Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Ekosistemak eta haien dinamika - Coggle Diagram
Ekosistemak eta haien dinamika
Definizioak
Ekosistema
Biozenosia + Biotopoa + Beraien arteko harremanak
Faktore biotikoak eta faktore abiotikoak osatzen dituzte
Oinarria eguzkia
Uretakoak ala lehorrekoak izan ahal dira
Populazioa
Espezie bereko organismo edo banakoen multzoa da, espazio eta denbora berean elkarrekin bizi direnak eta propietate biologiko batzuk partekatzen dituztenak, eta horiek taldearen ugalketa-kohesio eta kohesio ekologiko handia eragiten dute.
Komunitatea / Biozenosia
Eremu berean dauden eta elkarreragiten duten espezie desberdinen populazioen multzoa
Biotopoa
Komunitate batek hartzen duen leku fisikoa
Ingurumen baldintzak uniformeak dira
Ekologia
Izaki bizidunen beren artean eta inguruarekin duten harremanak aztertzen duen biologiaren adarra
Habitat
Espezie bateko banako batzuek okupatzen duten leku fisikoa
Populazio batek hartzen duen tokia ekosistema jakin batean
Txoko ekologikoa
Espezie batek bere ekosistemaren baitan gainerako espeziek edo populazioekiko betetzen duten leku funtzionala
Ekosistema jakin batean populazio batek duen funtzioa
Osagaiak
Abiotikoak
Definizioa
Inguruneko osagai fisiko kimikoak (ez bizidunak)
Tolerantzia muga
Muga jakin batzuetatik kanpo bizidunen biziraupena ekiditzen duen ingurune faktoreak
adb: ur geza eta gazia
Faktore mugatzailea
populazioaren hazkuntza eragozten duena
Lehorreko ekosistemak
Atmosferako tenperatura
Oso aldakorra
Altitude eta latitudearen arabera
Tenperatura
-80ºC 80ºC
bizidunak -10ºC 50ºC
Landareen moldaerak
erresistentzia formak eratzen dituzte
adb
zuhaitzak forma konikoa elurra jauzteko
kaktusak pintxoak animaliak ura ez kentzeko
Animalen moldaerak
Poikilotermikoak
kanpo tenperatura aldatzean ez dira gai eurenak mantentzeko
ornogabeak, narrastiak, anfibioak eta arrainak
letargia
hibernazioaren antzekoa
animaliak edo landareak loaldi oso sakonetan sartu, energia aurrezteko
denbora gutxikoak edo handikoak
Homeotermoak
kanpo tenperatura aldatzean eurena mantendu ahal dute
hegaztiak eta ugaztunak
erresistentzia formak. adb: ulea, izerdia
hibernazioa
letargia mota, gehien bat ugaztunak
tenperatura hotzetako ingurunetan animaliak baliabide eskasak dutenean lo egoeran sartu, energia aurrezteko
Ura
Faktore mugatzailea, izaki bizidunak urez eginda daudelako
Lurzorutik eta atmosferatik lortu
Animalien eta landareen formak ur portzentaia mantentzeko:
Landareak ura sustraietatik hartu eta zurtoinara eta hostoetara eraman
Zurtoin gazteak eta hostoak substantzia inpermeableaz inguratuta, uraren trukaketa inguruarekin kontrolatzeko
Estomak
Ur gutxiko tokietan landareak hostoen azalera murriztu, ur galerak murrizteko
Animaliak ura jaten eta edaten lortzen dute, eta galtzen dute hondakinetatik
anfibioak
ura ez galtzeko leku hezeetan
muki guruinak dituzte, bustita egoteko
narrastiak
ezkataz inguratuta, inpermeableak, beraz ez dira sikatzen
hegaztiak eta ugaztunak
lumaz eta ilez inguratuta, eta koipeaz estalita
Lurraren ehundura, ura, konposizio kimikoa, pha
Lurraren ehundura
Mineralen partikulen tamaina zehazten dute
Hiru mota:
Hareazko lurra (tamaina lodia)
Buztin lurrak (tamaina txikia)
Lurzoru mistoa
Ura
Xerofiloak
Ur gutxi behar dute bizitzeko
Hidrofiloak
Ur asko behar dute bizitzeko
Konposizio kimikoa / pha
Lurraren konposizio kimikoa organismoetan eragin
Konposizio kimiko motak
Halofiloak
Gatz kantitate handiak behar duten organismoak
Ph-aren arabera lurzoru motak
Neutroak (landare espezie gehienak hor bizi dira)
Ph 7
Azidoak
Ph 1-7
Alkalinoak (basikoak)
Ph 7-14
Faktore mugatzaileak dira
Argitasuna
Gehien bat landaretan eragiten du
Fotosintesia egiten dutelako:
Materia inorganikoa organikoa bihurtzea eguzkiaren energia erabiliz
Fotoperiodoa
Lurrean urte osoan zenbat eguzki ordu dauzen
Landare eta animalien prozezu biologikoak erregulatu
Landareak
Hostoetan pigmentuak daude, hostoen kolorea erregulatzen dute
Uda + Udaberrian
Argi ordu gehiago
1 more item...
