Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
แบบแผนสุขภาพ (Functional health patterns) - Coggle Diagram
แบบแผนสุขภาพ
(Functional health patterns)
ความหมาย
แบบแผน
พฤติกรรมของบุคคลที่ต่อเนื่องกันในช่วงเวลาหนึ่ง
แบบแผนสุขภาพ
พฤติกรรมด้านสุขภาพของบุคคลซึ่งเกิดขึ้นในช่วงเวลาหนึ่ง และมีผลต่อสุขภาพ
กรอบแนวคิดแบบสุขภาพ
ประเมินจากพฤติกรรมทั้งภายในและภายนอก
มนุษย์มีภาวะสุขภาพดีหรือไม่นั้นขึ้นอยู่กับความผิดปกติ (Function) หรือผิดปกติ (dysfunction) ของแบบแผนสุขภาพ
เป็นแนวคิดในการประเมินภาวะสุขภาพของบุคคล ครอบครัวหรือชุมชน ทั้งในภาวะปกติและภาวะเจ็บป่วย
มีทั้งหมด 11 แบบแผน
พัฒนาโดย มาร์จอรีย์ กอร์ดอน (Majory Gordon) ศาสตราจารย์ทางการพยาบาลที่วิทยาลัยบอสตัน (Boston College) ประเทศสหรัฐอเมริกา
แบบแผนสุขภาพของกอร์ดอน 9-11
9) แบบแผนเพศสัมพันธุ์และการเจริญพันธุ์ (Sexuality-reproductive Pattern)
แบบแผนเกี่ยวกับพัฒนาการตามเพศ มีอิทธิพลมาจากพัฒนาการด้านร่างกาย/อิทธิพลของสังคม สิ่งแวดล้อม การเลี้ยงดู ลักษณะการเจริญพันธุ์ พฤติกรรมทางเพศและเพศสัมพันธุ์
การซักประวัติ
การเจริญพันธ์ การทำงานของระบบสืบพันธุ์
การมีเพศสัมพนธ์
ปัญหาเพศสัมพันธ์
ความเจ็บป่วยที่เกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธ์
การป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
พฤติกรรมเสี่ยงต่อการเกิดโรคทางเพศสัมพันธ์
การมีเพศสัมพันธ์ไม่เหมาะสม/รักร่วมเพศ
ประวัติการตั้งครรภ์ของเพศหญิง/การตกขาว วิธีการทำความสะอาด
การตรวจร่างกาย
สังเกตลักษณะท่าทางที่แสดงออกกับผู้อื่น การใช้ภาษาและคำพูด และการแต่งกายว่าเหมาะสมกับเพศหรือไม่
เพศหญิง
ตรวจเต้านม ต่อมน้ำเหลือง อวัยวะเพศหญิง
เพศชาย
ตรวจอวัยวะเพศชาย
การติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์
10) แบบแผนการเผชิญความเครียดและความทนต่อความเครียด (Coping-stress tolerance Pattern)
แบบแผนเกี่ยวกับความเชื่อ ความศัทธา ความมั่นคงเข้มแข็งทางด้านจิตใจ สิ่งที่มีคุณค่า มีความหมายต่อชีวิต สิ่งยึดเหนี่ยวทางด้านจิตใจ การปฏิบัติคตามความเชื่อ
การตรวจร่างกาย
สังเกตพฤติกรรที่แสดงออกทางสีหน้า ท่าทาง การแสดงอารมณ์
สังเกตคำพูดของผู้ป่วยและญาติ
สังเกตการแสดงออกถึงความเชื่อ
การสวดมนต์ ทำสมาธิ
การทำละหมาด
การมีพระพุทธรูป สร้อยพระ วัตถุมงคล
การซักประวัติ
สิ่งยึดเหนี่ยวทางจิตใจ
วัตถุ สิ่งของ
ค่านิมยม ขนบธรรมเนี่ยม
ความศัทธาทีี่มีต่อสิ่งต่างๆ
