Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

3.6 การกระตุ้นพัฒนาการของทารกในครรภ์, 3.7 การเตรียมตัวเพื่อการคลอด…

- - - - ลักษณะของการบวมน้ำ
      - วิธีตรวจการบวม
        ซึ่ง pitting edema มี 4 ระดับคือ
        • +1บวมเล็กน้อยไม่เกินข้อเท้า โดยกดบุ๋มลงไป 2 มม.
        • +2บวมมากขึ้นถึงบริเวณขา โดยกดบุ๋มลงไป 4 มม.
        • +3บวมถึงมือ ใบหน้า หน้าท้องและก้นกบโดย กดบุ๋มลงไป 6 มม.
        • +4บวมทั้งตัวละมีท้องมานโดย กดบุ๋มลงไป 8 มม.
    - - เยื่อบุตา ปาก เหงือก ฟัน
      - ลำคอ ตรวจต่อมไทรอยด์
      - ทรวงอกได้แก่ หัวใจ ปอด เต้านม หัวนม
  - - - Fetal parts and skull หมายถึงส่วนของทารกและกะโหลกศีรษะ
      - Lie หมายถึง ความสัมพันธ์ระหว่างความยาวของทารก (long axis) กับความยาวของโพรงมดลูก
      - Attitude (ทรงของทารก)คือความสัมพันธ์ระหว่างแขน ขา ลําตัวและศีรษะทารก
      - presentation หมายถึงส่วนของทารกที่ผ่านเข้าสู่เชิงกราน (true pelvis) ก่อนส่วนอื่น
      - 5.DenominatorหรือLeadingPoint(จุดอ้างอิง)
        จุดอ้างอิง คือส่วนของทารกบนส่วนนํา
      - 6.Position (ท่าของทารก) ท่าของทารกในครรภ์เป็นความสัมพันธ์ระหว่างจุดอ้างอิง (Denominator) ที่อยู่บนส่วนนําของทารก กับช่องเชิง
        กรานมารดา
      - Engagement หมายถึง การที่ทารกเอาส่วนที่กว้างที่สุดเข้าไปใน pelvis inlet
    - - วิธีการตรวจ
        
        ใช้ทักษะการตรวจโดยการ ดู คลํา และ ฟัง
        
        อุปกรณ์ หูฟัง Doppler หรือ Doptone สายเทปวัด แป้นหมุน(Gestational age wheel or calculator)
        
        สถานที่และอุปกรณ์ในการตรวจครรภ์ สถานที่เป็นห้องตรวจที่มิดชิด
      - การคลำที่นิยมใช้การตรวจครรภ์
        โดยวิธีLeopold Handgrip
        แบ่งออกเป็น 4 ท่า
        
        ท่าที่ 1.First Leopold Handgrip, First maneuver, Fundal grip คือ การคลําบริเวณยอดมดลูก
        
        ทาที่ 2 Second Leopold Handgrip, Second maneuver or Umbilical grip เป็นการคลําหลังของทารก ว่าอยู่ทางด้านใดของลําตัวมารดา
        
        ท่าที่ 3. Third Leopold Handgrip (maneuver) (Pawlik’s grip) เป็น การตรวจเพื่อหาส่วนนํา และระดับส่วนนํา ของทารก
        
        ท่าที่ 4. Fourth Leopold Handgrip (Bilateral Inguinal grip) คือการตรวจเพื่อหาระดับส่วนนํา และตรวจหา ส่วนนําว่าเปน็ หัว หรือ ก้น
      - การดู
        
        • ลักษณะและขนาดของมดลูก
        
        • ความตึงตัวของกล้ามเนื้อหน้าท้อง
        
        • ดูการเคลื่อนไหวของทารกในครรภ์
      - การคลำ
        
        การคลําไหล่หน้า
        
        การคลําที่บริเวณมดลูกส่วนล่างและส่วนบน
        
        การตรวจ overiding ของศีรษะทารก คือภาวะที่ศีรษะทารกเกยกับขอบบนของรอยต่อกระดูกหัวเหน่า
      - การฟัง
        
        การฟังเสียงหัวใจทารกในครรภ์ (Fetal heart sound, FHS)
        จะเริ่มฟังได้ด้วยหูฟังเมื่ออายุครรภ์ 16 สัปดาห์ขึ้นไป
        
