Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
กระบวนการทัศน์หลักทางการพยาบาล - Coggle Diagram
กระบวนการทัศน์หลักทางการพยาบาล
มโนทัศน์พื้นฐานทางการพยาบาล
หมายถึง ความรู้ ความคิด ความเชื่อ ในพื้นฐานการพยาบาล
ประกอบด้วย คน สิ่งแวดล้อม สุขภาพ และการพยาบาล
มโนมติของคน
1.คน ประกอบด้วย
1.1 กายหรือร่างกาย
1.2 จิตหรือจิตใจ (อารมณ์และความรู้สึก,จิตวิญญาณ,สติปัญญาหรือความคิด)
1.3 สังคน เกี่ยวข้องกับบุคคลอื่นด้วย บทบาท หน้าที่ของตนที่มีต่อบุคคลอื่น
2.คนเป็นระบบเปิด
มีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมตลอดเวลา การรับการให้เกิดได้ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ สังคม
3.คนมีความต้องการพื้นฐาน
บุคคลจะมีความต้องการทั้งร่างกาย จิตใจและสังคม
4.คนมีพัฒนาการ
•การพัฒนาการเป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงด้านคุณภาพ และเป็นไปอย่างต่อเนื่องตั้งแต่เกิดจนถึงวัยชรา
•การพัฒนาแต่ละด้านจะมีลักษณะเฉพาะ
5.คนมีความต้องการภาวะสมดุลย์หรือภาวะปกติกระบวนการปรับตัวหรือกลไกการต่อสู้เพื่อสมดุล ประกอบด้วย กระบวนการหรือกลไกทางด้านร่างกายและจิตสังคม
5.1 ความต้องการดำรงภาวะสมดุล ประกอบด้วยความต้องการในระดับที่ไม่รู้ตัวและในระดับที่รู้ตัว
5.2 ความต้องการปรับสู่ภาวะสมดุล คนในภาวะที่เสีย
สมดุลต่างจากปกติ คุณจะพยายามกลับสู่ภาวะสมดุลให้เร็วโดยกลไกการปรับสู่ภาวะสมดุลย์
6.คนมีลักษณะพื้นฐานร่วมกันแต่มีความเป็นปัจเจกบุคคล
แต่ละคนมีลักษณะพื้นฐานร่วมกันทุกคนหรือลักษณะเฉพาะของตนเอง เรียกว่า ความเป็นปัจเจกบุคคล คะดับการพัฒนาทั้งด้านร่างกาย จิตสังคม และประสบการณ์ในชีวิต
7.คนมีสิทธิของตน
แต่ละบุคคลไม่ว่าในภาวะที่เป็นเด็กหรือผู้ใหญ่หรือในบทบาทต่างๆจะมีสิทธิตามภาวะที่ดำรงอยู่ ทั้งกฎหมายและสิทธิ์การรักษาเมื่อเจ็บป่วย
8.คนมีศักยภาพในการช่วยเหลือตนเอง
คนทุกคนมีความสามารถที่จะช่วยเหลือตนเองในด้านต่างๆ
เช่น กิจวัตรประจำวันหรือการแก้ไขปัญหาด้วยตัวเอง
มโนมติของสิ่งแวดล้อม
คนไม่ได้อยู่อย่างโดดเดี่ยวแต่จะอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่อาจมีชีวิตหรือไม่มีชีวิต อากาศที่บริสุทธิ์มีส่วนช่วยทำให้คนร่างกายแข็งแรง
1.สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ
หมายถึง สิ่งแวดล้อมภายนอกที่ไม่มีชีวิต เช่น แสง รังสีเสียง สิ่งแวดล้อมเหล่านี้จะมีผลเบื้องต้นต่อร่างกายคุณ
2.สิ่งแวดล้อมทางชีวภาพ
สิ่งมีชีวิตต่างๆ ทั้งพืช และสัตว์ มีขนาดเล็กจนมองด้วยตาเปล่าไม่เห็น จนถือสัตว์ที่มีขนาดใหญ่โตกว่าคน
3.สิ่งแวดล้อมทางเคมี
สารเคมีสารเคมีทุกชนิด รวมทั้งอาหาร ยา ซึ่งอาจมาจากสิ่งมีชีวิตหรือสิ่งไม่มีชีวิต
4.สิ่งแวดล้อมทางสังคม เศรษฐกิจ
สิ่งแวดล้อมทางสังคมที่เป็นรูปธรรมที่สำคัญ บุคคลที่มีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน มีบทบาทหน้าที่ คือ ครอบครัว บุคคลในครอบครัวต่างก็เป็นสิ่งแวดล้อมซึ่งกันและกัน
อาจทำให้เกิดผลดีผลเสียได้ เช่น ความเชื่อ ค่านิยม
กฏหมาย ศาสนา
