Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การเปลี่ยนแปลงสรีระวิทยาและการพยาบาลในระยะตั้งครรภ์ - Coggle Diagram

- - - - 2) วุฒิภาวะทางอารมณ์ของหญิงตั้งครรภ์
        
        3). ลักษณะทางสังคมและครอบครัว
        
        4) สภาพเศรษฐกิจ
        
        5). ประสบการณ์ในการตั้งครรภ์ที่ผ่านมา
        
        6) สถานภาพสมรส และสัมพันธภาพในชีวิตสมรส
        
        7). การยอมรับสภาพความเป็นจริง
        
        1 more item...
- - - - 1) การซักประวัติข้อมูลทั่วไป
      - 2) การซักประวัติข้อมูลเกี่ยวกับการตั้งครรภ์และการคลอด
      - 3) การคาดคะเนกําหนดวันคลอดและการคํานวณอายุครรภ์
    - - 1) การตรวจร่างกายทั่วไป
      - 2) การตรวจร่างกายตามระบบ
      - 3) วิธีตรวจอาการบวม
    - - 1) คําศัพท์เกี่ยวกับสภาพของทารกในครรภ์
        1.1) Fetal parts and skull 1.2) Lie 1.3) Attitude 1.4) Presentation 1.5) Dominator 1.6) Position 1.7) Engagement
      - 2) การตรวจครรภ์วิธี Leopold Handgrip
      - 3) การฟังเสียงหัวใจทารกในครรภ์
  - - - 1) ความเข้มข้นของเลือด ในสตรีตั้งครรภ์ปกติ ความเข้มข้นของเลือดจะลดต่ำาลงเล็กน้อยเนื่องจากระหว่างการตั้งครรภ์ปริมาณของ พลาสม่าที่เพิ่มขึ้นนั้นมากกว่าการเพิ่มของเม็ดเลือดแดง สตรีตั้งครรภ์ทุกคนต้องมีความเข้มข้นของเลือดเพียงพอจึงจะ สามารถหล่อเลี้ยงทารกในครรภ์ได้สมบูรณ์
      - 2) การตรวจหาหมู่เลือด การตรวจหาหมู่เลือด ABO และ Rh factor
      - 3) การตรวจน้ําเหลืองสําหรับโรคซิฟิลิส การตรวจหาเชื้อซิฟิลิส (Venereal disease research laboratory : VDRL) สตรีตั้งครรภ์ที่มาฝากครรภ์ควรได้รับการทดสอบน้ําเหลืองหาโรคซิฟิลิสทุกคน เนื่องจากซิฟิลิสที่พบระหว่าง ตั้งครรภ์ถ้าไม่ได้รีบการรักษา อาจจะมีผลทําให้เกิดการแท้ง คลอดก่อนกําหนด ทารกตายในครรภ์ ทารกในครรภ์มีความ พิการจากซิฟิลิสโดยกําเนิด ถ้ําตรวจพบจะได้ทําการรักษาทันทีและสามารถป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ดังกล่าว การ ตรวจโดยทั่วไปนิยมใช้ VDRL (Venereal Disease Research Laboratory)
