Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 7 กระบวนทัศน์หลักทางการพยาบาล - Coggle Diagram
บทที่ 7 กระบวนทัศน์หลักทางการพยาบาล
การบวนทํศน์หลักทางการพยาบาล
• แนวคอดเกี่ยวกับ บุคคล ภาวะสุขภาพ สิ่งแวดล้อม และการพยาบาล
• ความหมายมโนทัศน์และทฤษฎีทางการพยาบาล
มโททัศน์พื่นฐานทางการพยาบาล
👉🏻หมายถึง ความรู้ ความคิด ความเชื่อ ในสื่งที่เป็นพื่นฐานของการพยาบาล
👉🏻 พยาบาลจะต้องศึกษาเพื่อที่จะเป็นพื้นฐาน
ในการปฏิบัติการพยาบาลของตน
มโนมติของคน(Man)
1.คน ประกอบด้วย
1.1 กายหรือร่างกาย ประกอบด้วยส่วนของโครงสร้าง การทำงานของร่างกายของบุคคล
1.2 จิตหรือจิตใจ ของคนประกอบด้วย 3 ส่วนย่อย คือ
▶️อารมณ์และความรู้สึก
▶️จิตวิญญาณ (Spirit)
▶️สติปัญญา หรือความคิด
1.3 สังคม
👽คือส่วนของคนที่เกี่ยวข้องกับบุคคลอื่นๆ รอบตัว
👽 สัมพันธภาพแต่ละบุคคล
👽 บทบาทและสัมพันธภาพ
มีส่วนสัมพันธ์กัน
คนเป็นระบบเปิด
👻 การรับและการให้เกิดขึ้นได้ทั้งทางด้านร่างกายจิตใจ และสังคมโดยมีความสัมพันธ์กัน
👻 คนเป็นหน่วยมชีวีติที่จะต้องมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมตลอดเวลา
👻มีการตอบสนองแก่สิ่งแวดล้อม
คนมีความต้องการพื้นฐาน
ตามทฤษฎีความต้องการของมาสโลว์ ความต้องการของคนแบ่งออกเป็น 5 ระดับ
👶 ความต้องการทางด้านร่างกายหรือสรีระ (Physical needs)
👶 ความต้องการความปลอดภัย(Safety and security)
👶 ความต้องการความรักความผูกพัน (Affiliation)
👶 ความต้องการความภาคภูมิใจและความมีศักดิ์ศรี (Self-esteem)
👶 ความต้องงการความพอใจตนเอง (Self-actualization)
4 . คนมีพัฒนาการ
• การพัฒนาการเป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงด้านคุณภาพ
• การพัฒนาการจะเป็นอย่างต่อเนื่องตั้งแต่เกิดจนถึงวัยชร
• การพัฒนาการของคนแบ่างออกเป็น 4 ด้าน
ด้านร่างกาย
ด้านสตอปัญญา
ด้านอารมณ์สังคม
ด้านคุณธรรม
• การพัฒนาการในแต่ละด้านจะมีความต่อเนื่องกัน
• การพัฒนาการด้านต่างๆ จะมีความผสมผสาน และอาจมีผลกระทบซึ่งกันและกัน
คนมีความต้องการภาวะสมดุลหรือภาวะปกติ
🐶 คนจะต้องการอยู่ในภาวะสมดุลอยู่ตลอดเวลาโดยในภาวะที่สมดุลแล้วก็จะพยายามดกรงภาวะนั้นไว้
🐶 กระบวนการที่ดำรงภาวะสมดุลหรือปรับสมดุล
🐶 เมื่อเกิดภาวะเสียสมดุลก็จะพยายามปรับสู่สมดุล
5.1 ความต้องงการดำรงภาวะสมดุล (Homeostasis)
