Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Bitkisel Dokular 🌿, Bitkilerin kök, gövde ve yaprak gibi organlarında pek…

- - - - Bitkinin boyca uzamasını sağlayan gövde ucu meristemi, koruyucu embriyonik yapraklar ile sarılmıştır. Uç meristem, bu yapraklar sayesinde korunur.
      - Olgunlaşma bölgesindeki hücreler, farklılaşmalarını tamamlayarak değişik hücre tiplerine dönüşür. Böylece kökte örtü doku, temel doku ve iletim doku yapılarının oluşmasını sağlar.
      - Bölünür hücreler bölgesinde kök uç meristemi ve meristemden oluşan hücreler bulunur. Yeni kök hücreleri ve kaliptra hücreleri bu kısımda üretilir.
      - Gövde ucunda yer alan meristem doku hücreleri bitkinin gövdesinin uç kısımdan uzamasını sağlar. Böylece yaprak, çiçek gibi organlar oluşur.
      - Bitkinin kök ucunda bulunan meristem doku hücreleri, kökün uzayarak toprak içinde derinliklere inmesini sağlar. Böylece bitki, kökleriyle daha çok su ve mineral alır.
      - Bitkinin kök, gövde, dal ucu gibi kısımlarında uç meristem bulunur.
    - - Otsu bitkilerde sadece primer büyüme görülür. Odunsu bitkilerde ise primer büyüme ve sekonder (ikincil) büyüme aynı anda gerçekleşir.
  - - - Sekonder floemin dış kısmında yer alarak mantar hücrelerini üretir
    - - Demet kambiyumu bitkinin enine büyümesini sağlar. Mantar kambiyumu ise gövdeyi dıştan örterek koruyuculuk yapar.
      - Odunsu bitkilerin gövde ve köklerinde boyca uzamanın durduğu kısımlarda enine büyüme görülür. Sekonder büyüme olarak bilinen ve bitkinin kalınlaşmasını sağlayan bu büyümeyi, yanal meristemler sağlar.
      - Yanal meristemler; demet (damar = vasküler) kambiyumu ve mantar kambiyumu şeklinde bulunur.
      - Demet kambiyumu, enine kalınlaşmayı sağlar ve demet sayısını artırır. Sürgüne destek verir. İletim doku elemanlarının (ksilem ve floem) oluşmasını sağlar.
      - Bitkinin embriyonik gelişimi sırasında demet kambiyumu, iletim demetlerinin içinde yer alır. Birincil floem ile birincil ksilem arasında uzanan tek bir hü cre tabakası ş eklinde bulunur.
      - Demet kambiyum hücreleri bölündüğünde kök ve gövdenin kalınlığı artar. Bölünmeler gerçekleşirken içeriye doğru olan kısımda ikincil ksilem, dışarıya doğru olan kısımda da ikincil floem meydana gelir. Böylece enine kalınlaşma oluşur
      - İkincil ksilemin tabakaları, üst üste birikerek odun denilen dokuyu meydana getirir.
      - Ağaçlarda enine kalınlaşma ile birlikte yaş halkaları meydana gelir.
      - Yaz aylarının sonlarına doğru su azaldığı için bitkinin gelişmesi yavaşlar. Küçük, kalın çeperli, ince hücreli ve koyu renkli sonbahar odunu (geç odun) denilen halka meydana gelir.
- - - - Mantar kambiyumu, mantar doku ve parankima hücrelerinin hepsinin bir araya gelmesiyle periderm (peridermis) meydana gelir.
      - Çok yıllık bitkilerin kök ve gövdelerini saran epidermis, zamanla parçalanarak kuruyup dökülür. Epidermisin yerini, mantar kambiyumu tarafından üretilen periderm adlı koruyucu doku alır.
      - Oluşan mantar hücreleri, süberin denilen su geçirmeyen mumsu maddeyi ç eperlerinde biriktirir ve ölür.
      - Mantar dokusu bitkiyi mekanik etkilerden ve hastalık yapıcı patojen canlılardan korur. Ayrıca süberin su kaybına karşı da bitkiyi korur.
  - - - Saydam ve mumsu olan kütikula tabakası, ışığı geçirir. Bu tabaka su kaybına, mekanik etkilere, güneşin zararlı ışınlarına ve parazit canlıların saldırılarına karşı bitkiyi korur.
      - Genç bitkilerde kök, gövde, yaprak gibi organların dış yüzeyini örter. Genellikle tek sıralı hücre tabakasından oluşur ve hücreler arasında boşluklar bulunmaz.
      - Bitkinin gövde ve yapraklarında bulunan epidermis hücrelerinin dış çeperlerinde daha çok kalınlaşma vardır. Bu kalınlaşma, epidermisten salgılanan kütin denilen mumsu maddenin birikmesiyle oluşur. Kütin maddesinin birikmesi sonucunda kütikula tabakası meydana gelir.
      - Epidermis hücrelerinin farklılaşmasıyla stoma, hidatod, tüy ve emergens denilen yapılar meydana gelir.
- - - - Ksilem, topraktan alınan su ve suda çözünmüş minerallerin gövde, yaprak gibi bitkinin üst bölümünde yer alan kısımlarına taşınmasını sağlar.
      - Farklı iki tip hücreden oluşur. Trake ve trakeid denilen bu hücreler, bitkide uzamanın durduğu kısımlarda meydana gelir. Trake ve trakeidlerin hücre çeperleri, lignin birikmesi sonucunda kalınlaşıp sertleşmiştir. Bunlar ölü hücrelerdir.
      - Ksilemde madde taşınması sırasında enerji harcanmaz.
      - Trake ve trakeid hücrelerinin çeperlerinde geçit denilen kalınlaşmamış, yer yer kesintiler olan ince bölgeler oluşur. Su, bir hücreden diğerine geçitlerden geçerek taşınır.
- - - - Kollenkima (Pek doku)
        
