Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 7 กระบวนทัศน์หลักทางการพยาบาล - Coggle Diagram

- - - - คน ประกอบด้วย
        
        กายหรือร่างกาย
        
        จิตหรือจิตใจ อารมณ์ความรู้สึก
        
        สังคม บทบาทและสัมพันธภาพ
        มีส่วนสัมพันธ์กัน
      - คนเป็นระบบเปิด
        
        มีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมตลอดเวลา
        
        การรับและการให้เกิดขึ้นได้ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ และสังคมโดยมีความสัมพันธ์กัน
      - คนมีความต้องการพื้นฐาน
        
        ความต้องการทางด้านร่างกายหรือสรีระ (Physical needs)
        
        ความต้องการความปลอดภัย (Safety and security)
        
        ความต้องการความรัก ความผูกพัน (Affiliation)
        
        ความต้องการความพอใจตนเอง (Self-actualization)
        
        ความต้องการความภาคภูมิใจและความมีศักดิ์ศรี (Self-esteem)
      - คนมีพัฒนาการ
        
        การพัฒนาการของคนอาจแบ่งออกได้เป็น
        1.ด้านร่างกาย
        2.ด้านสติปัญญา
        3.ด้านอารมณ์ สังคม
        4.ด้านคุณธรรม
      - คนมีความต้องการภาวะสมดุล หรือภาวะปกติ
        
        กระบวนการปรับตัว หรือกลไกการต่อสู้
        เพื่อสมดุล คนจะต้องการอยู่ในภาวะสมดุลอยู่ตลอดเวลา
        
        ความต้องการดำรงภาวะสมดุล (Homeostasis)
        
        ความต้องการปรับสู่ภาวะสมดุล
      - คนมีลักษณะพื้นฐานร่วมกันแต่มีความเป็นปัจเจกบุคคล
        
        ปัจจัยที่ทำให้แต่ละคนเป็นปัจเจกบุคคล คือ
        พันธุกรรม ระดับการพัฒนาการทั้งทางด้าน
        ร่างกาย จิตสังคม และประสบการณ์ในชีวิต
      - คนมีสิทธิของตน
        
        ทุกคนไม่ว่าจะเด็กหรือผู้ใหญ่จะมีและมีสิทธิแห่งตน
        1.คนมีสิทธิของตน
        2.สิทธิในการได้รับการคุ้มครองตามกฎหมาย
        3.สิทธิในการได้รับการรักษาพยาบาลเมื่อเจ็บป่วย
      - คนมีศักยภาพในการช่วยเหลือตนเอง
        
        การช่วยตนเองในกิจวัตรประจำวัน
        
        การแก้ไขปัญหาด้วยตัวเอง
    - - สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ
        
        หมายถึง สิ่งแวดล้อมภายนอกที่ไม่มีชีวิต
        ความร้อน แสง เสียง รังสี อากาศ ดิน นํ้า ลม
        
        สิ่งแวดล้อมเหล่านี้จะมีผลเบื้องต้น
        ต่อร่างกายคน
      - สิ่งแวดล้อมทางชีวภาพ
        
        สิ่งมีชีวิตต่างๆ พืช และสัตว์ ทั้งขนาดเล็กไปถึงใหญ่กว่าคน
        
        ตัวอย่างสิ่งแวดล้อมทางชีวภาพ แบคทีเรีย
        ไวรัส ปรสิต ต้นพืชชนิดต่างๆ วัว ควาย สุนัข
      - สิ่งแวดล้อมทางเคมี
        
        สารเคมีทุกชนิด รวมทั้งอาหาร ยา
        
        อาจมาจากสิ่งมีชีวิตหรือสิ่งไม่มีชีวิต
      - สิ่งแวดล้อมทางสังคม เศรษฐกิจ
        
        บุคคลในครอบครัวต่างก็เป็นสิ่งแวดล้อมซึ่งกัน
        และกัน อาจก่อให้เกิดผลดีหรือผลเสียต่อกันก็ได้
        