5.2 ความต้องการปรับสู่ภาวะสมดุล
6.คนมีลักษณะพื้นฐานร่วมกันแต่มีความเป็นปัจเจกบุคคล
• คนแต่ละคนมีลักษณะพื่นฐานร่วมกันทุกคน
• คนแต่ละคนก็มีลักษณะเฉพาะของตนเอง
เรียกว่า ความเป็นปัจเจกบุคคล
• ปัจจัยที่ทำให้แต่ละคนเป็นปัจเจกบุคคล คือ
พันธุกรรม
คนมีสิทธิของตน
ตกแหน่งใดก็ตามจะมีสิทธิแห่งตนตามภาวะที่ดำรงอยู่ เช่น
📞 สิทธิในการตัดสินใจเกี่ยวกับตนเอง
📞สิทธิในการได้รับการคุ้มครองตาม
กฎหมาย
📞 สิทธิในการได้รับการรักษาพยาบาลเมื่อเจ็บป่วย
คนมีศักยภาพในการช่วยเหลือ ตนเอง
•คนทุกคนมคี วามสามารถที่จะช่วย เหลือตนเองในด้านต่างๆ
📌 การช่วยตนเองในกิจวัตรประจำวัน
📌การแก้ไขปัญหาด้วยตัวเอง
มโนมติของสิ่งแวดล้อม(Environment)
ส่ิงแวดล้อมทางกายภาพ
•หมายถึงส่ิงแวดล้อมภายนอกที่ไม่มีชีวติ เช่น
🤜🏻ความร้อน แสง เสียง รังสี อากาศ ดิน สิ่งเเวดล้อมต่างๆ
• ส่ิงแวดล้อมเหล่านีเจะมีผลเบื่อบต้นต่อร่างกายคน
ส่ิงแวดล้อมทางชีวภาพ ได้แก่
📍ตัวอย่างส่ิงแวดล้อมทางชีวภาพ ได้แกแบคทีเรีย ไวรัส วัว สุนัข
📍 ส่ิงมีชีวิตต่างๆ ทั้งพืชและสัตว์ที่มีขนาดเล็กจนมองด้วยตาเปล่าไม่เห็นจนถึงพืชและสัตว์ที่มีขนาดใหญ่โตกว่า คน
ส่ิงแวดล้อมทางเคมี ได้แก่
👐 สารเคมีทุกชนิดรวมทั้งอาหาร ยา
👐 ซึ่งอาจมาจากส่ิงมีชีวติ หรือส่ิงไม่มีชีวิติ
ส่ิงแวดล้อมทางสังคม เศรษฐกิจ
🫶ประกอบด้วย ส่ิงที่เป็นรูปธรรมและนามธรรม
🫶 หน่วยของสังคมที่สกคัญที่สุด คือครอบครัว
🫶 สิ่งแวดล้อมแต่ละชนิดสามารถที่จะให้ประโยชน์ และโทษแก่บุคคล
มโนมติของสุขภาพ (Health)
🌂สุขภาพ (Health)
🐸 ไนติงเกล (Nightingale, 1860) หมายถึงสภาวะที่ปราศจากโรค และสามารถใช้พละกกลังของ ตนเองได้เต็มความสามารถ
🐸 องค์การอนามัยโลก (WHO, 1947)
หมายถึงสภาวะที่มีความสมบูรณ์ของร่างกายจิตใจ
🐸 องค์การอนามัยโลก (WHO, 1947)
สุขภาพดี หมายถงึ สภาวะที่ร่างกายมรความสมบูรณ์ทั้ง ร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ ปราศจากโรคและความพิการใดๆ
ความเจ็บป่วย(illness)
🐣 หมายถึงสภาวะที่มีการเปลี่ยนแปลงหน้าที่ปกติทางด้าน ร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญา
มโนมติของการพยาบาล (NUrging)
การพยาบาลเป็นการช่วยเหลือคน
🪱 ในทุกวัย ตั้งแต่อรกเกิดจนถึงวัยสูงอายุ
🪱 การช่วยเหลือของพยาบาลอาจเป็นการช่วยเหลือเป็นรายบุคคลหรือ ครอบครัว หรือชุมชน
