Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ฮอร์โมนและยาต้านฮอร์โมน, 64108301133สุภาภรณ์ ทิพระษาหาร - Coggle Diagram
ฮอร์โมนและยาต้านฮอร์โมน
Insulin and oral hyperglycemic drugs
โรคเบาหวาน (Diabetes Mellitus:DM)
หลักการวินิจฉัย
-Fasting Blood Sugar (FPG)เจาะหลังอดอาหารอย่างน้อย 8 ชั่วโมง
Oral glucose tolerance test (OGTT)งดอาหารอย่างน้อย 8 ช่วโมง และเจาะเลือดที่ 2 ชั่วโมงถัดไป หลังรับประทานกลูโคส 75 กรัม
โรคเบาหวานชนิดที่ 1 (Type I Diabetes ) Insulin dependent diabetes mellitusโรคเบาหมานชนิดที่ 2 (Type II diabetes) Non- Insulin dependent diabetes
ภาวะแทรกซ้อน
แบบเฉียบพลัน Acute Complication
ภาวะ Diabetes ketoacidosis (DKA)เกิดจากสาร ketonebodies ที่เป็นกรดสะสมในร่างเกิยมากเกินไป
ภาวะ Hyperosmolar coma เกิดจากมีระดับบกลูโคสในเลือดสูง
แบบระยะยาว
เกิดกับหลอดเลือดขนาดเล็ก Ex.retinopathy
เกิดกับหลอดเลือดขนาดขนาดใหญ่ Ex.coronary artery disease
การรักษาโรคเบาหวาน
ควบคุมอาหาร สัดส่วน C:H:O =55:15:30 ออกกำลังกาย ใช้ยาลดระดับน้ำตาล ใช้อินซูลิน
รักษาเบาหวานชนิด I มีปัญหาเกี่ยวกับตับอ่อน ต้องใช้ ยาฉีด insulin + ควบคุมอาหาร +ออกกำลังกาย
รักษาเบาหวานชนิด II ลดน้ำหนัก +ออกกำลังกาย +ควบคุมอาหาร หากคุมไม่ไดให้ Oral hypoglycemic agents and insulin
ยาฉีด Insulin
ผลต่อตับ:เกิดการสังเคราะห์ไกลโคเจน ผลต่อกล้ามเนื้อ:เพิ่มการสังเคราะห์โปรตีนและขนส่ง amino acid ผลต่อเนื้อเยื่อไขมัน: ลดระดับน้ำตาลอิสระภายในเลือด
การบริหารยา: -กรณีฉุกเฉินใช้กับ Insulin short acting or regular insulin เท่านั้น -ฉีดบริเวณหน้าท้องหน้าขาสะโพก -เก็บไว้ในอุณหภูมิห้องได้ 45 วัน เก็บในตู้เย็น ได้ 6 เดือน
อาการไม่พึงประสงค์ :-ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ - Local skin reaction Ex.เกิดผิวหนังแดงนูน -Lipohypertrophy เกิดรอยนูนบริเวณที่ฉีด
Oral hypoglycemic agents
กลุ่มที่เพิ่มอินชูลินจากตับอ่อน
–Sulfonylureas, Non Sulfonylureas (Meglitinide),
Dipeptidylpeptidase-4 (DPP-4) inhibitors
I. Sulfonylureas
กลไกการออกฤทธิ์ : เสริมฤทธิ์ insulin ต่อ target tissue โดยลด hepatic glucose production และเพิ่มการใช้ glucose
อาการไม่พึงประสงค์ : ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (hypoglycemia) ข้อห้ามใช้ ห้ามใช้ในนผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 1 ที่ตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร มีประวัติเเพ้ยา ติดเชื้อรุนแรงจากการผ่าตัด ภาวะตับไตรุนแรง
กลุ่มที่ลดการดื้อต่อต้านอินซูลิน
–Biguanides, Thiazolidinediones
กลุ่มที่ยับยั้งเอนไซม์ alpha-glucosidase
