Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

DOLAŞIM SİSTEMİ - Coggle Diagram

- - - - PERİKARD
        
        Kalbi dıştan saran bağ dokusundan oluşmuş iki katlı bir zardır. Zarlar arasında sıvı bulunur. Bu sıvı kalbin rahat çalışmasını sağlar.
      - MİYOKARD
        
        Kalp kasıdır. Kalbin kasılıp gevşeyerek çalışmasını sağlar. Bu kaslı yapı kulakçıklarda ince, karıncıklarda kalındır. Aorttan çıkan damarlar miyokard tabakasında kılcallara ayrılır. Bu damarlar kalp kasını besler. Bunlara koroner damarlar denir.
      - ENDOKARD
        
        Kalbin en iç tabakasıdır. Tek katlı endotel ile bunu miyokarda bağlayan bağ dokusundan oluşmuştur. Kalbin çalışması sırasında aşınmayı önleyen kaygan bir yapı oluşturur. Kan damarı bulunmaz.
  - - - 1) Sinirler: Omurilik soğanından çıkan otonom sinirler S.A’yı uyararak çalışmasını sağlar.
        
        Parasempatik sinirler --> yavaşlatır
        
        Sempatik sinirler --> hızlandırır
      - 2) Hormonlar:
        
        Adrenalin hormonu --> hızlandırır
        
        Asetilkolin --> yavaşlatır
        
        Tiroksin hormonu --> hızlandırır
      - 3) Kandaki CO2 Derişimi: Kandaki CO2 miktarının artması pH’ı düşürür. Bu nedenle sinirler uyarılır; solunum ve dolaşım hızı artar.
      - 4) Sıcaklık ve çalışma temposu: Çalışma temposunun artması vücut sıcaklığının yükselmesine yol açar. Bu durumda kalp atışını hızlanır.
      - 5) Kimyasal maddeler: İyonlar, ilaçlar ve alkol gibi bazı kimyasal maddeler kalbin çalışmasını etkiler. Etkileri çeşitlerine göre değişir.
    - - 1) İlk kasılma sağ kulakçığın üst arka duvarında yer alan sinoatrial düğümün (S.A) uyarılmasıyla başlar. S.A’dan gelen uyarılar ile kulakçıklar kasılır.
      - 2) Kulakçıklar kasılınca kan karıncıklara geçer. S.A’dan gelen uyarılar kulakçıklarla karıncıklar arasında bulunan atrio-ventriküler düğüme (A.V) gelir. A.V özelleşmiş fibrillerden meydana gelmiştir. Bu fibrillere his demetleri denir. His demetleri ikiye ayrılarak sağ ve sol karıncığa ulaşır. Karıncıkların duvarlarında dallanarak purkinje liflerini oluşturur.
      - 3)Uyarı purkinje liflerine gelince karıncıklar kasılır. Böylece bir kalp atışı gerçekleşmiş olur.
- - - - Atardamarlarla toplardamarlar arasında yer alırlar.
      - Tek katlı epitel tabakasından oluşmuşlardır.
      - Çapları en küçük olan (en ince) damarlardır.
      - Kan akış hızının en düşük olduğu damardır.
      - Doku hücreleri ile kan arasında madde alışverişini sağlarlar. (starling hipotezi)
      - Kapakçık bulunmaz.
      - Kan basıncı toplardamarlardan fazla, atardamarlardan azdır.
    - - Vücuttan toplanana kanı kalbin sağ kulakçığına getiren damardır.
      - Kirli kan taşırlar. (Akciğer toplardamarı hariç)
      - Çapları en büyük (en kalın) olan damarlardır.
      - Dıştan içe doğru üç tabakadan meydana gelmiştir.
        
        Bağ doku
        
        Düz kas
        
        Tek katlı yassı epitel tabakasından oluşmuştur.
      - Atardamarlardan farklı olarak bağ dokudaki lif sayısı azdır. Ayrıca düz kas tabakası daha ince olup elastik lif bulundurmaz. Çünkü, kan basıncı az olduğundan gerilime karşı çok fazla dayanıklı olmasına gerek yoktur.
      - Vücudun alt tarafında bulunan toplardamarlarda kanın geriye doğru akmasını engelleyen kapakçıklar vardır.
      - Kan akışı kılcal damarlardan fazla atardamarlardan azdır.
      - Kan basıncının en az olduğu damarlardır.
    - - Kanı kalpten alarak vücuda dağıtan damarlardır.
      - Yapılarında içten dışa doğru;
        
