Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

HỌC THUYẾT HÌNH THÁI KINH TẾ- XÃ HỘI - Coggle Diagram

- - - - Là cách thức con người thực hiện sản xuất vật chất ở những giai đoạn lịch sử nhất định
    - - Tính chất của lực lượng sản xuất
        
        Tính cá nhân
        
        Tính xã hội
      - Sự thay đổi và phát triển
        
        Khoa học - công nghệ ngày càng trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp và xã hội hóa quá trình sản xuất
      - Trình độ của lực lượng sản xuất
        
        Trình độ tư liệu sản xuất( công cụ lao động)
        
        Trình độ người lao động
        
        Trình độ kết hợp các yếu tố trong quá trình sản xuất (quy trình công nghệ,...)
      - Kết cấu
        
        Tư liệu sản xuất
        
        Đối tượng lao động
        
        Có sẵn
        
        Nhân tạo
        
        Tư liệu lao động
        
        Công cụ lao động
        
        Phương tiện lao động
        
        Người lao động
        
        Con người cụ thể
        
        Có thể lực và trí lực
      - Khái niệm
        
        Là toàn bộ các yếu tố vật chất và tinh thần của con người, tạo thành năng lực thực tiễn cải biến giới tự nhiên theo mục đích của quá trình sản xuất vật chất
        
        Lực lượng sản xuất là nội dung vật chất - kỹ thuật của quá trình sản xuất
    - - Kết cấu
        
        Quan hệ phân phối sản phẩm
        
        Tác động đến thái độ của người lao động
        
        Tác động trực tiếp đến lợi ích
        
        Quan hệ tổ chức - quản lý sản xuất
        
        Tác động đến việc tổ chức, điều hành quá trình sản xuất
        
        Quan hệ sở hữu tư liệu sản xuất
        
        Là yếu tố cơ bản nhất
        
        Lực lượng xã hội nào nắm quyền sở hữu tư liệu sản xuất sẽ nắm quyền tổ chức - quản lý sản xuất và quyền phân phối sản phẩm
      - Đặc điểm của quan hệ sở hữu tư liệu sản xuất
        
        Quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền mua bán, chuyển nhượng
        
        Có thể được bảo hộ bởi nhà nước (pháp lý) hay truyền thống
        
        Sở hữu tư nhân, sở hữu công cộng, sở hữu hỗn hợp
      - Khái niệm
        
        Là quan hệ kinh tế giữa con người với con người nảy sinh trong quá trình sản xuất và tái sản xuất vất chất của xã hội
        
        Quan hệ sản xuất là hình thức kinh tế - xã hội của quá trình sản xuất
  - - - Quan hệ sản xuất tác động đến Lực lượng sản xuất
        
        Quan hệ sản xuất quy định tính mục đích của nền sản xuất và chi phối trực tiếp đến lợi ích của các chủ thể tham gia vào quá trình sản xuất
        
        Quan hệ sản xuất thúc đẩy Lực lượng sản xuất phát triển khi nó phù hợp với Lực lượng sản xuất
        
        Quan hệ sản xuất kìm hãm Lực lượng sản xuất khi nó không phù hợp với Lực lượng sản xuất
      - Ý nghĩa phương pháp luận
        
        Muốn tạo ra một Phương thức sản xuất mới, trước hết phải tạo ra một Lực lượng sản xuất mới
        
        Muốn tạo ra một Lực lượng sản xuất hiện đại, phải đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa, phát triển giáo dục, đào tạo, đưa nhanh những thành tựu khoa học, công nghệ hiện đại vào quá trình sản xuất
        
        Muốn duy trì một phương thức sản xuất nào đó, cần phải tạo ra sự phù hợp của Quan hệ sản xuất với Lực lượng sản xuất hiện tồn bằng sự hoàn thiện cơ chế kinh tế
      - Lực lượng sản xuất quyết định Quan hệ sản xuất
        
        Quan hệ sản xuất luôn phù hợp với trình độ của Lực lượng sản xuất
        
        Quan hệ sản xuất khá ổn định, chậm thay đổi, trong khi Lực lượng sản xuất tự nó mang bản chất "động", luôn thay đổi, phát triển -> Tích tụ về lượng
        