ศาสนา พระเจ้า
ความดีงาม ความถูกต้อง
ความหวังหรือเป้าหมาย
การปฏิบัติตามความเชื่อทางศาสนา
การทำบุญใส่บาตร การไปวัด
การไปโบสถ์
ความเชื่อเกี่ยวกับสุขภาพ
ความเชื่อกับสาเหตุการเกิดโรค
ความเชื่อกับการรักษา ความขัดแย้งระหว่างโรคของผู้ป่วยกับการรักษาพยาบาล
11) แบบแผนค่านิยมและความเชื่อ (Value-belief Pattern)
แบบแผนเกี่ยวกับอารมณ์พื้นฐาน ความเครียด ปฏิกิริยาเมื่อเกิดความเครียด การแก้ไขและจัดการกับความเครียด
การซักประวัติ
ข้อมูลทั่วไป
ความสัมพันธ์ในครอบครัว
สิ่งแวดล้อมที่บ้าน
การศึกษา รายได้ อาชีพ อายุ
สัมภาษณ์อุปนิสัยหรืออารมณ์พื้นฐานของผู้ป่วย
ถามสิ่งที่ทำให้เกิดความเครียด ไม่สบายใจ วิตกกังวล
วิธีการจัดการความเครียด
การระบายความเครียด
การใช้ยา
การเก็บตัวไม่สังสรรค์กับใคร
ถามความต้องการในการช่อยเหลือ
การตรวจร่างกาย
ตรวจสอบพฤติกรรมที่บ่งชี้ถึงความเครียด
สีหน้าหมกมุ่น กระวนกระวาย ร้องไห้ นอนไม่หลับ
สังเกตอาการ่างๆ เช่น เหงื่ออกมาก มือสั่น หน้าแดง หายใจเร็ว
องค์ประกอบของแบบแผนสุขภาพแต่ละแบบแผน
พฤติกรรมภายใน
คือ พฤติกรรมที่ไม่สามารถสังเกตได้ด้วยตาเปล่าหรือใช้เครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ตรวจสอบได้โดยตรง
กระบวนการทำงานทางกาย หรือทางชีวะภาพในระบบต่างๆ เช่น ระแบบหายใจ ระบบหัวใจ และหลอดเลือด
เจตคติ ประกอบด้วยความรู้สึก ความคิดเห็น ค่านิยมของบุคคล
กระบวนการคิด ความรู้ของบุคคลเกี่ยวกับสิ่งต่างๆ
พฤติกรรมภายนอก
คือ การกระทำที่แสดงออกมาให้สังเกตเห็นได้ รับรู้ได้ หรือใช้เครื่องมือตรวจสอบได้
พฤติกรรมที่เป็นคำพูด
พฤติกรรมที่ไม่ใช่คำพูด เช่น กิริยา ท่าทาง การเดิน การหัวเราะ เป็นต้น
การตรวจโดยเครื่องมือทางการแพทย์ เช่น การตรวจวัดสัญญาณชีพ
การตรวจทางห้องปฏฺบัติการ เช่น การตรวจเลือด การตรวจสิ่งคัดหลั่งต่างๆ
ปัจจัยส่งเสริมพฤติกรรมและอุปสรรค
พฤติกรรมภายนอก และพฤติกรรมภายใน จะมีควสัมพันธ์เกี่ยวข้องกัน
พฤติกรรมภายในเป็นตัวกำหนดพฤติกรรมภายนอก เช่น พฤติกรรมภายในมีความยินดีและพึงพอใจกับสิ่งที่ปราถนา ก็จะแสดงออกมาเป็นพฤติกรรมภายนอกให้สังเกตเห็นได้จาก สีหน้า แววตา กิริยา ท่าทาง ทางร่างกาย เป็นต้น
กระบวนการพยาบาล (Nursing Process)
การเก็บรวบรวมข้อมูล
การซักประวัติ ตรวจร่างกาย การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
การจัดระบบข้อมูล
การนำข้อมูลที่เก็บรวบรวมไว้มาจัดเป็นหมวดหมู่
การบันทึกข้อมูล
ข้อมูลอัตนัย (Subjective data)