        Bağ doku
        
        Düz kas
        
        Tek katlı yassı epitel bulunur.
      - Bağ doku içerisinde çok fazla lif yer alır. Ayrıca düz kas tabakası içinde elastik lifler vardır. Bu lifler damarın basınca karşı dayanıklı olmasını sağlar.
      - Kan basıncı ve kan akış hızı en fazla olan damardır.
      - Temiz kan taşırlar. (Akciğer atardamarı hariç)
      - İç yüzeyi pürüzsüzdür. Kapakçık bulunmaz.
  - - - Karıncıkların kasılmasıyla oluşan basınç
      - Atardamardaki düz kaslar
      - Arkadan gelen kanın öncekini itmesi
      - Yerçekimi
    - - Kulakçıkların gevşemesiyle oluşan emme kuvveti
      - Toplardamarların etrafını saran iskelet kaslarının kasılması
      - Toplardamar içindeki kapakçıklar
      - Soluk alma ile akciğer içindeki basıncın düşmesi
      - Üst bölgelerdeki toplardamarlarda için yerçekimi
  - - - Ödemin sebepleri
        
        Kan basıncının artması
        
        Kanın ozmotik basıncının düşmesi
        
        Doku sıvısının ozmotik basıncının artması
        
        Doku sıvısının mineral miktarının artması
        
        Lenf kılcallarının tıkanması
        
        Organlara mekanik darbelerin gelmesi
  - - - Kalp ve akciğerler arasında yapılır.
      - Amacı kanın temizlenmesini sağlamaktır.
    - - Kalp ile vücut arasında olur.
      - Amacı, besin maddelerini ve oksijeni hücrelere, atık maddeleri boşaltım organlarına taşımaktır.
      - Her organa bir atar bir de toplardamar girişi vardır. (karaciğer hariç)
      - Aort kalpten çıktıktan sonra dallanarak çeşitli atardamarlar halinde organlara giriş yapar. Bu sırada kılcal damar haline gelmediğinden içeriği değişmez. (Böbrek atardamarı, karaciğer atardamarı…) ;Organ içerisinde kılcal damar haline gelen damarlarda madde alışverişi gerçekleşir ve atık maddeler toplardamarda birleştirilerek kalbe geri dönüş yapar.
      - Sindirim organlarından çıkış yapan toplardamar ise kalbe dönüş yapmadan önce karaciğere uğrar.(kapı toplar damarı) Karaciğerden karaciğer toplardamarı halinde ayrıldıktan sonra kalbe giriş yapar.
      - Kalbe gelen bir madde vücuda dağılmadan önce akciğere uğramak zorundadır. (Küçük kan dolaşımı)
- - - - İlk oluştuklarında organel ve çekirdeklere sahipken dolaşıma katıldıklarında organel ve çekirdeklerini kaybederler ve damar dışına çıkamazlar. Organel ve çekirdek taşımayan bu alyuvar hücrelerine olgun alyuvar hücresi denir.
      - Laktik asit fermantasyonu yaparlar.
      - Yapılarında kana kırmızı renk veren hemoglobin bulunur. Bu sayede O2 ve CO2 taşıyabilirler. (Organel ve çekirdeklerini kaybetmelerinin sebebi daha fazla solunum gazı taşıyabilmeleri içindir.)
      - Hücre zar yüzeyinde bulunan antijenler ile kan nakillerinden önemli olan kan grubunu belirler.
      - Bölünemez ve kendilerini yenileyemezler.
      - Fetüste 3-5. aylarda karaciğer ve dalakta daha sonra kırmızı kemik iliğinde üretilir.
      - Üretimi böbrekler ve çok az miktarda karaciğer tarafından üretilen eritropoietin hormonu tarafından düzenlenir.
      - Ömürleri yaklaşık 120 gündür. Parçalanacakları zaman dalak ve karaciğerde (kupfer hücreleri) demir kısmını ayırır. Geri kalan kısmı ise makrofajlar tarafındna parçalanarak bilirübine oluşturur. Bilirübin ise safra yapımında kullanırlır. Ayrılan demir kısmı ise yeni alyuvar yapımına katılır.
      - Hava basıncının düşük olduğu yükseklere çıkıldıkça oksijen miktarı azalacağından sayılar artar.
    - - Renksiz ve çekirdekli olan aktif hareket edebilen hücrelerdir ve bazı çeşitleri damar dışına çıkarak da görev yapabilir.
      - Fagositoz yaparak ve antikor üreterek vücudun savunmasında rol oynarlar.
      - Bölünemez ve kendilerini yenileyemezler.
      - Kemik iliği ve lenf düğümlerinde üretilirler.
      - Ömürleri çeşitlerine göre değişir. Birkaç saat ya da birkaç gün olabilir.
      - Dalak ve karaciğerde parçalanır.
      - Enfeksiyon durumlarında sayıları artar. Genel olarak çocuklarda daha fazla sayıda bulunabilirler.
    - - Kemik iliğindeki iri yapılı hücrelerin (megakaryosit) parçalanması ile oluşan kandaki en küçük parçacıklardır. Megakaryositlerin parçalanması ile oluştuklarından çekirdekleri yoktur.
      - Kanın pıhtılaşmasını sağlarlar.
      - Ömürleri yaklaşık 10 gündür.
      - Dalak ve karaciğerde parçalanırlar.
      - Kan kayıplarında sayıları artar.
  - - - Akyuvar üreterek vücudun savunmasında rol alır. (Lenfosit)
      - Kılcal kan damarlarından sızan doku sıvısının kan dolaşımına katılmasını sağlar.
      - Bağırsaktan emilen ADEK vitaminleri, yağ asitleri ve gliserolün kan dolaşımına katılmasını sağlar.
    - - Lenf kılcalları ve lenf toplardamarlarından oluşur.
      - Lenf toplardamarlarında kapakçıklar bulunur. Lenf sıvısının geriye akmasına engel olur.
      - Lenf kılcallarının bir ucu lenf toplardamarlarına bağlanır. Diğer ucu ise dokular arasına kadar ilerler ve kapalıdır. Kan kılcallarına göre daha geçirgendir. Bu sayede doku sıvısı içinde bulunan büyük molekül ve proteinler lenf kılcallarına geçerler.
      - Lenf damarlarında bulunan sıvının hareketi kana göre çok yavaştır. Çünkü sıvıya kalp gibi basınç uygulayan organ ya da atardamar yoktur. Lenf damarlarındaki sıvının hareketi kalbin negatif emme basıncı (kulakçığın gevşemesiyle oluşur) ve iskelet kasları ile sağlanır.
    - - Lenf damarlarının dolaşım sistemi ile birleştiği yerlerde bulunan özel hücre kümeleridir.
      - Lenf damarlarının dolaşım sistemi ile birleştiği yerlerde bulunan özel hücre kümeleridir.
      - Lenf düğümlerinde lenfositler üretilir.
      - Yoğun bakteri bulaşması halinde bakteriler lenf düğümlerine girer ve lenf düğümlerinin şişmesine neden olur.
    - - Kan damarlarına geçemeyen bir miktar doku sıvısı, lenf damarlarına geçerek lenf sıvısını oluşturur.
      - Alyuvar bulunmadığından renksizdir. Lenf sıvısına akkan da denir.
      - Kan kılcallarından doku arasına geçen plazma proteinlerinin %95’i lenf kılcal damarlarına alınır ve kan damarlarına kazandırılır.
    - - İki yolla olur. Her iki lenf dolaşımı da üst ana toplardamara giriş yaparak kan ile karışır.
        
