Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ประเมินภาวะสุขภาพและการคัดกรองภาวะเสี่ยงของหญิงตั้งครรภ์ - Coggle Diagram
ประเมินภาวะสุขภาพและการคัดกรองภาวะเสี่ยงของหญิงตั้งครรภ์
การซักประวัติ
ข้อมูลพื้นฐานส่วนบุคคล
ชื่อ-สกุล
อายุ
อาชีพ
ศาสนา สัญชาติ เชื้อชาติ
วัฒนธรรมและความเชื่อ
ลักษณะของสิ่งแวดล้อม
ประวัติทางสูติศาสตร์และนรีเวช
ประวัติประจำเดือน
ประวัติการคุมกำเนิด
ประวัติการมีบุตรยาก
ประวัติการตั้งครรภ์และการคลอดในอดีต
ประวัติความเจ็บป่วยของสตรีมีครรภ์ในปัจจุบัน
ประวัติการเจ็บป่วยปัจจุบันรวมทั้งการรักษาที่ได้รับ
ประวัติการแพ้ยา
ประวัติการใช้สารเสพติด ปริมาณการดื่มสุรา การสูบบุหรี่
การดื่มกาแฟ น้ำอัดลม ชา ช็อกโกแลต
ประวัติความเจ็บป่วยของสตรีมีครรภ์ในอดีต
การเจ็บป่วยในวัยเด็กและโรคติดต่อ
โรคทางอายุรกรรมและศัลยกรรม
ประวัติอุบัติเหตุ/โรคของกระดูกเชิงกราน
การตรวจทางนารีเวช
ประวัติการตั้งครรภ์ในปัจจุบัน
การวินิจฉัยการตั้งครรภ์
การคาดคะเนอายุครรภ์และกำหนดวันคลอด
ประเมินภาวะเสี่ยงจากการได้รับ teratogen
ความไม่สุขสบายหรืออาการผิดปกติที่เกิดขึ้นระหว่างตั้งครรภ์
ประวัติความเจ็บป่วยของบุคคลในครอบครัว
โรคทางพันธุกรรมของบุคคลในครอบครัว
โรคอายุรกรรม เช่น หูหนวก ตาบอด ออทิสติก
การตรวจร่างกาย
ชั่งน้ำหนักและวัดส่วนสูง
ไตรมาสที่ 2-3 ปกติ : น้ำหนักตัวจะเพิ่มเฉลี่ย 0.5 kg/wk
ไตรมาสที่ 2-3 Overweight/Obese : น้ำหนักตัวจะเพิ่มเฉลี่ย 0.5 kg/wk
น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นหรือน้อยกว่าเกณฑ์ที่กำหนด มีภาวะเสี่ยงต่อคลอดก่อนกำหนด
สัญญาณชีพ
วัดความดันโลหิต
พบความดันโลหิตสูง ร้อยละ 5-8 ของการตั้งครรภ์
วัดชีพจร
สภาพทั่วไป
ลักษณะปกติ
แต่งกายเหมาะสม ความรู้สึกตัวดี สีหน้าท่าทางอารมณ์ การใช้เหตุผล
ลักษณะผิดปกติ
เดินกระเผลก การรับรู้ช้า สีหน้าไม่สดชื่น
ผิวหนัง
ลักษณะปกติ
บวมไม่เกิน +1 หรือบวมเล็กน้อยบริเวณเท้าและหน้าแข้ง
อาจพบการเปลี่ยนแปลงของสีผิว เช่น Linea nigra, Striae gravidarum,Chloasma
ลักษณะผิดปกติ
บวมมากกว่า +1
มีรอยแผลติดเชื้อ มีรอยจ้ำเลือด ซีด หรือขนาดโต
จมูก
ลักษณะปกติ
เยื่อบุภายในจมูก รู้สึกคัดจมูกและมีเลือด เมื่อสั่งน้ำมูกแรง
ลักษณะผิดปกติ
ไม่ได้กลิ่นน้ำมูก สีเหลือง ไอ และจาม
ปาก
ลักษณะปกติ
มีเหงือกบวมเล็กน้อย
ลักษณะผิดปกติ
เหงือกบวมมีอาการอักเสบ ริมฝีปากซีด
คอ
ลักษณะปกติ
