Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

3,4,5 ETA 8 GAIAK - Coggle Diagram

- - - - Garapen teknologikoa
      - Ustiapenaren kostua
      - Merkatuen joera
  - - - Aire zabaleko ustiategiak
      - Lurpeko meategiak
      - Itsaspeko edo dragatze bidezko meatzaritza
      - Zulaketa-putzuetako meatzaritza
  - - - Eragin handia du ingurumean
      - Mineralak neurriz kanpo kontsumituz gero, mantegaiak agortu egin daiteke.
      - Gatazka armatuak eta gizarte desorekak eragiten ditu
  - - - Duela milioi bat urte sua hasi ziren erabiltzen eta animalien, uraren eta haizearen indarra ere.
      - Duela 300 urte egurra erabiltzen zen
      - Duela 200 urte ikatza erabiltzen hasi ziren.
      - mendean argindarra eta petrolioa, eta 20. mende erdialdean energia nuklearra.
      - 1973ko energia-krisiaz geroztik, energia garbiak sustatzen hasi ziren, gas naturala adibidez.
  - - - Energia berriztagarriak ez dira agortzen erabili ahala, edo modu naturalean berreskura daitezke.
      - Energia berriztaezinak kantitate mugatuan daude naturan, eta ezin dira epe laburrean berriztatu
    - - Energia primarioak zuzenean lortzen ditugu naturatik
      - Energia sekundarioak energia primarioen bidez sortzen dira
  - - - Estatu batuak
      - India
      - Txina
  - - - Erregai fosil berriztaezinak dira, itsas hondoan organismo biziak deskonposatzean sortu.
      - Petrolio erreserba handienak Persiako golkoan, Venezuelan eta Kanadan.
      - Gas erreserba handienak Ekialde Ertainean eta Errusian.
      - Ingurumen kalteak eta energia-mendetasuna sortu.
    - - Erregai fosila da, landare-hondakinak sakonera gutxiko uretan deskonposatzean sortu.
      - Erreserba nagusiak Txinan, Errusian eta Ipar Amerikan daude.
      - 100 urte barru amaitu egingo da.
      - Eragin handia du ingurumenean.
    - - Fisio-prozesu baten bidez sortu.
      - Kantitate txikian dago naturan.
      - Herrialde garatuak dira ekoizle nagusiak; esaterako, Estatu Batuak, Frantzia, Japon, txina eta India.
      - Hondakin erreaktiboak sortzen du eta istripu nuklearrak izateko arriskua du.
      - Ez du gas kaltegarriak sortzen
  - - - Eragin gutxi ingurumean.
      - Eragin gutxi ingurumean.
    - - Eguzki-energia termikoa: energia beroa bihurtzen du
      - Eguzki-energia fotovoltaikoa: energia argindarrean bihurtzen du
    - - 90C tik behera etxeko berogailuentzako
      - 90C tik 150 industriarako eta argindarra sortzeko
      - 150C tik gora argindar-energia bihurtzen da ur-lurruna
  - - - Bigarren sektoreko ekonomia-jarduera garrantsitsuena
      - Bertan sartzen dira lehengai produktu landu bihurtzen dituzten jarduerak
      - Makina eta energia erabili
      - Eremu txikietan: fabriketan, langire askok lan
      - Kantitate handia ekoiztu
      - Ekonomia hazkundea sustatzen du
    - - Hots, industriala: XVII.mendean sortu zen Ingalaterran
        
        Zer ekarri zuen:
        
        Berrikuntza teknikoak
        
        Lanaren banaketa
        
        Eskala handiko ekoizpena
        
        Eragina:
        
        Iraultza prozesua. Frantzia, Alemania eta Belgikara zabaldu
    - - XIX.mendearen amaiera
        
        Ekoizpen modu berri bat:
        
        Forden eredua (Kate ekoizpenean oinarritu)
        
        Masa kontsumoa:
        
        Ekoizpenak gora egin eta ekoizitako unitate bakoitzeko gastuak behera
        
        Produktuen prezioak behera eta jende askoren eskura produktuak
        
        Iraultzaren buru:
        
        Europa
        
        Estatu batuak
        
        Japon
        
        Arrakala ekonomikoa handitu
    - - Oinarrizko industriak
        
        Zer ekoizten dute?
        
        Lehengaiak naturatik hartu eta produktu erdi-landuak ekoizten dituzte
        
        Beste industria batzuen lehengaiak izango dira produktu horiek
        
        Industria nagusiak
        
        Siderurgikoak
        
        Metalgintza
        
        Oinarrizko kimika
        
        Zementu-industria
      - Ekipo-ondasunen industriak
        
        Zer ekoizten dute?
        