      - 4)การตรวจหาเชื้อไวรัสเอดส์ (ANTI – HIV, ELISA)
        ปัจจุบันมีการตรวจหาเชื้อไวรัสเอดส์กนั มากขึ้น ในหน่วยฝากครรภจ์ ะตรวจหาในสตรีตั้งครรภ์ทุกคนที่มาฝาก ครรภ์ เนื่องจากมีการระบาดของโรคเอดส์ค่อนข้างมากในปัจจุบัน ดังนั้นจึงถือว่าสตรีตั้งครรภ์ทุกคนอยู่ในกลุ่มเสี่ยงท่จี ะ ติดเชื้อเอดส์ได้ จึงจําเป็นต้องทําการตรวจคัดกรองเชื้อเอดส์
      - 5) การตรวจหาเชื้อไวรัสตบั อักเสบ บี (Hepatitis B virus: HBV) ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีความซุกของโรคไวรัสตับอักเสบ บี สูง ถือว่าเป็นประเทศแหล่งระบาดของโรค และพบการติดโรคจากมารดาสู่ทารก (vertical transmission) ในอัตราสูง หน่วยฝากครรภ์ส่วนใหญ่จึงทําการตรวจกรอง หาการติดเชื้อในมารดที่ตั้งครรภ์ เพราะปัจจุบันโรคไวรัสตับอักเสบ บี สามารถป้องกันได้ด้วยวัคซีนที่มีประสิทธิภาพสูง การตรวจและการแปลผลเกี่ยวกับไว้รัสตบัอักเสบบีนั้นมีความจําเป็นต้องเข้าใจเกี่ยวกับโครงสร้างของไวรัสก่อน การตรวจเกี่ยวกับไวรัสตับอักเสบ บี โดยทั่วไปที่ตรวจจะเกี่ยวกับ antigen , antibody ของไวรัส ได้แก่HBsAg , antiHBs , antiHBc , HBeAg และ antiHBe
    - - 1) การตรวจน้ําตาลในปัสสาวะ มีจุดประสงค์เพื่อค้นหาเบาหวานในระยะตั้งครรภ์ ซึ่งอาจจะปรากฎให้เห็นใน ระยะท้าย ๆ ของการตั้งครรภ์ โดยที่ระยะแรก ๆ ปกติ แต่อาจจะพบน้ําตาลในปัสสาวะในระยะหลังก็ได้ ถ้าตรวจพบ น้ําตาลในปสั สาวะควรทํา glucose tolerance test ต่อไป
      - 2) การตรวจไข่ขาวในปัสสาวะ ในสตรีตั้งครรภ์ปกติ ก็อาจตรวจพบไข่ขาวหรือโปรตนี ในปัสสาวะได้ เนื่องจากมดลูกที่มี ขนาดใหญ่กดทับเส้นเลือด Inferior vena cava ทําให้ความดันภายในเส้นเลือดดังกล่าวเพิ่มขึ้น เป็นผลให้ความดันใน หลอดเลือดต่าง ๆ สูงขึ้นด้วย ทําให้ไปรตีนที่มือนุภาคเล็กมากผ่านหลอดไตไปได้
- - - - 1.4 การเปลี่ยนแปลงของผิวหนัง (Skin changes)
- - - - สาเหตุ :
        เกิดจากฮอร์โมน Progesterone จะไปลดการทํางานและการย่อยของระบบทางเดินอาหาร ทําให้กล้ามเนื้อหูรูด ของกระเพาะอาหารคลายตัว กรดในกระเพาะอาหารจึงไหลย้อนกลับขึ้นไปในหลอดอาหาร ทําให้มีอาการแสบ บริเวณยอดอก และร้อนบริเวณคอ
        