        ตําแหน่งของFHS ที่เปลี่ยนแปลงไปตามส่วนนํา
        และท่าของทารก
        
        cephalic: อยู่ระหว่างสะดือกับ Anterior Superior iliac spine
        
        breech: อยู่ระดับสะดือ หรือ เหนือระดับสะดือ
        
        transverse: ทางด้านข้างของท้อง
        
        anterior: ใกล้กับเส้นแบ่งครึ่งกลางท้องตามยาว
        
        posterior: ใกล้กับเส้นแบ่งครึ่งกลางท้องหรือด้านข้าง
        
        อุปกรณ์ที่ใช้ฟังเสียงหัวใจทารกในครรภ์
        
        Stethoscope
        
        Doptone หรือ Sonic aid
        
        Fetal monitoring
- - - - 2.1 วิธี count-to-ten (วิธีของ Moore) นับจํานวนเด็กดิ้นจนครบ 10 ครั้ง ในเวลา 4 ชั่วโมง
      - 2.2 วิธีcount-to-ten (วิธีของ Pearson เรียก The Cardiff “count-to-ten Chart”)
        นับจํานวนเด็กดิ้นตั้งแต่09.00น.จนครบ 10 ครั้ง ในเวลาไม่เกิน 12 ชั่วโมง (ถึง21.00น.)
      - 2.3 วิธีcount-to-ten (วิธีของ Liston นบั เหมอื นPearson แต่เริ่มอายุครรภ์ 28 สัปดาห์
        นับจํานวนเด็กดิ้นตั้งแต่09.00น.จนครบ 10 ครั้ง ในเวลาไม่เกิน 12 ชั่วโมง(ถึง21.00น.)
- - - - สตรีมีครรภ์จะรู้สึกเสียใจอาลัยต่อบทบาทเดิมเพื่อการ
        มีบทบาทใหม่ของการเป็นมารดา
    - - สตรีมีครรภ์จะสนใจเฉพาะ อาการเปลี่ยนแปลงและความไม่สุข สบายของตนเอง นึกเพ้อฝันจินตนการถึงสิ่ง ที่เกิดขึ้นกับชีวิตตนเองต่างๆนานา
    - - มีความสนใจทางเพศลดลง
- - - - บางรายรู้สึกมีความสุขในการมีเพศสัมพันธ์เพิ่มขึ้น
- - - - บางรายจะรู้สึกว่าความสนใจทางเพศลดลง
        เนื่องจากกลัวอันตรายกับทารกในครรภ์
- - - - การเปลี่ยนแปลงยังไม่ปรากฏชัด
  - - - การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายมากขึ้น
  - - - การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายมากขึ้น รู้สึกเคลื่อนไหว
        ไม่สะดวก ผิวหนัง บริเวณ หน้าท้องและเต้านมแตก
        ทําให้รู้สึกอับอาย มีความรู้สึกทางด้านลบต่อ ภาพของตนเองมาก
- - - - • ฮอร์โมน progesterone
        • การเพิ่มระดับของฮอร์โมน human chorionic gonadotropin (HCG)
        • ความวิตกกังวลของหญิงตั้งครรภ์
    - - • ฮอร์โมน Progesterone
        ลดการทำงานระบบย่อยอาหาร
    - - • การเพิ่มระดับของฮอร์โมน Progesterone
        • มดลูกขยายใหญ่ขึ้นไปกดเส้นโลหิตดํา
    - - • การเพิ่มของฮอร์โมน Estrogen หรือ เนื่องจากสาเหตุทางจิตใจของหญิงตั้งครรภ์ทําให้ไม่สามารถกลืนลงไป หรือบ้วนทิ้ง
    - - • การกระตุ้นของฮอร์โมน Estrogen
    - - • หลอดโลหิตขยายตัว
        • การนอนหงายทําให้มดลูกไปกดเส้นโลหิตที่เข้าสู่หัวใจ
        • การเปลี่ยนอิริยาบถเร็วเกินไป
    - - • ขนาดของมดลูกที่โต จะไปกดทับเส้นโลหิตดําที่ผ่านจากอุ้งเชิงกรานมาสู่ช่องท้อง เมื่อถูกกดนานๆความดันใน เส้นโลหิตจะสูงขึ้น จะดันให้เส้นโลหิตเล็กๆโป่งพอง เลือดมาคั่งบริเวณขามากขึ้น หรือ อวัยวะเพ
- - - - • การที่มดลูกมีขนาดใหญ่ ทําให้กระบังลมขยายตัวได้ไม่เต็มที่หรืออาจเกิดมีความไวต่อสิ่งกระตุ้นเพิ่ม มากขึ้น
    - - • มดลูกมีขนาดโตขึ้น
        • การยืดขยายของเส้นเอ็นที่ยึดข้อต่อต่างๆของกระดูกเชิงกรานเพื่อเตรียมสําหรับการคลอด
- - - - • มดลูกขนาดโตขึ้น จะไปกดกระเพาะปัสสาวะ
        • ทางเดินปัสสาวะอักเสบ
- - - - • ความตึงเครียด
        • ความดันโลหิตสูง
    - - • การเปลี่ยนแปลงของร่างกาย
        • การคลอดบุตร จากบทบาทที่ต้องเปลี่ยนแปลงไป
    - - • เส้นประสาทที่รักแร้ถูกกด
    - - • การเพิ่มของฮอร์โมน Estrogen, Progesterone
        • การขาดสารอาหาร
        • การขาดการออกกําลังกาย
        • โรคโลหิตจาง
        • สภาวะทางจิตใจ
    - - • น้ําคั่งในเนื้อเยื่อของร่างกายจาก
        อิทธิพลของฮอร์โมนระหว่างตั้งครรภ์
        การเพิ่มขึ้นของความดันในหลอดเลือดดําที่ขา
    - - • เกิดจากการเพิ่มขึ้นของฮอร์โมน Estrogen
        ซึ่งกระตุ้นการสร้าง mucous ที่บริเวณ cervix
- - - - • อาการคันบริเวณหน้าท้องเกิดจากการยืดขยาย
        ของกล้ามเนื้อและผิวหนังทําให้เกิดอาการคันได้
        จากการแพ้
- - - - 1) Goodell’s sign มีลักษณะคือปากมดลูกนุ่มลง ตรวจได้ปากมดลูกนุ่มคล้ายกับริมฝีปาก ซึ่งเกิดขึ้น เร็วตั้งแต่อายุครรภ์ 4 สัปดาห์
      - 2) Ladin’s sign จุดที่เริ่มนุ่มเป็นแห่งแรก ตรงกลางทางด้านหน้าตามแนวรอยต่อ ปากมดลูกและตัวมดลูก
      - 3) Hegar’s sign ส่วนของ Isthmus นุ่มมากเมื่อตรวจภายใน
      - 4) McDonald’s sign คือมดลูกยืดหยุ่นหักงอได้ตําแหน่ง uterocervical junction
      - 5) Von Fernwald’s sign ตําแหน่งของยอดมดลูกบริเวณที่รกเกาะจะนุ่มลง
      - 6) Piskacek’s sign การตรวจภายในพบว่ามดลูกขยายใหญ่ออกไปข้างหนึ่งคล้ายมดลูกโตไม่สม่ําเสมอ
  - - - 1)Externalballottementตรวจพบเมื่ออายุครรภ์24สัปดาห์
        
