Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

กระบวนทัศน์หลักทางการพยาบาล - Coggle Diagram

- - - - หมายถึง แก่นสาระความรู้ของวิชาชีพพยาบาล ซึ่งมุ่งอธิบายธรรมชาติของคน สิ่งแวดล้อมที่มีอิทธพลต่อบุคคล ภาวะสุขภาพ ความเจ็บป่วยของบุคคล
    - - หมายถึง กรอบการมองหรือกรอบเค้าโครงแนวคิด หรือแบบอุดมคติ หรือปรัชญาที่เป็นที่ยอมรับในกลุ่มวิชาชีพ
    - - โครงสร้างความสัมพันธ์
        
        Person = คน
        
        Health = สุขภาพ
        
        Environment = สิ่งแวดล้อม
        
        Nursing = การพยาบาล
      - หมายถึง กรอบ ขอบเขต หรือโครงสร้างทางความคิดหรือมโนมติในภาพรวม กว้างๆของศาสตร์สาขาต่างๆ
    - - หมายถึง กลุ่มของมโนทัศน์ที่สัมพันธ์กันเป็นภาพรวมของปรากฏการณ์ หรือความจริงที่ช่วยให้เห็นจุดเน้นของความคิด
  - - - เป็นการพัฒนาทฤษฎีจากการนำศาสตร์ต่างๆมาขยายมโนมติเดิมให้เกิดมโนมติใหม่ เช่น ทฤษฎีการพยาบาลของคิง ทฤษฎีการพยาบาลของรอย เป็นต้น
    - - เป็นการพัฒนาทฤษฎีที่เกิดจากการปฏิบัติการพยาบาลมาประมวลเพื่อสรุปเป็นทฤษฎี
  - - - มีเป้าหมายที่กระบวนการสร้างทฤษฎีจะมีจุดเน้นที่การตั้งคำถามเชิงปรัชยา และหลักเกณฑ์ในการประเมินทฤษฎีมีความเป็นนามธรรมสูง
    - - กรอบแนวคิดหรือแบบจำลองมโนมติที่ครอบคลุมเนื้อหาสาระที่กว้าง นำไปทดสอบโดยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ได้ยาก แต่สามารถนำไปเป็นแนวทางการปฎิบัติและเป็นแนวทางในการสร้างองค์ความรู้ในระดับรองลงมาได้
    - - มีขอบเขตเนื้อหาสาระแคบลง เกิดจากการวิจัยสามารถนำไปใช้อ้างอิงและขยายต่อได้
    - - มีความซับซ้อนน้อยที่สุด มีเนื้อหาสาระและจำนวนมโนมติไม่มากสามารถทดสอบได้ง่ายและนำไปใช้ในการปฎฺบัติการพยาบาลได้โดยตรงและคาดผลที่จะเกิดจากการปฎิบัติได้
  - - - เป็นบุคคลแรกที่พยายามสร้างศาสตร์การพยาบาลและเตรียมพยาบาลอย่างมีรูปแบบชัดเจน
  - - - พัฒนาพื้นฐานของทฤษฎีจากแนวคิดจิตวิทยา สังคมศาสตร์ วิทยาศาสตร์สุขภาพมนุษยศาสตร์และพฤติกรรมศาสตร์
      - เป็นยุคที่พัฒนาต่อเนื่องจากการเขียนและการทำงานของไนติงเกล
      - ค.ศ. 1952 มีการทำวิจัยทางการพยาบาลและมีวารสารจัดการพยาบาลเกิดขึ้น
    - - ค.ศ 1960 Faye Abdellah พัฒนากลุ่มปัญหาทางการพยาบาล 21 ปัญหา (กายภาพ+ชีวภาพ+จิตสังคม)
      - ค.ศ 1961 Jean Orlando สร้างทฤษฎีชื่อ Nursing Process Theory (เน้นการปฎิบัติการพยาบาล)
      - ค.ศ 1964 Lidia Hall สร้างทฤษฎีชื่อ Core Care and Cure Theory (เน้นปฎิกิริยาระหว่างร่างกายและโรค)
      - ค.ศ 1968 Dickoff&James ทฤษฎีการพยาบาลต้องเป็นทฤษฎีในระดับสูงสุด
      - ค.ศ 1970 Martha E.Rogers สร้างทฤษฎี Science of Unitary Human Being
    - - ระยะแรก เน้นการนำเอาทฤษฎีต่าง ๆ ที่ถูกสร้างขึ้นมาทดลองปฏิบัติ/พิสูจน์ ข้อเท็จจริงตามสมมติฐาน
      - ระยะหลัง เน้นพัฒนาทฤษฎีขึ้นมาใหม่ พัฒนาระบบสารสนเทศทางการพยาบาล เพื่อเผยแพร่ความรู้
    - - ค.ศ.1974 Sister Callista Roy สร้างทฤษฎีชื่อ Roy’s Adaptation model
      - ค.ศ.1978 Madeleine Leininger สร้างทฤษฎีชื่อ Transcultural nursing Theory
      - ค.ศ.1971 Dorothea E. Orem สร้างทฤษฎีชื่อ Self - care Theory
      - ค.ศ.1978 Jean Watson สร้างทฤษฎี Transpersonal Caring
      - ค.ศ.1980 Betty Neuman สร้างทฤษฎีชื่อ System Model
- - - - คน
        