การพยาบาลที่จะช่วยเหลือให้คนมีภาวะสุขภาพดี หรือปรับสู่ภาวะ สุขภาพดี
ประกอบด้วยการช่วยเหลือในด้าน
🦊 การส่งเสริมสุขภาพ
🦊 การป้องกันโรค
🦊 การดูแลรักษา
🦊 การฟื้นฟูสภาพ
การพยาบาลโดยใช้กระบวนการพยาบาลในการช่วย
เหลือผู้รับบริการ
ประกอบด้วยขั้นตอนต่างๆ ดังนี้ คือ
🐶 การประเมินสภาพ
🐶 การวินิจฉัยการพยาบาล
🐶 การวางแผนการพยาบาล
🐶 การปฏิบัติการพยาบาล
🐶 การประเมินผลการพยาบาล
กระบวนการพยาบาลเป็น กระบ่วนการที่เป็นพลวัตร ต่อ เนืองสัมพันธ์กันอยู่ ตลอดเวลา
การพยาบาลเป็นบริการที่จำเป็นต่อสังคม
🕸 จากบทบาทและวิธีการปฏิบัติของพยาบาลท่ีมีลักษณะเฉพาะ
🕸 ในการช่วยเหลือผู้รับบริการทั้งที่เป็น รายบุคคล ครอบครัวและชุมชน
🕸 ถ้าขาดการพยาบาลที่มีคุณภาพ อาจส่งผลให้คนไม่สามารถดาํ รงภาวะสุขภาพดีไว้ได้
กระบวนทัศน์หลักทางการพยาบาล
🐢มโนมติพื้นฐานของคน ส่ิงแวดล้อม สุขภาพ และการพยาบาล จะมีความสัมพันธ์กัน
🐢 กลไกการปรับสมดุลคนอาจอยู่ในภาวะที่ปรับตัวได้ สามารถที่จะดำรง ความสมดุลไว้ได้ ซึ่งเรียกภาวะนี้ว่าสุขภาพดี หรือสมบรูณ์
🐢 การพยาบาลมีความสัมพันธ์กับสุขภาพของคน
ความสำคัญของมโนมติพื่นฐานทางการพยาบาล
🐙เป็นพื้นฐานของการพัฒนาศาสตร์ทางการพยาบาล
🐙 เป็นพื้นฐานของการวิจัยทางการพยาบาล
🐙 เป็นพื้นฐานของการปฏิบัติการพยาบาล
🐙 เป็นพื้นฐานของการจัดการศึกษาพยาบาล
🦑 การที่พยาบาลจะใช้บทบาทใดมากนั้นจะมีความแตกต่างกันไป ทั้งนี้ขึ้นกับภาวะสุขภาพของคนในฐานะของผู้รับบริการ
แนวคิดภาวะสุขภาพ การเจ็บป่วยและะการพยาบาล
🐯 ภาวะสุขภาพของบุคคลขึ้นอยู่กับความสามารถของบุคคลที่มีปฏิสัมพันธ์อย่าง เหมาะสมต่อส่ิงแวดล้อม
🐯 ภาวะสุขภาพจึงเป็นความต้องการสูงสุดของบุคคล สุขภาพดีจะช่วยให้กระบวนการจริญเติบโตพัฒันาการทงด้านร่างกายจิตใจเเละสังคมเป็นไปได้ด้วยดี
🐯 บุคคลจึงต้องงมีการเรียนรู้และดูแลตนเองเพื่อใหเ้ปิด สุขภาพดีอยู่ตลอดเวลาโดย การเรียนรู้สิ่งแวดล้อมและสร้างศักยภาพของบุคคลในการดูแลตนเอง
ความเจ็บป่วย(illness)
🐒ความเจ็บป่วยอาจไม่เกี่วข้องกับการเป็นโรคก็ได้
🐒 อาจมีสาเหตุเริ่มแรกจากความผิดปกติของอวัยวะต่างๆในร่างกาย
🐒 ในโลกนี้น้อยคนนักที่จะมีสุขภาพดีมาก
🐒 คนส่วนมากมักจะมีวามบกพร่องทางสุขภาพบ้างไม่มากก็น้อย
ความต่อเนื่อของภาวะสุขภาพและความเจ็บป่วย