        วิธีการตรวจ วางมือข้างมดลูกด้านหนึ่ง มืออีกข้างหนึ่งกดลงมดลูกแรงและเร็วพอประมาณ แรงที่กดบนมดลูกจะผ่านน้ําคร่ำกระทบตัวทารกให้ลอยมากระกระทบมือผู้ตรวจอีกข้างหนึ่ง
      - 2) Internal ballottement ตรวจพบเมื่ออายุครรภ์14 สัปดาห์
        
        วิธีการตรวจ ใช้นิ้วชี้และนิ้วกลางสอดเข้าไปในช่องคลอด anterior fornix อีกมือหนึ่งกดที่ยอดมดลูกกระตุ้นมือที่อยู่ในช่องคลอดเบาๆ จะมีความรู้สึกว่าทารกกระทบมือทั้งสองข้าง
- - - - อายุครรภ์5สัปดาห์เห็นภาพทารก
      - อายุครรภ์6สัปดาหเ์ห็นgestational
      - อายุครรภ์ 8 สัปดาห์เห็น echo ของตัวอ่อนอยู่ใน gestational sac
      - อายุครรภ์11สัปดาหเ์ห็นการทํางานของหัวใจทารก
      - อายุครรภ์14สัปดาหเ์ห็นทรวงอกและศีรษะแยกกันได้ดี
- - - - • BMI อยู่ในเกณฑ์ปกติ น้ําหนักควรเพิ่มประมาณ 10-14 กิโลกรัม
        • BMI อยู่ในเกณฑ์อ้วน น้ําหนักควรเพิ่มไม่เกิน 10 กิโลกรัม
        • BMI อยู่ในเกณฑ์ผอม น้ําหนักควรเพิ่มประมาณ 12-18 กิโลกรัม
    - - กลุ่มข้าวแป้ง
      - กลุ่มผัก
      - กลุ่มผลไม้
      - กลุ่มเนื้อสัตว์
      - กลุ่มนม
      - ไขมัน น้ําตาล และเกลือ จะรวมอยู่ในการปรุงอาหาร
    - - • โปรตีน • ธาตุเหล็ก
        • ไอโอดีน • โฟเลต
        • วิตามินซี • แคลเซียม
        • น้ำสะอาด
    - - • อาหารหมักดอง
        • อาหารรสจัด
        • แอลกอฮอล์ ชา - กาแฟ
        • อาหารที่มีไขมันสูง
        • อาหารที่ใส่ผงชูรส
  - - - ท่านอนตะแคง สามีนอนประกบด้านหลัง
        
