Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ (σελ. 77-110 - Coggle Diagram

- - - - ι. παρουσιάζει και μεταδίδει ο ίδιος τα γεγονότα, τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τα λεγόμενα των προσώπων του σε τρίτο πρόσωπο με τη δική του φωνή.
      - ιι. Αποκλείει την αυτολεξεί αναφορά στο λόγο των άλλων προσώπων και μεταφέρει ο ίδιος τα λόγια τους χωρίς να μετέχει στην ιστορία.
      - ιιι. Γνωρίζει τα πάντα για τους πάντες, ακόμα και τις σκέψεις των ηρώων του. Είναι παντογνώστης, αφηγητής, πανεπόπτης
    - - ι. Προσδίδει αληθοφάνεια, αντικειμενικότητα και πειστικότητα στα πρόσωπα και στα γεγονότα, εντάσσοντάς τα στο ιστορικό και κοινωνικό τους πλαίσιο
      - ιι. αναδεικνύει με σαφήνεια το ήθος των αφηγηματικών προσώπων, εφόσον ο αφηγητής γνωρίζει τα πάντα για τις σκέψεις και τα συναισθηματά τους.
      - ιιι. προσδίδει ζωντάνια, αμεσότητα και παραστατικότητα στην αφήγηση
      - ιν. διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέσα από τη γρήγορη διαδοχή γεγονότων και τις περιπέτειες των προσώπων.
  - - - ι. Αφήγηση (συνήθως πρωτοπρόσωπη) από ένα φανταστικό / πλαστό πρόσωπο που αποτυπώνει στην προσωπική του εμπειρία και οπτική στα πράγματα. Ο αφηγητής συμμετέχει στην ιστορία, βρίσκεται μέσα σε αυτήν.
        
        *. Πρόθεση συγγραφέα
        
        -1. Μεταδίδει και προσφέρει την αμεσότητα, την αληθοφάνεια και τη δύναμη της προσωπικής μαρτυρίας, χωρίς τη διαμεσολάβηση του αφηγητή.
        
        -2. Επιδιώκει και πετυχαίνει την ενεργητικότερη συμμετοχή του αναγνώστη στον κόσμο του κειμένου, εφόσον καλείται να κατανοήσει και να αποκρυπτογραφήσει ο ίδιος τους ήρωες και την αλήθεια τους, χωρίς τις έτοιμες ερμηνείες του παντογνώστη αφηγητή.
      - ιι. Διάλογος
        
        Διάλογος σε αφηγηματικά κείμενα.
        Ο λόγος των προσώπων συνήθως πλαισιώνεται με ελάχιστες έστω παρεμβάσεις του αφηγητή, σχόλια και διευκρινίσεις. Ο διάλογος διαμορφώνει μια δραματοποιημένη σκηνή.
        
        Θεατρικός διάλογος.
        Ο αφηγητής περιορίζεται μόνο στην παροχή σκηνικών οδηγιών και ο λόγος ανήκει αποκλειστικά στους ήρωες. Είναι ο βασικός αφηγματικός τρόπος στα θεατρικά κείμενα, στο θέατρο
        
        ι. Μνημοτεχνικό κόλπο για να θυμάμαι το θεατρικό διάλογο = ΖΑΠ = Ζ= ζωντανά, Α = αμεσότητα, Π = παραστατικότητα. ΖΑΠ + α' πρόσωπο ή ΖΑΠ + β' πρόσωπο. Αλλά ΖΑΠ - γ' πρόσωπο
        
        ιι. . Πρόθεση συγγραφέα
        
        α. Προσδίδει αληθοφάνεια και πειστικότητα στη σκιαγράφηση των χαρακτήρων.
        
        β.1. - αποβάλλει την υποκειμενικότητα και τη μονομέρεια του παντογνώστη αφηγητή που περιορίζει τον αναγνώστη στη δική του προσέγγιση και ερμηνεία γεγονότων και συμπεριφορών.
        
        β.2. - Απελευθερώνει έτσι τον αναγνώστη ως πρός την πρόσληψη του έργου αφού ο ίδιος χωρίς τη μεσολάβηση κανενός χαρακτηρίζει και ερμηνεύει πρόσωπα και καταστάσεις.
        