        คำแนะนำ :แนะนําให้จํากัดหรือหลีกเลี่ยงอาหารที่ทําให้เกิดแก๊สในกระเพาะอาหาร และรับประทานครั้งละน้อยๆ แต่บ่อยครั้ง
  - - - สาเหตุ : จากการที่มดลูกมีขนาดใหญ่ ทําให้กระบังลมขยายตัวได้ไม่เต็มที่หรืออาจเกิดมีความไวต่อสิ่งกระตุ้นเพิ่ม มากขึ้น
        
        คําแนะนํา : แนะนําให้นอนศีรษะสูง เช่น semi- fowler’s position
  - - - สาเหตุ :
        1.มดลูกขนาดโตขึ้น จะไปกดกระเพาะปัสสาวะทําให้ความจุของกระเพาะปัสสาวะลดลง
        
        ทางเดินปัสสาวะอักเสบ
        
        คําแนะนํา :
        
        ไม่ควรดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน เช่น ชา กาแฟ เป็นต้น
        
        ไม่ควรกลั้นปัสสาวะไว้นานๆ
        
        ให้สังเกตอาการต่อไปนี้ เช่น มีปัสสาวะแสบขัด มีไข้ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดหลัง ถ้าพบอาการเหล่านี้ ต้องรีบปรึกษาแพทย์
  - - - สาเหตุ :อาการคันบริเวณหน้าท้องเกิดจากการยืดขยายของกล้ามเนื้อและผิวหนังทําให้เกิดอาการคันได้จากการแพ้
        
        คำแนะนำ
        1.ให้ใช้ครีมหรือน้ํามันมะกอก นวดบริเวณที่เกิดอาการคัน
        2.ไม่ให้เกาบริเวณที่คัน เพราะจะทําให้ผิวหนังถลอกและอักเสบได้ ถ้ามีอาการคันมากแนะนําให้ปรึกษาแพทย์
        
        ดูแลตนเองในเรื่องของความสะอาดร่างกาย
  - - - สาเหตุ
        จากการเปลี่ยนแปลงของร่างกายขณะตั้งครรภ์
        ความสมบูรณ์ของทารกในครรภ์ และการคลอดบุตร จากบทบาทที่ต้องเปลี่ยนแปลงไป
        
        คำแนะนำ
        แนะนําครอบครัวและสามีให้กําลังใจและรับฟังปัญหาของหญิงตั้งครรภ์ แนะนําหญงิตั้งครรภ์ให้พักผ่อนให้เพียงพอ และรับประทานอาหารที่มีประโยชน์
  - - - สาเหตุ
        