Udazkenean
Argi ordu gutxiago
1 more item...
Neguan
Hostoak energia kontsumitu, ezer emon
1 more item...
Animaliak
Lumak, azala eta ilea aldatu fotoperiodoaren arabera
Uretako ekosistemak
Uraren gazitasuna
Espezie geheinak edo gazia edo geza, baina batzuk (izokinak...) bietan
Uraren tenperatura
Uraren bero ahalmenagatik tenperatura egonkorrak, tenperatura aldaketak askoz gutxiago nabarmentzen dira
Tenperatura altua, oxigeno disolbatua bajua
Ureko argitasuna
Sakontasunaren arabera
Eremu fotikoak
Eufotikoa
0-50 m
Fotosintesia egiten da
Ur landare eta fitoplakton ugari
Oligofotikoa
50-500 m
Argitasun eskasa
Eremu afotikoa
+500 m
Ilunpeko eremua
Ez daude bizidun fotosintetikorik
Presio hidrostatikoa
Atmosferakoa baino handiagoa
Arrain asko igeri maskuriaren arabera presiora egokitzen eta flotatzen dute
Ur sakoneko bizidunak forma zapala dute, presioari eusteko
Faktore mugatzaileak
Biotikoak
Definizioa
Bizidunak
Haien arteko dauden elkarrekintza desberdinak
Sailkapena
1
Lehia harremanak
Lagun harremanak
2
Espezie barneko arteko harremanak
Lehia
Espezie barneko indibiduoen artean behar izan berdina dituzten banakoak aurkitzen dira, beraz, baliabideak eskasak direnean haien artean lehiatu
Elikagaien, lurraldeen eta emeengatik lehiatu
Lehia ezinbestekoa da eboluzionatzeko
Lankidetza
Espezie bereko banakoak helburu desberdinak lortzeko batera lan egin
Motak
Famili elkartea
Eratzen dira espezien kumeak zaintzeko
Elkarketa taldekoia
Migrazioetan orientatzeko eta elkar babesteko
Elkarketa mailakatua
Funtzioen arabera banatuta
Intsektu sozialetan
Anatomiaren arabera klaseetan bananduta, klase bakoitza zeregin bakoitza
Espezie arteko harremanak
Ehiza/Harraparitza
Populazio bateko izakiak beste batzuk harrapatzea eta hitlzea
Harraparia --> Harrapakina
Parasitismoa
Harraparitza mota
Parasitoak ostalariari kalteak egin onurak lortzeko
Mutualismoa
Bi organismoak elkar onurak lortu
Sinbiosia
Mutualismo mota
Bi organismo elkarren beharra dutenean bizitzeko
Bata bestea barik hil
Likena: onddo eta alga batzuk
Komentsalismoa
Batek onurak lortu, bestea ezer
Saia + lehoia
Inkilinismoa
Mutualismo mota
2 populazio --> bata bestea lagundu
Anemonak + pailazo arrainak
Ekosistemak mehatxatzen dituzten eragileak
Ingurumena ustiatzen dugu
Papera, eraikuntza...
Nekazaritza, arrantza, abeltzaintza...
Teknologiaren erabilpena
Gehiegizko populazioa
Populazioa
Hondakinen pilaketa
Klima aldaketaren eragileak
Klima aldaketa