Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Ôn tập( đàm văn huệ) - Coggle Diagram

- - - - Cu tác dụng với Cl2, Br2, S, ... ở nhiệt độ thường hoặc đun nóng
- - - - Màu trắng hơi xám, dẻo, dễ rèn, dễ dát mỏng, kéo sợi; dẫn nhiệt và dẫn điện kém đồng và nhôm
      - Sắt có tính nhiễm từ nhưng ở nhiệt độ cao (8000C) sắt mất từ tính. T0nc = 15400C
    - - Là kim loại phổ biến sau nhôm, tồn tại chủ yếu ở các dạng:
      - -Hợp chất: oxit, sunfua, silicat...
        
        Quặng: hematit đỏ (Fe2O3 khan), hematit nâu (Fe2O3.nH2O), manhetit (Fe3O4), xiđerit (FeCO3) và pirit (FeS2).
    - - Fe là chất khử trung bình. Trong các phản ứng, Fe có thể nhường 2 hoặc 3e:
      - Tác dụng với các phi kim
        
        Sắt tác dụng với hầu hết các phi kim khi đun nóng:
        
        ới halogen → muối sắt (III) halogenua (trừ iot tạo muối sắt II):
        2Fe + 3X2 → 2FeX3 (t0)
        
        Thực tế khi giải các bài tập thường gặp trường hợp tạo ra hỗn hợp gồm Fe và các oxit sắt.
      - Fe → Fe3+ + 3e
        Fe → Fe2+ + 2e
      - Tác dụng với nước
        
        Fe không tác dụng với nước ở nhiệt độ thường, ở nhiệt độ cao, sắt phản ứng mạnh với hơi nước:
        
        3Fe + 4H2O → Fe3O4 + 4H2 (< 5700C)
        Fe + H2O → FeO + H2 (> 5700C)
      - Tác dụng với dung dịch axit
        
        Với H+ (HCl, H2SO4 loãng... ) → muối sắt (II) + H2
        
        Fe + 2HCl → FeCl2 + H2
        Fe + H2SO4 loãng → FeSO4 + H2
        
        Tác dụng với các axit có tính oxi hóa mạnh (HNO3, H2SO4 đậm đặc)
        
        Fe thụ động với H2SO4 đặc nguội và HNO3 đặc nguội → có thể dùng thùng Fe chuyên chở axit HNO3 đặc nguội và H2SO4 đặc nguội.
        
        ới dung dịch HNO3 loãng → muối sắt (III) + NO + H2O:
        Fe + 4HNO3 loãng → Fe(NO3)3 + NO + 2H2O
        
        Với dung dịch HNO3 đậm đặc → muối sắt (III) + NO2 + H2O:
        Fe + 6HNO3 → Fe(NO3)3 + 3NO2 + 3H2O
        
        Với dung dịch H2SO4 đậm đặc và nóng → muối sắt (III) + H2O + SO2:
        2Fe+ 6H2SO4 → Fe2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O
      - Tác dụng với dung dịch muối
        
        Fe đẩy được những kim loại yếu hơn ra khỏi muối → muối sắt (II) + kim loại.
        Fe + CuCl2 → Cu + FeCl2
        
        Fe tham gia phản ứng với muối Fe3+ → muối sắt (II):
        2FeCl3 + Fe → 3FeCl2
        
        Chú ý: Với muối Ag+, Fe có thể tham gia phản ứng để tạo thành muối Fe3+:
        
        Fe + 2AgNO3 → Fe(NO3)2 + 2Ag
        
        Fe(NO3)2 + AgNO3 dư → Fe(NO3)3 + Ag
  - - - Tính chất vật lý
        
        Chất rắn màu đen, không có trong tự nhiên
        
        Không tan trong nước, dung dịch kiềm và alcohol
        Tan trong acid
      - Tính chất hoá học
        
        FeO là 1 oxit bazo, ngoài ra có số oxh là +2 - số oxi hoá trung gian --> FeO có cả tính khử và tính oxi hoá
        
        Nung FeCO3 hoặc Fe(OH)2 trong điều kiện không có không khí
        
        FeO là chất oxi hoá khi tác dụng với chất khử mạnh: H2, CO,...
        
