Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
วิชามโนมติและทฤษฏ ทางการพยาบาล - Coggle Diagram
วิชามโนมติและทฤษฏ
ทางการพยาบาล
มโนมติของคน (Man)
คน
1.1 กายหรือร่างกาย ประกอบด้วยส่วนของโครงสร้างและ
หน้าที่การทำงานของร่างกายของบุคคล
1.2 จิตหรือจิตใจ จิตใจของคนประกอบด้วย 3 ส่วนย่อย คือ
-1.2.1 อารมณ์และความรู้สึก
-1.2.2 จิตวิญญาณ (Spirit)
-1.2.3 สติปัญญา หรือความคิด
1.3 สังคม
•คือ ส่วนของคนที่เกี่ยวข้องกับบุคคลอื่นๆ รอบตัว
•คนจะเกี่ยวข้องกับบุคคลอื่นด้วย บทบาท หน้าที่ ของตนที่มี ต่อบุคคลอื่น แต่ละบุคคลจะปฏิบัติต่อบุคคลอื่นอย่างไรนั้น
คนเป้นระบบเปิด
คนเป็นหน่วยมีชีวิตที่จะต้องมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมตลอดเวลา
มีการรับจากสิ่งแวดล้อม และมีการให้ ตอบสนองแก่สิ่งแวดล้อม
บางครั้งการให้หรือการรับ อาจไม่ได้เกิด ต่อเนื่องกันโดยทันที
คนมีความต้องการพื้นฐาน
ในแต่ละบุคคลจะมีความต้องการทั้งทางร่างกาย จิตใจและสังคม
ความต้องการของคนแบ่งออกได้เป็น 5 ระดับ ตามทฤษฎีความต้องการ ของมาสโลว์ มีดังนี้
• ความต้องการทางด้านร่างกายหรือสรีระ (Physical needs)
• ความต้องการความปลอดภัย (Safety and security)
• ความต้องการความรัก ความผูกพัน (Affliation)
• ความต้องการความภาคภูมิใจและความมีศักดิ์ศรี (Self-esteem)
• ความต้องการความพอใจตนเอง (Self-actualization)
คนมีพัฒนาการ
ㆍ การพัฒนาการเป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงด้านคุณภาพ
. การพัฒนาการจะเป็นอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ เกิดจนถึงวัยชรา
คนมีความต้องการภาวะสมดุล หรือภาวะปกติ
คนจะต้องการอยู่ในภาวะสมดุลอยู่ตลอดเวลา โดยในภาวะที่สมดุลแล้วก็ จะพยายามดำรงภาวะนั้นไว้
เมื่อเกิดภาวะเสียสมดุลก็จะพยายามปรับสู่สมดุล
กระบวนการที่ดำรงภาวะสมดุลหรือปรับสมดุล
คนมีลักษณะพื้นฐานร่วมกันแต่มีความเป็นปัจเจกบุคคล
คนมีสิทธิของตน
คนมีศักยภาพในการช่วยเหลือตนเอง
มโนมติของสิ่งแวดล้อม (Environment)
สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ
หมายถึง สิ่งแวดล้อมภายนอกที่ไม่มีชีวิต
สิ่งแวดล้อมเหล่านี้จะมีผลเบื้องต้น ต่อร่างกายคน
สิ่งแวดล้อมทางชีวภาพ ได้แก่
สิ่งมีชีวิตต่างๆ ทั้งพืช และสัตว์ ที่มี ขนาดเล็กจนมองด้วยตาเปล่าไม่เห็น
ตัวอย่างสิ่งแวดล้อมทางชีวภาพ ได้แก่ แบคทีเรีย ไวรัส ปรสิต
สิ่งแวดล้อมทางเคมี ได้แก่
สารเคมีทุกชนิด รวมทั้งอาหาร ยา
ซึ่งอาจมาจากสิ่งมีชีวิตหรือสิ่งไม่มีชีวิต
4.สิ่งแวดล้อมทางสังคม เศรษฐกิจ
ประกอบด้วย สิ่งที่เป็นรูปธรรมและนามธรรม