        Yol --> Sol Lenf Dolaşımı (başın ve göğüs sol kısmı ile sol koldan gelen / bacak ve bağırsaklardan gelen)
        
        Yol --> Sağ Lenf Dolaşımı (Başın ve göğsün sağ kısmı ile sağ koldan gelen)
  - - - Hücre üzerinde bulunan proteinlerdir.
    - - Vücudumuza yabancı olan antijenlere karşı akyuvarlar tarafından üretilen savunma proteinleridir.
- - - - Mikroorganizmaları fagositoz ederek etkisiz hale getiren hücrelerdir. Karaciğer, dalak, sinir, lenf düğümleri ve akciğerde fagositoz yapabilen hücreler yer alır.
    - - Kesik gibi bir neden ile mikroorganizmaların vücuda girdiği bölgede kılcal kan damarları genişler. O bölgede kan miktarı artar. Kızarır ve şişer, ödem oluşur. Histamin (Kan kılcallarının geçirgenliğini artırır.) salgılanır, histaminin etkisi ile akyuvarlar damardan çıkarak organizmaları etkisiz hale getirir.
    - - Virüslerle enfekte olmuş ya da kanserleşmiş hücreleri fark ederek, diğer hücrelerin bu hücreleri yok etmesi için reseptörler salgılayan hücrelerdir. Doku ve organ nakillerinde bu hücrelerin faaliyetleri nakli vücudun reddetmesine sebep olabilmektedir.
    - - Virüsle enfekte olmuş hücreler tarafından salgılanan proteinlerdir. İnterferonlar sayesinde diğer hücreler virüslerin vücudu enfekte ettiğini algılar ve antiviral proteinler sentezler. İnterferonlar ayrıcı bazı akyuvarlar ve doğal katil hücreler tarafından da salgılanabilir, fagositoz yapabilen hücreleri aktif hale getirebilir.
  - - - HÜCRESEL BAĞIŞIKLIK
        
        T lenfositleri antijenle karşılaştığında doğrudan müdahale ederek bağışıklığın gerçekleşmesini sağlar. Ayrıca bazı T lenfositleri bellek hücrelerine dönüşebilir.
      - HUMORAL (SIVISAL) BAĞIŞIKLIK
        