        Oinarrizko industriek ekoitzitako produktu erdi-landuekin produktuek ekoizten ditzute beste enpresa batzuetan
        
        Industria nagusiak
        
        Makinak eta motorrak
        
        Garraiorako ekipoak eta materialak
        
        Eraikuntzarako materiala
      - Kontsumo ondasunen industriak
        
        Zer ekoizten dute?
        
        Zuzenean saltokietan eros daitezkeen kontsumo-produktuak ekoizten dituzte
        
        Industria nagusiak
        
        Elikagaigintza
        
        Ehungintza
        
        Automobilgintza
  - - - Forden osteko eredua
        
        Oinarritu:
        
        Teknologia eta industria berien garapena
        
        Kontsumitzaileen gustoak asetu
        
        Ekoizpen sistrma malgua automobilizatu eta espezializatua
        
        Suspertzen ari diren herrialdeak industria garapenean sartu
    - - Kapitalaren ehuneko handi bat teknologiarako (I+G+B-ra)
        
        Ikerketa eta berrikuntza
      - Bi berrikuntza:
        
        Material berriak bilatzea
        
        Nanoteknologia
    - - Ekonomia globalizazioaren testu inguruan garatu
      - Globalizazioa
        
        enpresa eta lurralde lehiakortasuna sustatu
        
        estratejiak garatzea, kostuak murrizteko eta modu dinamikoan jarraitzeko
      - Estrategia berria
        
        ekoizpenaren deszentralizazioa
        
        Enpresa batek zeinbait lurraldeetan koka ditzake industria ekoizpenaren faseak
        
        Enpresa batek beste enpresa espezializatu batzuk azpikontratatu
    - - Joera ekoizpen sistema automatikoa erabiltzeko
      - Automobilizazioa:
        
        Herburua
        
        Ekoizpenaren kostua eta produktibitatea hobetzea
      - Ondorioak:
        
        Industria-enplegua murriztu egiten da
        
        Industria enpleguen kalitatea hobetu egiten da
      - Kalitatea hobetzeko eta lehiakorrago izateko garatu
        
        zerbitzu periferikoak
    - - Multinazionala
        
        Enpresa handi bat da non establezimenduak dituen herialde askotan
      - Garapena lotuta:
        
        Nazioarteko merkataritzaren hazkundea
        
        Garraiobide, informazio eta komunikazio teknologiaren arloan
      - Enpresa batzuek estatu batzuek baino botere handiagoa dute
    - - faktore baten garrantzia edo jarduera motaren arabera aldatzen da
      - Faktore garrantzitzuenak zuzenean daude lotuta ekonomiaren globalizazioarekin, lanaren banaketa berriarekin eta telekomunikazioen garapen handiarekin
      - Lokalizazio faktoreak:
        
        Berrikuntza eta informazioa eskura izatea
        
        Antzeko industriek edo industria osagarriak gertu izatea
        
        Komunikazio onak izatea
        
        Kapitala: oinarrizko faktore klasiko bat
        
        Merkatuak gertu izatea
        
        Langileak eskura izatea eta lagileen kostua eta prestakuntza
        
        Energia-baliabideak eta lehengaiak gertu izatea
        
        Ingurumen faktoreak: gutxi jendeztatutako eremuetan edo legeria permisiboagoa duten herrialdeetan kokatu dira industria kutsatzaileak
        
        Beste faktore batzuk: lur zoruaren prezioa eta estatuaren eginkizuna
  - - - Industria prosezua
        
        Enpresa baten ekoizpen-jardueran gzutiak edo batzuk herrialde batetik bestera eramatea
- - - - Oinarrizko edo lehen mailako baliabideak dira:
        
        Abeltzaintza
        
        Arrantza
        
        Nekazaritza (garrantzitsuena)
        
        Biztanleriaren %47arentzako eznibeztekoa.
        
        Baso-ustiapena
    - - Mundu biztanleriaren 40ak dihardu lehen sektorean (behera egiten ari da).
      - Produktibitatea igotzen ari da.
      - Garrantzi ekonomiko handia.
      - GARATZEN ARI DIRENETAN:
        
        Biztanleen erdiak dihardu sektore horretan. Estatu pobreenetak %80ak.
      - HERRIALDE GARATUETAN:
        
        Soilik biztaleria aktiboaren %1 etik %5era
        
        Produktibitate handia
    - - Landa exodo nekazaraitza teknika berriak ezartzearren ondorio
      - Langile gutxiago behar dira
      - Lur eskazia dago
      - Produktibitate txikia
      - Herrialde garatuetan, guztiz nekezaritzaren arloa ez diren jarduerak
      - Landa turismoaren gorakada
      - Etxebizitzaren gorakada
  - - - Landare mota bakoitzak tenperatura-, intsolazio-, eta hezetasun-baldintza jakin batzuk behar ditu hazteko.
        