ข้อมูบปรนัย (Objective data)
แบบแผนสุขภาพของกอร์ดอน 1-4
1) แบบแผนการรับรู้สุขภาพและการดูแลสุขภาพ (Health Perception-Health Management Patterns)
แบบแผนการรับรู้ภาวะสุขภาพและการดูแลสุขภาพ
เป็นการรวบรวมข้อมูลเพื่อประเมินความคิด ความเข้าใจของบุคคล
ความรู้ในการดูแลสุขภาพ การป้องกัน และการฟื้นฟู
รวบรวมการซักประวัติและการตรวจร่างกาย
แนวทางการประเมินการรับรู้ภาวะสุขภาพและการดูแลสุขภาพ
การซักประวัติ
การตรวจร่างกายประจำปี
การได้รับภูมิคุ้มกัน
ประวัติการแพ้สารต่างๆ
การดูแลความสะอาดของร่างกาย
การตรวจร่างกาย
ลักษณะทัั่วไปและความพิการ
ความสะอาดของร่างกาย
ความร่วมมือในการรักษาพยาบาลของผู้ป่วยหรือครอบครัว
สังเกตการปฏิบัติตนขณะเจ็บป่วยองผู้ป่วย
ตัวอย่างคำถาม
ทราบไหมว่าเป็นโรคอะไร ถ้าทราบจะดูแลตนอย่างไร
ตัวอย่างข้อมูล
2 เดือนก่อนเคยมารับยา กินยาแล้วดีขึ้น
เพื่อนบ้านมารักษาที่นี่แล้วหาย
เคยสูบบุหรี่หรือไม่
เคยดื่มสุราเป็นประจำหรือไม่
2) แบบแผนด้านโภชนาการและการเผาผลาญอาหาร (Nutritional-Metabolism Patterns)
การซักประวัติ
การซักประวัติ (น้ำและอิเล็กโทรไลต์)
ชนิดและปริมาณน้ำที่ดื่มในหนึ่งวัน
โรคหรือภาวะที่เสี่ยงต่อการเกิดภาวะขาดน้ำ
ยาที่ได้รับอาจมีผลต่อความสมดุลของน้ำและอิเล็กโทรไลต์ในร่างกาย
แบบแผนเกี่ยวกับบริโภคนิสัยและแบบแผนการดำเนินชีวิต(Life style)
อุปนิสัยในการรับประทานอาหาร
ชอบกินอาหารขณะนั่งดูโทรทัศน์
ลักษณะอาหารหรือขนมที่ชอบ
มีความรู้เกี่ยวกับอาหารและโภชนาการหรือไม่
ประวัติการเป็นโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร
ปัญหาในการรับประทานอาหาร
ประวัติการเพิ่มหรือลดของน้ำหนักตัวจากปกติ
การรับประทานยาที่เกี่ยวข้องกับการเผาผลาญสารอาหาร
การตรวจร่างกาย
สังเกตพฤติกรรมการรับประทานอาหาร
ตรวจสภาพของผิวหนังและเยื่อบุว่าซีดหรือไม่
สังเกตอาการต่างๆ ที่เกิดขึ้นจากการมีปัญหาการรับประทานอาหาร
การตรวจร่างกาย(น้ำและอิเล็กโทรไลต์)
ตรวจดูความยืดหยุ่น(skin turgor)
ตรวจริมฝีปากว่ามีแตก แห้งหรือไม่
ประเมินอาการขาดน้ำ(Dehydration)
ตรวจดูอาการบวม(Edema)
การตรวจทางห้องปฏิบัติการและการตรวจพิเศษ
ตรวจเลือดเพื่อประเมินปัญหาเกี่ยวกับอาหารและโภชนาการ
การตรวจอันตร้าซาวด์ช่องท้อง(Ultrasound)ประเมินความผิดปกติของอวัยวะภายในช่องท้องและทางเดินอาหาร
3) แบบแผนการขับภ่ายของเสีย (Elimination Patterns)
การซักประวัติ
แบบแผนการขับถ่ายปัสสาวะ
ชอบกลั้นปัสสาวะหรือไม่
