Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
กระบวนทัศน์หลักทางการพยาบาล - Coggle Diagram
กระบวนทัศน์หลักทางการพยาบาล
มโนมติของคน (Man)
1.คน
กายหรือร่างกาย
โครงสร้างและหน้าที่การทํางานของร่างกายของบุคคล
จิตหรือจิตใจ
สติปัญญา/ความคิด
อารมณ์และความรู้สึก
จิตวิญญาณ
สังคม
ความเกี่ยวกับบุคคลอื่นๆรอบตัว
สัมพันธภาพกับบุคคลอื่นๆรอบตัว
แต่ละบุคคลจะปฎิบัติต่อบุคคลอื่นอย่รงไรนั้น
ขึ้นอยู่กับบตําเเหน่งที่ตนดํารงอยู่ในขณะนั้นเป็นสําคัญ
2.คนเป็นระบบเปิด
การให้การรับอาจไม่เกิดต่อเนื่อง
ต้องมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมตลอดเวลา
การรับ/การให้เกิดขึ้นได้ทั้ง ร่างกาย จิตใจ สังคม
บางครั้งให้โดยไม่มีการรับ
3.คนมีความต้องการพื้นฐาน
ความต้องการทางด้านร่างกายหรือสรีระ (Physical needs)
ความต้องการปลอดภัย (Safetyand security)
ความต้องการความรักความผูกพัน (Affiliation)
ความต้องการความภาคภูมิใจเเละความมีศักดิ์ศรี (Self-esteem)
ความต้องการความพอใจตนเอง (Self-actualization)
4.คนมีพัฒนาการ
การพัฒนาการเป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงด้านคุณภาพ
พัฒนาการจะเป็นไปอย่าต่อเนื่องตั้งเเต่เกิด - วัยชรา
เเบ่งออกเป็นด้านร่างกาย ด้านอารมณ์สังคม ด้านสติปัญญา
เเละด้านคุณธรรม
พัฒนาการจะมีความต่อเนื่อง พัฒนาการเเต่ละด้านจะมีลักษณะเฉพาะ
5.คนมีตวามต้องการภาวะสมดุล หรือภาวะปกติ
ความต้องการดํารงภาวะสมดุล (Homeostasis)
ความต้องการปรับสู่ภาวะสมดุล
คนมีความต้องการภาวะสมดุลหรือภาวะปกติ
เมื่อเกิดภาวะเสียสมดุลก็จะพยายามปรับสู่สมดุล
กระบวนการที่ดํารงภาวะสมดุล/ปรับสมดุล กระบวนการปรับตัวหรือกลไกลการต่อสู้เพื่อสมดุล
6.คนมีลักษณะพื้นฐานร่วมกันแต่มีความเป็นปัจเจกบุคคล
คนแต่ละคนมีลักษณะพื้นฐานร่วมกันทุกคน
คนแต่ละคนมีลักษณะเฉพาะของตนเอง
ปัจจัยที่ทําให้แต่ละคนเป็นปัจเจกบุคคล
7.คนมีสิทธิของตน
สิทธิในการตัดสินใจเกี่ยวกับตนเอง
สิทธิในการได้รับการคุ้มครองตามกฏหมาย
สิทธิในการได้รับการรักษาพยาบาลเมื่อเจ็บป่วย
8.คนมีสักยภาพในการช่วยเหลือตนเอง
การช่วตนเองในกิจวัตรประจําวัน
การเเก้ไขปัญหาด้วยตนเอง
มโนทัศน์และทฤษฏีทางการพยาบาล
ทฤษฎ๊ทางการพยาบาล ( Nursing Theory )
แก่นสาระความรู้ของวิชาชีพพยาบาล ซึ่งอธิบายธรรมชาติของคน สิ่งเเวดล้อมที่มีอิทธิพลต่อบุลคล
Metaparadigm
กรอบขอบเขตหรือโครงสร้างทางความคิดหรือมโนมติในภาพรวม
กรอบแนวคิด
กลุ่มของมโนทัศน์ที่สัมพันธ์กันเป็นภาพรวมของปรากฏการณ์ หรือความจรงิ ที่ช่วยให้เห็นจุดเน้นของความคิด
กระบวนทัศน์ ( Paradigm )
กรอบการมองเเละกรอบเค้าโครงเเนวคิด หรือแบบอุดมคติ หรือปรัชญาที่ยอมรับในกลุ่มวิชาชีพ
จําเเนกตามทฤษีตามลักษณะการนําไปใช้
ทฤษฎีเชิงนิรนัย (Deductive nursing theories)
ทฤษฎีเชิงอุปนัย (Inductive nursing theories)
ลักษณะพื้นฐานของทฤษฎี
ลําดับเหตุการณ์ของเหตุผลตามหลักตรรกวิทยา
สมมติฐานสามารถตรวจสอบได้
