น
อาการซีดหรือบวม พบในรายท่ีมีการทําลายของเม็ดเลือดแดงอย่างมาก
ตับหรือม้ามโต ใน hemolytic disease of the newborn หรือโรคติดเชื้อในครรภ์
ซึม ถ้าระดับ bilirubin สูงมากๆ มักจะทําให้เด็กซึม
จ้ำเลือดตามตัวอาจพบpetechiaหรือpurpuricspotsตามผิวหนังในเด็กทตี่ัวเหลืองจากโรคติด เชื้อในครรภ์
การรักษา
ใช้แสงบําบัด หรือการรักษาโดยการส่องไฟ(phototherapy
ถ่ายเปลี่ยนเลือด (exchange transfusion)
น้ําตาไหลหรือภาวะท่อน้ําตาอุดตัน (Dacryostenosis)
อาการ
ข้างตานั้นจะมีน้ําตาคลอตาตลอดเวลา เหมือนคนร้องไห้ใหม่ ๆ
การรักษา
การใส่เครื่องมือเพื่อไปขยายบริเวณที่ตีบตัน
6.2 การพยาบาลทารกแรกเกิดประจําวัน
การส่งเสริมการได้รับสารอาหารและการขับถ่าย
ความต้องการสารอาหารของทารกคือ ทารกแรกเกิด ต้องการน้ําประมาณวันละ 100-200 มิลลิกรัมต่อน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัม เพื่อช่วยในขบวนการเผาผลาญของ ร่างกาย ทารกจะใช้พลังงาน45-50 แคลอรี่ต่อน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัม
การส่งเสริมความสะอาดของร่างกายและความสุขสบายของทารก
โดยการอาบน้ํา หรือเช็ดตัว และสระผมให้ทารกทุกวันวันละ 1 ครั้ง เพื่อให้ร่างกายสะอาด เพื่อกระตุ้นให้มีการไหลเวียนโลหิตดี
การส่งเสริมการพักผ่อน
ทารกภายหลังอาบน้ําและได้รับนมมารดาแล้วจะหลับได้นาน ทารกบางรายอาจนอน ในช่วงกลางวันและตื่นกลางคืน
การส่งเสริมการได้รับภูมิคุ้มกันโรค
ทารกก่อนออกจากโรงพยาบาลควรได้รับวัคซีนตามปกติ คือวัคซีนป้องกัน วัณโรคและป้องกันไวรัสตับอักเสบบี พยาบาลควรอธิบายให้ทราบวัคซีนที่ได้รับและรวมถึงการได้รับวิตามินเค ด้วย
การป้อกันภาวะแทรกซ้อนต่างๆ
สังเกตอาการเปลี่ยนแปลงต่างๆอย่างละเอียดรอบคอบ ซึ่งอาการที่ผิดปกติอาจพบได้
บันทึกอาการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง และรายงานแพทย์เกี่ยวกับอาการเปลี่ยนแปลง
ส่งเสริมทารกให้ได้รับการดูแลต่อเนื่องที่บ้าน
กิจกรรมการพยาบาลทารกในระยะแรกรับย้าย
การปฏิบัติการพยาบาลทารกประจําวัน
6.3 การให้ภูมิคุ้มกันวัคซีนสําหรับทารก แรกเกิดและการป้องกันภาวะแทรกซ้อน
การสร้างเสริมภูมิคุ้มกัน
การให้ภูมิคุ้มกันจากคน หรือ สัตว์ที่สร้างมาก่อนแล้ว (passive immunization)
การกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันเอง (active immunization)
ชนิดของวัคซีน
ท็อกซอยด์ (toxoids)
วัคซีนชนิดเชื้อตาย (killed vaccine)
วัคซีนชนิดเชื้อเป็น (live attenuated vaccine)
วิธีการให้วัคซีน
การรับประทาน
การพ่นเข้าทางจมูก
การฉีดเข้าในชั้นผิวหนัง
การฉีดเข้าใต้ผิวหนัง
การฉีดเข้ากล้ามเนื้อ
วัคซีนที่ทารกแรกเกิดทุกคนต้องได้รับก่อนจําหน่ายออกจากโรงพยาบาล
BCG: Bacillus Calmette Guerin (วัคซีนป้องกันวัณโรค)
HBV: Hepatitis B Vaccine วัคซีนป้องกันโรคตับอักเสบ บี
6.1 การประเมินสภาพทารกแรกเกิด
การเปลี่ยนแปลงทางสรีระของทาง ทารกแรกเกิด
Adaptation of respiratory system
ในระหว่างการคลอด การที่ทารกเคลื่อนตัวผ่านช่องคลอดจะทำให้ทรวงอกของทารกถูกรีดบีบรัด
และน้ำคร่ำที่อยู่ในปอดและทางเดินหายใจถูกรีดออกมาได้ประมาณ 35 มิลลิลิตร
อัตราหายใจปกติระหว่าง
30-60 ครั้ง/นาที เฉลี่ย 40 ครั้ง/นาที
ภาวะ asphyxia เป็นสิ่งกระตุ้นการหายใจของทารก
ที่รุนแรงที่สุด