        ประกอบด้วย
        
        จิต หรือจิตใจ จิตใจของคนประกอบด้วย 3 ส่วนย่อย คือ
        
        จิตวิญญาณ (Spirit)
        
        สติปัญญา หรือความคิด
        
        อารมณ์ และความรู้สึก
        
        สังคม คือ ส่วนของคนที่เกี่ยวข้องกับบุคคลอื่น ๆ รอบตัว สัมพันธภาพแต่ละบุคคลบทบาทและสัมพันธภาพ
        
        กาย หรือร่างกาย
      - คนเป็นระบบเปิด
        
        จะต้องมีจะต้องมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมตลอดเวลา
        
        การรับและการให้เกิดขึ้นได้ทั้ง ทางด้านร่างกาย จิตใจ และสังคม โดยมีความสัมพันธ์กัน
      - คนมีความต้องการพื้นฐาน
        
        มีความต้องการทางร่างกาย จิตใจ และสังคม
        
        แบ่งออกได้ 5 ระดับ ตามทฤษฎีความต้องการของมาสโลว์ ดังนี้
        
        ความต้องการความรัก ความผูกพัน (Affiliation)
        
        ความต้องการความภูมิใจ และความมีศักดิ์ศรี (Self-esteem)
        
        ความต้องการความปลอดภัย (Safety and security)
        
        ความต้องการความพอใจตนเอง (Self-actualization)
        
        ความต้องการทางด้านร่างกาย หรือสรีระ (Physical needs)
      - คนมีพัฒนาการ
        
        พัฒนาการเป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงด้านคุณภาพ หรือคุณลักษณะของบุคคลแต่ละคนในด้านต่างๆ เกิดจนถึงวัยชรา
      - คนมีความต้องการภาวะสมดุล หรือภาวะปกติ
        
        มีกระบวนการปรับตัว หรือกลไกการต่อสู้ เพื่อสมดุล
        
        ประกอบด้วย
        
        ความต้องการดำรงภาวะสมดุล คือ ความต้องการในระดับที่ไม่รู้ตัว และในระดับที่รู้ตัว
        
        ความต้องการปรับสู่ภาวะสมดุล เป็นกลไกการปรับสู่สภาวะสมดุล
      - 6.คนมีลักษณะพื้นฐานร่วมกันแต่มีความเป็นปัจเจกบุคคล
        
        คือ ความเป็นปัจเจกบุคคล มีระดับการพัฒนาการทั้งทางด้าน ร่างกาย จิตสังคม และประสบการณ์ในชีวิต
      - คนมีสิทธิของตน
        
        สิทธิในการตัดสินใจ
        
        สิทธิในการคุ้มครองตามกฎหมาย
        
        สิทธิในการรักษาเมื่อเจ็บป่วย
      - คนมีศักยภาพในการช่วยเหลือตนเอง
        
        คนทุกคนสามารถช่วยเหลือตนเองเองในด้านต่างๆ เช่น การทำกิจวัตรประจำวัน
    - - สุขภาพของคนประกอบด้วย 2 ภาวะ คือ
        
        ภาวะสุขภาพดี (Wellness)
        
        องค์การอนามัยโลก (WHO, 1947) ให้ความหมาย สุขภาพดี ว่าสภาวะร่างกายที่สมบูรณ์ทางร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณปราศจากโรค และความพิการใด ๆ
        
        พระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ ในมาตราที่ 3 ให้ความหมายว่า สุขภาวะที่สมบูรณ์และเชื่อมโยงกันเป็นองค์รวมอย่างสมดุลทางร่ายกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ
        
        สุขภาพ หมายถึง สภาวะที่ปราศจากโรค และสามารถใช้พละกำลังของตนเองได้เต็มความสามารถ
        
        เจ็บป่วย (Illness)
        
        หมายถึง สภาวะที่มีการเปลี่ยนแปลงหน้าที่ปกติทางด้านร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ
        
        เป็นภาวะที่บุคคลรู้สึกว่ามีสุขภาพไม่ดี
        
        ในโลกนี้น้อยคนนักที่จะมีสุขภาพดีมาก ครบทั้งกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณตลอดเวลา
    - - แบ่งได้เป็น 4 ประเภท ได้แก่
        
        สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ
        
        หมายถึง สิ่งแวดล้อมภายนอกที่ไม่มีชีวิต เช่น ดิน น้ำ ลม อากาศ เสียง แสง สิ่งแวดล้อมเหล่านี้เบื้องต้นจะมีผลต่อร่างกายคน
        
        สิ่งแวดล้อมทางชีวภาพ
        
        ได้แก่ สิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ทั้งพืช และสัตว์ เช่น แบคทีเรีย วัว ควาย สุนัข
        