        สิ่งแวดล้อมทางสังคมที่เป็นนามธรรม
        ความเชื่อ ค่านิยม วัฒนธรรม
        ประเพณี กฏหมาย ศาสนา
    - - สุขภาพของคนประกอบด้วย 2 ภาวะ คือ
        
        ภาวะสุขภาพดี (Wellness)
        
        ไนติงเกล (Nightingale, 1860)
        ปราศจากโรค สามารถใช้พละกำลังของ
        ตนเองได้เต็มความสามารถ
        
        องค์การอนามัยโลก (WHO, 1947)
        มีความสมบูรณ์ของร่างกาย จิตใจ และสามารถอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุขมิใช่เพียงแต่ปราศจากโรคและความพิการเท่านั้น
        
        พระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ ในมาตราที่ 3 สุขภาวะที่สมบูรณ์และเชื่อมโยงกันเป็นองค์รวมอย่างสมดุลทั้งทางกาย ทางจิต ทางสังคมและทางจิตวิญญาณ
        
        เจ็บป่วย (Illness)
        
        บุคคลที่มีความเจ็บป่วยไม่ว่าจะเป็นทางด้านใดด้านหนึ่ง
        
        สุขภาพมีลักษณะเป็นพลวัตรและต่อเนื่อง
        
        ในขณะหนึ่งคนอาจอยู่ในภาวะที่สมบูรณ์แข็งแรง
        แต่ก็อาจอยู่ในภาวะเจ็บป่วยได้ในเวลาไม่กี่ชั่วโมงต่อมา
        
        บางคนอาจป่วยหนักตั้งแต่แรกเกิดและเสียชีวิต
      - หมายความถึงภาวะที่มีความสมบูรณ์สมดุลหรือปรับตัวได้ของคนทั้งทางด้านร่างกาย จิต สังคม
    - - การพยาบาลเป็น
        การช่วยเหลือคน
        
        เพื่อให้คนสามารถดำรงภาวะสุขภาพไว้ช่วยให้คนกลับสู่ภาวะสุขภาพดีเมื่อเจ็บป่วย
        
        รักษาทางการพยาบาล คือพยาบาลปฏิบัติในขอบเขตหน้าที่ของตน ในการ
        ช่วยเหลือด้านพฤติกรรมของบุคคลที่เปลี่ยนไปเนื่องจากผลกระทบจากปัญหา
        สุขภาพที่เกิดขึ้น หรือจากพฤติกรรมเสี่ยงต่อเกิดปัญหาสุขภาพ
      - การพยาบาลที่จะช่วยเหลือให้คนมีภาวะสุขภาพดี หรือปรับสู่ภาวะสุขภาพดี
        
        การส่งเสริมสุขภาพ ส่วนใหญ่เป็นการช่วยในการสร้างพฤติกรรมสุขภาพหรือปรับเปลี่ยนพฤติกรรม
        
        การป้องกันโรค การช่วยเหลือให้คนไม่เจ็บป่วยด้วยโรคหรือความเจ็บป่วย
        ที่ป้องกันได้ แบ่งออกเป็น 3 ระดับ คือร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสังคม
        
        การฟื้นฟูสภาพ ช่วยเหลือให้ผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บหรือเจ็บป่วยด้วยโรคกลับมามีชีวิตในสังคมตามสภาพปกติ
        
        การดูแลรักษา การดูแลรักษา
        จะเป็นไปตามแผนการรักษาของแพทย์
      - การพยาบาลโดยใช้กระบวนการพยาบาลในการช่วยเหลือผู้รับบริการ
        
        1.การประเมินสภาพ
        2.การวินิจฉัยการพยาบาล
        3.การปฏิบัติการพยาบาล
        4.การประเมินผลการพยาบาล
      - การพยาบาลเป็นบริการที่จำเป็นต่อสังคม
        
        บทบาทและวิธีการปฏิบัติของพยาบาลที่
        มีลักษณะเฉพาะ
        
        ถ้าขาดการพยาบาลที่มีคุณภาพ อาจส่งผล
        ให้คนไม่สามารถดำรงภาวะสุขภาพดีไว้ได้
- - - - กระบวนทัศน์ทางการพยาบาล ประกอบด้วยมโนทัศน์หลักเกี่ยวกับ 1. Person
        
