การพยาบาลผู้ที่มีความผิดปกติของ
ระบบประสาทสัมผัส

การประเมินเกี่ยวกับตาและการมองเห็น

ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต

อาการผิดปกติทางตา

อาการแสดงทางตา

ความเจ็บปวด

การมองเห็นผิดปกติ

Myopia หรือสายตาสั้น

Astigmatism

Hypermetropia หรือ สายตายาว

Presbyopia เป็นภาวะสายตาคนที่มีอายุมาก

ตาแดง ตาบวม มีแผล รอยโรคหรือตำแหน่งตาผิดปกติ

ปวดตา ปวดรอบตา ปวดทั้งศีรษะ

ระคายเคือง

ประวัติครอบครัวที่ผิดปกติ

จิตสังคม : ใส่แว่นตาป้องกัน แว่นกันแดด การใช้เลนส์สัมผัส ผลกระทบ

การตรวจร่างกายและ การตรวจพิเศษ

จักษุหรือการตรวจตา

การตรวจพิเศษ

วัดความสามารถในการมองเห็น (Visual acuity: VA)

การตรวจดูการเคลื่อนไหว (Ocular movement ) 6 ทิศทาง

การตรวจลักษณะภายนอกของตา

การตรวจดูแนวของดวงตา 2 ข้างเปรียบเทียบกัน

Confrontation

การตรวจตาด้วยเครื่อง Opthalmoscope

การวัดความดันลูกตา : โดยใช้ Tonometer

การตรวจตาด้วย Slit lamp biomicroscopy

การทดสอบตาบอดสี (color vision test)

optical coherencetomography, OCT

fundus photography

ความผิดปกติหรือโรคตา

ต้อหิน (Glaucoma)

ชนิดของต้อหิน

การรักษา

IOP สูงมากกว่า 23 มม. ปรอท

primary glaucoma

secondary glaucoma

ต้อหินชนิดมุมเปิด POAG :ชนิดเรื้อรังเกิดจาก การอุดตันของ trabecular meshwork ทำให้น้ำหล่อเลี้ยงลูกตาไม่สามารถไหลเวียนออกได้

ต้อหินมุมปิด : เกิดจากการที่มุมตาถูกม่านตาปิดกั้น ทำให้น้ำหล่อเลี้ยงลูกตาไม่สามารถไหลเวียนออกได้ปกติ เกิดความดันตาสูง อย่างรวดเร็ว

สาเหตุ

การเป็นเบาหวานนาน

มีการอักเสบในลูกตาจากการติดเชื้อ herpes zoster หรือ herpes simplex

อาการแสดง: ไม่ปวดตา ผู้ป่วยบ่นเหนื่อยล้าในดวงตา ความดันในตาสูงเล็กน้อย เปลี่ยนแว่นสายตาบ่อย

ปวดตามาก อาจปวดร้าวไปที่ศีรษะด้านเดียวกับตาข้างที่เป็น

คลื่นไส้ อาเจียน

มองเห็นแสงสีรุ้งรอบดวงไฟ

มีตาแดง

ยา

ยาหดรูม่านตา (miotics)

ยาลดการสร้างน้ำหล่อเลี้ยงตา

Pilocarpine 2-4% หยอดยา

ยา beta-adrenergic blocking agent

ยา Alpha-2- adrenergic agonist

Brimonidine (Alphagan-P)

อาการข้างเคียง : ปวดแสบตา ตาแห้ง

timolol maleate

อาการข้างเคียง : ปวดแสบตา ตาแห้ง เปลือกตาแดง

ยายับยั้งการทำงานของเอนไซม์ carbonic anhydrase

diamox 250 มิลลิกรัม รับประทานหรือหยอดตา

ยาDipivefrin

อาการข้างเคียง : ปวดแสบตา ตาแดง อาจมีอาการ ใจสั่น ปวดศีรษะ
ความดันโลหิตสูง

การผ่าตัด

Trabeculectomy

Peripheral iridectomy

Filtering operation

ต้อกระจก (cataract)

ชนิดของต้อกระจก

อาการแสดง

สาเหตุ : การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพและเคมี

ต้อกระจกในผู้สูงอายุ (senile cataract)

ต้อกระจกที่เกิดภายหลัง (secondary cataract )

50 ปี เป็นทั้งสองข้าง ความขุ่นจะไม่เท่ากัน

70 ปี 90% ที่มีเลนส์ขุ่น

โรคเบาหวาน

  • เลนส์ขุ่นขาว (white pupil)
  • เมื่ออยู่ในที่สว่างจ้าตาจะมัวมากขึ้น
  • ตาจะค่อยๆ มัวลงทีละน้อย เหมือนมีหมอก ไม่ปวดตา
  • มองเห็นออกเป็นสีเหลืองมัวๆ

