Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

DOLAŞIM SİSTEMİ, kaynaklar, image, image, image, image, image, • Kirli kan…

- - - - a. Triküspit (üçlü kapakçık: Sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında karıncık yönüne açılan kapakçıktır. Kanın sağ karıncıktan sağ kulakçığa geri dönmesini engeller.
        b. Biküspit (ikili kapakçık=mitral): Sol kulakçık ile sol karıncık arasında karıncık yönüne açılan kapakçıktır. Kanın sol karıncıktan sol kulakçığa geri dönmesini engeller.
        
        c. Yarım ay kapakçıkları: Kalpten çıkan kanı götüren aort ve akciğer atardamarlarının başlangıcında bulunur. Kalpten atardamarlara pompalanan kanın kalbe geri dönmesini engeller.
        
        Kapakçıkların birinde veya daha fazlasında olabilecek bir bozukluk, kalpte üfürüm olarak adlandırılan, kanın gitmesi gereken yönün tersine doğru geçmesi rahatsızlığına neden olabilir. Kapakçıklardaki problem doğuştan olabileceği gibi sonradan geçirilen ateşli bir hastalık veya enfeksiyon sonucunda da ortaya çıkabilir.
  - - - Kalbin dışını saran bağ dokudan oluşan çift katlı zardır. Arasında sürtünmeyi azaltan sıvı bulunur.
    - - Tek sıralı yassı epitel dokudan oluşmuştur. Bu tabaka kalbin iç yüzeyini örter. Aşınmayı önleyen kaygan bir yapı oluşturur. Kanın akışını kolaylaştırır. Kan damarları bulunmaz.
        
        -Endokard tabakasında kılcal damar bulunmadığı için kalp içindeki kanın bileşimi değişmez. Yani kalp, içindeki kandan faydalanamaz.
    - - Yapısı çizgili kasa, çalışması düz kasa benzeyen kalp kası tabakasıdır. Kulakçıklarda ince karıncıklarda kalındır. Sol karıncıkta ise sağ karıncıktan daha kalındır.
        
        Aorttan ayrılan küçük bir damar miyokard tabakasında kılcallara ayrılarak koroner damarları oluşturur. Bu damarlar kalp kasına besin ve oksijen getirir. Metabolik atıkları uzaklaştırır.
  - - - Sinoatrial (SA) düğüm: Sağ kulakçık duvarında üst ana toplar damarın kalbe girdiği bölgenin yakınında bulunur. Otonom sinir sistemi tarafından uyarılması ile kalbin çalışmasını başlatan elektriksel uyarılar üretir. Bir jeneratör gibi elektrik üreterek kalp kası hücrelerinin kasılmasını düzenler. SA düğüm aynı zamanda kasılma ritmini de denetler. SA düğümden gelen uyartı ile kulakçıklar kasılır.
        
        Atriyoventriküler (AV) düğüm: Sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında bulunur. Uyartıları SA düğümden alır.
      - His demetleri: AV düğümden çıkan özelleşmiş kas telcikleridir. Uyartıları purkinje liflerine aktarır.
        
        Purkinje lifleri: His demetlerinin karıncıkların duvarında dallanması ile oluşan liflerdir. His demetlerinden aldığı uyartıları karıncıklara ileterek kasılmalarını sağlar.
      - Bu yapıların uyarısı ile gerçekleşen olaylar sırası ile;
        
        1.Otonom sinirlerle SA uyarılır.
        
        SA, uyarıları kulakçıklara iletir.
        
        Kulakçıklar kasılır. Kan karıncıklara dolar.
        
        Uyarılar AV ye daha sonra sırası ile his demetlerine ve purkinje liflerine geçer.
        
        Karıncıklar kasılır. Kan atar damarlara geçer.
  - - - Sempatik sinirler
        
        Adrenali hormonu
        
        Tiroksin hormonu
        
        Kanda CO2 artışı (kanın pH'sının düşürür).
        
        Vücut ısının yükselmesi
        
        Nikotin, kafein vb kimyasallar ve ilaçlar
        
        Ortam sıcaklığının azalması
    - - Parasempatik sinir (vagus siniri) uyarısı ile salgılanan asetil kolin.
        
        2.Vücut ısısının azalması
        
        Ortam sıcaklığının belirli oranda artışı.
        