ปัสสาวะตอนกลางคืนหรือไม่ จำนวนกี่ครั้ง
ปัสสาวะวันละกี่ครั้ง มากน้อยเพียงใด
ประวัติการใช้ยา เช่น ยาขับปัสสาวะ
แบบแผนการขับถ่ายอุจจาระ
ควบคุมการขับถ่ายไม่ได้
อุจจาระมีเลือดสดๆ ปน
เวลา/ลักษณะ การขับถ่าย
อุจจาระตามสถานที่อื่นๆ ไม่ได้นอกจากบ้านตัวเอง
การตรวจร่างกาย
ตรวจร่างกายเกี่ยวกับปัญหาของระบบทางเดินปัสสาวะ
ตรวจดูลักษณะท้อง
สังเกตการมีกระเพาะปัสสาวะเต็ม(Full Bladder)
การเคลื่อนไหวของลำไส้(Bowel sound)
สังเกตสี ปริมาณ
การตรวจทางห้องปฏิบัติการและการตรวจพิเศษ
เอกซเรย์ Ultrasound ดูความผิดปกติของไต
ส่องกล้องเข้าางทวารหนักเพื่อตรวจหาความผิดปกติของลำไส้ใหญ่
ตรวจปัสสาวะ เพื่อประเมินความผิดปกติของระบบทางเดินปัสสาวะ
4) แบบแผนด้านการมีกิจกรรมและการออกกำลังกาย (Activity-Exercise Patterns)
การซักประวัติ
ประวัติเกี่ยวกับนันทนาการ
ปัจจัยทำให้การปฏฺิบัติกิจวัตรประจำวันเปลี่ยนแปลง
เป็นผู้สูงอายุ
ที่อยู่อาศัยหรือห้องน้ำไม่เหมาะสม
ประวัติการเป็นโรค
โรคหัวใจ
โรคพากินสัน
โรคอัลไซเมอร์
ภาวะโลหิตจาง
ปัจจัยเสริมที่ทำให้การฏิบัติกิจวัตรประจำวันได้ปกติ
มีผู้ดูแลใกล้ชิด
มีอุปกรณ์อำนวยความสะดวก
การตรวจร่างกาย
ตรวจร่างกาย ประเมินความสามารถในการทำกิจกรรม
ตรวจวัดสัญญาณชีพ
ความสามารถในการเคลื่อนไหวของแขนขา (Range of motion: ROM)
สังเกตความสามารถในการทำกิจกรรมต่างๆ
ตรวจอาการขาดออกซิเจน
การตรวจทางห้องปฏิบัติการและการตรวจพิเศษ
การตรวจเลือดและตรวจเอกซเรย์ปอด
เพื่อประเมินภาวะผิดปกติที่เป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติกิจกรรมต่างๆหรือไม่
แบบแผนสุขภาพของกอร์ดอน 5-8
การซักประวัติ
5) แบบแผนการนอนหลับพักผ่อน (Sleep-rest Pattern)
การตรวจร่างกาย
สังเกตหน้าตาว่าพักผ่อนเพียงพอไหม
ความสดชื่นแจ่มใส ซึม อ่อนเพลีย
ง่วงนอน หาวนอนบ่อย
ใต้ตาเป็นรอยเขียวคล้ำ
นอนหลับเวลากลางวันตื่นเวลากลางคืน
พฤติกรรมหรือสิ่งที่ช่วยทำให้หลับง่าย
เงียบสงบไม่มีแสงไฟ หรือต้องเปิดไฟสว่าง
ก่อนนอนต้องฟังเพลง ฟังธรรมะ
เปิดเครื่องปรับอากาศจึงนอนหลับสบาย
ประวัติเกี่ยวกับอุปนิสัยการนอน
นอนวันละกี่ชั่วโมง
กลางวันกี่ชั่วโมง
กลางคืนกี่ชั่วโมง
เป็นคนนอนดึกหรือนอนแต่หัวค่ำ
ชอบหลับเวลากลางวันตื่นเวลากลางคืน
ระยะเวลาที่นอนหลับ
ปัญหาเกี่ยวกับการนอน
นอนยาก ตื่นเร็ว
นอนหลับไม่สนิท
นอนมากไป น้อยไป นอนไม่หลับ
นอนฝันร้าย
พฤติกรรมการผ่อนคลาย
อ่านหนังสือ นั่งสมาธิ
เล่นกีฬา
ดูหนัง ฟังเพลง
ท่องเที่ยว