การรักษาต้อกระจก

การผ่าตัด

Intracapsular cataract extraction (ICCE)

Extracapsular cataract extraction (ECCE)

Phacoemulsification เป็นการผ่าตัดต้อกระจกโดยใช้คลื่นเสียงความถี่สูง

Pars plana lensectomy (PPL)

Retinal Detachment

สาเหตุ : การเสื่อมสภาพของจอประสาทตาและวุ้นตา

อาการแสดง

การรักษา

เห็นจุดดำๆ หรือเส้นหยักๆลอยไปมาในตา(floaters)

ตามัวคล้ายมีอะไรมาบังตา

มองเห็นคล้ายฟ้าแลบ (lightening) หรือแสงวาบ (flashes)

ไม่มีอาการปวดตา

การทำLaser photocoagulation

การจี้ด้วยความร้อน (diathermy) หรือ ความเย็น (cryotherapy)

การผ่าตัด

Scleral buckling การใช้ silicone ทำเป็นหมอนดันตาขาว

Air injection การใช้อากาศหรือแก็สฉีดเข้าไปในวุ้นตา

Vitrectomy การผ่าตัดน้ำวุ้นตา

เบาหวานขึ้นจอตา
(Diabetic retinopathy)

ปัจจัยเสี่ยง

อาการ

ระยะเวลาที่เป็นเบาหวาน

การคุมระดับน้ำตาล

ความดันโลหิตสูง

การมีไขมันในเลือดสูง

ผู้หญิงที่มีเบาหวานและมีการตั้งครรภ์

เห็นเงาดำคล้ายหยักไย่ลอยไปมา

ภาพบิดเบี้ยวหรือมีม่านมาบัง

การรักษา

เบาหวานขึ้นจอตาระยะรุนแรง (PDR)

เบาหวานขึ้นจอตาระยะต้น (NPDR)

คุมเบาหวานให้ดี

รักษาด้วยแสงเลเซอร์ (Laser surgery)

การฉายแสงเลเซอร์

การผ่าตัดน้ำวุ้นตา (Vitrectomy) อาจใส่แก๊สหรือน้ำมันซิลิโคน

อุบัติเหตุทางตา (Eye injury)

ระดับอุบัติิเหตุทางตา

True emergency

Very urgent

สารเคมีเข้าตา

ตาโปนอยางรวดเร็ว(Orbital hemorrhage)

ลูกตาแตก

Urgent

แผลที่กระจกตา (Corneal ulcer)

สิ่งแปลกปลอมติดที่กระจกตา

อุบัติเหตุตอ เส้นประสาทตา ม้านตาอักเสบเฉียบพลัน

เลือดออกในช่องหน้าตา* (Traumatic hyphema)

Semiurgent

เส้นประสาทตาอักเสบหลังอุบัติเหตุ (Traumatic optic neuritis)

กระดูกเบาตาแตก (Blow out fracture)

ท่อน้ำตาอักเสบติดเชื้อ (Dacryocystitis)

ภาวะเลือดออกในช่องหน้าม่านตา (hyphema)

ความผิดปกติ

อาการแสดง

การรักษา

ตามัวลง ปวดตาเล็กน้อย

มองเห็นลูกตาเป็นสีดำ (black ball)

ให้ยา tranquillizer

ให้ยาปฏิชีวนะ หยอดเพื่อป้องกันการติดเชื้อ

ผ่าตัด paracentesis: การเจาะช่องน้ำลูกตาล้างเอาเลือดออก

ต้อลม (Pinguecula)

Corneal ulcer และKeratitis

อาการแสดง

การรักษา

ปวดตามาก

ตาแดง ตามัว น้ำตาไหล ตาสู้แสงไม่ได้

จะมีขี้ตามาก

chloramphenicol eye ointment

ให้วิตามินเอเสริมในรายที่ขาด

ให้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษา

1% Atropine เพื่อลดความดันภายในตา

การพยาบาล

จัดท่านอนให้ศีรษะสูง 45 องศา

หยอดยาสเตียรอยด์เพื่อลดการอักเสบ

ครอบตาด้วยฝาครอบตา (eye shield)

