indarrak eta higidura

zer da indar bat?

abiadura

hook legea: Malgukia indar bat aplikatzean luzatu edo laburtu daitekeen gorputz elastiko bat da. Muga elastikoa gainditzen ez bada, bere indarra desagertzen da eratzeko. image

dinamometro

indarra bi gorputzen arteko momentu linealaren trukearen intentsitatea neurtzen duen magnitude bektoriala da eta newtonetan neurtzen da.

efekto estatikoa: gorputza deformatzen du. Capturadepantalla2015-09-21ala(s)16.46.30

efektu dinamikoa: gorputzaren egoera aldatzen du;
azeleratu edo geldiarazi egiten du, edo norabidea aldatzen dio.

F=k. AL
k elastikotasun-konstantea da, eta AL elastikotasunaren gehikuntza da; AL = L – Lo. NSn k-ren neurketa-unitatea N/m da.

Dinamometroa indarrak neurtzeko erabiltzen den gailu bat da.
dinamometro-de-100n

Abiadura (v) mugimenduaren lastertasuna neurtzen duen magnitudea da. Mugimendu baten batez besteko abiadura kalkulatzeko, ibilbide luzera zati hura egiteko behar izan duen denbora egiten da.
RQHZU6JGA5HP7H4B7L2RGP7YAA

azelerazioa

Abiadura ez da konstantea izaten; egoera sberdinek abiadura bizkortzea edo mantsotzea eragiten dute: biurguneek, zuzenek, semaforoek...

Posizioa eta desplazamendua

Desplazamendua: hasierako posizioaren eta amaierakoaren arteko distantzia laburrena da (goiko irudian gorriz)

Ibilbidearen luzera: higikariak ibilbidean egiten duen distantzia (goiko irudian urdinez).

posizioa= higikariak une batean duen kokalekua da. Erreferentzia-sistemaren arabera zehazten da. x edo s letrak erabiliz adierazten da.

mugitzen ala ez da mugitzen

Indarrek eragin dezaketen beste efektua gorputzen higidura-egoera aldatzea da. Baina nola higitzen dira gorputzak? Gorputz bat mugitu egiten dela diogu, denbora iragatean posizioa
aldatzen badu. Mugitzen den gorputzari higikari deritzo.

Higidura erlatiboa da; erreferentzia-sistemaren araberakoa.

ibilbidea

Gorputz bat mugitzen ari denean, hainbat puntutatik igarotzen da, eta puntu horiek elkartuz bide bat marraz dezakegu.
Higikariak mugitzen denean egiten duen lerroa da ibilbidea.

Indarren eragin deformatzailea

• Elastikoak: indar baten eraginez deformatu egiten dira, baina beren jatorrizko forma berreskuratzen dute indarra
desagertzean; adibidez, malgukia.

• Plastikoak: deformatu egiten dira, eta indarra desagertzean
ez dute beren forma berreskuratzen; adibidez, erretxina.

• Zurrunak: ez dira deformatzen; adibidez, harria.