        Khi Lực lượng sản xuất thay đổi đến trình độ nhất định -> Mâu thuẫn với Quan hệ sản xuất hiện có -> Cách mạng kinh tế, thay thế quan hệ sản xuất cũ bằng quan hệ sản xuất mới, phù hợp với trình độ mới của Lực lượng sản xuất -> Phương thức sản xuất cũ mất đi, Phương thức sản xuất mới, tiến bộ hơn ra đời
- - - - Các thiết chế chính trị - xã hội
        
        Đảng phái, nhà nước, giáo hội, viện nghiên cứu,...
      - Các hình thái ý thức xã hội
        
        Chính trị, pháp luật, tôn giáo, triết học,...
    - - Nhà nước - bộ máy tổ chức và thực thi quyền lực của giai cấp thống trị ( nắm Tư liệu sản xuất) giữ vai trò quan trọng nhất
      - Các yếu tố của Kiến trúc thượng tầng đan xen, chi phối lẫn nhau
      - Trong xã hội có giai cấp, các yếu tố như chính trị, pháp luật, nhà nước, chính đảng,... có vai trò rất quan trọng
    - - Là phương diện chính trị của đời sống xã hội
      - Là hệ thống các tư tưởng xã hội cùng các thiết chế chính trị - xã hội tương ứng được hình thành và phản ánh Cơ sở hạ tầng nhất định
  - - - Muốn có trật tự xã hội mới, phải thay đổi cả Cơ sở hạ tầng lẫn Kiến trúc thượng tầng, trong đó,thay đổi Cơ sở hạ tầng là trọng tâm, từng bước thay đổi Kiến trúc thượng tầng
      - Muốn hiểu thấu các vấn đề nảy sinh trên bình diện Kiến trúc thượng tầng, cần tìm kiếm những nguyên nhân sâu xa từ Cơ sở hạ tầng; muốn giải quyết triệt để chúng cần sử dụng những giải pháp cơ bản từ Cơ sở hạ tầng
      - Muốn giải quyết các vấn đề Cơ sở hạ tầng cần có thêm những giải pháp từ Kiến trúc thượng tầng, đặc biệt là sự tác động chính xác, kịp thời từ nhà nước
    - - Cơ sở hạ tầng cũ mất đi, cơ sở hạ tầng mới ra đời thì Kiến trúc thượng tầng cũ cũng mất đi để Kiến trúc thượng tầng mới ra đời, nhưng đây là một quá trình khó khăn, lâu dài, phức tạp
      - Cơ sở hạ tầng thay đổi thì Kiến trúc thượng tầng thay đổi theo: biến động, mâu thuẫn trong kinh tế, sớm muộn cũng gây ra những biến động mâu thuẫn trong chính trị; đấu tranh trong ý thức hệ, xung đột lợi ích chính trị- xã hội có nguồn gốc sâu xa từ xung đột, đấu tranh trong kinh tế
      - Cơ sở hạ tầng nào thì sinh ra Kiến trúc thượng tầng tương ứng để duy trì vào bảo vệ nó: Tất cả các yếu tố của Kiến trúc thượng tầng đều trực tiếp hay gián tiếp phụ thuộc vào Cơ sở hạ tầng, do Cơ sở hạ tầng quy định; trật tự kinh tế xét đến cùng quy định trật tự chính trị; giai cấp nào thống trị trong kinh tế thì thống trị trong chính trị, thống trị toàn bộ Kiến trúc thượng tầng
    - - Nhà nước là yếu tố tác động trực tiếp, mạnh mẽ nhất đến Cơ sở hạ tầng
      - Kiến trúc thượng tầng phù hợp với Cơ sở hạ tầng sẽ thúc đẩy sự phát triển của Cơ sở hạ tầng
      - Kiến trúc thượng tầng không phù hợp với Cơ sở hạ tầng sẽ kìm hãm sự phát triển của Cơ sở hạ tầng
  - - - Quan hệ sản xuất vừa là hình thức xã hội để Lực lượng sản xuất tồn tại và phát triển, vừa là cơ cấu kinh tế, tạo nên cơ sở hiện thực cho sự hình thành và tác động của Kiến trúc thượng tầng
      - Quan hệ sản xuất thống trị cho phối các quan hệ sản xuất khác, định hướng sự phát triển kinh tế - xã hội, tạo nên đặc trưng cho chế độ kinh tế
    - - Là toàn bộ các quan hệ sản xuất hợp lại tạo thành cơ cấu kinh tế của xã hội ở một giai đoạn lịch sử nhất định
      - Là phương diện kinh tế của đời sống xã hội
    - - Quan hệ sản xuất mầm mống
        