        FeO là chất khử khi tác dụng với dung dịch HNO3
        
        FeO là 1 oxit bazo
        
        tác dụng với axit: HCl, H2SO4 loãng
      - Điều chế
        
        Nung FeCO3 hoặc Fe(OH)2 trong điều kiện không có không khí
        
        Dùng H2 hoặc CO khử Sắt(III) oxit ở 500°C
  - - - Nguyên chất là chất rắn, màu trắng hơi xanh
      - Dễ bị oxi hóa trong không khí thành Fe(OH)3 màu nâu đỏ
      - Không tan trong nước
    - - Bị nhiệt phân*
        
        trong điều kiện không có không khí
      - Tác dụng với axit HCl, H2SO4 loãng
      - Tác dụng với axit HNO3, H2SO4 đặc
      - Tác dụng không khí
      - Cho bazo vào dung dịch muối sắt(II) trong điều kiện không có không khí
  - - - Tính chất vật lí : Là chất rắn, nâu đỏ, không tan trong nước
      - Tính chất hóa học
        
        oxit bazo
        
        Fe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O
        
        Fe2O3 + 3H2SO4 → Fe2(SO4)3 + 3H2O
        
        Fe2O3 + 6HNO3 → 2Fe(NO3)3 + 3H2O
        
        oxi hóa
        
        Fe2O3 + 3H2 → 2Fe + 3H2O (t0)
        
        Fe2O3 + 3CO → 2Fe + 3CO2 (t0)
        
        Fe2O3 + 2Al → Al2O3 + 2Fe (t0)
        
        Điều chế : thành phần của quặng hematit
        
        2Fe(OH)3 → Fe2O3 + 3H2O (t0)
    - - Tính chất vật lí : Là chất kết tủa màu nâu đỏ.
      - Tính chất hóa học
        
        Là bazơ không tan
        
        Bị nhiệt phân : 2Fe(OH)3 → Fe2O3 + 3H2O
        
        Tan trong axit tạo muối sắt (III)
        
        Fe(OH)3 + 3HCl → FeCl3 + 3H2O
        
        Fe(OH)3 + 3HNO3 → Fe(NO3)3 + 3H2O
        
        Điều chế : Fe3+ + 3OH- → Fe(OH)3
    - - Có tính oxi hóa khi tác dụng với chất khử
        
        2FeCl3 + Cu → CuCl2 + 2FeCl2
        
        2FeCl3 + 2KI → 2FeCl2 + 2KCl + I2
        
        2FeCl3 + H2S → 2FeCl2 + 2HCl + S
      - Các dung dịch muối sắt (III) có môi trường axit. Fe3+ + 3H2O ↔ Fe(OH)3 + 3H+
      - Khi cho muối sắt (III) tác dụng với các kim loại cần lưu ý
        
        Nếu kim loại là Na, Ca, K, Ba + H2O → Kiềm + H2. Sau đó Kiềm + Fe3+ → Fe(OH)3
        
        Nếu kim loại không tan trong nước và đứng trước Fe + Fe3+ → Fe2+ nếu kim loại dư thì tiếp tục khử Fe2+ thành Fe.
        
        Nếu kim loại là Cu hoặc Fe + Fe3+ → Fe2
      - Các muối sắt (III) bị thủy phân hoàn toàn trong môi trường kiềm
        2FeCl3 + 3Na2CO3 + 3H2O → 2Fe(OH)3 + 6NaCl + 3CO2
    - - phân loại
        
        Gang trắng: chứa C ở dạng than chì, dùng để đúc bệ máy, ống dẫn nước, cánh cửa
        
        Gang xám: chứa ít C hơn và C chủ yếu ở dạng xementit (Fe3C), được dùng để luyện thép
      - Gang là hợp kim của sắt với cacbon, trong đó C chiếm 2 – 5% về khối lượng, ngoài ra còn một lượng nhỏ các nguyên tố khác Si, Mn, S, …
      - Sản xuất gang
        
        Nguyên liệu: quặng sắt oxit ( thường là quặng hemantit đỏ), than cốc và chất chảy ( CaCO3 và SiO2)
        
        Nguyên tắc luyện gang: khử oxit sắt trong quặng bằng than cốc trong lò cao thành sắt.
        