        ท่านอนคว่ำยกก้นสูง ศีรษะหรือหน้าแนบชิดพื้น สามียืนประกบด้านหลัง
        
        นั่งบนเตียง หมอนหนุนหลังแล้วแยกขา สามียืนอยู่ด้านหน้า
  - - - คุกเข่าให้เข่าทั้งสองข้างห่างกันประมาณ 9 นิ้ว ข้อสะโพกงอ 90 องศา
        
        มือทั้งสองข้างวางที่พื้นห่างกันประมาณ 12 นิ้ว หรือเท่ากับช่วงไหล่หน้าและแขนเหยียดตรง
        
        ปล่อยให้กล้ามเนื้อหน้าท้องและหลังหย่อนลงไป หน้าแหงนมองไปข้างหน้าขณะเดียวกันยกสะโพกให้ สูงสุด พร้อมกับสูดหายใจเข้าลึกๆอย่างเต็มที่
        
        หลังจากนั้นค่อยๆก้มศีรษะลงพร้อมกับยกหลังขึ้นช้าๆให้สูงที่สุดเท่าที่จะทําได้ปล่อยลมหายใจออก ขมิบกล้ามเนื้อบริเวณสะโพก อุ้งเชิงกรานและเกร็งกล้ามเนื้อบริเวณต้นขา การทําในท่านี้จะมีลักษณะแมวโก่งหลัง
        
        ทําเช่นนี้สลับกันช้าๆ ประมาณ 10 ครั้ง
    - - นอนหงาย ชันเข่า เท้าทั้งสองข้างวางราบกับพื้น
        
        มือทั้งสองข้างวางใกล้ลําตัวหรือประสานกันไว้ใต้ศีรษะ
        
        หายใจเข้าพร้อมกับบังคับให้กล้ามเนื้อหน้าท้องหดลง
        
        เกร็งให้ส่วนล่างของหลังกดกับพื้นมากที่สุดโดยให้แนวของกระดูกสันหลังเป็นเส้นตรงอาจจะพบว่าก้นยกขึ้นเล็กน้อย
        
        หายใจออกพร้อมกับคลายกล้ามเนื้อส่วนต่างๆ เข้าสู่ท่าปกติดังเดิมโดยส่วนล่างของหลังเคลื่อนขึ้นมา
        
        ทําเช่นนี้สลับกันช้าๆ ประมาณ 10 ครั้ง
    - - ท่าที่ใช้ในการบริหารอาจจะเป็นท่าใดๆก็ได้ เช่น ยืน นั่ง หรือนอน ในขณะทํางาน เป็นต้น เริ่มด้วยการ ขมิบบริเวณช่องทางคลอด ทวารหนัก และสะโพก
        
        ขมิบและกลั้นไว้ระยะหนึ่ง หลังจากนั้นค่อยๆคลายออกอย่างช้าๆ
        
        ทําเช่นนี้ประมาณ 10 ครั้ง และในวันหนึ่งๆอาจทําบ่อยครั้งก็ได้
- - - - เริ่มรู้สึกว่าลูกดิ้นในช่วงอายุครรภ์ 4-5 เดือน
      - วิธีการนับลูกดิ้น
        
        • การนับจํานวนลูกน้อยในครรภ์ดิ้นจนครบ 10 ครั้ง ใน 4 ชั่วโมง
        • การนับการดิ้นของลูกน้อยในครรภ์อย่างน้อย 10 ครั้ง ในช่วงเวลา 2 ชั่วโมง
        • การนับการดิ้นของลูกน้อยในครรภ์อย่างน้อย 10 ครั้ง ภายใน 12 ชั่วโมง
    - - วิธีการปรับตัวให้เหมาะสม
        