        Ca++ gibi minerallerin eksikliği.
- - - - b. Kan Hücreleri: Kanın %45'ini oluşturan hücresel kısım alyuvarlar (eritrosit), akyuvarlar (lökosit) ve kan pulcuklarından (trombosit) meydana gelir.
      - I. Alyuvarlar (Eritrositler): En fazla bulunan kan hücreleridir.
      - -Aktif hareket edemezler, kan akışıyla bir yerden başka bir yere taşınırlar.
      - -Yapılarında kana kırmızı rengini veren hemoglobin bulunur.
      - -Hemoglobin, oksijen ve karbondioksitin taşınmasında görev alır.
      - -Alyuvar sayısı cinsiyete, yaşa ve deniz seviyesinden yüksekliğe göre değişir. 1 mm3 kanda erkeklerde 5 milyon, kadınlarda ise 4 milyon kadar alyuvar bulunur.
      - -Deniz seviyesinden yükseklerde yaşayanlarda alyuvar sayısı daha fazladır. Çünkü solunan havada bulunan az miktardaki oksijenden faydalanmak için çok sayıda alyuvara ihtiyaç vardır.
        
        -Fetüste 3-5. aylar arasında karaciğer ve dalakta üretilen alyuvarlar, gebeliğin 5. ayından itibaren yaşamın sonuna kadar kırmızı kemik iliğinde üretilir.
        
        -Alyuvarlar ilk oluştuklarında çekirdekleri ve organelleri bulunur. Olgunlaştıklarında bu yapılarını kaybettikleri için bölünemez ve kendilerini yenileyemez.
        
        -Ömürleri ortalama 120 gündür. Ömürlerini tamamlayan alyuvarlar karaciğer ve dalakta parçalanır.
        
        -Enerji ihtiyacını glikoliz (laktik asit fermantasyonu) ile karşılar. Taşıdıkları oksijeni kullanmazlar.
      - Akyuvarlar (Lökositler)
        
        -1 mm3 kanda yaklaşık 8 bin-10 bin arasında bulunur.
        
        -Renksiz kan hücreleridir. Çekirdekleri ve organelleri vardır. Amip gibi yalancı ayaklar oluşturup aktif hareketlerle doku aralarına yayılabilir.
        
        -Ömürleri genelde 4 saat ile 4 gün arasında değişir.
        
        -Kırmızı kemik iliği, timus bezi, lenf düğümleri ve dalakta üretilir.
        
        -Görevleri; vücudu mikroorganizmalara karşı korumaktır.
        
        -Vücutta enfeksiyon olduğunda akyuvar sayısı artar. Ayrıca akyuvarlar hasar görmüş doku parçalarını da yok eder. Bazı akyuvarlar vücuda giren yabancı maddeleri tanıyabilen kan hücrelerine (hafıza hücreleri) dönüşür ve uzun zaman yaşayabilir.
      - III. Kan Pulcukları (Trombositler)
        
        1 mm3 kanda 150 ila 400 bin kadar bulunur. Renksiz ve çekirdeksiz olup kemik iliğindeki büyük hücrelerden kopan parçalardan oluşur. Damar dışına çıkamazlar.
        
        Kanın pıhtılaşmasında görevli özel bir protein üretir. Ömürleri yaklaşık 7-10 gündür. Ömrünü tamamlayan kan pulcukları karaciğer ve dalakta parçalanır.
    - - -Albumin; Kan ve vücut sıvısının su oranını yani osmotik basıncını düzenler.
        
        -Globulin; Antikor yapısını oluşturur.
        
        -Fibriniojen ve protrombin; Kanın damar dışında pıhtılaşmasını sağlar. Karaciğerde üretilir.
        