        Các phương trình hóa học
        
        Tạo chất khử
        
        C + O2 -> CO2 và C + CO2 -> 2CO
        
        Quá trình khử: sử dụng chất khử CO
        
        Fe2O3 -> Fe3O4 -> FeO -> Fe
        
        Loại tạp chất trong quặng :
        
        CaCO3 -> CaO + CO2
        
        CaO + SiO2 -> CaSiO3
    - - Là hợp kim của sắt với C trong đó C chiếm 0,01 – 2% về khối lượng
      - phân loại
        
        Thép thường ( thép cacbon): Thép mềm chứa không quá 0,1%C; dễ gia công, được dùng kéo sợi hay cán thành thép lá dùng trong vật dụng đời sống và xây dựng
        
        Thép cứng: chứa trên 0,9%C dùng để chế tạo công cụ, chi tiết máy
        
        thép đặc biệt
        
        cho thêm vào thép 1 số nguyên tố làm thép có tính chất đặc biệt
        
        Thép chứa 13%Mn rất cứng, được dùng làm máy nghiền đá
        
        Thép chứa khoảng 20% Cr và 10% Ni rất cứng, không gỉ, dùng làm dụng cụ gia đình, y tế
        
        Thép chứa khoảng 18% W và 5% Cr rất cứng, dùng để chế tạo máy cắt, gọt,.
      - Sản xuất thép
        
        Nguyên tắc luyện gang thành thép: loại bỏ phần lớn các nguyên tố C, Si,Mn, S,… ra khỏi gang bằng cách oxi hóa chúng và chuyển thành xỉ
- - - - Ở nhiệt độ thường, crom chỉ tác dụng với flo. Ở nhiệt độ cao, crom tác dụng với oxi, clo, lưu huỳnh,…
    - - Crom có độ hoạt động hóa học kém Zn và mạnh hơn Fe, nhưng crom bền với nước và không khí do có màng oxit rất mỏng, bền bảo vệ. Do đó, người ta mạ crom lên sắt để bảo vệ sắt và dùng crom để chế thép không gỉ.
    - - Vì có màng oxit bảo vệ, crom không tan ngay trong dung dịch axit HCl và H2SO4 loãng và nguội. Khi đun nóng màng oxit tan ra, crom tác dụng với axit giải phóng H và tạo ra muối crom(II) khi không có không khí.
        Crom không tác dụng với dung dịch axit HNO3 hoặc H2SO4 đặc, nguội.
  - - - Crom(III) hiđroxit (Cr(OH)3)
        
        – Là chất rắn, màu lục xám, không tan trong nước.
        – Là một hiđroxit lưỡng tính, tan được trong dung dịch axit và dung dịch kiềm
      - Crom(III) oxit (Cr2O3)
        
        – Là chất rắn, màu lục thẫm, không tan trong nước, dùng tạo màu lục cho đồ sứ, đồ thủy tinh.
        – Là oxit lưỡng tính, tan trong dung dịch axit và kiềm đặc.
    - - Crom(VI) oxit (CrO3)
        
        – Là chất rắn, màu đỏ thẫm.
        
        – Là một oxit axit, tác dụng với nước tạo ra axit. Những axit cromic này không tách ra được ở dạng tự do mà chỉ tồn tại trong dung dịch.
        
        – Có tính oxi hóa mạnh.
      - Muối crom(VI)
        
        – Khác với những axit cromic và đicromic, các muối cromat và đicromat là những hợp chất bền.
        