        • รับประทานอาหารครั้งละน้อยๆ
        แต่เพิ่มจํานวนมื้ออาหาร
        • ควรนั่งหรือนอนในท่าศีรษะสูง
    - - วิธีการปรับตัวให้เหมาะสม
        
        • หลีกเลี่ยงอาหารที่ทําให้เกิดแก๊ส
        เช่น น้ําอัดลม ถั่ว
        • เคี้ยวอาหารให้ละเอียด
    - - วิธีการปรับตัวให้เหมาะสม
        
        • ดื่มน้ําให้มากๆ
        • เพิ่มการรับประทานอาหารที่มีกากใยสูง
        • ออกกําลังกายเบาๆ
    - - วิธีการปรับตัวให้เหมาะสม
        
        • ระวังอย่าให้ท้องผูก
    - - วิธีการปรับตัวให้เหมาะสม
        
        • เปลี่ยนอิริยาบถอย่างช้าๆ
        • ถ้ารู้สึกมีอาการหน้ามืด ให้นอนราบ
        และยกเท้าสูง หรือนั่งคุกเข่า
    - - วิธีการปรับตัวให้เหมาะสม
        
        • ขณะนั่งหรือยืนพยายามรักษาหลังให้ตรง
        • ไม่ยกของหนัก ไม่ยืนหรือเดินนานๆ
        • สวมใส่สเตย์
        • สวมรองเท้าส้นเตี้ย
  - - - • อยู่ในท่าคลาน 4 ขา แขม่วท้อง
        โก่งตัวคล้ายแมวขู่ เกร็ง 3 วินาที พัก 3 วินาที
    - - • ช่วยลดอาการปวดหลัง ท้องผูก ท้องอืด
        • ช่วยให้อารมณ์แจ่มใส นอนหลับได้ดีขึ้น
        • ช่วยให้รูปร่างดีขึ้น
        • เพิ่มปริมาณเลือดเลี้ยงทารกในครรภ์
    - - เช่น ภาวะปากมดลูกหลวม ภาวะรกเกาะต่ำ โรคหัวใจที่ระบบไหลเวียนไม่คงที่ ภาวะครรภ์เป็นพิษ เป็นต้น
- - - - หากมีปัญหาด้านการนอนหลับ ควรใช้หมอนหนุนศีรษะให้สูงขึ้น นอนตะแคงซ้ายและงอเข่าขึ้นโดยใช้หมอนรองระหว่างขาทั้งสองข้าง
      - ควรงดการรับประทานอาหารมื้อเย็นก่อนเวลาเข้านอนอย่างน้อย 3 ชั่วโมง
      - แพทย์อาจนัดให้ไปตรวจครรภ์บ่อยขึ้น โดยนัดตรวจทุก 2 สัปดาห์
      - ภาวะฉุกเฉินและอาการสําคัญ
        ที่ต้องรีบมาโรงพยาบาล
        
        อาการท้องแข็ง หรือเจ็บครรภ์ ทุก 5-10 นาที
        
        มีมูกเลือด หรือเลือดสดๆออกทางช่องคลอด
        
        มีน้ําเดิน (น้ําใสๆ คล้ายปัสสาวะราด)
        
        ลูกดิ้นน้อยลง
        
        ปวดศีรษะ ตาพร่ามัว จุกแน่นลิ้นปี่ บวม
      - สารอาหารที่จำเป็นด้านโภชนาการ
        
        • โปรตีน • ธาตุเหล็ก • โฟเลต • วิตามินซี • แคลเซียม
        • กรดไขมันจําเป็นประเภทโอเมก้า 3 6 9 DHA
  - - - ใช้ได้ตั้งแต่ช่วงแรกของการเจ็บครรภ์
        ซึ่งการบีบตัวของมดลูกยังไม่รุนแรงมาก
    - - ใช้เมื่อการเจ็บครรภ์รุนแรงมากขึ้น
        ปากมดลูกเปิดมากจนใกล้ถึงเวลาคลอด
- - - - การคลึงหัวนม (Nipple rolling)
      - การนวดเต้านม (Massaging breasts)
      - การขับน้ํานมเหลืองด้วยมือ (Manual expression of colostrums)