สามารถเเสดงความสัมพันธ์ ระหว่างมโนทัศน์ให้เข้าใจปรากฎการณ์
นําไปใช้เเละปรับปรุงตามเเนวปฏิบัติ
จําเเนกตามทฤษีตามลักษณะระดับความเป็นนามธรรม
2 ทฤษฎีระดับกว้าง (Grand theory)
3 ทฤษฎีระดับกลาง (Middle Rang theory)
1 ทฤษฎีอภิทฤษฎี (Meta – theory)
4 ทฤษฎีระดับปฏิบัติ (Practice theory)
ประโยชน์ของทฤษฎีต่อการปฏิบัติการพยาบาล
เป็นเเนวทางในการนํากระบวนการพยาบาลมาใช้ในการปฏิบัติการพยาบาล
แสดงถึงความเป็นเอกสิทธิในวิชาชีพการพยาบาล (Autonomy)
พัฒนาการของทฤษฎีทางการพยาบาล
ก่อนปี ค .ศ. 1960
พื้นฐานของทฤษฎีจากเเนวคิดจิตวิทยาสังคมศาสตร์ วิทยาศาสตร์สุขภาพ มนษุศาสตร์ เเละพฤติกรรมศาสตร์
ค .ศ .1950 Environmental Theory : Nightingale
ค .ศ. 1952 Interpersonal Relations in Nursing : Hildegard Peplau
ปี ค. ศ. 1971-1980
Jean Orlando
สร้างทฤษฎี Nursing Process Theory
Martha E. Rogers
สร้างทฤษฎี Science of Unitary Human Being
Lindia Hall
สร้างทฤษฎี Core Care and Cure Theory
ปี [ค .ศ .1981-ปัจจุบัน]
ระยะแรก
เน้นเอาทฤษฎีต่างๆมาทดลองปฏิบัติ/พิสูจน์
ระยะหลัง
เน้นพัฒนาทฤษฎีใหม่เพื่อพัฒนาระบบสาระสนเทศทางการพยาบาล
ปี ค .ศ .1971-1980
Jean Watson
สร้างทฤษฎี Transpersonal Caring
Sister Callista Roy
สร้างทฤษฎี Roy’s Adaptation model
Betty Neuman
สร้างทฤษฎี System Model
Dorothea E. Orem
สร้างทฤษฎี Self - care Theory
Madeleine Leininger
สร้างทฤษฎี Transcultural nursing Theory
เเนวคิดภาวะสุขภาพ การเจ็บป่วยเเละการพยาบาล
ต้องมีการเรียนรู้เพื่อให้สุขภาพตนเองดีอยู่เสมอ
ความเจ็บป่วย (illness)
การบ่งบอกว่าอยู่ในสภาวะเจ็บป่วยหรือ สภาวะปกติบางครั้งอาจไม่เด่นชัด
หากบุคคลนั้นพอใจในสภาพการณ์ที่เป็นอยู่อเเละสามารถดํารงชีวิต อยู่ได้อย่างมีความสุข ถือว่ามีสุขภาพดี
ความเจ็บป่วยอาจไม่เกี่ยวกับการเป็นโรค
ถ้ามีความเจ็บป่วยด้านใดด้านหนึ่งจะส่งผลต่อด้านอื่นตามมา
สภาวะที่มีการเปลี่ยนเเปลง ด้านร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ ทําให้บกพร่องในกระบวนการทํางาน
สุขภาพดีจะช่วยให้พัฒนาการทางด้านต่างๆเป็นไปด้วยดี
ความสําคัญของมโนมติพื้นฐานทางการพยาบาล
พื้นฐานของการวิจัยทางการพยาบาล
พื้นฐานของการปฏิบัติการพยาบาล
พื้นฐานของการพัฒนาศาสตร์ทางการพยาบาล
พื้นฐานของการจัดการศึกษาพยาบาล
กระบวนทัศน์หลักทางการพยาบาล
บางครั้งปฏิสัมพันธ์ระหว่างคนกับสิ่งเเวดล้อมอาจจะไม่สามารถปรับให้อยู่สภาวะสมดุลเเล้ว
จุดมุ่งหมายคือช่วยเหลือคนให้คงสภาวะสมดุล
มโนมติพื้นฐานของคน สิ่งเเวดล้อม สุขภาพเเละการพยาบาล จะมีความสัมพันธ์กัน
การพยาบาลมีความครอบคลุมในทุกสภาวะของคน
คนอยู่ในสิ่งเเวดล้อม
จะมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งเเวดล้อมอยู่ตลอดเวลา
มโนมติของการพยาบาล (Nursing)
การพยาบาลที่จะช่วยเหลือให้คนมีภาวะสุขภาพดี
การป้องกันโรค
การป้องกันระดับที่ 2 (secondary prevention)
การป้องกันระดับที่ 3 (tertiary prevention)