        γ. Επτυγχάνει τη βιωματική προσέγγιση του κειμένου από τον αναγνώστη, καθώς αυτός
        
        ι. αισθάνεται πως γίνεται "αυτόπτης μάρτυρας" των γεγονότων, νιώθει ότι συμμετέχει στη δράση που συντελείται μπροστά στα μάτια του, εμπλέκεται στη ζωή των ηρώων και ταυτίζεται με αυτούς.
        
        ιι. Ταυτόχρονα, ο ίδιος αντλεί πληροφορίες για πρόσωπα και γεγονότα. Ετσι, αυξάνεται το αναγνωστικό ενδιαφέρον αλλά και η αναγνωστική απόλαυση.
        
        δ. Βοηθά στην εξέλιξη της δράσης, προετοιμάζει γεγονότα και καταστάσεις
        
        Μεικτός τρόπος: Ο συνδυασμός ή η εναλλαγή διήγησης και διαλόγου. Στην αφήγηση ενός απρόσωπου ή πλαστού αφηγητή παρεμβάλλεται ο λόγος άλλων προσώπων που διαλέγονται σε ευθύ λόγο.
        
        ι. Πρόθεση συγγραφέα: (βλέπε ρόλο/λειτουργία διήγησης και διαλόγου σελ. 87)
        
        Συνδυάζονται τα αφηγηματικά πλεονεκτήματα της διήγησης και της μίμησης
  - - - ι. Προκαλεί αισθητική απόλαυση στον αναγνώστη μέσα από την παραστατικότητα ή την ένταση των εικόνων
      - ιι. Διαμορφώνει και στήνει το σκηνικό της δράσης των προσώπων αλλά και την κατάλληλη ατμόσφαιρα, που εισάγει τον αναγνώστη στο κλίμα του έργου
      - ιιι. Παρέχει πληροφρίες - ερμηνευτικά κλειδιά του αφηγηματικού υλικού.
      - ιν. Αποκαλύπτει και αιτιολογεί τον χαρακτήρα και την ψυχολογία των προσώπων, τα φωτίζει και τα σκιαγραφεί.
      - ν. Παγώνει τη δράση με την επιβράδυνση της πλοκής που δημιουργεί, προκαλώντας έτσι αδημονία και αγωνία στον αναγνώστη για την εξέλιξη της ιστορίας, αλλά ενδεχομένως και εκτόνωση αποφόρτιση της έντασης μετά από δραματκές συγκρούσεις προσώπων.
      - νι. Συντελεί στη μετάβαση, δηλαδή στο ομαλό πέρασμα, από το ένα αφηγηματικό μέρος στο άλλο, από τη μια σκηνή στην άλλη.
  - - - α. αποκαλύπτει
        
        ι. τον τρόπο σκέψης
        
        ιι. την ιδεολογική τοποθέτηση
        
        ιιι. τη βιοθεωρία
        
        ιν. ή και την κοσμοθεωρία του αφηγητή
      - β. Επιτρέπει έτσι την πληρέστερη κατανόηση:
        
        της στάσης και της συμπεριφοράς του (αν είναι ένας από τους χαρακτήρες του έργου
        
        των νοημάτων της αφήγησης (ερμηνειών, χαρακτηρισμών και χαρακτηριστικών προσώπων και καταστάσεων κλπ.
      - γ. Συντελεί στην επιβράδυνση της πλοκής
      - δ. Προοικονομεί, προετοιμάζει τον αναγνώστη για γεγονότα που θα ακολουθήσουν.
  - - - α. Πλάγιος Λόγος
        
        Μας προσέγγισε και μας εκμυστηρεύθηκε ότι επιθυμούσε πολύ το ταξίδι αυτό.
      - β. Ευθύς Λόγος
        