        -Histamin: Kılcal damarların geçirgenliğini artırır.
  - - - 1) Sağ karıncık kanı akciğerlere gönderir.
      - 2)Akciğer atardamarı iki kola ayrılır.
      - 3)Akciğer içinde kılcal damar ağı bulunur.
      - 4)Temizlenen kan sol kulakçığa akciğer toplardamarı ile gelir.
      - 5)Kan sol karıncığa geçer.
      - 6)Sol karıncıkdan aort temiz kanla çıkar.
      - 7)Aort iki dala ayrılır ve vücudun üst bölümlerine ulaşır.
      - 8)İç organlara ve vücudun diğer kısımlarına aort’un diğer ucu ulaşır.
      - 9)Vücudun üst kısımlarında kirlenen kan üst toplardamarına geçer.
      - 10)Vücudun alt bölümlerinde kirlenen kan ise alt toplardamara ulaşır.
      - 11)Üst ve alt ana toplardamarlar birleşerek kalbin sağ kulakçığına açılır.
  - - - -Eğer damar hasarı küçükse sadece trombosit tıkacı, kan kaybını tamamen durdurur.
      - -Eğer hasar büyükse;
      - 1.Trombositlerden ve hasar gören damar çeperinden tromboplastin salgılanır.
      - Tromboplastin, plazmadaki inaktif protrombini, trombine dönüştürür. (Bu olay Ca++, K vitamini ve O2 etkisi ile gerçekleşir.)
      - Trombin kan plazmasında inaktif halde bulunan fibrinojeni fibrin iplikçiklerine dönüştürür.
      - Fibrin iplikçiklerinin oluşturduğu ağ, trombosit tıkacı üzerine yapışıp kan hücrelerini ve plazmayı da içine alarak pıhtıyı oluşturur.
  - - - -Birbirleriyle uyumlu olan kan gruplarının bilinmesi kan nakilleri açısından son derece önemlidir. Eğer vericinin kanında alıcı için yabancı bir protein (A ya da B antijeni) var ise alıcı tarafından üretilen antikorlar (anti A ya da anti B) yabancı proteine tutunur ve kan hücreleri birbirine yapışarak kümelenir. Bu olaya çökelme (aglütinasyon) adı verilir.
      - -Kan nakillerinde vericinin antijenine, alıcının ise antikoruna bakılır.
      - -Aynı antijenle aynı antikor bir araya gelirse (A antijeni + anti A antikoru gibi) çökelme olur.
      - -Kan nakillerinde vericinin antikorları dikkate alınmaz. Çünkü vericinin kanı ile birlikte gelen antikorlar alıcının bağ dokusu hücreleri tarafından yok edilir.
      - -AB kan grubunun plazması tüm gruplara verilebilir.
    - - Rh Kan uyuşmazlığı (eritroblastosis fetalis): Rh– bir anne ile Rh+ bir babadan Rh+ grubunda bir fetüsün oluştuğu durumlarda ortaya çıkar.
      - -Kan uyuşmazlığında baba Rh+, anne Rh- ve çocuk Rh+’dir.
      - -İlk hamilelikte doğum normal gerçekleşir. Ancak ikinci ve daha sonraki gebeliklerde yine Rh+ çocuğa gebe kalınırsa bu durumda ilk doğum esnasında anne kanında oluşan Rh antikorları çocuğa geçer ve çocuğun alyuvarlarını çökeltir.
    - - -Laboratuvarlarda Anti – A, anti – B ve anti – D serumları kullanılarak kan grupları belirlenebilir.
      - Anti – A serumu ile çökelme varsa, A antijeninin olduğunu gösterir. A antijeni varsa A grubudur.
      - Anti – B serumu ile çökelme varsa, B antijenini olduğunu gösterir. B antijeni varsa B grubudur.
      - Anti – D serumu ile çökelme varsa, Rh antijeninin olduğunu gösterir. Rh antijeni varsa Rh + dir.
      - -Hem anti A hem de anti B serumlarının her ikisinde de çökelme varsa AB antijenleri birlikte var demektir. AB grubudur.
- - - - -Vücuttan toplanan kanı kalbin sağ kulakçığına getiren damarlardır. Kanın akış yönü vücuttan kalbe doğrudur.
        
        -Akciğer toplardamarı hariç vücuttaki tüm toplardamarlar kirli kan taşır. Akciğer toplardamarı temiz kan taşır.
        
        -Toplardamarlar da atardamarlar gibi dıştan içe doğru üç tabakadan oluşur.
        
        -Atardamarlardan farklı olarak toplardamarlarda;
        
        -Dışta bulunan bağ doku lifleri azdır.
        
        -Kas dokusu incedir.
        
        -Orta tabakada elastik lifler yoktur.
      - Hareket
        
        ile sağlanır
        
        -İskelet kaslarının kasılıp gevşemesi sırasında kasların baskı yaparak damarları sıkıştırması
        
        -Kulakçıkların gevşemesi sırasında oluşan emme basıncı
        
        -Nefes alıp verme sırasında oluşan göğüs kafesindeki basınç değişiklikleri
        
        -Atar ve kılcal damarların içindeki kanın itme basıncı
        
        -Vücudun üst bölgesindeki (baş ve kollar) toplardamarlar için yer çekimi kuvveti
        
        Kalp seviyesinin altında kalan toplardamarların çoğunda kanın geriye kaçışını önleyen tek yönlü kapakçıklar bulunur. (Kapakçıkların bozulması ile toplar damarlar genişleyerek varisleri meydana getirir.)
    - - Kılcal Damarlar
        
        -Genellikle atardamarlar ile toplardamarlar arasında bulunur.
        