        การเพิ่มของฮอร์โมน Estrogen, Progesterone
        
        การขาดสารอาหาร
        
        คำแนะนำ
        อธิบายหญิงตั้งครรภ์ในเรื่องความสําคัญของการพกัผ่อนโดยเฉพาะในระยะท้ายๆของการตั้งครรภ์ แนะนําให้รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย
- - - - 1.ความไม่แน่ใจ (uncertainty) และความรู้สึกก่ำกึ่ง (ambivalence) ไม่แน่ใจว่าตนตั้งครรภ์หรือไม่ สตรี มีครรภ์จะมีความรู้สึกไม่แน่ใจ (uncertainty) ว่าตนเองตั้งครรภ์หรือไม่
      - 2.ความรู้สึกเสียใจ (grief)สตรีมีครรภ์จะรู้สึกเสียใจอาลัยต่อบทบาทเดิมเพื่อการ มีบทบาทใหม่ของการเป็น มารดา
      - 3.ความกลัวและการเพ้อฝัน (fear and fantasies) สตรีมีครรภ์จะสนใจเฉพาะ อาการเปลี่ยนแปลงและความไม่สุข สบายของตนเอง นึกเพ้อฝันจินตนการถึงสิ่ง ที่เกิดขึ้นกับชีวิตตนเองต่างๆนานา จนบางครั้งเป็นความกลัวต่อการ ตั้งครรภ์
      - 4.อารมณ์แปรปรวน (mood swing) ส่วนหนึ่งเกิดจากการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนในระยะตั้งครรภ์และ เกิดขึ้นได้ตลอดการตั้งครรภ์ สตรีมีครรภ์อาจรู้สึก ตื่นเต้น ดีใจมาก บางครั้งเศร้าซึม ร้องไห้ง่ายโดยอธิบายเหตุผล ไม่ได้ จึงท าให้ สามีและคนใกล้ชิดไม่เข้าใจ ไม่ทราบจะช่วยเหลืออย่างไร
      - 5.ความสนใจและความต้องการทางเพศ (changes in sexual desire) สตรีบางรายอาจมีความสนใจและ ความต้องการทางเพศลดลงเนื่องจากความไม่สุข สบายจากอาการคลื่นไส้อาเจียน รับประทานอาหารไม่ได้และ เพราะเกรงกลัว ว่าการมีเพศสัมพันธ์จะมีอันตรายต่อทารกในครรภ
  - - - การยอมรับการตั้งครรภ์ (acceptance of pregnancy) สตรีมีครรภ์จะยอมรับการตั้งครรภ์เนื่องจากมี ความชัดเจนของอาการและอาการแสดงของการตั้งครรภ์มากขึ้น จากการที่มดลูกโตพ้นขอบบนกระดูกหัวหน่าว คล าได้ชัดทางหน้าท้องน้ําหนักเพิ่มขึ้น เต้านมขยาย รับรู้การดิ้นของทารก และได้ยินเสียงหัวใจทารก
      - รักและใส่ใจตนเอง (narcissism and introversion) สตรีมีครรภ์จะใส่ใจกับการเรียนรู้บทบาทมารดา และการท ากิจกรรมที่เป็นประโยชน์ เช่นรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ แต่งกายเหมาะสม หาความรู้เพิ่มเติมใน การปฏิบัติตน และแลกเปลี่ยนประสบการณ์กับสตรีมีครรภ์รายอื่นๆ
      - การรับรู้ภาพลักษณ์ (body image and boundary) สตรีมีครรภ์บางรายพึงพอใจ ภูมิใจต่อภาพลักษณ์ ของตนเพราะคิดว่าการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นเป็นสิ่งบ่งบอกว่าทารกเจริญเติบโต และความสามารถในการเป็น มารดา
      - ความสนใจและความต้องการทางเพศ (change in sexual desire) สตรีมีครรภ์ส่วนใหญ่ไม่รู้สึกถึง ความเปลี่ยนแปลง แต่บางรายรู้สึกมีความสุขในการมีเพศสัมพันธ์เพิ่มขึ้น เนื่องจากอาการเหนื่อยล้า และคลื่นไส้ อาเจียนหมดไปและการมีเลือดมาเลี้ยงบริเวณอุ้งเชิงกรานมากขึ้น
  - - - 1.ความเครียด (stress)สตรีมีครรภ์กว่าร้อยละ 80 มีความเครียดตั้งแต่ระดับ ปานกลางจนถึงระดับสูง และวิตกกังวลเมื่อใกล้เข้าสู่ระยะคลอด
      - ความสนใจและความต้องการทางเพศ (change in sexual desire) สตรีมี ครรภ์บางรายไม่รู้สึกถึงการ เปลี่ยนแปลงความต้องการทางเพศ
  - - - 1.1 วุฒิภาวะทางอารมณ์
      - 1.2 ความพึงพอใจในชีวิตสมรส
      - 1.3 สัมพันธภาพกับมารดา
      - 1.4 การรับรู้เกี่ยวกับการตั้งครรภ์และการรับรู้ภาวะเสี่ยงของการตั้งครรภ์
      - 1.5 อายุสตรีมีครรภ์อายุน้อย หรือมีการตั้งครรภ์ในวัยรุ่นจะเกิดความขัดแย้งในการปรับตัวกับการสนอง ความต้องการของตนเองในวัยรุ่น และการเสียสละตนเองเพื่อทารกในครรภ์ในเวลาเดียวกัน
    - - 2.1 ลักษณะครอบครัว
      - 2.2 ความคาดหวังของครอบครัว
      - 2.3 สภาพเศรษฐกิจ
    - - 3.1 ความเชื่อและการให้คุณค่าเกี่ยวกับการตั้งครรภ์แต่ละสังคมจะมีความเชื่อ
      - 3.2 ระบบบริการสุขภาพระบบบริการสุขภาพมีความสําคัญต่อพฤติกรรมการดูแลตัวเองและการปรับตัว ของสตรีมีครรภ์และครอบครัว
- - - - ให้ความรู้เกี่ยวกับกระบวนการคลอดและการปฏิบัติตัวในระยะคลอด
      - การฝึกจิตใจ
      - 4.การฝึกทางด้านจิตใจ
        
        2.การผ่อนคลายกล้ามเนื้อ (muscle relaxation)
        
        การเพ่งจุดสนใจ (focal point)
        
        เป็นการเบนความสนใจ ทําไปพร้อมๆกันกับการลูบหน้าท้องและการฝึกหายใจ
        
        3.การหายใจ (breathing technique)
        