ต่อมน้ำเหลืองไม่โต ไม่เจ็บ
ต่อมไทรอยด์ไม่โต กดไม่เจ็บ
ลักษณะผิดปกติ
ต่อมน้ำเหลืองโต กดเจ็บ แข็ง
ต่อมไทรอยด์โตขึ้น
ทรวงอกและปอด
ลักษณะปกติ
สมมาตร ขณะหายใจไม่เหนื่อยหอบ
อกไม่บุ๋มเสียงการหายใจปกติ
ลักษณะผิดปกติ
อกบุ๋มขณะหายใจ หายใจเร็ว หอบ
หยุดหายใจเป็นช่วงมีเสียงผิดปกติขณะหายใจ ไอถี่ๆ
แขนขา
ลักษณะปกติ
เคลื่อนไหวเป็นปกติ
ผิวหนังอุ่น เส้นเลือดขยายและพบ Varicose veins เล็กน้อยที่ขา
ลักษณะผิดปกติ
มือและเท้าเย็นชื้น บวมกดบุ๋ม มี Varicose veins มาก
ปลายมือปลายเท้าซีด เล็บแอ่นเป็นรูปช้อนตามลักษณะการซีดจากการขาดธาตุเหล็ก
Reflexes
ลักษณะปกติ
ปกติ
ลักษณะผิดปกติ
Reflex เร็ว (Hyperactivity)
ท้อง
ลักษณะปกติ
พบ striae gravidarum, linea nigra, และ diastasis recti ที่ผิวหนังหน้าท้อง
4-5 เดือน เห็นการดิ้นของทารก คลำได้ ballottement
6 เดือนขึ้นไป คลำส่วนของทารกได้
ลักษณะผิดปกติ
หน้าท้องตึง กดเจ็บ คลำพบก้อน คลำตับโต
ความสูงของมดลูกไม่สัมพันธ์กับอายุครรภ์
ไม่ได้ยินเสียงหัวใจทารกในครรภ์
เด็กดิ้นเมื่ออายุครรภ์มากกว่า 20 สัปดาห์
กล้ามเนื้อ
ลักษณะปกติ
กล้ามเนื้อแข็งแรง มีความตึงตัว การทรงตัวปกติ การเคลื่อนไหวของข้อต่างๆปกติ กระดูกสันหลังโค้งปกติ ไหล่ไม่คุ้มงอ
ลักษณะผิดปกติ
หลังแอ่นนอนหงายแล้วมีอาการปวดหลังมาก
ไหล่คุ้มงอ
มีอาการชาบริเวณแขนและปลายมือ
ขาชามากๆ
อวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
ลักษณะปกติ
การกระจายตัวของ Pubic hair ปกติ
สิ่งคัดหลั่งจากช่องคลอด ไม่มีกลิ่นสีใส คล้ายแป้งเปียก ปริมาณน้อย ไม่มีอาการคัน อาจมีน้ำลักษณะคล้ายเหงื่อปนออกมากับสิ่งขับหลั่ง
ลักษณะผิดปกติ
มีแผล บวมแดง มี varicosities (เส้นเลือดขอด)
ต่อม Bartholins โต กดเจ็บ
มีสิ่งคัดหลั่งจากช่องคลอดลักษณะผิดปกติ สีขาวขุ่นเหนียวคล้ายกลิ่นน้ำกรด
มีการอักเสบของปากมดลูก มีการติดเชื้อสีชมพูจาง ลักษณะเป็นน้ำ nonspecific infection
มีการติดเชื้อ Trichomonas vaginalis สีเขียวแกมเหลืองเป็นฟอง กลิ่นเหม็น
มีสีน้ำตาลเป็นน้ำ กลิ่นอับ มีการอักเสบของปากมดลูกและช่องคลอด
มีสีเทามีเลือดปน กลิ่นเหม็นเน่า มีแผลในช่องคลอด ช่องคลอดอักเสบ
สีขาวเกาะเป็นแผ่น กลิ่นอับเหม็นมีการติดเชื้อรา
Waller's test
1.การวางมือบนเต้านมให้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้วางราบไปกับผิวหนัง 2.ให้นิ้วทั้งสองนั้นอยู่ชิดหัวนมตรงรอยต่อระหว่างหัวนมและลานหัวนมกดนิ้วทั้งสองเข้าหากัน