        Επιθυμώ πολύ το ταξίδι αυτό.
      - γ. Ελεύθερος πλάγιος λόγος
        
        Μας προσέγγισε. Επιθυμούσε πολύ το ταξίδι αυτό.
    - - ι. Δίνει ζωντάνια και αμεσότητα στο λόγο, με την προσωπική, ιδιωματική και πρωτότυπη διατύπωση των προσώπων ή του ήρωα (δίνεται η αίσθηση ότι μιλά το πρόσωπο ή ο ήρωας
      - ιι. προσδίδει αληθοφάνεια και πειστικοτητα στους χαρακτήρες, μέσα από την άμεση επαφή με τις σκέψεις και τον ψυχισμό του ήρωα, χωρίς τη διαμεσολάβηση του συγγραφέα.
      - ιιι. Προσδίδει ζωντάνια και φυσικότητα στην αφήγηση, αφού αξιοποιεί ιδιωματισμούς, επιφωνηματικές φράσεις και άλλα στοιχεία του προφορικού λόγου που δεν θα τα συναντούσαμε εύκολα στο λόγο του αφηγητή.
      - ιν. Προσφέρει αισθητική απόλαυση στον αναγνώστη, γιατί αποδίδει με πρωτότυπο τρόπο σκέψεις και συναισθήματα του αφηγητή- συγγραφέα μέσα από τη φωνή του προσώπου - ήρωα, αφού συχνά "εμπλέκονται" και "διαπλέκονται" οι δύο φωνές.
  - - - ι. Αποτυπώνει φυσικά, αβίαστα και παραστατικά τις σκέψεις και τα συναισθήματα του αφηγηματικού προσώπου σαν να μην υπάρχει συγγραφική μεσολάβηση ή λογοτεχνική σύμβαση
      - ιι. Συντελεί στο πειστικότερο ψυχογράφημα και ηθογράφημα του προσώπου, προσδίδει έναν προσωπικό, εξομολητικό και στοχαστικό τόνο στο κείμενο.
- - - - ι. Ομοδιηγητικός. Συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται είτε ως:
        
        -1. πρωταγωνιστής (αυτοδιηγητικός)
        
        -2. παρατηρητής
        
        -3. αυτόπτης μάρτυρας
      - ιι. Ετεροδιηγητικός: Δεν συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται
    - - ιι. Ενδοδιηγητικός (αφηγητής β' βαθμού)
        
        α. Μπορεί να είναι και πρόσωπο της ιστορίας
        
        β. Διηγείται μια άλλη ιστορία στο πλαίσιο της ευρύτερης κύριας ιστορίας
        
        γ. στην περίπτωση αυτή έχουμε το φαινόμενο του εγκιβωτισμού
        
        ι. Η βασική ιστορία διακόπτεται, για να παρουσιαστεί μια μικρότερης έκτασης ιστορία και όταν αυτή ολοκληρωθεί, επανερχόμαστε στην αφήγηση της κύριας ιστορίας.
        
        ιι. Σε κάθε περίπτωση κι οι δυο ιστορίες συνδέονται με κάποιο τρόπο (π.χ. ο Οδυσσέας όταν αφηγείται στον βασιλιά Αλκίνοο όσα σνέβησαν από τη στιγμή που έφυγε από την Τροία μέχρι που βρέθηκε στο νησί των Φαιάκων)
      - ι. Εξωδιηγητικός (αφηγητής α' βαθμού)
        
        α. ο βασικός αφηγητής που διηγείται την ιστορία πχ Ομηρος
    - - Εσωτερική Εστίαση -> Αφηγητής - άνθρωπος -> Αφηγητής = Πρόσωπο
        
        α. Η αφήγηση γίνεται από έναν αφηγητή που δεν έχει παντογνωσία, αλλά η γνώση του είναι περιορισμένη και συνήθως ανήκει σε έναν από τους χαρακτήρες του έργου.
        
        β. Γνωρίζει και μεταδίδει μόνο όσα γνωρίζει ο συγκεκριμένος ήρωας, που εχει υποκειμενική και αποσπασματική εικόνα των πραγμάτων, καθώς τα βλέπει από την δική του οπτική γωνία.
        
        γ. Δεν έχει καθολική και σφαιρική εικόνα των γεγονότων.
        