        การหายใจแบบช้า ใช้ในระยะปากมดลูกเริ่มเปิดจนถึง 3 ซม. โดยหายใจเข้าลึกๆทางจมูกช้าๆ แล้วผ่อนลม หายใจออกทางปากช้าๆ เป็นจังหวะสม่ําเสมอในอัตราเฉลี่ย 6-9 ครั้งต่อนาที การหายใจแบบตื้นเร็วและเบา ใช้ใน ระยะปากมดลูกเปิด 4-7 ซม. ขณะมดลูกเริ่มหดรัดตัวให้หายใจแบบช้าก่อน เมื่อมดลูกหดรัดตัวเต็มที่จึงเปลี่ยนเป็น หายใจแบบตื้นๆเร็วๆและเบาๆ อยู่ที่ลําคอโดยหายใจเข้าและออกผ่านทั้งทางปากและจมูกไปเรื่อย ๆ จนมดลูกเริ่ม คลายตัวจึงกลับไปหายใจแบบช้าๆอีกครั้ง การหายใจแบบตื้นเร็วเบาและเป่าออก ใช้ในระยะปากมดลูกเปิด 8-10 ซม. โดยหายใจแบบช้า 1 ครั้งก่อนแล้วหายใจเข้า-ออกทางปากตื้นๆเร็วๆเบาๆ ติดต่อกัน 4 ครั้ง แล้วเป่าออก 1 ครั้ง
        
        4.การลูบหน้าท้อง (effleurage technique)
        
        การลูบหน้าท้อง ใช้ในขณะรู้สึกท้องแข็งตึงหรือมดลูกหดรัดตัวจะช่วยให้ผู้คลอดรู้สึกสบายขึ้น และยังเป็น การสื่อความรู้สึกจากแม่สู่ลูกในครรภ์ด้วย มี 2 แบบ คือ แบบใช้สองมือ โดยผู้คลอดวางอุ้งมือทั้ง 2 ข้างเป็นรูปตัว V เหนือหัวเน่าให้ปลายนิ้วกลางชนกันตรงกึ่งกลางหัวเหน่า จากนั้นค่อยๆลูบมือขึ้นมาทางด้านข้างของหน้าท้อง เหมือนประคองหน้าท้องไว้ในอุ้งมือ เมื่อนิ้วหัวแม่มือมาชนกันตรงกลางบริเวณลิ้นปี่ให้ลูบลงในแนวดิ่งจนถึงเหนือ หัวเหน่า แล้วแยกออกเป็นรูปตัว V แล้วลูบกลับเช่นเดิม โดยหายใจเข้าขณะลูบมือขึ้น และหายใจออกขณะลูบมือ ลง ทําช้าๆ แบบใช้มือเดียว โดยผู้คลอดวางมือข้างหนึ่งบนหน้าท้อง แล้วลูบวนตามเข็มนาฬิกา
      - การเตรียมกล้ามเนื้อของร่างกาย
    - - สัมพันธภาพหรือความผูกพันระหว่างมารดาที่มีให้บุตรนั้น เป็นความรู้สึกที่ลึกซึ้งและสําคัญยิ่งต่อการ เจริญเติบโตและพัฒนาการทั้งด้านร่างกายและจิตใจ อารมณ์ สังคม ของทารก สัมพันธภาพที่มารดามีต่อทารกใน ครรภ์นี้จะค่อยๆพัฒนาขึ้นทีละน้อยตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์ คลอด และหลังคลอด โดยมีปัจจัยหลายประการที่มี ผลกระทบต่อกระบวนการสร้างสัมพันธภาพนั้น
    - - หญิงตั้งครรภ์มีความรู้สึกผูกพันกับทารกในครรภ์เหมือนเป็นของกันและกันทารกจึงเหมือนเพื่อนใน บางครั้ง และความรู้สึกดังกล่าวทําให้หญิงตั้งครรภ์ต้องการมีปฏิสัมพันธ์กับทารกในครรภ์โดยอาจพูดกับทารกใน ครรภ์เรียกชื่อทารก ใช้มือลูบท้องเพื่อกล่อมให้ทารกสงบเมื่อทารกดิ้นรุนแรงเกินไป เป็นต้น
    - - ปัจจัยด้านหญิงตั้งครรภ์
        