มโนมติของสุขภาพ
•ไนติงเกล (Nightingale)
หมายถึง ภาวะที่ปราศจากโรคและสามารถใช้พละกำลังของตนเองได้เต็มที่
•องค์การอนามัยโลก (WHO)
หมายถึง ภาวะที่มีความสมบูรณ์ของร่างกาย จิตใจ และสามารถอยู่ในสังคมได้ปราศจากโรคและความพิการ
สุขภาพดี หมายถึง ภาวะที่ร่างกายแข็งแรงสมบูรณ์ทั้งร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ ปราศจากโรคหรือความพิการใดๆ
•พระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ ในมาตราที่ 3
หมายความว่า สุขภาพสุขภาพวะที่สมบูรณ์และเชื่อมโยงกันเป็นองค์รวมทั้ง กาย จิต สังคม จิตวิญญาณ
ความเจ็บป่วย
หมายถึงภาวะที่มีการเปลี่ยนแปลงหน้าที่ปกติทั้งด้านร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ
ซึ่งอาจจะเปลี่ยนด้านใดด้านหนึ่ง หรือหลายด้านรวมกัน
เป็นภาวะที่บุคคลรู้สึกว่ามีสุขภาพไม่ดี ความเจ็บป่วยอาจมีสาเหตุเริ่มแรกจากความผิดปกติของอวัยวะต่างๆ
หรือความผิดปกติของจิตใจสุ สุขภาพมีลักษณะเป็นพลวัตรและต่อเนื่อง ในขณะหนึ่งคนอาจอยู่ในภาวะที่สมบูรณ์แข็งแรง แต่ก็อาจอยู่ในภาวะเจ็บป่วยได้ในไม่กี่ชั่วโมงต่อมา บางคนอาจป่วยหนักตั้งแต่แรกเกิดและเสียชีวิต
มโนมติของการพยาบาล
1.การพยาบาลเป็นการช่วยเหลือคน
เพื่อให้สามารถดำรงภาวะสุขภาพไว้ช่วย ให้คนกลับสู่ภาวะสุขภาพดีเมื่อเจ็บป่วย คำว่ารักษาทางการพยาบาล คือ กิจกรรมที่พยาบาลปฏิบัติในขอบเขตหน้าที่ของตน เพื่อช่วยเหลือด้านพฤติกรรมของบุคคลที่เปลี่ยนไปจากเดิมเนื่องจากผลกระทบจากปัญหาสุขภาพที่เกิดขึ้น
หรือพฤติกรรมเสี่ยงต่อเกิดปัญหาสุขภาพ
2.การพยาบาลที่จะช่วยเหลือให้คนมีภาวะสุขภาพที่ดีหรือปรับสู่ภาวะสุขภาพดี
2.1การส่งเสริมสุขภาพ
ส่วนใหญ่เป็นการช่วยในการสร้างพฤติกรรมสุขภาพหรือปรับเปลี่ยนพฤติกรรม
2.2การป้องกันโรค
การป้องกันโรคแบ่งออกเป็น 3 ระดับ ซึ่งครอบคลุมการป้องกันโรคทางด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์และสังคม
2.3การดูแลรักษา
มุ่งเน้นการบำบัด ศิลปะในการติดต่อสื่อสาร
2.4การฟื้นฟูสภาพร่างกาย
เป็นระยะที่บุคคลออกจากภาวะการเป็นผู้ป่วยกำลังกลับไปอยู่ในบทบาทของคนปกติ เพื่อไปดูแลตนเองที่บ้านมีการฟื้นฟูสภาพร่างกายให้ดีขึ้น รวมทั้งรักษาและดำรงไว้ในส่วนที่เสื่อมหรือเสียไปแล้วให้คงอยู่ในสภาพเดิม
3.การพยาบาลโดยใช้กระบวนการพยาบาลในการช่วยเหลือผู้บริการ
กระบวนการพยาบาลจะสิ้นสุดก็ต่อเมื่อ ความต้องการของผู้รับบริการได้รับการตอบสนองหรือปัญหาได้รับการแก้ไข ปัจจัยเสี่ยงได้รับการจัดการให้หมดสิ้น
4.การพยาบาลเป็นบริการที่จำเป็นต่อสังคม
ถ้าขาดพยาบาลที่มีคุณภาพ อาจส่งผลให้คนไม่สามารถดำรงภาวะสุขภาพดีไว้ได้ หรือการปรับตัวสู่ความมีสุขภาพดีจะทำให้มีความยากลำบาก
กระบวนทัศน์หลักทางการพยาบาล
มีจุดมุ่งหมายเพื่อช่วยเหลือคนให้สามารถดำรงภาวะสมดุลหรือภาวะสุขภาพดี ได้และช่วยเหลือคนที่เจ็บป่วยให้ปรับตัวกลับเข้าสู่ภาวะสมดุล
ความสำคัญของมโนมติพื้นฐานทางการพยาบาล
การพัฒนา การวิจัย การปฎิบัติ การจัดการศึกษา
แนวคิดภาวะสุขภาพ การเจ็บป่วยและการพยาบาล