การป้องกันระดับที่ 1 (primary prevention)
การดูแลรักษา
ผู้ป่วยปรับเปลี่ยนวิธีการดำเนินชีวิตใหม่
การปฏิบัติของพยาบาลจะมุ่งเน้นการบําบัด
จะต้องรูจักใช้ศิลปะในการติดต่อสื่อสาร
การส่งเสริมสุขภาพ
ส่วนใหญ่เป็นการช่วยในการสร้างพฤติกรรมสุขภาพ
การฟื้นฟูร่างกาย
ออกจากภาวะผู้ป่วยสู่ภาวะปกติ
มีการฟื้นฟูสภาพร่างกายหลังการเจ็บป่วยให้ดีขึ้น
ให้กำลังใจ ให้ความหวัง ชื่นชมและยกย่องผู้ป่วย
การพยาบาลโดยใช้กระบวนการพยาบาลในการช่วยเหลือผู้รับบริการ
ต้องเป็นกระบวนการที่เป็นพลวัตรต่อเนื่องสัมพันธ์กัน
การพยาบาลจะสิ้นสุดเมื่อผู้รับบริการได้รับการตอบสนอง/หรือแก้ไขปัญหาเเล้ว
การพยาบาลเป็นการช่วยเหลือคน
ในทุกวัยตั้งแต่เเรกเกิดจนถึงวัยสูงอายุ
เพื่อให้คนสามารถดํารงภาวะสุขภาพไว้/ช่วยให้คนกลับสู่สภาวะสุขภาพดีเมื่อเจ็บป่วย
การพยาบาลเป็นบริการที่จําเป็นต่อสังคม
ถ้าขาดการพยาบาลที่มีคุณภาพอาจส่งผลให้คนไม่สามารถดํารงภาวะสุขภาพดีไว้ได้
ช่วยเหลือผู้รับบริการ
มโนมติของสุขภาพ (Health)
สุขภาพของคนประกอบด้วย 2 ภาวะ
ภาวะสุขภาพดี (wellness)
องค์การอนามัยโลก (WHO, 1947)
สภาวะที่มีความสมบูรณ์ของร่างกายจิตใจเเละสามารถอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข
องค์การอนามัยโลก (WHO, 1947)
สภาวะที่ร่างกายมีความสมบูรณ์ทั้งร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ
ไนติงเกล (Nightingale, 1860)
สภาวะที่ปราศจากโรถเเละสามารถใช้พละกําลังของตนได้เต็มความสามารถ
เจ็บป่วย (Illness)
อาจเปลี่ยนด้านใดด้านหนึ่งหรือหลายๆด้าน
คนส่วนมากมักมีความบกพร่องทางสุขภาพบ้างไม่มากก็น้อย
สภาวะที่มีการเปลี่ยนแปลงหน้าที่ปกติทางด้านร่างกาย จิตใจ สังม เเละจิตวิญญาณ
ทำหน้าที่บกพร่องหรือน้อยลงกว่าปกติ
สุขภาพมีลักษณะเป็นพลวัตรและต่อเนื่อง
คนบางคนอาจป่วยหนักตั้งเเต่เเรกเกิดและเสียชีวิต
ภาวะสุขภาพของคนก็มีความต่อเนื่องกัน
เกิดขึ้นตั้งแต่แรกเกิด-วัยชรา
สภาพจิตใจที่เปลี่ยนเเปลงตามสภาพเเวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงทําให้สุขภาพเปลี่ยนแปลง
สุขภาพมีลักษณะเป็นนามธรรม
มโนมติของสิ่งแวดล้อม (Environment)
สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ
ความร้อน แสง เสียง รังสี
ที่พักอาศัย สิ่งก่อสร้างต่างๆ
อากาศ ดิน น้ำ ลม
สิ่งแวดล้อมทางชีวภาพ
พืช สัตว์ เล็กจนมองไม่เห็น - ใหญ่โตกว่าคน
เเบคทีเรีย ไวรัส ปรสิต ต้นพืชชนิดต่างๆ วัว ควาย สุนัข
สิ่งเเวดล้อมทางเคมี
สารเคมีทุกชนิด ทั้ง อาหาร และยา
มาจากสิ่ง มีชีวิต หรือ ไม่มีก็ได้
สิ่งเเวดล้อมทางสังคมเศรษฐกิจ
บุคลลในครอบครัวก็เป็นสิ่งแวดล้อมซึ่งกันและกัน
สังคมที่ใหญ่กว่าครอบครัว ได้เเก่ระดับต่างๆ ตั้งเเต่ระดับหมู่บ้าน ตําบล อำเภอ จังหวัด ประเทศ
บุคคลที่มีความสัมพันธ์ซึ่งกันเเละกัน มีบทบาทหน้าที่ต่อกัน
เป็นนามธรรม ไม่สามารถสัมผัสได้ เเต่มีผลต่อพฤติกรรมของคน คือ ความเชื่อ ค่านิยม วัฒนธรรม ประเพณี กฏหมาย ศาสนา
อากาศบริสุทธิ์มีส่วนช่วยทําให้คนมีร่างกายที่เเข็งเเรง