หน่วยของสังคมที่สำคัญที่สุด คือ ครอบครัว
บุคคลในครอบครัวต่างก็เป็นสิ่งแวดล้อมซึ่งกันเเละกัน
มโนมติของสุขภาพ (Health)
สุขภาพมีลักษณะเป็นนามธรรม
เป็นภาวะที่เกิดขึ้นกับบุคคลตั้งแต่ แรกเกิดจนถึงวัยชรา
มีผู้ให้ความหมายของสุขภาพไว้ มากมาย
ทำให้คนสามารถที่จะปฏิบัติหน้าที่ได้ ดำเนินชีวิตได้ ตามวัตถุประสงค์ ซึ่งความหมายดังกล่าวนี้ คือ ความหมายของสุขภาพดี หรือสุขภาพสมบูรณ์
สุขภาพของคนจะประกอบด้วย 2 ภาวะ คือ
-ภาวะสุขภาพดี (Wellness)
-เจ็บป่วย (Illness)
สุขภาพ (Health) ไนติงเกล (Nightingale, 1860) หมายถึง สภาวะที่ปราศจากโรค และสามารถใช้พละกำลังของ ตนเองได้เต็มความสามารถ
องค์การอนามัยโลก (WHO, 1947 หมายถึง สภาวะที่มีความสมบูรณ์ของร่างกาย จิตใจ และ) สามารถอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุขมิใช่เพียงแต่ปราศจากโรค และความพิการเท่านั้น
องค์การอนามัยโลก (WHO, 1947) สุขภาพดี หมายถึง สภาวะที่ร่างกายมีความสมบูรณ์ทั้ง ร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ ปราศจากโรคและความ พิการใดๆ
ความเจ็บป่วย (illness)
หมายถึง สภาวะที่มีการเปลี่ยนแปลงหน้าที่ปกติทางด้าน ร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ
ซึ่งอาจจะเปลี่ยนด้านใดด้านหนึ่ง หรือหลายๆ ด้านรวมกัน
ทำให้บุคคลทำหน้าที่ บกพร่องหรือทำหน้าที่ได้
เป็นภาวะที่บุคคลรู้สึกว่ามีสุขภาพไม่ดี
ความเจ็บป่วยอาจไม่เกี่ยวข้องกับการเป็น โรคก็ได้
การบ่งขี้ถึงสภาวะความเจ็บป่วยและการมีสุขภาพดี
มโนมติของการพยาบาล (Nursing)
การพยาบาลเป้นการช่วยเหลือคน
ในทุกวัย ตั้งแต่แรกเกิดจนถึงวัยสูงอายุ
ในทุกภาวะสุขภาพตั้งแต่สุขภาพดี
เพื่อให้คนสามารถดำรงภาวะสุขภาพไว้/ช่วยให้ คนกลับสูภาวะสุขภาพดีเมื่อเจ็บป่วย
การช่วยเหลือของพยาบาล อาจเป็นการช่วยเหลือเป็นรายบุคคล หรือ คร อบครัว หรือชุมชน
การพยาบาลที่จะช่วยเหลือให้คนมีภาวะสุขภาพดี หรือปรับสู่ภาวะ สุขภาพดี
การส่งเสริมสุขภาพ
การป้องกันโรค
การดูแลรักษา
การฟื้นฟูสภาพ
2.1 การส่งเสริมสุขภาพ
การช่วยเหลือที่ช่วยให้คนมีสุขภาพดีกว่าที่เป็นอยู่ เช่น การให้คำเเนะนำ
ส่วนใหญ่เป็นการช่วยในการสร้างพฤติกรรมสุขภาพหรือปรับเปลี่ยน พฤติกรรม
2.2 การป้องกันโรค
การช่วยเหลือให้คนไม่เจ็บป่วยด้วยโรคหรือความเจ็บป่วยที่ป้องกันได้
เพื่อให้คนดำรงความมีสุขภาพดีไว้ได้
การป้องกันโรคแบ่งออกเป็น 3 ระดับ ร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสังคม
2.3 การป้องกันระดับที่ 3 (tertiary prevention)
เริ่มเมื่อบุคคลป่วยเข้ามารับการรักษาที่รพ.