        δ. Αντιστοιχεί στον ομοδιηγητικό αφηγητή
        
        ε. Ο ρόλος /η λειτουργία του ομοδιηγητικού αφηγητή και της εσωτερικής εστίασης για το κείμενο και τον αναγνώστη
        
        ι. Αναδεικνύει τη δύναμη της προσωπικής μαρτυρίας.
        
        ιι.Εξασφαλίζει αμεσότητα, πειστικότητα και αληθοφάνεια στην αφήγηση.
        
        ιιι. Προσδίδει στην αφήγηση εμπιστευτικό, εξομολογητικό χαρακτήρα
        
        ιν. Προσδίδει - σε δεύτερο ρηματικό πρόσωπο - επιπλέον δραματική ένταση και έμφαση στα συναισθήματα και τις αντιδράσεις των ηρώων
      - Μηδενική εστίαση -> Αφηγητής - θεός -> Αφηγητής > Πρόσωπα
        
        α. Η αφήγηση γίνεται από εναν αφηγητή που γνωρίζει τα πάντα
        
        ι. για τα γεγονότα και την πλοκή τους
        
        ιι. τα πρόσωπα και τις πράξεις τους
        
        ιιι. τα λόγια και τις συμπεριφορές τους
        
        ιν. τις ενδόμυχες σκέψεις τους.
        
        β. Αν κι ο ίδιος δεν συμμετέχει στην ιστορία τη γνωρίζει και την αφηγείται σαν να είναι αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας, "πανταχού παρών", σαν να έχει πρόσβαση στη σκέψη και στον ψυχισμό των ηρώων, σαν να είναι αφηγητής-θεός.
        
        Αντιστοιχεί στον τύπο του παντογνώστη αφηγητή.
        
        γ. Ο ρόλος/η λειτουργία του ετεροδιηγητικού /παντογνώστη αφηγητή και της μηδενικής εστίασης για το κείμενο και τον αναγνώστη.
        
        ι. Δημιουργεί την αίσθηση της αντικειμενικότητας και της εγκυρότητας για τα γεγονότα και τα πρόσωπα με την αποστασιοποίηση, την απόσταση του αφηγητή από αυτά.
        
        δίνει μια ολοκληρωμένη και σαφή εικόνα στον αναγνώστη για το πλαίσιο και τον χαρακτήρα γεγονότων και προσώπων
      - Εξωτερική εστίαση -> αφηγητης - πράγμα -> Αφηγητής < Πρόσωπα
        
        α. Η αφήγηση γίνεται από έναν αφηγητή που διαθέτει σχετική άγνοια και λέει πολύ λιγότερα από όσα γνωρίζουν τα πρόσωπα. Πρόκειται για μια αφηγηματική τεχνική που αξιοποιείται στον κινηματογράφο, ιδίως στις ταινίες τρόμου και στις αστυνομικές ταινιίς, όπου η κάμερα παρακολουθεί τον ήρωα αγνοώντας τις επόμενες κινήσεις του.
        
        β. Στη λογοτεχνική αφήγηση αξιοπποιείται κυρίως στα αστυνομικά μυθιστορήματα και στα έργα που διαμορφώνουν ατμόσφαιρα μυστηρίου, τρόμου, αγωνίας.
        
        γ. Ρόλος:
        
        ι. Προσδίδει αγωνία στον αναγνώστη, αφού τα πρόσωπα παραμένουν ακρυπτογράφητα και αινιγματικά.
        
        ιι. Δημιουργεί ατμόσφαιρα μυστηρίου, αφού ο αναγνώστης δεν έχει πρ΄σοβαση στις σκέψεις ή στα συναισθήματα των ηρώων.
- - - - ι. Χρόνος του πομπού
        
        -α. Είναι η χρονική στιγμή δημοσίευσης του έργου από τον συγγραφέα
      - ιι. Χρόνος του δέκτη
        
        -α. Η χρονική στιγμή κατά την οποία ο αναγνώστης - δέκτης έρχεται σε επαφή με τον πομπό, δηλαδή με το έργο
      - ιιι. Χρόνος των γεγονότων
        