เป็นการเลียนลักษณะของการดูดนมตามธรรมชาติของเด็กถ้าหาหัวนมนี้เด็กพอจะดูดได้นิ้วมือทั้งสองข้างจะจับหัวนมไม่ติดแต่ถ้าหัวนมแบนราบเกินไปหรือบุ๋มเกินไปจนเด็กไม่สามารถจะดูดได้หัวนมจะผลุบลงไประหว่างนิ้วมือทั้งสองในขณะผู้ตรวจบีบเข้าหากัน
การตรวจทางห้องปฏิบัติและการแปลผล
ตรวจเลือด
CBC (Hct>33% , Hb>11 mg/dL)
เพื่อหาความเสี่ยงโลหิตจาง
อาจเกิดจากพยาธิปากขอ
Vitamin B12, Folic acid, Fe
หมู่เลือด ABO group, Antibody , Rh factor
HIV
ใช้วิธี FDA-Licensed Elisa
HBsAg , HBeAg
VDRL ตรวจหาเชื้อซิฟิลิส
Negative ปกติ
Positive ต้องตรวจยืนยันด้วย FTA-ABS
Rubella titer (ภูมิต้านทานต่อเชื้อหัดเยอรมัน)
ตรวจอายุครรภ์น้อยๆในรายไม่เคยเป็นหัดเยอรมัน และรายที่เคยรับวัคซีน
HAI > 1:8-1:10 or EIA>1000 แสดงว่ามีภูมิคุ้มกัน ถ้าน้อยกว่าหรือติดลบแนะนำให้ติดต่อรับวัคซีนหลังคลอด
Thalassemia
MCV
MCV >= 80 ปกติ
OFT = negative ปกติ
DCIP or HbE screening
ปกติ = Negative
ตรวจปัสสาวะ
ตรวจ Albuminuria (โปรตีน)
ตรวจ Glycosuria (น้ำตาล)
ตรวจการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
ใช้ Test tape
ตรวจหาเซลล์มะเร็งปากมดลูก
ตรวจ Pap smear (ตรวจครั้งแรกที่มาฝากครรภ์)
คัดกรองภาวะความเสี่ยงของหญิงตั้งครรภ์
ปัจจัยเสี่ยงด้านจิตใจ
ขณะตั้งครรภ์
ขาดการสนับสนุนจากครอบครัว
ระยะคลอด
ความกลัวต่อการคลอด
ความกลัวในการใช้ยาระงับความเจ็บปวด
ผู้ป่วยไม่สามารถเบ่งคลอดเองได้
ก่อนการตั้งครรภ์
ประวัติติดยา
ประวัติการถูกทำร้าย
ปัจจัยเสี่ยงด้านสังคม
ขณะตั้งครรภ์
การได้รับรังสี (radiation)
ได้รับสารเคมี (chemical)
มีการติดเชื้อ (infection)
ไม่มาฝากครรภ์ หรือ ฝากครรภ์ไม่ครบตามเกณฑ์
อยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีมลภาวะอันตราย
ขณะคลอด
ไม่มีสามีหรือครอบครัวใกล้ชิดให้การสนับสนุน
ผ่าตัดคลอดทางหน้าท้องโดยไม่ได้วางแผนล่วงหน้า
ปัจจัยเสี่ยงด้านร่างกาย
ก่อนการตั้งครรภ์มีความพิการของตา
กระดูกเชิงกรานผิดปกติ
อุบัติเหตุขณะตั้งครรภ์
ได้รับ teratogens ในไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์
ระยะคลอดเสียเลือดมากจากแผลฝีเย็บฉีกขาด
ระดับความเสี่ยงของหญิงตั้งครรภ์
กลุ่มเสี่ยงปานกลาง
ต้องได้รับการวินิจฉัย และเฝ้าระวัง
อายุมากกว่า 35 ปี
เคยคลอดบุตรน้ำหนักน้อยกว่า 2500 กรัม
สามารถดูแลได้ในระดับโรงพยาบาลประจำอำเภอหรือโรคพยาบาลทั่วไป