        Health
        
        Environment
        
        Nursing
  - - - เป็นการพัฒนาทฤษฎีจากการนำศาสตร์ต่างๆมาสังเคราะห์จัดระบบ ขยายเป็นมโนมติใหม่ เช่น ทฤษฎีการพยาบาลของคิง ทฤษฎีการพยาบาลของรอย
    - - เป็นการพัฒนาทฤษฎีที่เกิดจากการปฏิบัติการพยาบาลมาประมวลเพื่อสรุปเป็นทฤษฎี
  - - - มีเป้าหมายที่กระบวน การสร้างทฤษฎี จะมีจุดเน้นที่การตั้งคำถามเชิงปรัชญา มีความเป็นนามธรรมสูง
    - - กำหนดกรอบแนวคิดหรือแบบ จำลองมโน
        มติที่ครอบคลุมเนื้อหาสาระที่กว้าง นำไปทดสอบโดยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ได้ยาก เนื่องจากมีความเป็นนามธรรมสูง เช่น ทฤษฎีการดูแลตนเองของโอเรม ทฤษฎีการปรับตัวของรอย ทฤษฎีการดูแลเอื้ออาทรของวัตสัน
    - - มีความซับซ้อนน้อยที่สุดมีเนื้อหาสาระและจำนวนมโนมติไม่มาก
        สามารถทดสอบได้ง่าย และนำไปใช้ในมีเนื้อหาสาระและจำนวนมโนมติไม่มาก สามารถทดสอบได้ง่าย และนำไปใช้ใน
    - - ตเนื้อหาสาระแคบลงมีจำนวนมโนทัศน์
        น้อยกว่าทฤษฎีระดับกว้างสามารถนำไปใช้อ้างอิงและขยายต่อได้ ทดสอบได้ สามารถ
        นำไปใช้อ้างอิงและขยายต่อได้ ทดสอบได้
  - - - พัฒนาพื้นฐานของทฤษฎีจากแนวคิดจิตวิทยา สังคมศาสตร์ วิทยาศาสตร์สุขภาพมนุษยศาสตร์ และพฤติกรรมศาสตร์
      - ค.ศ. 1952 มีการทำวิจัยทางการพยาบาลและมีวารสารวิจัยการพยาบาล เกิดขึ้น
      - ค.ศ.1950 Environmental Theory : Nightingale
      - ค.ศ.1952 Interpersonal Relations in Nursing : Hildegard Peplau
    - - ค.ศ. 1961 Jean Orlando สร้างทฤษฎีชื่อ Nursing Process Theory
        (เน้นการปฏิบัติการพยาบาล)
      - ค.ศ. 1964 Lindia Hall สร้างทฤษฎีชื่อ Core Care and Cure Theory
        (เน้นปฏิกิริยาระหว่างร่างกาย และโรค)
      - ค.ศ. 1970 Martha E. Rogers สร้างทฤษฎี Science of Unitary Human Being
    - - ค.ศ.1971 Dorothea E. Orem สร้างทฤษฎีชื่อ Self - care Theory
      - ค.ศ.1974 Sister Callista Roy สร้างทฤษฎีชื่อ Roy’s Adaptation model
      - ค.ศ.1978 Jean Watson สร้างทฤษฎี Transpersonal Caring
      - ค.ศ.1978 Madeleine Leininger สร้างทฤษฎีชื่อ Transcultural nursing Theory
    - - ระยะแรก เน้นที่การนำเอาทฤษฎีต่างๆ ที่ถูกสร้างขึ้นมาแล้วมาทดลองปฏิบัติ /พิสูจน์ข้อเท็จจริงตามข้อสมมุติฐาน
      - ระยะหลัง เน้นพัฒนาทฤษฎีขึ้นมาใหม่พัฒนาระบบสารสนเทศทางการพยาบาลเพื่อเผยแพร่ความรู้