        Hücre çeperlerinin kalınlaşmasının sebebi selüloz ve pektin birikmesidir. Çeperlerinde oluşan kalınlaşmalar düzensizdir.
        
        Kıvrılma ve esneme özelliğine sahiptir. Rüzgâr gibi mekanik etkiler oluştuğunda bitkinin kırılmadan bükülmesini sağlayan ve bitkiye destek veren dokudur.
        
        Canlı bir dokudur. Bitkinin büyümekte olan kısımlarına destek verir.
        
        Bitkilerde ç iç ek ve yaprak saplarında, yaprak damarlarında, genç gövdelerde görülür.
        
        Kollenkima, parankima hü crelerinin ç eper kalınlığ ından daha fazla çeper kalınlığına sahiptir.
      - Parankima
        
        Havalandırma Parankiması
        
        Genellikle suda ve bataklıkta yaşayan bitkilerde kökte ve gövdelerinde bulunur. Hücreler arası boşluk, sayıca fazladır.
        
        Bu hücreler arası boşluklarda hava depo edilir, bitkinin gaz alış-verişinde de yine bu boşluklar ön plandadır.
        
        Depo Parankiması
        
        Bitkide kökte, gövdede, meyvede ve tohum kısımlarında bulunarak nişasta, yağ, protein vb. maddelerin ya da suyun depo edilmesini sağlar.
        
        İletim Parankiması
        
        Gövdedeki iletim dokuları ile bitkinin diğer dokuları arasında madde alışverişini gerçekleştirir.
        
        İletim parankiması hücrelerinde kloroplast bulunmaz.
        
        Özümleme (Asimilasyon) Parankiması
        
        Yaprakların mezofil tabakasında ve genç gövdede bulunan özümleme parankiması hücreleri, bol kloroplast taşır. Fotosentez yaparak organik maddelerin sentezlenmesini sağlar.
        
        Mezofil tabakası, palizat ve sü nger parankimasından meydana gelir.
        
        Yaralanma gibi durumlar meydana geldiğinde bölünerek yeni hücreleri oluşturur ve yaralanma bölgelerini onarabilir. Hatta tek bir parankima hücresinden bütün bir bitki oluşturmak da mümkündür.
        
        bitkilerde en fazla olan ve tüm organların yapısında bulunan doku çeşididir. İnce çeperli, bol sitoplazmalı hücrelerden oluşur. Tipik bitki hücreleri olarak da bilinir.
        
        Parankima hücrelerinin çoğu, belirli koşullar altında bölünerek diğer bitki hücresi tiplerine dönüşebilir.
        
        Bitkinin metabolik işlevlerinin çoğunu gerçekleştiren parankima dokusu, 4 gruptan oluşur. Bunlar; özümleme parankiması, iletim parankiması, havalandırma parankiması ve depo parankimasıdır.
      - Sklerenkima (Sert Doku)
        
        Sklerekima Lifleri
        
        Bitkiye destek sağlarlar. Bazıları ticari amaçlı kullanılır. Örneğin kenevir lifleri halat yapımında, keten lifleri ise keten dokumada kullanılmaktadır.
        
        Bitkide gövde ve meyve kabuğunda, yapraklarda veya tohumlarda bulunabilir.
        
        Gerilmelere ve darbelere karşı dirençlidirler.
        
        Lifler uzun, ince ve kapalı uçludur.
        
        Taş Hücreleri
        
        Ayrıca ceviz, fındık gibi sert kabuklu meyvelerin kabuğunda bol miktarda taş hücresi bulunur.
        
        Küçük ve düzensiz şekilli olan taş hücreleri, kalın ve odunlaşmış çeperlere sahiptir.
        
        Armut, ayva gibi meyvelerin etli kısımlarında yer alan kumsu dokular, taş hücreleridir.
        
        Sklerenkima, (genel bakışı)
        
        Destek sağ layabilmek iç in ö zelleş en hü crelerinin ç oğ u cansızdır ve sert ç eperleri sayesinde bitkiyi destekleyen bir “iskelet” gibi görev yapar.
        
        Kollenkima hücrelerine göre çok daha serttir.
        
        Bitkinin büyümeyi tamamlamış, olgunlaşmış organlarında bulunur.
        
        İlk oluştuklarında canlı olan sert doku hücreleri lignin ve selüloz maddelerinin birikmesi ile odunlaşır. Böylece bitkiye destek sağlar.
        
        İletim demeti bulunan bütün bitkilerde lignin bulunur.
        
        Sert doku hücrelerinin bazıları sklerenkima lifleri ve taş hücreleridir.