ควรใส่แว่นตาที่ตัดแสง เมื่อมองแสงจ้า

ไม่ให้มีการกดบริเวณตา ขยี้ตา หรือสั่งน้ำมูก

เยื่อบุตาขาวและกระจกตา (Degeneration)และพบเป็นแผ่นสีขาวเหลืองบริเวณหัวตา

การรักษา : รักษาตามอาการ

ต้อเนื้อ (Pterygium)

อากการแสดง : เคืองบางครั้ง จนถึงตามัวมองไม่เห็น
ถ้าต้อเนื้อมีขนาดใหญ่

การรักษา: การผ่าตัดลอกต้อเนื้อ (Excision) และนิยมใช้ Mitomycin-C

ปัญหาสุขภาพของหูและการพยาบาล

การสูญเสียการได้ยิน (hearing loss)

โรคและความผิดปกติของหูชั้นนอก

การประเมินสภาพผู้มีปัญหาเกี่ยวกับหู

ประวัติการเจ็บป่วยและอาการ

อาการหูอื้อ ได้ยินลดลง (Hearing loss)

เสียงดังในหู (Tinnitus)

มีของเหลวไหลออกหู

อาการเวียนศีรษะ

อาการปวดหู (Otalgia)

การตรวจหู

การตรวจพิเศษ

Tuning fork tests

Rinne test

Weber test ทดสอบว่าการได้ยินจากการสั่นของส้อมเสียง

ระบบนำเสียงบกพร่อง (conductive hearing loss)

ระบบประสาทนำเสียงบกพร่อง (SNHL)

หูน้ำหนวก

กระดูกงอกที่กระดูกรูปโกลน

หูดับ

Mixed hearing loss

แบบระบบประสาทส่วนกลางบกพร่อง (Central hearing loss)

แบบจากจิตใจ (Psychological hearing loss)

  1. เยื่อหุ้มกระดูกอ่อนของใบหูอักเสบ (Perichondritis)
  1. เลือดคั่งที่ใบหู

อาการแสดง : ปวดหูบริเวณใบหูมาก เมื่อคลำใบหูจะพบว่าใบหูแข็ง ตรวจด้วย Otoscope รอยแดงในช่องหู บางรายอาจมีของเหลวหรือหนองไหลออกจากหูร่วมกับมีไข้

การรักษา: ให้ยาปฏิชีวนะ
ทำการเปิดแผลและระบายหนองออก

อาการแสดง : พบรอยเลือดคั่งและรอยฉีกขาดที่ใบหู

การรักษา :

  1. สิ่งแปลกปลอมเข้าหู

อาการแสดง :

การรักษา:

  1. ขี้หูอุดตัน (Impacted cerumen)

อาการแสดง :หูอื้อ ปวดหู

การรักษา:คืบขี้หูออก หรือล้างหู
อาจต้องหยอดยา

5.เยื่อแก้วหูฉีกขาด

อาการแสดง :เจ็บปวดเฉียบพลัน มีเสียงดังในหู อาจมีเลือดออกจากหู และมีอาการเวียนศีรษะร่วมด้วย

การรักษา: ผ่าตัดซ่อมแซมเยื่อแก้วหู
ให้ยาปฏิชีวนะชนิดรับประทานเพื่อป้องกันการติดเชื้อ

6.หูชั้นนอกอักเสบ

อาการแสดง :ช่องหูบวมแดง คัน หูอื้อ ปวดหู มีของเหลวเขียวเหลืองออกจากหู มีเสียงดังในหู แก้วหูบวมแดง

การรักษา:

  1. ฝีในช่องหู (Furunculosis)

การรักษา: ให้ยาปฏิชีวนะ ยาแก้ปวด ยาลดไข้
เปิดแผลและระบายหนอง (I&D)

อาการแสดง : ปวดหู ช่องหูบวมแดง ต่อมน้ำเลืองหลังหูและหน้าหูโต

ทำความสะอาดแผล

เจาะเลือดที่คั่งออก

เย็บใบหูที่ฉีกขาด

ถ้าเป็นสิ่งไม่มีชีวิต: ใช้คีมคีบออก หรือใช้น้ำสะอาด หรือ Normal saline หยอดจนเต็มแล้วตะแคงหูให้น้ำไหลออกจากหู

ถ้าเป็นสิ่งมีชีวิต: หยอดหูด้วย แอลกอฮอล์ 70% หรือน้ำมัน แล้วจึงคืบออก

สาเหตุจากเชื้อแบคทีเรีย: ให้ยาปฏิชีวนะชนิดหยอดหรือป้าย เช่น Neomycin

สาเหตุจากเชื้อรา: หยอดยาฆ่าเชื้อรา
ให้ยารักษาตามอาการ

โรคและความผิดปกติของหูชั้นกลาง

หูน้ำหนวกแบบเฉียบพลัน (Acute otitis media)