        -α. Είναι η χρονική στιγμή κατά την οποία διαδραματίζονται τα γεγονότα της αφήγησης
    - - ι. Χρόνος της ιστορίας/ αφηγηματικός χρόνος (ΧΙ). Ο πραγματικός χρόνος της ιστορίας που μπορεί να διαρκεί ώρες, μέρες, μήνες, χρόνια, αιώνες.
      - ιι. Χρόνος της αφήγησης/ αφηγηματικός χρόνος (ΧΑ): Ο τρόπος που παρουσιάζει ή αφηγείται τα γεγονότα ο συγγραφέας και τους δίνει συγκεκριμένη έκταση στο χαρτί, δηλαδή τους δίνει μορφή κειμένου.
  - - - Ι. Ευθύγραμμη σειρά/ χρονική ακολουθία γεγονότων: στην αφήγηση τα γεγονότα παρουσιάζονται με τη χρονολογική σειρά που εξελίσσονται και στην ιστορία
      - ΙΙ. Αναχρονία: Στην αφήγηση παραβιάζεται η χρονική σειρά των γεγονότων της αφήγησης. Διακρίνεται σε:
        
        -1. Ανάδρομη αφήγηση/ανάληψη -> Η αφήγηση γεγονότων που είναι προγενέστερα από το σημείο της ιστορίας που βρισκόμαστε.
        
        -2. Πρόδρομη αφήγηση/ πρόληψη -> Η αφήγηση που ανακαλεί εκ των προτέρων γεγονότα που στην ιστορία θα διαδραματιστούν αργότερα, στο μέλλον
        
        -3. In medias res -> Ο αφηγητής δεν ξεκινά την ιστορία από την αρχή, αλλά από άλλο σημείο της που θεωρεί κρίσιμο για τα πρόσωπα του έργου.
        
        -4. Εγκιβωτισμός -> Παρεμβάλλεται μια άλλη διήγηση μέσα στην κύρια διήγηση.
        
        -5. Παρέκβαση/ εμβόλιμη αφήγηση -> Συνοπτική αναφορά σε γεγονός άσχετο με τη βασική ιστορία, που διακόπτει προσωρινά τη φυσική ροή των γεγονότων.
        
        -6. Προσήμανση/ προϊδεασμός -> Ο αφηγητής κάνει υπαινικτικές ή σαφείς αναφορές σε γεγονότα που θα συμβούν στο μέλλον
        
        -7. Προοικονομία -> Ο συγγραφέας διευθετεί τα γεγονότα με τέτοιο τρόπο, ώστε να προετοιμάσει τον αναγνώστη για κάτι που πρόκειται να συμβεί στο μέλλον
    - - α. Επιτάχυνση ( ο χρόνος της αφήγησης είναι μικρότερος από τον χρόνο της ιστορίας. Μπορεί να είναι είτε:
        
        α. περίληψη ( σε μικρή έκταση του κειμένου συνοψίζονται γεγονότα μεγάλης διάρκειας)
        
        β. παράλειψη (παραλείπονται γεγονότα που ο αφηγητής δεν τα θεωρεί σημαντικά)
      - β. Επιβράδυνση (ο χρόνος της αφήγησης είναι μεγαλύτερος από τον χρόνο της ιστορίας. Μπορεί να είναι είτε:
        
        α. επιμήκυνση (=εκτεταμένη αφήγηση γεγονοτων που διαρκούν ελάχιστες στιγμές)
        
        β. παύση (σταματά η εξέλιξη της ιστορίας - περίπτωση παρεκβάσεων, σχολίων, σκέψεων)
      - γ. Σκηνή
        
        Ο χρόνος της αφήγησης είναι ίσος με το χρόνο της ιστορίας. Πρόκειται για συγχρονία. Μπορεί να εκτυλίσσεται είτε με διάλογο είτε με μονόλογο
    - - Μοναδική αφήγηση. (αφήγηση μία φορά αυτού που έγινε στην ιστορία μία φορά)
      - Επαναληπτική αφήγηση (Αφήγηση περισσότερες από μία φορές αυτού που συνέβη στην ιστορία μία φορά.
      - Θαμιστική αφήγηση (Αφήγηση μια φορά αυτού που έγινε στην ιστορία περισσότερες φορές)
- - - - α. τοπίου
      - β. προσώπου
      - γ. αντικειμένου
      - στατική
      - δυναμική
      - εξελισσόμενη
      - μεικτή/οπτική
      - οσφρητική
      - αισθητοποιεί:
        