        Phản ánh đặc điểm của xã hội tương lai
      - Quan hệ sản xuất tàn dư
        
        Phản ánh Phương thức sản xuất của xã hội cũ
      - Quan hệ sản xuất thống trị
        
        Là yếu tố cơ bản nhất
        
        Đại diện cho Phương thức sản xuất hiện tồn
- - - - Sự sản xuất xã hôi, tức là sản xuất và tái sản xuất ra đời sống hiện thực
    - - Sản xuất tinh thần
        
        Là hoạt động sáng tạo ra các giá trị tinh thần thỏa mãn nhu cầu tồn tại và phát triển của con người và xã hội
      - Sản xuất bản thân con người và quan hệ xã hội
        
        Phạm vi xã hội
        
        Là sự tăng tưởng dân số, phát triển con người với tính cách là thực thể sinh học - xã hội
        
        Phạm vi cá nhân, gia đình
        
        Là việc sinh đẻ và nuôi dạy con cái để duy trì nòi giống
      - Sản xuất vật chất
        
        Sản xuất vật chất là quá trình con người sử dụng công cụ lao động tác động vào tự nhiên, cải biến các dạng vật chất của giới tự nhên nhằm tạo ra của cái vật chất thỏa mãn nhu cầu tồn tại và phát triển của con người
        
        Vai trò của sản xuất vật chất
        
        Là hoạt động nền tảng làm phát sinh, phát triển những mối quan hệ xã hội của con người
        
        Là cơ sở của sự hình thành, biến đổi và phát triển của xã hội loài người
        
        Là nhân tố quyết định sư sinh tồn, phát triển của con người
- - - - Là phạm trù của chủ nghĩa duy vật lịch sử dùng để chỉ xã hội ở từng giai đoạn lịch sử nhất định, với một kiểu Quan hệ sản xuất đặc trưng cho xã hội đó, phù hợp với một trình độ nhất định của Lực lượng sản xuất và với một Kiến trúc thượng tầng tương ứng được xây dựng trên những Quan hệ sản xuất (Cơ sở hạ tầng) ấy
      - Quan hệ sản xuất vừa là hình thức xã hội để Lực lượng sản xuất tồn tại và phát triển, vừa là cơ cấu kinh tế, tạo nên cơ sở hiện thực cho sự hình thành và tác động đến Kiến trúc thượng tầng
    - - Kiến trúc thượng tầng
        
        Công cụ duy trì, bảo vệ Cơ sở hạ tầng sinh ra nó
      - Quan hệ sản xuất
        
        Là yếu tố cơ bản chi phối mọi quan hệ, mọi lĩnh vực của đời sống xã hội
        
        Là yếu tố phân biệt các Hình thái Kinh tế - xã hội khác nhau
      - Lực lượng sản xuất
        
        Là yếu tố quyết định sự vận động, phát triển của hình thái Kinh tế - xã hội
        
        Là nền tảng vật chất, kỹ thuật của Hình thái Kinh tế - xã hội
  - - - Lôgích của toàn bộ tiến trình lịch sử loài người là sự kế tiếp nhau của các hình thái kinh tế - xã hội từ thấp đến cao
      - Xu hướng phát triển của lịch sử loài người là do sự chi phối của quy luật khách quan, xét đến cùng là sự phát triển của lực lượng sản xuất
    - - Bản chất của việc “bỏ qua” một hay vài hình thái kinh tế - xã hội, sự phát triển rút ngắn xã hội đó là rút ngắn các giai đoạn, bước đi của nền văn minh loài người mà cốt lõi là sự tăng trưởng nhảy vọt của lực lượng sản xuất
      - Bao hàm cả sự phát triển tuần tự đối với lịch sử phát triển toàn thế giới và sự phát triển “bỏ qua” một hay vài hình thái kinh tế - xã hội đối với một số quốc gia, dân tộc cụ thể