        สิ่งแวดล้อมทางเคมี
        
        สารเคมีทุกชนิดรวมทั้งอาหาร และยา ซึ่งมาจากสิ่งมีชีวิตหรือไม่มีชีวิต
        
        สิ่งแวดล้อมทางสังคม และเศรษฐกิจ
        
        ประกอบด้วย สิ่งที่เป็นรูปธรรม และนามธรรม
        
        สิ่งแวดล้อมทางสังคมที่เป็นรูปธรรมที่สำคัญ คือ บุคคลที่มีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน มีบทบาท และครอบครัวสำคัญที่สุด
        
        สิ่งแวดล้อมทางสังคมที่เป็นนามธรรม ไม่สามารถจะสัมผัสได้ แต่มีผลต่อพฤติกรรมของบุคคลที่อยู่ในสิ่งแวดล้อมนั้นๆ เช่น ความเชื่อ ค่านิยม วัฒนธรรม ประเพณี กฏหมาย ศาสนา
    - - แบ่งออกเป็น
        
        การพยาบาลที่จะช่วยเหลือให้คนมีภาวะสุขภาพดี หรือปรับสู่สภาวะสุขภาพดี
        
        ประกอบด้วย
        
        การป้องกันโรค
        
        แบ่งออกเป็น 3 ระดับ ได้แก่
        
        การป้องกันโรคระดับที่ 1 ป้องกันความไม่สุขสบาย บุคคลที่อยู่ในกลุ่มสุขภาพดี-สุขภาพปกติ จะเป็นผู้ที่มีพฤติกรรมการป้องกันในระดับที่ 1
        
        การป้องกันระดับที่ 2 ส่งเสริมการตรวจพบผู้ป่วยตั้งแต่โรคยังไม่ปรากฏอาการ เพื่อให้สามารถให้การรักษาได้ทันท่วงที
        
        การป้องกันระดับที่ 3 สอนให้รู้จักการป้องกันไม่ให้เกิดซ้ำอีก
        
        การดูแลรักษา
        
        จะเป็นไปตามแผนของแพทย์ เป็นกิจกรรมที่มุ่งเน้นการบำบัด
        
        รู้จักใช้ศิลปะในการในการติดต่อสื่อสาร การแสดงออกทางสีหน้า ท่าทาง
        
        การช่วยให้ผู้ป่วย และผู้เกี่ยวข้องได้รับผลกระทบจากการเจ็บป่วยน้อยที่สุด และสามารถที่จะกลับสู่สภาวะปกติโดยเร็ว
        
        การส่งเสริมสุขภาพ
        
        ส่วนใหญ่เป็นการช่วยในการสร้างพฤติกรรมสุขภาพ หรือปรับเปลี่ยนพฤติกรรม
        
        การฟื้นฟูสภาพร่างกาย
        
        เป็นระยะที่บุคคลออกจากภาวะของการเป็นผู้ป่วยกำลังกลับไปอยู่ในบทบาทของคนปกติทั่วไป
        
        พยาบาลจะต้องเข้าถึงจิตใจ และรู้สภาพปัญหาของผู้ป่วยแต่ละคนอย่างถ่องแท้
        
        เป็นผู้ให้กำลังใจ ให้ความหวัง ชื่นชม และยกย่องผู้ป่วย
        
        การพยาบาลโดยใช้กระบวนการในการช่วยเหลือผู้รับบริการ
        
        ประกอบด้วยขั้นตอนต่าง ๆ ดังนี้
        
        การประเมินสภาพ
        
        การวางแผนการพยาบาล
        
        การปฏิบัติการพยาบาล
        
        การประเมินการพยาบาล
        
        การวินิจฉัยการพยาบาล
        
        การพยาบาลเป็นการช่วยเหลือคน
        
        เพื่อให้คนสามารถดำรงภาวะสุขภาพไว้ หรือช่วยให้คนกลับสู่สภาวะสุขภาพดีเมื่อเจ็บป่วย
        
        การพยาบาลเป็นการบริการที่จำเป้นต่อสังคม
        
        ถ้าขาดการพยาบาลที่มีคุณภาพ อาจส่งผลให้คนไข้ไม่สามารถดำรงภาวะสุขภาพดีไว้ได้ หรือการปรับตัวสู่ความมีสุขภาพดี อาจจะทำด้วยความลำบาก
  - - - สภาวะที่มีการเปลี่ยนแปลงหน้าที่ปกติทางด้านร่างกายจิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ ซึ่งอาจจะเปลี่ยนแปงด้านใดด้านหนึ่ง หรือหลายๆ ด้านรวมกัน
      - ความเจ็บป่วยไม่เกี่ยวกับการเป็นโรคก็ได้ อาจมีสาเหตุเริ่มจากความผิดปกติของอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย หรือความผิดปกติของจิตใจ
    - - สุขภาพดีมาก
        
        สุขภาพดี
        
        สุขภาพปกติ
        
        เจ็บป่วยเล็กน้อย
        
        เจ็บป่วยรุนแรง
        
        ตาย