        -Tek katlı yassı epitel dokudan (endotel) oluşur.
        
        Kan ile doku sıvısı arasında madde alışverişini sağlar.
        
        -Toplam çap alanı (toplam yüzeyi) en geniş olmasından dolayı kan akış hızı en yavaş olan damarlardır.
    - - Kalpteki kanı diğer organlara taşıyan damarlardır. Kanın akış yönü kalpten vücuda doğrudur.
      - Akciğer atardamarı hariç vücuttaki tüm atardamarlar
        oksijence zengin kan (temiz kan) taşır. Akciğer atardamarı ise kalpteki kirli kanı ( CO2 yoğunluğu fazla kanı) temizlenmesi için akciğere götürür.
      - Atardamarlar, kan götürdüğü organa göre isimlendirilirler.
      - 3 TABAKDAN OLUŞURLAR
        
        a. Dış tabaka: Lifli bağ dokusundan yapılmıştır ve kan basıncına karşı damarın dayanıklı olmasını sağlar.
        
        b. Orta tabaka: Düz kaslardan oluşmuştur. Bu tabakada bulunan elastik lifler, damarlara verdiği esneklikle kanın hareketini kolaylaştırır.
        
        c. İç (endotel) tabaka: Tek katlı yassı epitel dokudan oluşur. Endotelyum, kanın kolayca hareket etmesini sağlayan kaygan bir yüzey oluşturur.
      - Hareket
        
        ile sağlanır
        
        -Karıncıkların kasılmasıyla oluşan kan basıncı,
        
        -Damar duvarında bulunan düz kasların kasılma ve gevşeme hareketi,
        
        Arkadan gelen kanın öndeki kanı itmesi
        
        -Kalpten aşağı inen damarlarda yer çekiminin etkisi
  - - - Oksijen, karbondioksit, tuzlar, glikoz, aminoasitler, laktik asit, üre gibi maddeler kılcal damarlardan geçebilir. Plazma proteinlerinin kılcal damarlardan geçişi güçlükle gerçekleşirken alyuvarlar doku sıvısına geçemez. Kılcal damarların atardamar ucunda
        kan basıncı yüksekken (yaklaşık 30-40 mmHg) toplardamar ucunda kan basıncı düşüktür (yaklaşık 10-15 mmHg). Kanın kılcal damarların içindeki proteinlerden kaynaklanan ozmotik basıncı damar boyunca sabittir (yaklaşık 28 mmHg). Bu sabitliğin nedeni protein geçişinin kılcal damarlardan doku sıvısına güçlükle ve basıncı etkilemeyecek kadar az gerçekleşmiş olmasıdır.
        
        Kılcal damarların atardamar ucundaki kan basıncı, ozmotik basınçtan yüksektir ve damar boyunca kan basıncı giderek düşer. Bu damar uç kısmında 40 mmHg civarıdır
        
        Kılcal damardan doku sıvısına geçen madde miktarı, doku sıvısından kılcal damara
        
        geçen madde miktarından daha fazladır (1).
        
        Kılcal damarın toplardamar ucundaki kan basıncı, ozmotik basınçtan düşüktür. Doku sıvısından kılcal damara doğru geçen madde miktarı, kılcal damardan doku sıvısına
        
        doğru geçen madde miktarından fazladır (2.)
        
        Starling görüşüyle açıklanan bu madde geçişinde doku sıvısına geçen madde miktarı kılcala geri dönen madde miktarından daha fazladır.
        
        Az miktarda da olsa dengesizliğe yol açan bu durum lenf sistemiyle çözülür. Bu maddeler lenf sistemiyle sonradan kan dolaşımına katılır. Doku sıvısının artması olayına ödem denir.
      - Ödem
        
        Kılcal lenf damarları tıkanırsa doku sıvısında artan su ve maddeler tekrar kan
        
        dolaşımına katılamaz ve ödem oluşumu görülür.
        
        Kan basıncının yüksek olması ve düşmemesi, damarlardan doku sıvısına daha fazla madde geçişine neden olur ve ödem oluşur.
        
        Kanın ozmotik basıncının normalden düşük olması, doku sıvısından kana madde geçişinin yeterli miktarda olmasını engeller ve ödem oluşumuna neden olur.
        
        Doku sıvısının ozmotik basıncının artması (sürekli çok tuzlu besinlerle beslenmek) doku sıvısındaki suyun tutulmasına ve kılcal lenf damarlarına geçmesini engellemeye neden olur ve ödem oluşur.