        Muturreko hotza
        
        Gehiegizko beroa
        
        Hezetasun handia
        
        Idortasuna
    - - Landare mota bakoitzak ezaugarri jakin batzuk dituen lurra behar dute:
        
        Lurzoru buztintsua:
        
        Elikagai asko ditu, baina erraz betetzen da putzuz.
        
        Lurzoru hareatsua:
        
        Ez ditu atxikitzen ura eta landareek behar dituzten elikagaiak.
        
        Humus askoko lurzorua:
        
        Landareentzako elikagai ugari ditu.
    - - Lehen sektoreko jarduerak egitearen ondorio den paisaiari
    - - Erliebeak nekazaritza paisaia mota baldintzatzen du
        
        Malda
        
        Altitudea
  - - - Laborantza-barietatea
        
        Zenbat espezie-barietate landatzen den arabera
        
        Polilaborantza
        
        Monoloborontza
      - Nekazaritza-ustiategia (Lursail edo lurzatien batura)
        
        Tamainaren arabera
        
        Txikiak (minifundio)
        
        hektarea bat baino gutxiago
        
        Ertainak
        
        hektarea batetik hamarrera bitarte
        
        Handiak (latifunfio)
        
        hamar hektarea baino gehiago
        
        Formaren arabera
        
        Erregularra
        
        Irregularra
        
        Lursailak hesita, harrizko hormen hartean...
        
        Itxiko paisaia edo bocage paisaia
        
        Itxita ez daudenean
        
        lur zabalekoa edo openfield
      - Laborantza sistemak
        
        Lursailen ustiapen mailaren arabera:
        
        Intentsiboa
        
        Estentsiboa
        
        Landareentzako ura nondik datorren arabera:
        
        Laborantza ureztatuak
        
        Lehorreko laborantzak
      - Nekazaritza paisaiak definitzen dituzten beste elementu batzuk
        
        Abeltzaintza pisaiak
        
        luzailen tamainak
        
        formak
        
        mugak
        
        Baso-paisaiak
        
        zuhaitz espezieak
  - - - Ekoizpenaren espezializazioa
      - Nekazaritza lanen mekanizazioa
      - Nekazaritza teknika aurreratuen erabilera
      - Eskala handiko biltegiratze, garraio eta merkaturatze-sistemak
    - - Prezioak bera
      - Gobernuak diru laguntzak nekazariei
      - Garraio espezializatuak
      - Merkaturatzea bizkortu egiten da
      - Kutsatu egiten dira lursoruak eta akuiferoetako urak
      - Ur asko behar
  - - - Tradizionala: baliabide gutxi
      - Plantazio handiak: multinazional boteretzuen interesei lotuta
    - - Ustiategi txikietan
        
        Zenbait produktu hazten dituzte aldi berean.
        
        Teknika eta tresna zaharkituak; ondorioz produktibitate txikia.
        
        Ez dute aurrerapen teknologikorik eta faktore fisikoen mende dago. (Euria,haizea,tenperatura…)
    - - Ezaugarriak:
        
        Ustiapen mota zaharrena da.
        
        Ekuatore Afrikako eskualdeetan, Amazonas ibaiaren inguruan, erdialdeko Amerikan eta Asiaren hegoaldean.
        
        Batez ere zerealak landatzen dituzte.
        
        Lurra lantzeko tekniketako bat basoko eremu bat isolatzean datza, zuhaitzak moztuz eta errez.
        
        Ez dira oso lur emankorrak.
    - - Labore txandaketako sistema erabiltzen da, lurra hiru zatitan banatzen da:
        
        Lurraren zati batean zerealak
        
        Beste batean produktu osagarriak
        
        Azken zatia lugorri usten da; bitartean abereak edukitzeko eta lurra berrizteko
    - - Ezaugarriak:
        
        Funtsean espotaziorako erabiltzen den merkatu nekazaritza da.
        
        Ustiategi handietan egiten da.
        
        Atzerriko multinazionalek kontrolatzen dituzte.
        
        Bertako langile ugarriri ematen diote lana.
        
        Monolaborantza egin ohi da