        Muối cromat là muối của axit cromic, có màu vàng của ion cromat (CrO42-).
        
        Muối đicromat là muối của axit đicromic, có màu da cam của ion đicromat (Cr2O72-).
        
        Các muối cromat và đicromat có tính oxi hóa mạnh, đặc biệt trong môi trường axit, muối crom(VI) bị khử thành muối crom(III).
- - - - Điều chế được hầu hết các kim loại. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ dùng điều chế các kim loại như: Na, K, Mg, Ca, Ba, Al. Vì phương pháp này tốn kém hơn so với phương pháp điện phân dung dịch
      - Đối tượng KL: KL có mức độ hoạt động mạnh
      - Phương thức điều chế: Dùng dòng điện một chiều khử ion kim loại trong chất điện li nóng chảy (muối halogenua, oxit, hidroxit).
    - - Đối tượng KL: Dùng điều chế các kim loại yếu.
      - Phương thức điều chế: Dùng dòng điện một chiều khử ion kim loại yếu trong dung dịch muối của nó.
- - - - Kim loại kiềm thổ khử các nguyên tử phi kim thành ion âm
        VD: 2Mg+O2->2MgO
    - - Với axit HCl , H2SO4 loãng
        
        KL kiềm thổ khử mạnh ion H+ trong các dung dịch HCl , H2SO4loang thành khí H2
        VD: Mg+ 2HCl -> MgCl2 + H2
      - Với axit HNO3, H2SO4 đ
        
        KL kiềm thổ có thể khử N5+ trong HNO3loang xuống N-3 , S+6 trong H2SO4đ xuống S-2
        
        VD: 4Mg + 10HNO3loang -> 4Mg(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O
        
        4Mg + 5H2SO4đ -> 4MgSO4 + H2S + 4H2O
    - - Ca, Sr, Ba tác dụng với nước ở nhiệt độ thường tạo dung dịch bazơ:
        Ca + 2H2O → Ca(OH)2 + H2 ↑
      - Be không tan trong nước dù ở nhiệt độ cao vì có lớp oxit bền bảo vệ. Nhưng Be có thể tan trong dung dịch kiềm mạnh hoặc kiềm nóng chảy tạo berilat:
      - Mg không tan trong nước lạnh, tan chậm trong nước nóng tạo thành MgO.
        Mg + H2O → MgO + H2↑
  - - - MgCl2 -> Mg + Cl2
    - - MgO + C -> Mg +Co ( đpnc)
      - CaO +2MgO + Si -> 2Mg .SiO2
    - - 2Al + 4CaO -> CaO.Al2O3 +3 Ca
      - 2Al + 4SrO -> SrO.Al2O3 + 3Sr
      - 2Al + 4BaO -> BaO.Al2O3 +3 Ba
- - - - Nhôm (Al) ở ô số 13, thuộc nhóm IIIA, chu kì 3 của bảng tuần hoàn.
      - Nhôm dễ nhường cả 3 electron hóa trị nên có số oxi hóa +3 trong các hợp chất.
      - Cấu hình electron nguyên tử: 1s22s22p63s23p1; viết gọn là [Ne]3s23p1.
    - - Nhôm là kim loại màu trắng bạc, nóng chảy ở 660oC, khá mềm, dễ kéo sợi, dễ dát mỏng. Có thể dát được những lá nhôm mỏng 0,01 mm dùng làm giấy gói kẹo, gói thuốc lá,...
      - Nhôm là kim loại nhẹ (D = 2,7 g/cm3), dẫn điện tốt (gấp 3 lần sắt, bằng 2/3 lần đồng) và dẫn nhiệt tốt (gấp 3 lần sắt)
    - - Nhôm là kim loại có tính khử mạnh, chỉ sau kim loại kiềm và kiềm thổ, nên dễ bị oxi hóa thành ion dương
        Al→Al3+ +3e
      - Tác dụng với phi kim
        
        Nhôm khử dễ dàng các nguyên tử phi kim thành ion âm
        
        Tác dụng với halogen:Bột nhôm tự bốc cháy khi tiếp xúc với khí clo.
        