        χώρο
        
        πρόσωπο
        
        αντικείμενο
        
        εκφράζει και μεταφέρει συναισθήματα
        
        προσφέρει αισθητική απόλαυση
  - - - ι. Κάτι που συνέβη μια φορά στο παρελθόν: Αόριστος
      - Κάτι που συνέβαινε διαρκως στο παρελθόν (θαμιστική αφήγηση) : παρατατικός
      - Κάτι συντελεσμένο στο παρόν ή στο παρελθόν : παρακείμενος / υπερσυντέλικος
      - Κάτι που θα γίνει στο μέλλον : μέλλοντας
      - Κάτι που συνέβη στο παρελθόν, αλλά παρουσιάζεται σαν να συμβαίνει στο παρόν για λόγους δραματοποίησης και παραστατικότητας: δραματικός: ενεστώτας.
    - - βεβαιότητα : οριστική
      - επιθυμία, ευχή, πιθανότητα, προτροπή: υποτακτική
      - προσταγή, προτροπή, απαγόρευση, προστακτική
  - - - Όταν θέλει να ειρωνευτεί χρησιμοποιεί εισαγωγικά ή θαυμαστικό
- - - - α. Σύγκρουση με το ορθολογικό πνεύμα του κλασσικισμού και του διαφωτισμού.
      - β. Αμφισβήτηση της τυποποίησης, της παράδοσης, των ηθικών αξιών του κλασικού παρελθόντος
      - γ.. στοιχεία που αφθονούν στον ρομαντισμό είναι:
        
        ι. φαντασία
        
        ιι. παράδοξο
        
        ιιι. μυστηριώδες
        
        ιν. όνειρο
        
        ν. υπερφυσικό
      - δ. Επιμονή στο "εγώ" του ήρωα
      - ε. Έντονο το στοιχείο της φυσιολατρίας. Άλλα αγαπημένα μοτίβα:
        
        ι. Θεός
        
        ιι. περιπέτεια
        
        ιιι. αγώνας για την ελευθερία
        
        ιν. ηρωϊσμός
        
        ν. θάνατος
      - στ. Νοσταλγική διάθεση για το παρελθόν και ωραιοποίησή του
      - ζ. Συχνές υπερβολές και εξιδανικεύσεις
      - η. Μελαγχολία και απαισιόδοξος τόνος (δυσάρεστο τέλος)
      - θ. Η εικόνα γίνεται βασικό συστατικό ενός ρομαντικού έργου
      - ι. Δημιουργία υποβλητικού σκηνικού (φεγγαρόλουστα τοπία, ερείπια κλπ)
      - ια. Λόγος χειμαρρώδης. πληθώρα εκφραστικών μέσων, στην έκφραση συχνά αντλούνται στοιχεία από τη γλώσσα του λαού)
  - - - α. Πιστή απόδοση της πραγματικότητας όπως τη βιώνει ο δημιουργός.. Αναπόφευκτα κάποιες φορές αυτός δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος από τις πεποιθήσεις του
      - β. Καλλιεργήθηκε κυρίως το είδος του μυθιστορήματος. Χαρακτηρίζεται από αληθοφάνεια και πειστικοτητα, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις. Η φαντασία δεν αποκλείεται αρκεί να μην αντιτίθεται στην αντικειμενική πραγματικότητα
      - γ. Θέματα οικεία και συνηθισμένα, στο επίκεντρο τίθεται ο κοινός , καθημερινός άνθρωπος
      - δ. Αποφεύγεται ο εντυπωσιασμός, οι εξιδανικεύσεις, οι ιδεαλιστικές προσεγγίσεις
      - ε. Επιμονή στη λεπτομέρεια
      - στ. Ύφος απλό, χωρίς πολλά στολίδια, κάποιες φορές φτάνει να είναι μονότονο
  - - - α. Θέματα
        