        เจตคติและความต้องการตั้งครรภ์: มีการศึกษาเจตคติต่อการตั้งครรภ์กับความผูกพันต่อทารกในครรภ พบว่าหญิงตั้งครรภ์ที่มีเจตคติที่ดีต่อการตั้งครรภ์ จะมีความสามารถในการสร้างความผูกพันที่ดีต่อทารกในครรภ์ ด้วยเช่นกัน เพราะว่าหญิงตั้งครรภ์มีการยอมรับการตั้งครรภ์ ดังนั้นโอกาสที่จะสร้างความผูกพันกับทารกในครรภ์ก็ เป็นไปได้ง่าย
        
        ความคาดหวังในเพศของบุตร: หญิงตั้งครรภ์จะมีความคาดหวังในเพศของบุตร จากการศึกษาของไมล์ และริช พบว่าผลจากการได้เห็นทารกก่อนคลอดและทราบเพศของทารกทําให้หญิงตั้งครรภ์มีความผูกพันกับ ทารกในครรภ์มากขึ้น เนื่องจากได้เห็นลักษณะที่สมบูรณ์ของทารกและเกิดความรู้สึกที่ดีต่อทารกในครรภ์
        
        วุฒิภาวะทางอารมณ์: สุขภาพจิตของหญิงตั้งครรภ์จะมีผลต่อทารกในครรภ์หญิงตั้งครรภ์ที่มี ความเครียดซึมเศร้า อารมณ์เปลี่ยนแปลงง่าย จะส่งผลต่อการสร้างความผูกพันต่อทารกในครรภ์ให้ล่าช้าได้ Gaffneyได้ศึกษาพบว่าในกลุ่มหญิงตั้งครรภ์ไตรมาสที่สาม ที่มีความวิตกกังวลในระดับสูงจะมีความผูกพันต่อ ทารกในครรภ์น้อย
        
        เศรษฐานะและสังคม: เป็นสิ่งที่สําคัญต่อการให้ความรัก ความเอาใจใส่ต่อทารก หญิงตั้งครรภ์ที่ต้อง รับผิดชอบด้านเศรษฐกิจของครอบครัว ต้องทํางานหนักทําให้ไม่ได้สนใจทารกในครรภ์เท่าที่ควร มักพบว่าจะมี ปัญหาในการเลี้ยงดูบุตรต่อ
        
        การมีปฏิสัมพันธ์กับคนใกล้ชิด: ได้แก่ สามี บิดา มารดา ญาติพี่น้องและผู้ที่สนิทคุ้นเคย พบว่าหญิง ตั้งครรภ์วัยรุ่นที่ได้รับการสนับสนุนจากมารดาจะสามารถปรับตัวต่อการเป็นมารดาได้ดีกว่ากลุ่มที่ไม่ได้รับการ ช่วยเหลือขาดแหล่งกําลังใจ
    - - ปัจจัยที่มีผลกระทบต่อการตั้งครรภ์นั้นไม่ใช่มีเพียงปัจจัยภายในร่างกายเท่านั้น ยังรวมทั้งปัจจัยภายนอก ซึ่งได้แก่ ความรัก ความเอาใจใส่ การประคับประคองของบุคคลใกล้ชิดในครอบครัว พยาบาลเป็นผู้ที่มีบทบาท สําคัญที่จะช่วยส่งเสริมหญิงตั้งครรภ์และครอบครัวให้สามารถผ่านพัฒนกิจในระยะตั้งครรภ์ มีความพร้อมและ สามารถปรับตัวได้เหมาะสมกับการเผชิญบทบาทในระยะหลังคลอดได้อย่างมีประสิทธิภาพ