II. Biguanide
กลไกลการออกฤทธิ์ : กระตุ้นกระบวนการ glycolysis โดยตรง ยับยั้งกระบวนการhepatic gluconeogenesis
อาการไม่พึงประสงค์ : อาจเสี่ยงต่อการเกิด lactic acidosis ในผู้ป่วยสูงอายุ หรือมีภาวะ renal dysfunction anorexia,N/V ,discomfort ข้อห้ามใช้ ผู้ป่วยโรคไต พิษสุราเรื้อรัง ตั้งครรภ์ ติดเชื้อระหว่างผ่าตัด
III. Alpha- glucosidase inhibitor
ปิดกั้นการทำงานของ Alpha -glucosidase มีโครงสร้างคล้ายน้ำตาลโมเลกุลเล็ก Ex.ยา Acarbose, Voglibose ไม่แนะนำให้ใช้ยากลุ่มนี้ร่วมกับmetformin
ผลข้างเคียง : ท้องอืดท้องเฟ้อจากน้ำตาลไม่๔ูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย
IV.Thiazolidinediones
ได้แก่ troglitazone, englitazone, pioglitazone, rosiglitazone เป็นพิษต่อตับต้องวัดระดับ enzyme ตับสม่ำเสมอ
V. Non-Sulfonylurea (Meglitinide)
ตัวอย่างยา repaglinide, netriglinide
ออกฤทธิ์เพิ่มการหลั่ง อินซูลิน จาก beta-cell โดยยับยั้ง ATK channel
–hypoglycemia
ถ้าไม่กินข้าวห้ามกินยานี้
VI. DPP-4 inhibitor
มีผลต่ออินซูลินลดการหลั่งของกลูคาร์กอน
ไม่ทำให้น้ำหนักตัวเพิ่ม
ตัวอย่างยาSitagliptin, Alogliptin, Saxagliptin, Vildagliptin
ผลข้างเคียงอาการน้ำตาลต่ำ ตับอ่อนอักเสพ
Thyroid & Antithyroid drugs
สรีระวิทยาของ thyroid gland
หน้าที่คือ การควบคุมการเจริญเติบโต พัฒนาการต่างๆของร่างกาย ควบคุมอุณหภูมิร่างกายให้เป็นปกติ และการใช้พลังงานของร่างกาย
Thyroid hormone
Triiodothyronine (T3)
Tetraiodothyronine หรือ thyroxine (T4)
Thyroid disorders
โรคของต่อม thyroidซึ่งเกิดความความผิดปกติในการ
ควบคุมการทำงานของต่อม
Hyperthyroidism
Hypothyroidism
Euthyroid
Hyperthyroidism/ Thyrotoxicosis
Graves’ disease
Toxic multinodular goiter (Plummer’s
disease)
Toxic adenomas และ Subacute thyroiditis
การรักษา hyperthyroidism
รักษาด้วยยาต้านไทรอยด์(Antithyroid drugs)
(Radioactive
iodine)
(subtotal thyroidectomy)
Antithyroid drugs
Thionamides
ยาที่มีใช้คือ propylthiouracil (PTU), carbimazole และ
methimazole(MMI)
โดยยับยั้ง
thyroid peroxidase
สามารถยับยั้งการ deiodination ของ
thyroid hormone ในกระแสเลือดได้
ยากลุ่ม Thioamides ผ่านรกได้ ต้องระวังกับหญิงตั้งครรภ์
Iodides
ยับยั้งการหลั่งและสร้าง thyroid hormoneแบบ
เฉียบพลัน และลดขนาดต่อม thyroid
Adjuvant therapy ในผู้ป่วยภาวะ Grave’s disease
Adrenergic Blockers
Propranolol, atenol, metoprolol และ nadolol
ลด thyrotoxic symptoms อาการใจสั่น
ห้ามใช้ในผู้ป่วยภาวะหายใจล้มเหลว หัวใจเต้นช้า
Hypothyroidism
ผู้ป่วยอาจมาด้วยต่อมไทรอยด์โต
ความผิดปกติของ thyroidที่มี thyroid hormone