6) แบบแผนสติปัญญาและการเรียนรู้ (Cognitive-perceptual Pattern)
การรับรู้ความรู้สึกและการตอบสนอง
การได้กลิ่น
การได้ยิน
การรับรส
การรับรู้สึกทางผิวหนัง
การมองเห็น
ความสามารถทางสติปัญญา
ความสามารถในการตัดสินใจ
การแก้ปัญหา
ความจำ
การสื่อสาร
ความคิด
การซักประวัติ
ความรู้สึกทั่วไป สบายหรือไม่สบาย
ปัญหาความรู้สึกตัว
การสับสน
ซึม ไม่รู้สึกตัว
ปัญหาการมองเห็น
ตามัว มองไม่เห็น
ปัญหาการได้กลิ่น
มีสิ่งคัดหลั่ง ปวดจมูก
ความผิดปกติของจมูก
ปัญหาการได้ยิน
หูอื้อ หูตึง
ไม่ได้ยิน
ปัญหาการรับรส
ลิ้นชา
ปากชา
การซักประวัติ
พัฒนาการด้านสติปัญญา
การตัดสินใจ
การแก้ปัญหาและการสื่อสาร
ความสามารถในการทำงาน การคิด การจำ
ประวัติการได้รับยาที่มีผลต่อความคิด
ประวัติความเจ็บที่มีผลต่อการรับความรู้สึก
ความเจ็บป่วยทำให้สติปัญญาเปลี่ยนแปลง
การขาดสารอาหาร
สมองได้รับการกระทบกระเทือน
ปัญหาทางผิวหนัง
เจ็บปวด
อาการคัน ชา
การตรวจร่างกาย
ประเมินระดับสติปัญญา(IQ) โดยใช้แบบทดสอบ
สังเกตลักษณะทั่วไป
รูปร่าง หน้าตา ลักษณะท่าทาง
การดูแลสุขอนามัย / พฤติกรรมที่แสดงออก การพูดจา
ประเมินระดับตวามรู้สึกตัว
7) แบบแผนการรับรู้ตนเองและอัตมโนทัศน์ (Self perception-Self concept Pattern)
แบบแผนเกี่ยวกับความคิด ความรู้สึกของบุคคลที่มีต่อตนเอง ความสามารถ เอกลักษณ์ ความภูมิใจในตนเอง
การซักประวัติ
ความรู้สึกกับภาพลักษณ์ทั่วไป
สูงหรือเตี้ยเกินไป
รู้สึกอ้วนขึ้น ผอมลง
ความรู้สึกกับความสามารถ
การปฏฺบัติงาน การเรียน
การทำกิจกรรม
ความรู้สึกกับการเปลี่ยนแปลงร่างกายที่มีอุปกรณ์เพิ่มขึ้น
การมีสายสวนปัสสาวะ
มีสายยางให้อาหาร
ความรู้สึกการสูญเสียอวัยวะ
การเกิดอุบัติเหตุ
การผ่าตัด รู้สึกว่าตนเองเป็นคนพิการ
ความรู้สึกภูมิใจในตนเอง
การตรวจร่างกาย
การแต่งกาย บุคลิกภาพ การกล่าวถึงตนเอง
สังเกตกิริยา/พฤติกรรม ที่แสดงออกต่อการเปลี่ยนแปลง
สังเกตความสนใจตนเองของผู้ป่วย
8) แบบแผนบทบาทและสัมพันธภาพ (Role-relationship Pattern)
การซักประวัติ
จำนวนสมาชิกในครอบครัวมีใครบ้าง หรือยู่คนเดียว
ความรับผิดชอบของผู้ป่วยที่มีต่อครอบครัว
การเปลี่ยนแปลงขณะเจ็บป่วยมีผลกระทบต่อครอบครัวหรือไม่
ตำแหน่งความรับผิดชอบ อาชีพ
การตรวจร่างกาย
สังเกตพฤติกรรม ท่าทางที่แสดงออกต่อครอบครัว / ครอบครัวแสดงต่อผู้ป่วย การโต้ตอบผู้ป่วยกับครอบครัว เพื่อ ผู้ร่วมงาน และการมาเยี่ยมของญาติ
แบบแผนเกี่ยวกับบทบาท หน้าที่ ความรับผิดชอบ การติดต่อ การมีสัมพันธภาพภายในครอบครัวและสังคม