Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

5.4การเส่งเสริมสุขภาพมารดาหลังคลอด, 5.8 การให้คำแนะนามารดา เรื่อง…

- - - - Vital signs
        ( baseline pregnancy may hypotention 48 hrs.)
      - Skin color
      - Location and firmness of the
        fundus (umbilicus first 24 hrs.)
      - Amount and color of
        lochia (scant to
      - Perineum ( edema
        edema, episiotoryepisiotory, laceration hematoma )
      - Presence and location of pain
        ( pain minimal to moderate
        ** severe )
      - Intravenous (Iv )
        ชนิด จานวน และชนิดยาที่ให้ใน fluid ( บริเวณที่ให้ fluidfluidบวมแดงหรือไม่ ปวด )
      - Urinary
        ( within 8 hrs. , no distention)
- - - - Personal information
        
        บทบาท / ความมั่นใจในบทบาท
        / ความพึงพอใจในการเป็นมารดา
        
        Age
        
        Marriage
        
        Family relationship
        
        ค่าใช้จ่าย / ระยะเวลาที่ลาพักเพื่อดูแลทารก
        / ด้านอุปกรณ์ของใช้ / โอกาสสัมผัสสิ่งปนเปื้อน
        
        Education
        
        Occupation
        
        Income
        
        Main carer
      - ด้านการป้องกันส่งเสริมฟื้นฟูสุขภาพ / การบริโภคอาหาร
        น้า ด่มื / ป้องกันแมลงสัตว์กัดแทะที่นา / เชื้อโรค
        
        Health habit
        
        Sanitation
        
        Transportation
      - ด้านความต้องการดูแลสุขภาพให้บรรเทา /
        หายจากภาวะแทรกซ้อนหรือโรคนั้น
        
        Sanitation
        
        Transportation
        
        ประวัติทางสูติกรรม Obstetric history
        
        2.1 Gravidarum การตั้งครรภ์
        
        Past
        
        Present
        
        Complication
        
        ความดันโลหิตสูง แท้ง ขูด
        มดลูก หรือไม่ขูด แท้งที่อายุครรภ์ที่เท่าไหร่ การ
        ตั้งครรภ์แต่ละครั้งห่างกันกี่ปี
        
        ปัญหาทางการพยาบาล
        
        ด้านความต้องการดูแลสุขภาพให้บรรเทา /
        หายจากภาวะแทรกซ้อนหรือโรคนั้น
        
        2.2 Parity การคลอด
        
        Past
        
        Present
        
        Complication ขณะคลอด หลังคลอด
        
        ความดันโลหิตสูง แท้ง ขูด
        มดลูก หรือไม่ขูด แท้งที่อายุครรภ์ที่เท่าไหร่ การ
        ตั้งครรภ์แต่ละครั้งห่างกันกี่ปี
        
        ปัญหาทางการพยาบาล
        
        ด้านความตกเลือดหลังคลอด
        ด้านการขับถ่ายปัสสาวะ
        ด้านความเจ็บปวด
        
        Method
        
        วันที่
        คลอด เวลา
        
        แผลฝีเย็บ การเสียเลือด ยาที่ได้รับ ยา
        หดมดลูดก ยาชา ยาระงับปวด
        
        2.3 เคยหรือไม่เคยใช้วิธีใดในการคุมกา เนิด ถ้าเคย
        ใช้ หยุดใช้นานเท่าใด จึงตั้งครรภ์
        
        ปัญหาทางการพยาบาล
        
        ด้านความตกเลือดหลังคลอด
        ด้านการขับถ่ายปัสสาวะ
        ด้านความเจ็บปวด
        
        2.4 ประสบการณ์เล้ยี งดูบุตรคนก่อน การเลี้ยงลูก
        ด้วยนมแม่
        
        ปัญหาทางการพยาบาล
        
        ด้านการดูแลทารกและการเล้ยี งบุตรด้วยนมมารดา
        
        2.5 ประวัติการเจ็บปวดในอดีต โรคหรือภาวะที
        ถ่ายทอดทางพันธุกรรม
        
        ปัญหาทางการพยาบาล
        
        ด้านการเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อน
        ด้านการให้คา ปรึกษาทางพันธุกรรม
    - - ความเชื่อ ทางศาสนา ทางวัฒนธรรม
        
        ทางหลักปฏิบัติ
      - การขับนา้ คาวปลา
        
        ด่มื ยาขับน้า คาวปลา / ยาดองเหล้า อาหารร้อน ของร้อน น้า
        ขิง อบสมุนไพร
      - มดลูกเข้าอู่เร็ว
        