ต่อม thyroid เสื่อมทำให้การสร้างและหลั่ง hormone
ลดลง
ได้รับ goitrogen ในปริมาณมาก
การรักษา hypothyroidism
Sodium Levothyroxine (synthetic T4)
ใช้รักษา chronic lymphocytic thyroiditis,
(Hashimoto’s disease), myxedema coma
ขนาด levothyroxine เริ่มต้นอยู่กับอายุและภาวะความรุนแรงโรค
Liothyronine (synthetic T3)
เป็นเกลือโซเดียมสายสั้น
Oxytocin
เป็นฮอร์โมนที่สร้างและหลั่งจากhypothalamusถูกเก็บที่บริเวณปลายประสาทบริเวณใต้สมองส่วนหลัง
ประโยชน์ : Efficacy ชักนำการคลอด
ติดตามภาวะแทรกซ้อน ; ภาวะมดลูกถูกชักนำมากเกินไป ภาวะโซเดียมในเลือดต่ำ ภาวะความดันโลหิตต่ำ
การคุมกำเนิด(Contraceptics)
ฮอร์โมนคุมกำเนิด(Hormonal
contraceptives)
(Oral contraceptives)
(Injectable contraceptives)
(Norplant – implants)
(Intra – uterine devices)
การคุมกำเนิดแบบชั่วคราว
(Condom)
(Spermicides)ยาฆ่าเชื้ออสุจิ
(Valginal
diaphragm)หมวกยางสอดช่องคลอด
(rhythm
method, safe period)
การคุมกำเนิดแบบถาวร
การทำหญิง ทำให้ปีกมดลูกทั้ง 2ตีบตัน การทำหมันชาย ทำให้ท่อนำอสุจิตีบตัน
ยาเม็ดคุมกำเนิด(Oral Contraceptives)
ยาฮอร์โมนชนิดรวม(Combination oral
contraceptives)
•Biphasic preparation ปัจจุบันไม่มีจำหน่ายแล้ว
•Triphasic preparation
•Triquilar
Trinordiol
Oilezz
ยาชนิด Minipil (Progestin- only
contraceptives, microdose)
Exluton®
ประสิทธิภาพต่ำกว่าcombined pills ยับยั้งไข่ตกได้ไม่ดี
ทำให้ประจำเดือนน้อยไม่มาเลย
ยาคุมกำเนิดหลังร่วมเพศ
รับประทานเม็ดแรกให้เร็วที่สุดหลังมีเพศสัมพันธุ์ที่ไม่ได้ป้องกันเม็ดที่ 2 ควรกินไม่เกิน 72 ชั่วโมง
ยาคุมชนิดsequential preparation
14เม็ดแรกจะเป็น estrogen 7 เม็ดหลังestrogen+progestin
ยาฉีดคุมกำเนิด(Injectable contraceptives)
Medroxyprogesterone acetate 150 mg/3 ml
(DMPA Depo provera) ออกฤทธิ์นาน 3 เดือน หลังจากฉีดนานๆจะไม่มีรอบเดือน
Norethindrone enanthate (NET-EN
Noristerat) ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ อยู่ได้นาน 2 เดือน
ยาฝังคุมกำเนิด(Contraceptive implants)
ชนิดไม่สลายตัว(non-biodegradable)
Norplant-6
Norplant-2
Implanon
Uniplant
ชนิดสลายตัว(biodegradable)
Capronor
Norethindrone pellets
ห่วงอนามัย(Intra Uterine Devices – IUDs)
Multiload รูปร่างคล้ายร่มทำด้วยพลาสติก มีอายุใช้งาน 5 ปี
“Multiload 250 (MLCu 250)” คุมกำเนิดได้นาน 3 ปี
อาการไม่พึงประสงค์ของยาคุมกำเนิด
ผลต่อระบบหัวใจและลอดเลือด
การเกิดมะเร็ง
ผลต่อเมตาบอลิซึมและระบบต่อมไร้ท่อ
ผลข้างเคียงอื่นๆ เช่น อาเจียน ปวดหัว เจ็ดคัดหน้าอก
การใช้ยาเลื่อนประจำเดือน
Steron®, Primulute-N®
64108301133สุภาภรณ์ ทิพระษาหาร