ภาวะสุขภาพจึงเป็นความต้องการสูงสุดของบุคคล สุขภาพดีจะช่วยให้กระบวนการเจริญเติบโต พัฒนาการทางด้านร่างกาย จิตใจและสังคมเป็นไปได้ด้วยดี
•ความเจ็บป่วย
ภาวะที่มีการเปลี่ยนแปลงหน้าที่ปกติทางด้านร่างกาย จิตใจ สังคมและจิตวิญญาณ แต่ถ้าหากบุคคลนั้นพอใจในสภาพการณ์ที่เป็นอยู่และสามารถกำหนดชีวิตอยู่ได้อย่างมีความสุข ก็ถือว่ามีความสุขสภาพดี
มโนทัศน์และทฤษฎีทางการพยาบาล
ทฤษฎีทางการพยาบาล
หมายถึง แก่นสาระความรู้ของวิชาชีพพยาบาล มุ่งอธิบายธรรมชาติของคน สิ่งแวดล้อมที่มีอิทธิพลต่อบุคคล
ภาวะสุขภาพ ความเจ็บป่วยของบุคคล โดยมีเป้าหมายของการพยาบาลและกิจกรรมพยาบาล
กระบวนทัศน์
หมายถึง กรอบการมองหรือกรอบเค้าโครงแนวคิด
แบบอุดมคติหรือปรัชญาที่เป็นที่ยอมรับในกลุ่มวิชาชีพเพื่อเป็นแนวทางปฏิบัติ วิจัย สร้างความเข้าใจในศาสตร์และเป็นแนวเดียวกัน
METAPARADIGM
กรอบ ขอบเขต หรือโครงสร้างทางความคิดหรือมโนมติในภาพความกว้างๆของศาสตร์สาขาต่างๆ
กรอบแนวคิด
หมายถึง กลุ่มของมโนทัศน์ที่สัมพันธ์กันเป็นภาพรวมของปรากฏการณ์หรือความจริงที่ช่วยให้เห็นจุดเน้นของความคิด เปรียบเสมือนร่ม ภายใต้ร่มประกอบด้วยทฤษฎีต่างๆและขอบคุงกับปรากฏการณ์อย่างกว้างขวาง และเป็นนามธรรมสูง
ลักษณะพื้นฐานของทฤษฎี
สามารถแสดงความสัมพันธ์ระหว่างมโนทัศน์ให้เข้าใจแสดงลำดับของเหตุผลตามหลักตรรกวิทยา สรุสรุปอ้างอิงได้อย่างกว้างขวางและครอบคลุม สมมุติฐานที่สามารถทดสอบได้ สามารถนำไปปรับปรุงแนวทางการปฏิบัติได้ ทฤษฎีที่น่าเชื่อถือจะต้องสอดคล้องกับทฤษฎีอื่น
การจำแนกทฤษฎีตามลักษณะการนำไปใช้
1.ทฤษฎีเชิงนิรนัย
เป็นการพัฒนาทฤษฎีจากการนำศาสตร์ต่างๆมาสังเคราะห์ จัดระเบียบหรือขยายมโนมติให้เกิดการเป็นมโนคติใหม่
2.ทฤษฎีเชิงอุปนัย
เป็นการพัฒนาทฤษฎีที่เกิดจากการปฎิบัติการพยาบาลประมวลเพื่อสรุปทฤษฎี
การจำแนกทฤษฎีตามลำดับความเป็นนามธรรม
1.ทฤษฎีอภิทฤษฎี
มีเป้าหมายที่เป็นกระบวนการสร้างทฤษฎี จะมีจุดเน้นที่การตั้งคำถามเชิงปรัชญา
2.ทฤษฎีระดับกว้าง
กำหนดกรอบแนวคิดกำหนดกรอบแนวคิดแบบ จำลองมโนมติที่ครอบคลุม นำไปทดสอบด้วยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ได้ยาก เป็นนามธรรมสูง แนวทางการปฏิบัติทฤษฎีการดูแลตนเองของโอเลม ทฤษฎีการปรับตัวของรอย ทฤษฎีการดูแลเอื้ออาทรของวัตสัน
3.ทฤษฎีระดับกลาง
สามารนำไปใช้อ้างอิงและขยายต่อได้ เช่น ทฤษฎีการส่งเสริมสุขภาพของเพนเดอร์
4.ทฤษฎีระดับปฏิบัติ
สามารถทดสอบได้ง่าย และนำไปใช้ในการปฏิบัติการพยาบาล
ประโยชน์ของทฤษฎีต่อการปฎิบัติการพยาบาล
เป็นแนวทางในการนำกระบวนการพยาบาล มาใช้ในการปฎิบัติการพยาบาล แสดงถึงความเป็นเอกสิทธิ์ในวิชาชีพการพยาบาล
พัฒนาการของทฤษฎีทางการพยาบาล
•1960
พัษนาพื้นฐานของทฤษฎีจากแนวคิดจิตวิทยา สังคมศาสตร์วิทยาศาสตร์สุขภาพ มนุษย์ศาสตร์ และพฤติกรรมศาสตร์
•1981 - ปัจจุบัน
-ระยะแรก เน้นการนำเอาทฤษฎีต่างๆที่ถูกสร้างขึ้นมาแล้วทดลองปฏิบัติหาข้อเท็จจริงตามข้อสมมุติฐาน
-ระยะหลัง เน้นพัฒนาทฤษฎีขึ้นมาใหม่ พัฒนาระบบสาระสนเทศทางการพยาบาลเพื่อเผยแพร่ความรู้