        ด่มื น้า ต้มว่านชักมดลูก ด่มื ยาขับน้า คาวปลา
      - นา้ นมไหลดี
        
        ด่มื น้า อุ่น น้า ร้อน ห้ามดื่มน้า เย็น
      - แผลหายเร็ว
        
        นั่งทับลูกประคบ
    - - ภาวะซีด / การเคลื่อนไหว
        ร่างกาย / การพักผ่อนนอนหลับ
      - เส้น
        เลือดดา ที่ขาอักเสบ
      - Homan’s sign7
    - - ระวัง Hypostatic hypoension
        
        T
        P 60-90
        R 16-24
        Bp 48 ชม อาจต่า
    - - เต้านม หัวนม นา้ นม
        
        LATCH score
    - - หน้าท้อง มดลูก
        
        HF
        Tone
        Truama
        Tissue
        Thrombin
    - - Bowel sound
    - - การขับถ่ายปัสสาวะ
        
        8 ชมหลังรกคลอด
        ไม่มี bladder full
    - - นา้ คาวปลา สี กลิ่น
        ปริมาณ
        
        ปานกลาง -> 10-15 cm ภายใน 1 ชม
        
        มาก -> ชุ่มทั้งแผ่นภายใน 1 ชม
        
        ชื่อ และปริมาณ
        
        มากกว่ามาก -> ชุ่มทั้งแผ่นภายใน 15 นาที
    - - ฝีเย็บ ริดสีดวง
        
        RML Episiotomy เย็บ cat gut continuous
      - REEDA Score THE
        ประเมินฝีเย็บ
        
        REDNESS มีสีแดงหรือไม่
        
        EDEMA บวม
        
        ECHYMOSIS ช้ำเลือดหรือไม่
        
        DISCHARGE หนองไหล
        
        APPROXIMATE ขอบแผลเสมอกัน
        
        Scoring
        
        REDNESS มีสีแดงหรือไม่
        
        0
        
        ไม่มี
        
        1
        
        ทั้ง 2ข้าง 2.5
        mm
        
        2
        
        ทั้ง 2ข้าง 2.5 5
        mm
        
        3
        
        ทั้ง 2ข้าง > 5
        mm
        
        EDEMA
        อาการบวม
        
        0
        
        ไม่มี
        
        1
        
        ข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้ง 2ข้าง
        < 10 mm
        
        2
        
        ข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้ง 2ข้าง 10-20 mm
        
        3
        
        ข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้ง 2ข้าง
        20 mm
        
        Bruising/
        Echymosis
        อาการช้าเลือด
        
        0
        
        ไม่มี
        
        1
        
        ทั้ง 2 ข้าง < 2.5
        หรือข้างใดข้างหนึ่ง
        < 55 mm
        
        2
        
        ทั้ง 2ข้าง < 2.5 10
        cm
        หรือข้างใดข้างหนึ่ง 55-20 mm
        
        3
        
        ทั้ง 2 ข้าง > 10 cm
        หรือข้างใดข้างหนึ่ง > 20 mm
        
        DISCHARGE
        สิ่งคัดหลั่งที่ไหลออกจากแผล
        
        0
        
        ไม่มี
        
        1
        
        Serum
        มีน้าเหลืองไหลจากแผล
        
        2
        
        Serum
        ปนเลือด
        
        3
        
        เลือด หรีอหนอง
        
        approximation
        ลักษณะการชิดกันของขอบแผล
        
        0
        
        ปิดสนิท
        
        1
        
        ขอบแผลห่าง, 3 mm
        
        2
        
        ขอบแผลแยกบริเวณผิวหนังและ Subcutaneous
        
        3
        
        ขอบแผลแยกบริเวณผิวหนังและ Subcutaneous และกล้ามเนื้อ
    - - สัมพันธภาพระหว่างมารดา
        และทารก
    - - Taking –in phase
        
        Taking in Phase (inside ภายในตนเอง)
        
        ระยะที่มีพฤติกรรมพึ่งพา
      - Taking –hold phase
        
        Hold กอดตัว ดูแลตัวเอง
        
        เริ่มดูแลตนเอง
        
        ระยะพฤติกรรมระหว่างพึ่งพาและไม่พึ่งพา
      - Letting –go phase
        
        มารดาจะเริ่มมี
        ปฏิสัมพันธ์กับสังคมโดยในส่วนลึกของจิตใจยังห่วงใยบุตร
  - - - Questions
        