        Antijen ile karşılaşan B lenfositleri, plazma hücrelerine dönüşerek antikor üretir ve bu antikorları dolaşım yolu ile diğer hücrelere yayar. Ayrıca bazı B lenfositleri bellek hücrelerine dönüşür. Böylece, aynı antijenin vücuda bir daha girmesi durumunda antijenleri tanıyarak, daha güçlü tepki oluşturulmasını sağlar.
  - - - AKTİF BAĞIŞIKLIK
        
        Lenfositlerin antikor üretimini gerçekleştirmesi ile gerçekleşir. Bir hastalığı geçirme (doğal) ya da aşı olma (yapay) ile sağlanabilir.
        
        AŞI
        
        Hastalık yapma yeteneği azaltılmış ya da yok edilmiş mikroorganizmalar veya onların antijenlerini içeren maddedir.
        
        Koruyucudur.
        
        Toksin veya antijen içerir.
        
        Sağlıklı insana verilir.
        
        Etkisini geç gösterir ancak uzun sürelidir.
      - PASİF BAĞIŞIKLIK
        
        Antikorlar vücuda hazır verilmesi yoluyla sağlanan bağışıklıktır. Hafıza hücrelerinin oluşumunu sağlamadığından etkisi kısa sürelidir. Aynı antijenin vücuda ikinci kez bulaşması durumunda daha güçlü cevap verilemeyecektir.
        Doğal ya da yapay olarak gerçekleşebilir.
        
        Gebe bir anneden fetüse geçen ve doğum sonrası emzirme ile bebeğe geçen antikorlar doğal pasif bağışıklığa örnektir.
        
        SERUM
        
        Belirli bir enfeksiyona karşı üretilmiş antikorları bulunduran sıvıdır. Genellikle at, koyun, sığır gibi hayvanların kanından elde edilir. Hasta olan insanın hastalığına uygun antikor içeren serum verilir.
        
        Tedavi edicidir.
        
        Antikor veya antitoksin içerir.
        
        Hasta insana verilir.
        
        Etkisini çabuk gösterir ancak kısa sürelidir. Etkisini bir sonraki hastalıkta göstermez.
        
        ALERJİ
        
        Günümüzde, normal karşılanan çok sayıda maddeye karşı verilen anormal vücut tepkileridir. Alerjen maddeye karşı salgılanan antikorlar, bağ dokudaki mast hücrelerine bağlanarak histamin salgısını artırırlar. Bu durum vücutta bazı belirtilerin görülmesine neden olabilir. Antihistamin (histaminleri etkisiz hale getiren madde) içeren ilaçlar ile belirtiler ortadan kaldırılmaya çalışılır.
        
        OTOİMMÜN HASTALIKLAR
        
        Lenfositlerin, bazı vücut hücrelerine karşı antikor üretmesi sonucunda oluşan hastalılardır. Bağışıklık hücreleri, kişinin sağlıklı ve kendi hücresini yabancı antijen gibi algılar.
        MS, Çölyak hastalığı, romatoid artrit…
  - - - Sebep: Koroner damarların daralması, sertleşmesi ya da tıkanması sonucu kalp kasının beslenememesi sonucu oluşur.
      - Sonuç: Kalp kası zayıflar ve kalp yetmezliğine neden olabilir.
    - - Sebep: Dengesiz beslenme sonucunda damar duvarlarının esnekliğini kaybedip sertleşmesidir. Damar içinde yağlı ve kalsiyumlu plaklar oluşur. Bu plaklar damarın sertleşmesine ve kalbin zayıflamasına yol açar.
      - Sonuç: Kalp krizi, beyin kanaması, felç ve yüksek tansiyon olabilir.
    - - Atardamarların sertleşmesi ya da daralması sonucunda damar duvarına yapılan basıncın artmasıdır.
    - - Atardamarların esnekliğini yitirmesi ve genişlemesi sonucunda damar duvarına yapılan basıncın azalmasıdır.
    - - Sebep: Sigara içinde bulunan nikotin, kanın damar içerisinde pıhtılaşmasına yol açar ve damarı tıkar. Tıkanan damar organı besleyemez ve kangren oluşur. Genel olarak damar tıkanmasının en ileri seviyesidir.
      - Sonuç: Kangrenli bölgenin kesilmesi gerekir.
    - - Sebep: Yaşlılık, hareketsizlik ve uzun süre ayakta kalma gibi nedenlerle toplardamarlar elastikliğini kaybeder ve içinde bulunan kapakçıklar bozulur. Kalbe doğru gitmesi gereken kan geriye kaçma yapar. Bu nedenle toplardamarlar şişer. Mavi renkli genişlemiş damar görüntüsüne varis denir.