หูน้ำหนวกแบบเรื้อรัง

อาการแสดง :ไข้สูง ปวดหู และหูอื้อ
รู้สึกเหมือนมีน้ำขังในหูตลอดเวลา

การรักษา: รับประทานยารักษาตามอาการ ,
ผ่าตัดโดยการทำ Myringostomy

อาการแสดง :หูอื้อ การได้ยินลดลงหรือสูญเสียการได้ยิน
มีหนองไหลออกจากช่องหู

การรักษา:รับประทานยารักษาตามอาการ
ผ่าตัดโดยการทำ Myringostomy

เยื่อแก้วหูทะลุ

อาการแสดง : หูอื้อ ปวดหู มีเสียงดังในหู
อาจมีเลือดออกจากช่องหู

การรักษา: การรักษาขึ้นอยู่กับสาเหตุ

การมีกระดูกเกิดขึ้นใหม่ (Otosclerosis)

อาการแสดง :ข้างที่มีพยาธิสภาพจะสูญเสียการได้ยินอย่างช้าๆ

การรักษา:การผ่าตัด Stapedectomy และใส่กระดูกหูเทียมทดแทน,
การใช้เครื่องช่วยฟัง

โรคหรือความผิดปกติของหูชั้นใน

1.การอักเสบของหูชั้นใน
(Labyrinthitis)

อาการแสดง : เวียนศีรษะ เสียงดังในหู มีไข้
สูญเสียการได้ยินแบบ (SNHL)

การรักษา: ให้ยารักษาตามอาการ,รักษาด้วยการผ่าตัด

  1. อุบัติเหตุของหูชั้นใน

อาการแสดง :ปวดหู หูอื้อ มีเสียงดังในหู เดินเซ
เวียนศีรษะ ตากระตุก ชาใบหน้าข้างที่มีการบาดเจ็บ

การรักษา:-ให้ยารักษาตามอาการ,Absolute bed rest

  1. Acoustic trauma

อาการแสดง :เยื่อแก้วหูทะลุ วิงเวียนศีรษะ ปวดหู
สูญเสียการได้ยินแบบ SNHL

การรักษา:ให้ยาขยายหลอดเลือด ยากล่อมประสาท ยาสเตียรอยด์
-ให้พักผ่อนบนเตียง (Bed rest)

  1. Noise induced hearing loss) เสียงดังเกิน 85 dB เกิน 8hr.

อาการแสดง :การได้ยินลดลงแบบค่อยเป็นค่อยไป สูญเสียการได้ยิน
แบบ SNHL

การรักษา: รักษาเหมือน Acoustic trauma

  1. ประสาทหูพิการจากพิษของยา*

อาการแสดง : SNHL จากทีละน้อยจนเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ

การรักษา: หยุดยา ให้ยาบำรุงประสาท,แนะนำให้ดื่มน้ำมากๆ เพื่อขับยาออก และพบผู้เชี่ยวชาญ

6.Meniere’s Syndrome

อาการแสดง :

การรักษา:ยาระงับอาการคลื่นไส้อาเจียน เวียนศีรษะ และให้ยาขับปัสสาวะ ร่วมกับยาขยายหลอดเลือด

7.อาการเวียนศีรษะเฉียบพลันขณะเปลี่ยนท่า

อาการแสดง : เวียนศีรษะ คลื่นไส้ ขณะหันศีรษะไปอยู่ในท่าใดท่าหนึ่ง

การรักษา:ยาระงับอาการคลื่นไส้ อาเจียน เวียนศีรษะ

8.เนื้องอกของประสาทหูคู่ที่ 8

อาการแสดง :Sensorineural hearing loss (SNHL)

การรักษา:ขึ้นอยู่กับขนาดของเนื้องอก อาการ และอายุของผู้ป่วย ถ้าเป็นผู้ป่วยสูงอายุ อาจติดตามอาการเพียงอย่างเดียว

Vestibular Meniere’s disease
เวียนศีรษะเฉียบพลัน ไม่สูญเสียการได้ยิน

Cochlear Meniere’s disease
สูญเสียการได้ยิน หูอื้อ มีเสียงดังในหู

Classic Meniere’s disease
สูญเสียการได้ยินเวียนศีรษะ เสียงดังในหู

นางสาว ณัฐกานต์ สุขแดง6101210729