        ι. από την καθημερινή ζωή και πιστή, φωτογραφική αναπαράσταση της πραγματικότητας
        
        ιι. προκλητικά, προερχόμενα από το περιθώριο της κοινωνίας
        
        α. ήρωες απόκληροι
        
        β. καταπιεσμένοι
        
        γ. θύματα της κοινωνίας
      - β. Πολύ σκληρή κριτική στην κοινωνία της εποχής, καταγγέλλεται η κοινωνική εξαθλίωση.
      - γ. Υπερτονίζονται οι άσχημες καταστάσεις της ζωής
      - δ. Απουσία κάθε διάθεσης ωραιοποίησης
      - ε. Ο άνθρωπος υποτάσσεται σε εξωτερικές δυνάμεις και συνθήκες, αλλά και σε εσωτερικές (καταβολές, κληρονομικότητα, ορμές). Εμφανίζεται δέσμιος των αδυναμιών και των παρορμήσεών του. Δεν έχει περιθώριρα επιλογών.
      - στ. Καταγραφή πληθώρας λεπτομερειών, εξαντλητικές περιγραφές.
      - ζ. Στην νεοελληνική λογοτεχνία στα τέλη του 19ου αιώνα ο νατουραλισμός εντάσσεται στην ηθογραφία. Πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα ήταν "ο Ζητιάνος" του Καρκαβίτσα.
  - - - Κύριος στόχος τους η όσο το δυνατόν πιο πιστή παρουσίαση της ζωής στην ελληνική ύπαιθρο, δηλαδή η καταγραφή των τοπικών παραδόσεων, ηθών και εθίμων, των καθημερινών συνθηκών, του χαρακτήρα και της νοοτροπίας των Ελλήνων της εποχής.
      - Οι ήρωες των ηθογραφικών διηγημάτων είναι απλοί άνθρωποι της ελληνικής υπαίθρου
      - Έντονος λυρισμός, επιμονή στην εθιμογραφία (λειτουργούν αρνητικά για τη λογοτεχνική τους αξία)
      - Έμπνευση από τα προσωπικά τους βιώματα . Πλαίσιο των έργων η ιδιαίτερη πατρίδα τους (π.χ. Παπαδιαμάντης, Σκιάθος)
      - Ο αφηγηματικός λόγος των ηθογράφων λειτουργεί απομνημονευτικά περισσότερο παρά αυτοβιογραφικά κατά προτίμηση ιδίως όταν κεντρικό πρόσωπο της αφήγησης είναι ένα πρόσωπο διαφορετικό από τον ίδιο τον συγγραφέα. Ο συγγραφέας είναι περισσότερο αυτόπτης μάρτυρας και δίνει πληροφρίες περιορισμένης εμβέλειας.
      - Προσγείωση της αφήγησης στο παρόν και σε χώρους λίγο ή πολύ γνωστούς και οικείους
      - Απεικόνιση χαρακτηριστικών ανθρώπινων τύπων
      - Σκηνοθετιημένη αληθοφάνεια της αφήγησης που στηρίζεται συνήθως στη συστηματική χρήση του πρώτου αφηγηματικού προσώπου (τεχνική που σκοπεύει στην εξίσωση της αφήγησης με τη μαρτυρική κατάθεση) και στην εκτεταμένη χρήση των διαλόγων στους οποίους αποτυπώνεται η ιδιωματική έκφραση των ηρώων (τεχνική που σκοπεύει στη δημιουργία εντύπωσης φωτογραφικής πιστότητας).
  - - - α. Σημειώνεται στροφή σε θεματολογία προερχόμενη για ακόμη μια φορα από τους κλασσικοόυς πολιτισμούς της αρχαιότητας, είτε από το χώρο της ιστορίας είτε από αυτόν της μυθολογίας.
      - β. Πρόκειται για μια προσπάθεια ανεύρεσης της ισορροπίας μετά τα συναισθηματικά συχνά χωρίς μέτρο ξεσπάσματα του ρομαντισμού.
      - γ. Βασικά Γνωρίσματα
        
        α. Λιτή έκφραση, ακριβολογία, απουσία της υπερβολής και των εξάρσεων.
        