        Tác dụng với oxiKhi đốt, bột nhôm cháy trong không khí với ngọn lửa sáng chói, tỏa nhiều nhiệt
        
        Nhôm bền trong không khí ở nhiệt độ thường do có màng oxit Al2O3 rất mỏng và bền bảo vệ
      - Tác dụng với axit
        
        Nhôm khử dễ dàng ion H+ trong dung dịch HCl và H2SO4 loãng thành khí H2
        
        Nhôm tác dụng mạnh với dung dịch HNO3 loãng, HNO3 đặc, nóng và H2SO4 đặc, nóng
        
        Ở nhiệt độ cao, Al khử được nhiều ion kim loại trong oxit
        
        phản ứng giữa bột nhôm và sắt oxit gọi là phản ứng nhiệt nhôm
      - tác dụng với nước
        
        Nhôm không tác dụng với nước, dù ở nhiệt độ cao là vì trên bề mặt của nhôm được phủ kín một lớp Al2O3 rất mỏng, bền và mịn, không cho nước và khí thấm qua
        
        Nếu phá bỏ lớp oxit trên bề mặt nhôm thì nhôm sẽ tác dụng với nước ở nhiệt độ thường
      - Tác dụng với dung dịch kiềm
        
        Al2O3 là oxit lưỡng tính nên lớp màng mỏng Al2O3 trên bề mặt nhôm tác dụng với dung dịch kiềm tạo ra muối tan
        
        khi không còn màng oxit bảo vệ, nhôm sẽ tác dụng với nước tạo ra Al(OH)3 và giải phóng khí H2
        
        Al(OH)3 là hiđroxit lưỡng tính nên tác dụng tiếp với dung dịch kiềm
    - - Nhôm và hợp kim của nhôm có ưu điểm là nhẹ, bền đối với không khí và nước nên được dùng làm vật liệu chế tạo máy bay, ô tô, tên lửa, tàu vũ trụ.
      - Nhôm và hợp kim của nhôm có màu trắng bạc, đẹp nên được dùng trong xây dựng nhà cửa và trang trí nội thất.
      - Nhôm nhẹ, dẫn điện tốt nên được dùng làm dây dẫn điện thay cho đồng. Do dẫn nhiệt tốt, ít bị gỉ và không độc nên nhôm được dùng làm dụng cụ nhà bếp
      - Bột nhôm trộn với bột sắt oxit (gọi là hỗn hợp tecmit) để thực hiện phản ứng nhiệt nhôm dùng hàn đường ray.
    - - Nhôm là kim loại hoạt động mạnh nên trong tự nhiên chỉ tồn tại ở dạng hợp chất.
      - Nhôm là nguyên tố đứng hàng thứ ba sau oxi và silic về độ phổ biến trong vỏ Trái Đất.
      - Hợp chất của nhôm có mặt khắp nơi, như có trong đất sét (Al2O3.2SiO2.2H2O), mica (K2O.Al2O3.6SiO2), boxit (Al2O3.2H2O), criolit (3NaRAlF3),...
  - - - Phèn chua được dùng trong ngành thuộc da, công nghiệp giấy, chất cầm màu trong ngành nhuộm vải, chất làm trong nước,...
      - Muối nhôm sunfat khan tan trong nước tỏa nhiệt làm dung dịch nóng lên do bị hiđrat hóa
      - Trong công thức hóa học trên, nếu thay ion K+ bằng Li+, Na+ hay NH4+ ta được các muối kép khác có tên chung là phèn nhôm (nhưng không gọi là phèn chua)
    - - Cho từ từ dung dịch NaOH đến dư vào dung dịch thí nghiệm, nếu thấy có kết tủa keo xuất hiện rồi tan trong NaOH dư thì chứng tỏ có ion Al3+.