        1 ประเมินหญิงหลังค ลอดรายนี้อย่างไร
        
        2 สิ่งแรกที่ต้องดูแลคือเรื่องใด
      - วิเคราะห์สถานการณ์
        
        G2 P2 A0 L2
        
        ตั้งครรภ์ ครั้งนี้ ครั้งที่ 2
        
        หลังคลอด 4 ช.ม. นอนบนเตียง ยังไม่ปัสสาวะ
        
        มีน้าคาวปลาสีแดงเปื้อนผ้าอนามัยขนาด 5 นิ้ว มี blood clot
        เล็กน้อย
        
        แผลฝีเย็บบวมเล็กน้อย
        
        ปวดแผลฝีเย็บระดับ 6
        
        on
        IV fluid + Oxytocin เหลือ 800 ml.
        
        T= 37.8 C
        
        P 80 ครั้ง/นาที
        
        R 28 ครั้ง/นาที
        
        BP = 100/80 mmHg
  - - - ใช้น้าเปล่า และสบู่ทาความสะอาดได้ การเช็ด จากหน้าไปหลัง ห้ามย้อนศร
    - - การอาบน้ำทุกวัน อย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง หรืออาจมากกว่า 2 ครั้งก็ได้
      - การอาบก็ควรใช้วิธีตักหรืออาบน้ำจากฝักบัว
      - ไม่ควรจะลงแช่ในแม่น้ำลำคลองหรืออ่างอาบน้ำเพราะจะทำให้น้ำสกปรกแทรกซึมเข้าไปในช่องคลอดทำให้ติดเชื้อต่างๆ ได้
  - - - -เต้านมแดง เจ็บ เป็นตุ่มหนอง
      - -ปวดมดลูกมากกว่า ตอนอยู่โรงพยาบาล /ปวดท้องน้อยข้างใดข้างหนึ่ง
      - -แผลบวม เจ็บตึง มีเลือด/หนองไหลจากแผล
      - -น้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็น ออกมากกว่าวันละ 4 ผืนชุ่มผ้าอนามัย
      - -ปัสสาวะแสบ ขัด มีกลิ่น/ปัสสาวะขุ่น
      - -ถ่ายอุจจาระลำบาก
      - -นอนไม่หลับ โดยไม่ทราบสาเหตุ
      - -มีไข้ หนาวสั่น
    - - Nutrition
        
        ระยะหลังคลอดความต้องการอาหาร ของร่างกายจะมีมากกว่าธรรมดา เนื่องจากมีการเสียเลือดและพลังงาน ไปในขณะคลอดและไม่ได้รับประทาน อาหารเป็นเวลานานในช่วงนั้น
        
        ดูแลให้มารดาได้รับประทานอาหารเพียงพอและมีประโยชน์
        
        กระตุ้นให้มารดารับประทานอาหาร เนื่องจากมารดาในระยะแรกมักเบื่ออาหารอยาก ควรได้อาหารครบทั้ง 5 หมู่
        
        ให้ได้พลังงาน ประมาณ 2,600-2,800 แคลอรี่ต่อวัน
        
        ห้ามยาดองเหล้า อาหารรสจัด
        
        อาหารที่ช่วยกระตุ้นน้ำนม ผักรสขม แกงเลียง
      - Rest
        
        ควรได้มีการพักผ่อนและนอนหลับให้เพียงพอ
        
        คลายความตึงเครียดจากการคลอดแล้วยังช่วยให้การสร้างน้ำนมเป็นไปด้วยดี
      - การขับถ่าย
        
        ไม่กลั้นปัสสาวะ ควรถ่ายปัสสาวะครั้งแรกภายใน 6-8 ชั่วโมง หลังคลอดรก บางรายไม่กล้าเบ่ง ไม่ต้องกลัวแผลแยก
        
        การถ่ายอุจจาระ เมื่อได้พักและได้รับประทานอาหาร มักจะถ่ายได้ ประมาณวันที่ 2-3 หลังคลอด
      - การออกกำลังกาย
        
        หลังคลอดภายใน 7 วัน ใช้ท่าบริหาร การหายใจ บริหารช่องอก, กล้ามคอ, หลัง, ไหล่
        
        ส่วนบริเวณฝีเย็บ ช่องท้องและเชิงกราน ให้แนะนำเมื่อเริ่มไม่รู้สึก เจ็บบริเวณแผลฝีเย็บ หรือผ่าตัดคลอด - ไม่หักโหม มากเกินจนรู้สึกเหนื่อยมาก
        