กลุ่มเสี่ยงสูง
เสี่ยงมีผลกระทบอย่างรุนแรงต่อมารดาและทารก
ต้องได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิดตั้งแต่ระยะตั้งครรภ์ ระยะคลอด ระยะหลังคลอด
ต้องได้รับการตรวจติดตามจากแพทย์
มีความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคหัวใจ ครรภ์แฝด เลือดออกขณะตั้งครรภ์และตั้งการตั้งครรภ์เกินกำหนด
ควรได้รับการดูแลในระดับโรงพยาบาลขนาดใหญ่ที่มีแพทย์เฉพาะทางหรือโรงพยาบาลศูนย์
กลุ่มเสี่ยงต่ำ
ไม่มีภาวะแทรกซ้อน ทารักในครรภ์เจริญเติบโตและพัฒนาการเป็นปกติ
สามารถดูแลได้ในระดับโรงพยาบาลประจำตำบล
การตรวจครรภ์
ทักษะที่ใช้
การดู (inspection)
ขนาด
เพื่อประเมินความสัมพันธ์ของอายุครรภ์
รูปร่าง เพื่อประเมินรูปร่างของมดลูก (ตามขวาง แนวยาว หรือ แนวเฉียง)
การเคลื่อนไหวของทารก บ่งชี้ว่าทารกมีชีวิต และช่วยคาดคะเนท่าของทารกได้คร่าวๆ
ลักษณะทั่วไปของหน้าท้อง ตรวจรูปร่างของผนังหน้าท้อง ผิวหนัง ลักษณะบริเวณหัวหน่าว
การคลำ (palpation)
1.Leopold’s maneuver
First Leopold’s handgrips or Fundal grip
เพื่อตรวจหาส่วนนำ(ยอดมดลูก)
เพื่อคาดคะเนอายุครรภ์
Second Leopold’s handgrips or Umbilical grip
เพื่อหา large part และ small part , Lie , Position
Fouth Leopold’s handgrips or bilateral inguinal gr ip
ส่วนนำ(presenting part)
ระดับส่วนนำโดยเคลื่อนฝ่ามือตามสองข้างของส่วนนำ
Attitude (ทรง) เหมือนที่ท่า 3
Position(ท่า) เหมือนท่าที่ 3
Third Leopold’s handgrips or Pawlik grip
ส่วนนํา (presenting part)
ระดบส่วนนํา โดยโยกคลอนส่วนนําไปมาระหว่าง iliac fossa สิ่งที่ตรวจพบ คือ engagement, partial engaged, Head
float
Attitude (ทรง) flexion หรือ deflexion ดูจาก cephalic prominences
Position(ท่า)ใช้ cephalic prominences
2.การคลำไหล่หน้า
3.การคลำที่ส่วนบนและส่วนล่างของมดลูกพร้อมกัน
ส่วนของทารกที่มี ballottement มากกว่า น่าจะเป็นศีรษะของทารก
ส่วนของทารกที่มี ballottement น้อยกว่า น่าจะเป็นก้นของทารก
4.การตรวจการเกยของศีรษะทารกกับขอบบนของกระดูกหัวหน่าว
ศีรษะทารกเคลื่อนลงอยู่ใต้กระดูกหัวหน่าว = ไม่มีภาวะ CPD
ศีรษะทารกอยู่สูงกว่าขอบบนของกระดูกหัวหน่าว = มีการเกยกันของศีรษะ อาจเกิดภาวะ CPD
การฟัง (auscultation)
เสียงหัวใจของทารกในครรภ์ปกติ 110-160 ครั้งต่อนาที
ใช้ Doppler จะได้ยินเมื่ออายุครรภ์ 10-12 w
ใช้ fetoscope จะได้ยินเมื่ออายุครรภ์ 16-20 w