Adaptation of the cardiovascular system
อัตราการเต้นของหัวใจอยู่ในช่วง 100 - 150 /นาที Pulse เฉลี่ย 140 ครั้ง/นาที (140+20) อาจ
พบสูงถึง 180 ครั้ง/นาที ใน 4 ชั่วโมง หลังคลอดหลังจากนั้นปกติ
หลังตัดสายสะดือ
umbilical blood flow ลดลง
left atrial pressure สูงขึ้น จากการหายใจ
right และ left atrium ลดลง เป็นผลให้ เกิด functional
closure ของ foramen ovale
มีการเพิ่มของ Pa02 และ pHร่วมกับการลดลง
ของ PaCO, ซึ่งทำให้ PVR ลดลงไปอีก ductus arteriosus จะปิดโดยมีการหดตัวของกล้ามเนื้อบนผนัง
renal vascular system
เนื่องจาก placental transfusion และ การที่ tubular reabsorption ของ renal tubule ยังไม่ดีพอ ทำให้เกิดภาวะ diuresis ซึ่งจะดีขึ้นเองภายใน 48-72 ชม
physiologic anemia
ในระยะ 1-2 เดือนแรกหลังคลอด เม็ดเลือดแดงที่มี fetal hemoglobin จะถูกทำลายหมดไปใน
ขณะที่ไขกระดูกสร้างเม็ดเลือดที่มี adult hemoglobin ไม่ทัน ซึ่งในทารก
คลอดก่อนกำหนด จะเกิดขึ้นเร็วและรุนแรงกว่าทารกคลอดครบกำหนด
Blood volume
plasma volume จะมีค่าคงที่กว่าคือประมาณ 50
ml/kg Systolic
ในวันแรกๆ 50-60 mmHg
ในวันที่ 4 60-80 mmHg
Blood coagulation
2-3วันแรกมีการแข็งตัวของเลือดช้เพราะ prothrombin complex ต่ำ (Factor II, VII, เx, X เกิดเลือดออกง่าย และ coagulation protein จะค่อยๆเพิ่มขั้นในสัปดาห์แรกเมื่อร่างกายได้วิตามิน k
Blood volume
plasma volume จะมีค่าคงที่กว่าคือประมาณ 50
ml/kg Systolic
ในวันแรกๆ 50-60 mmHg
ในวันที่ 4 60-80 mmHg
Thermal regulation and thermal adaptation
การเพิ่มความร้อน
การกระตุ้นผ่าน
ทางการหลั่ง noradrenaline ในบริเวณ sympathetic nerve endings
มีผลกระตุ้นให้มีการ
ปล่อย cyclic AMP เข้าสู่กระแสเลือด
ไปกระตุ้นให้มีการทำงานของ enzyme protein kinase
กระตุ้น lipase ให้ย่อย triglyceride ในชั้น brown fat
สลายตัวของ glycogen ในตับ
1 more item...
การสูญเสียความร้อน (heat loss)
การนำความร้อน (conduction)
การพาความร้อน (convection)
การระเหยของน้ำ (evaporation)
การแผ่รังสี (radiation)
Adaptation of fluid and electrolytes homeostasis
Water Metabolism
Sodium metabolism
Homeostasis
Calcium metabolism
Energy metabolism
Bilirubin metabolism and hyperbilirubinemia
Neonatal hematology and host defense mechanism
Neonatal host defense mechanism
การตรวจร่างกายทารกแรกเกิดที่ครบถ้วนจากศีรษะถึงปลายเท้า (complete examination)
การตรวจร่างกายทารกภายใน 24 ชั่วโมงหลังเกิด
ความพิการแต่กำเนิด
ความสามารถของทารกในการปรับตัวเพื่ออยู่นอกครรภ์มารดา
การได้รับผลกระทบจากการคลอด (labor)การทำคลอด (delivery) ยาระงับปวดหรือยาสลบที่
อาการผิดปกติต่างๆ ที่อาจปรากฎเมื่อแรกคลอด
เมื่อทารกแรกเกิดมีอาการเจ็บป่วย
เมื่อทารกแรกเกิดมารับการตรวจสุขภาพ (well-baby examination)
การเตรียมการก่อนการตรวจร่างกาย
ด้านสิ่งแวดล้อม และสถานที่
ด้านทารกแรกเกิด
ด้านผู้ตรวจ
ด้านอุปกรณ์ที่ใช้ในการตรวจร่างกาย
การประเมินภาวะสุขภาพทารกแรกเกิดทันที ลักษณะ ทารกแรกเกิด
การประเมินคะแนน APGAR
Appearance (สีผิว)
Pulse (อัตราการเต้นของหัวใจ)
Grimace (การตอบสนองเมื่อถูกสิ่งกระตุ้น)
Activity (ความตึงตัวของกล้ามเนื้อ)
Respiration (การหายใจ)