        β. Έμφαση στη λεπτομέρεια, εκφράζοντας το επιστημονικό πνεύμα της εποχής
        
        γ. Οι ποιητές θέλουν να εκφράσουν την ηρεμία και την απάθεια.
        
        δ. Ως προς την εξωτερική τους εικόνα, τα ποιήματα της τεχνοτροπίας αυτής, είχαν να παρουσιάσουν ιδιαίτερα επιμελημένη μορφή, ο στίχος ήταν ηχηρός, άψογος μετρικά, με ομοιοκαταληξία, , άρα ήταν έντονο το στοιχείο της μουσικότητας
        
        ε. Οι δημιουργοί πιστεύουν πως ένα ποίημα πρέπει να έχει την ομορφιά και την τελειότητα ενός αγάλματος.
        
        στ. Η εμμονή στην ακριβολογία και στην τεχνική αρτιότητα σε ορισμένες περιπτώσεις στερούσε από τα ποιήματα τη ζωντάνια και τη γνησιότητα του συναισθήματος.
        
        ζ. Στην Ελλάδα ο Παρνασσισμός υιοθέτησε τη δημοτική γλώσσα
  - - - Η πραγματικότητα δεν έχει καμία αξία και σημασία. Τα πράγματα αντιμετωπίζονται ως οι διαμεσολαβητές, ως τα σύμβολα για να φτάσει κανείς στην αληθινή έκφραση αξών, συναισθημάτων και νοητικών καταστάσεων, δηλαδή στο χώρο του υποσυνείδητου.
      - Υπαινικτική χρήση της γλώσσας με αφθονία χρήσης εικόνων και μεταφορών
      - Αποφεύγεται η σαφήνεια , το νοηματικό περιεχόμενο χαλαρώνει.
      - Η ποίηση απαλλάσσεται από κάθε φιλοσοφικό ή διδακτικό στοιχείο
      - Διάθεση ρεμβασμού και μελαγχολίας
      - Μορφολογικές καινοτομιες, στίχος σύντομος, ελεύθερος, χρήση πρωτότυπων σχημάτων λόγου.
      - Χρήση ασύνδετων μεταξύ τους εικόνων
      - Μουσικότητα και υποβλητικός χαρακτήρας των ποιητικών στίχων
      - Με το συμβολισμό συνδέεται και η καθαρή ποίηση.
        
        9.1. Πρωταρχικό στοιχείο δεν θεωρείται το νοηματικό περιεχόμενο των φράσεων αλλά η μουσικότητα και η αίσθηση υποβλητικότητας
        
        9.3. Τα αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου από μόνα τους δεν έχουν κανένα ποιητικό ενδιαφέρον, παρά μόνο αν χρησιμοποιηθούν τα σύμβολα.
        
        9.2. Εκφράζει κυρίως ψυχικές καταστάσεις.
  - - - α. Χρήση της φαντασίας, του ονείρου του υποσυνείδητου. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να μένει εγκλωβισμένος στην πραγματικότητα της συνείδησης, στο ρεαλισμό, και την αληθοφάνεια (επηρεάστηκε ιδιαίτερα από τις ψυχαναλυτικές θεωρίες).
      - β. Θέματα και εντυπωσιακές εικόνες που ξεφεύγουν από το χώρο της λογικής.
      - γ. Χρήση της αυτόματης γραφής (=ελεύθερη καταγραφή χωρίς προκαθορισμένο στόχο και χωρίς την επέμβαση της λογικής)
      - δ. Ευρεία χρήση των συνειρμών
      - ε. Σημαντική θέση δίνεται στο χιούμορ
      - στ. Χρήση συμβόλων
      - ζ. Ελευθερία στον τρόπο έκφρασης που είναι συχνά αντιποιητικός
      - η. Ελεύθερος στίχος, σπάσιμο κάθε παραδοσιακής στιχουργικής φόρμας
      - θ. Συχνή απουσία των σημείων στίξης