พยาบาลให้การดูแลและเฝ้าระวังการเกิด ภาวะแทรกซ้อน
สอนให้รู้จักการป้องกันไม่ให้เกิดซ้ำอีก
2.4 การฟื้นฟูสภาพร่างกาย
เป็นระยะที่บุคคลออกจากภาวะของการเป็น ผู้ป่วยกำลังกลับไปอยู่ในบทบาทของคนปกติ ทัวไป
เป็นระยะที่จะกลับบ้านเพื่อไปดูแลตนเองต่อที่ บ้าน มีการฟื้นฟูสภาพร่างกายหลังการ เจ็บปวยให้ดีขึ้น
การพยาบาลโดยใช้กระบวนการพยาบาลในการช่วยเหลือผู้รับบริการ ประกอบด้วยขั้นตอนต่างๆ ดังนี้ คือ
การประเมินสภาพ
การวินิจฉัยการพยาบาล
การวางแผนการพยาบาล
การปฏิบัติการพยาบาล
การประเมินผลการพยาบาล
มโนทัศน์และทฤษฎีทางการพยาบาล
ทฤษฎีทางการพยาบาล ( Mursing Theory) หมายถึง แก่นสาระความรู้ของวิชาชีพพยาบาล ซึ่ง มุ่งอธิบายธรรมชาติของคน สิ่งแวดล้อมที่มีอิทธิพล ต่อบุคคล ภาวะสุขภาพ ความเจ็บป้วยของบุคคล
กระบวนทัศน์ ( Paradigm ) หมายถึง กรอบการมองหรือกรอบเค้าโครงแนวคิด หรือแบบอุดมคติ หรือปรัชญาที่เป็นที่ยอมรับในกลุ่มวิชาชีพ
METAPARADIGM
หมายถึง กรอบ ขอบเขต หรือโครงสร้างทางความคิดหรือมโนมติในภาพรวม
กว้างๆ
กระบวนทัศน์ทางการพยาบาล ประกอบด้วยมโนทัศน์หลักเกี่ยวกับ
Person
Health
Environment
Nursing
การจำแนกทฤษฎีตามลักษณะการนำไปใช้
ทฤษฎีเชิงนิรนัย (Deductive nursing theories) เป็นการพัฒนาทฤษฎีจากการนำ ศาสตร์ต่างๆมาสังเคราะห์ จัคระบบหรือขยายมโนมติเดิมให้เกิดเป็นมโนมติ
ทฤษฎีเชิงอุปนัย (Inductive nursing theories เป็นการพัฒนาทฤษฎี
การจำแนกทฤษฎีตามระดับความเป็นนามธรรม
ทฤษฎีอภิทฤษฎี (Meta - theory) มีเป้าหมายที่กระบวน การสร้างทฤษฎี
2.ทฤษฎีระดับกว้าง (Grand theory) กำหนดกรอบแนวคิดหรือแบบ จำลองมโน
ทฤษฎีระดับกลาง (Middle Rang theory) มีขอบเขตเนื้อหาสาระแคบลงและ มี จำนวนม โนทัศน์น้อยกว่าทฤษฎีระดับกว้าง
4 ทฤษฎีระดับปฏิบัติ (Practice theory มีความซับซ้อนน้อยที่สุด เป็นชุดข้อความ
ประโยชน์ของทฤษฎีต่อการปฏิบัติการพยาบาล
อธิบายเป้าหมายและเหตุผลของการปฏิบัติการพยาบาลต่อผู้รับบริการ
เป็นแนวทางในการนำกระบวนการพยาบาล มาใช้ในการปฏิบัติการพยาบาล
เป็นหลักเกณฑ์ในการวัดคุณภาพทางการพยาบาล
อธิบายคำศัพท์ทางการพยาบาลให้เข้าใจตรงกันในทีมสุขภาพ
แสดงถึงความเป็นเอกสิทธิ์ในวิชาชีพการพยาบาล (Autonomy)
แสดงให้เห็นความสัมพันธ์ระหว่างผู้ป่วย / ผู้รับบริการกับพยาบาลและมองเห็น บทบาทของพยาบาลชัดเจนขึ้น