        มารดาหลังคลอด ควรเริ่มให้บริหารร่างกาย เมื่อ 24 ชั่วโมงหลังคลอด
        
        ประโยชน์ของการบริหารร่างกาย
        
        ช่วยให้อวัยวะต่างๆ กลับคืนสู่สภาพปกติเร็วขึ้น การไหลเวียนเลือดดีขึ้น การหลั่งน้านมดี มารดาสดชื่นแจ่มใส
        
        ช่วยให้ทรวดทรงสวยงามการบริหารร่างกายในระยะแรก ๆ อาจเลือกท่าที่ง่ายๆ ไม่ออกแรงมาก ควรเริ่มช้า ๆ แล้วค่อย ๆ เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ
        
        ท่าบริหารร่างกายหลังคลอด มีอยู่ 7 ท่า
        
        ท่าที่ 1
        
        นอนหงายราบไม่หนุนหมอน
        
        แขนเหยียดตรงตามลำตัวสูดลมหายใจเข้าเต็มที่ พร้อมทั้งเบ่งท้องให้โป่งตึง แล้วค่อย ๆ ผ่อนลมหายใจออกพร้อมทั้งแขม่วท้องให้ทาซ้า 10ครั้ง เริ่มทาตั้งแต่วันแรกหลังคลอด ท่านี้จะช่วยลดหน้าท้อง
        
        ท่าที่ 2
        
        ยกศีรษะขึ้นให้คางจรดหน้าอกแล้ววางศีรษะลง
        
        นอนหงายไม่หมุนหมอน แขนเหยียดตรงตามลาตัว ยกศีรษะขึ้นให้คางจรดหน้าอกแล้ววางศีรษะลง ทาเช่นนี้โดยไม่ขยับส่วนอื่นของร่างกาย 10 ครั้ง ควรเริ่มทาตั้งแต่วันแรกหลังคลอด
        
        ท่าที่ 3
        
        ท่านี้ จะช่วยบริหารทรวงอก
        
        นอนหงายราบไม่หนุนหงาย กางแขนออกให้ตั้งฉากกับลาตัวยกแขนขึ้นจนฝ่ามือแตะกับแขนเหยียดตรง พักไว้สักครู่ จึงลดแขนลงไว้ข้างลาตัว ทา 10 ครั้ง
        
        ท่าที่ 4
        
        ขาชิดก้น
        
        บริหารร่างกายบริเวณกล้ามเนื้อสะโพก และช่วยลดหน้าท้อง
        
        นอนหงายราบไม่หนุนหมอน แขนเหยียดตรงลาตัว งอขาขวาขึ้นให้ส้นเท้าสัมผัสกับก้น ในขณะที่ขาซ้ายเหยียดตรง แล้วเหยียดขาขวาลงงอขาซ้ายขึ้น ทาสลับกันข้างละ 5-10ครั้ง ทาตั้งแต่วันที่ 2หลังคลอด
        
        ท่าที่ 5
        
        ป้องกันการอักเสบที่เส้นเลือดดำส่วนลึก
        
        กระดกเท้าให้น่องและต้นขาเกร็งสักครู่ กดเท้าลงสักครู่
        
        นอนหงายไม่หนุนหมอน แขนเหยียดตรงตามลาตัว กระดกเท้าให้น่องและต้นขาเกร็งสักครู่ กดเท้าลงสักครู่ แล้วผ่อนคลาย ทา 5-10ครั้ง
        
        ท่าที่ 6
        
        ชันขาทั้ง 2 ข้าง ขึ้นให้เข่าชิดกัน เท้าห่างกันพอควร ขมิบกล้ามเนื้อช่องคลอด ยกสะโพกขึ้นละเกร็งเนื้อสะโพก
        
        พักไว้สักครู่แล้วค่อย ๆ วางสะโพกลงพร้อมกับค่อย ๆ ผ่อนคลายกล้ามเนื้อที่เกร็งไว้ ทำ 10 ครั้ง
        
        เริ่มทำตั้งแต่วันที่ 2 หลังคลอด
        
        ท่านี้จะช่วยลดอาการบวม และความไม่สุขสบายบริเวณฝีเย็บ
        
        ช่วยเพิ่มความสามารถในการควบคุมกล้ามเนื้อตรงรูเปิดช่องปัสสาวะ
        
        ช่องคลอดและทวารหนัก และพยุงอวัยวะภายในอุ้งเชิงกรานได้ดีขึ้น
        
        ท่าที่ 7
        
        นอนคว่ำใช้หมอนรองใต้ราวนม
        
        หันหน้าไปด้านใดด้านหนึ่ง นอนนานประมาณ 30 นาที เริ่มทำตั้งแต่วันแรกหลังคลอด
        
        ท่านี้จะช่วยให้น้ำคาวปลาไหลสะดวก มดลูกกลับสู่สภาพเดิมเร็วขึ้น และลดอาการปวดมดลูก
      - ดื่มน้ำได้ตามปกติ และ ให้สารน้ำตามแผนการรักษา
      - การทำงานหลังคลอด
        