🦵สุขภดีมาก👉🏻สุขภาพดี👉🏻สุขภาพปกติ👉🏻เจ็บป่วยเล็กน้อย👉🏻เจ็บป่วยรุนแรง👉🏻ตาย
ทฤษฎีทางการพยาบาล
🤡หมายถึงแก่นสาระความรู้ของวิชาชีพพยาบาล ซึ่งมุ่งอธิบายธรรมชาติของคนสิ่งแวดล้อมที่มีอิทธิพล ต่อบุคคล ภาวะสุขภาพ ความเจ็บป่วยของบุคคลโดยมีเป้าหมายของการพยาบาลและกิจกรรมการ พยาบาล
กระบวนทัศน์(Paradigm)
👾หมายถึงกรอบการมองหรือกรอบเค้าโครงแนวคิดหรือแบบอุดมคติ หรือปรัชญาที่เป็นที่ยอมรับในกลุ่มวิชาชีพซึ่งจะให้ข้อตกลงเพื่อเป็นแนวทางปฏิบัติวิจัย
Metaparadigm
🤖หมายถึงกรอบขอบเขตหรือโครงสร้างทางความคิดหรือมโนมติในภาพรวมกว้างๆของศาสตร์สาขาต่างๆ ซึ่งจะประกอบด้วยมโนทัศน์ของศาสตร์สาขานั้น ๆ
กรอบเเนวคิด
🦻หมายถึงกลุ่มของมโนทัศน์ที่สัมพันธ์กันเป็นภาพรวมของปรากฏการณ์หรือความจริงท่ีช่วยใหเ้ห็นจุดเน้นของความคิดเปรียบเสมือนร่มโดยภายใต้ร่มประกอบด้วยทฤษฎีต่างๆ
ลักษณะพื้นฐานของทฤษฎี
🫱🏻 สามารถแสดงความสัมพันธ์ระหว่างมโนทัศน์ให้เข้าใจปรากฏการณ์ที่เฉพาะได้
🫱🏻 จะต้องแสดงลำดับของเหตุผลตามหลักตรรกวิทยา
🫱🏻 ควรจะง่ายแก่การสรุปอ้างอิงได้อย่างกว้างขวาง และครอบคลุม
การจำแนกทฤษฎีตามลักษณะการนำไปใช้
👄ทฤษฎีเชิงนิรนัย (Deductive nursing theories) เป็นการพฒั นาทฤษฎจี ากการนํา ศาสตร์ต่างๆมาสังเคราะห์ จดั ระบบหรือขยายมโนมติเพิมให้เกิด เป็นมโนมติ ใหม่ ซึ่งทฤษฎีทางการพยาบาลเชิงนิรนัยนี้มีหลายทฤษฎ
👄 ทฤษฎีเชิงอุปนัย(Inductive nursing theories)เป็นการพัฒนาทฤษฎีที่เกิดจากการปฏิบัติการพยาบาลมาประมวลเพื่อสรุปเป็นทฤษฎี
การจำแนกทฤษฎีตามระดับความเป็นนามธรรม
🗣 ทฤษฎีอภิทฤษฎี (Meta – theory) มีเป้าหมายที่กระบวน การสร้างทฤษฎี
🗣 ทฤษฎีระดับกว้าง(Grandtheory)กกหนดกรอบแนวคิดหรือแบบจกลองมโนมติที่ครอบคลุม เนื้อหาสาระที่กว้าง
🗣 ทฤษฎีระดับกลาง (Middle Rang theory) มีขอบเขตเนื้อหาสาระแคบลงและมีจำนวนมโนทัศน์น้อยกว่าทฤษฎีระดับกว้างเกิดจากการศึกษาวิวัยสามารถนําไปใช้อ้างอิงและขยายต่อได้
🗣 ทฤษฎีระดับปฏอุบัติ (Practice theory) มีความซับซ้อนน้อยที่สุด
ประโยชน์ของทฤษฎีต่อการปฏิบัติการพยาบาล
👅เป็นแนวทางในการนํากระบวนการพยาบาลมาใช้ในการปฏิบัติการพยาบาล
👅 แสดงถึงความเป็นเอกสิทธ์ิในวิชาชีพการพยาบาล(Autonomy)
วิวัฒนาการของทฤษฎีการพยาบาล
☠️ การพยาบาลคืออะไร? ทกไมต้องมีทฤษฎีการพยาบาล ?
☠️ การใช้ทฤษฎีการพยาบาลเพื่ออะไร?