        มารดาหลังคลอด งดการทำงานที่ออกแรงจนรู้สึกเหนื่อย
        
        ไม่ยกของที่มีน้ำหนักเกิน 5 kg
        
        ควรกลับไปทำงานตามปกติหลังคลอด 3 เดือน
        
        -สามารถบีบเก็บน้ำนม วางแผนการให้มีการหลั่งน้ำนมต่อเนื่องได้ตลอดมากกว่า 6 เดือน
- - - - มีวิธีปฏิบัติดังนี้
        
        ขมิบกล้ามเนื้อรอบ ๆ ช่องคลอด (เกร็งค้างไว้ประมาณ 3 วินาทีและคลาย)
        
        ทาประมาณ 100 ครั้ง และ เกร็งและคลายกล้ามเนื้อรอบ ๆ ช่องคลอดอย่างรวดเร็วประมาณ 10 25 ครั้ง
- - - - (1) ตระหนักและยอมรับ
        ความจริงว่าทารกไม่ได้เป็ นส่วนหนงึ่ ของร่างกายตนเองอีก
        ต่อไปแล้ว แต่แยกออกไปเป็ นอีกบุคคลหนงึ่
      - (2) ต้องทิ้ง
        บทบาทเดิมที่เป็นอิสระ ไม่มีบุตรต้องค่อยห่วง ระยะนี้มารดา
        อาจรู้สึกเสียใจหรือเครียดเล็กน้อยได้
      - การพยาบาล คือ
        
        ประคับประคองความร้สึกของมารดา
        
        ให้คำปรึกษา
        
        ช่วยให้มารดารู้สึกปลอดภัยและอบอุ่นในการ
        เข้าสังคม
        
        แสดงบทบาทมารดาอย่างเหมาะสม
  - - - -ฮอร์โมนที่ลดต่ำ ลงมากใน 3-5 วันแรก หลังคลอด
      - -มีความไม่สุขสบาย เนอื่ งจากการเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกาย
      - -พักผ่อนไม่เพียงพอ
      - -รู้สึกว่าตนเองสูญเสียความสำคัญโดยเฉพาะสามีและผู้เกี่ยวข้อง
      - -รู้สึกไม่มั่นใจต่อการปรับตัวในบทบาทของการเป็นมารดา
      - -ต้องแยกจากครอบครัว รู้สึกสูญเสียความงาม
    - - เชื่อว่าเป็นภาวะปกติจึงไม่จาเป็น
        ต้องการรักษา สามารถหายเองได้ แต่อย่างไรก็ตามต้อง
        ประคับประคองให้เกิดความสุขสบายทางด้านร่างกาย และจิตใจ
      - What to do?
        
        ให้ความมั่นใจกับมารดาหลังคลอด
        
        อาการนี้เป็นภาวะปกติ พบได้บ่อยและจะ
        หายไปได้เอง
        
        ให้ข้อมูลความร้เกี่ยวกับการดูแลทารก
        
        หรือให้ความช่วยเหลือในการดูแลทารก
        
        สามี
        
        และครอบครัวต้องให้กำลังใจอยู่เป็นเพื่อน
- - - - เริ่มดูแลตนเอง
    - - กิจของการเป็นมารดาในระยะแรกมีความสำคัญอย่างยิ่ง ถ้าทำได้สาเร็จ มารดาจะกระตือรือร้นในการฟังคาแนะนำมีความยินดีและผ่อนคลาย
    - - จะทาให้มารดาผิดหวัง พยาบาลควรช่วยเหลือให้มารดาทาได้ในขอบเขตที่เหมาะสม
      - ถ้ามารดาทาไม่ได้และมีแรงกดดันมารดาจะมีความวิตกกังวล อาจมีอาการอ่อนเพลียเหนื่อยล้าตามมา
      - เมื่อมารดาเริ่มยอมรับในบทบาทของตนเอง
        
        พยาบาลควรแนะนาเกี่ยวกับการดูแลตนเองและบุตร
        
        ระยะที่อยู่ในโรงพยาบาลมารดาต้องการกาลังใจ
        
        การสนับสนุนให้เกิดความมั่นใจว่าทำได้ถูกต้อง
        สามารดาเป็นมารดาที่ดีได้