Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ERREAKZIO KIMIKOAK GURE EGUNEROKOTASUNEAN - Coggle Diagram
ERREAKZIO KIMIKOAK GURE EGUNEROKOTASUNEAN
KIMIKA ETA INGURUMENA
Ozono-geruza suntsitzea
Lurretik 15-40km-ra estratosfera dago, ozono (O3) gasez osaturiko geruza
Ozono gasak izpi moreak xurgatzen ditu. Atmosferara hainbat gasen isurketaren ondorioz (CFCak) ozono geruzan zulo bat eratu da.
Lurrera erradiazio ultramore gehiago iristen ari dira. Izpi hauek azaleko minbizia sortu dezkete.
Airearen kutsadura eta arazketa
Atmosferak konposizio jakin bat dauka: %78 N2, %21 O2 eta beste gas batzuk oso kantitate txikian %1
Gasen isurketek, bai naturalek eta baita gizakiok egindakoek ere, atmosferaren konposizioa alda dezakete euri azidoa, berotegi efektua eta ozono geruza hondatuz
Gasak atmosferara ez iristeko sustantzia kimikoak dituzten iragazkiak existitzen dira
Berotegi-efektua
Baina, atmosferan CO2 kantitate gehiegi badago, erradiazioa ez da atmosferara iristen eta Lurrera berriro iristen dira hau gehiegi berotuz. BEROTEGI-EFEKTUA
Eguzkiaren erradiazioen parte batek Lurra berotu eta argitzen dute eta beste parte bat islatu eta atmosferara itzultzen da.
Kyoto protokoloa sinatu zen CO2-aren isurketak kontrolatzeko hainbat herrialdeen artean (1997.urtean)
Uraren kutsadura eta arazketa
Ura intsektizida, ongarri, olioen (kimikoen) isurketekin kutsatzen da eta ez edangarria bihurtzen da
Oso tenperatura handia duen ura ere itsaso eta ibaietara isurtzen bada oxigeno disolbatuaren kontzentrazioa jaisten da (arrainak hiltzen dira oxigeno nahikorik ez dutelako)
Urari hainbat tratamendu egiten zaizkio hori ekiditeko
Ura putzuetan jarri hozteko
Uretan dauden solidoak hondora joaten utzi hauek kentzeko
Sustantzia kimikoak gehitu azidotasuna hobetzeko
Edangarri bihurtzeko kloroa gehitzen zaio
Euri azidoa
Errekuntza gas ugari dagoenean (CO2, NO eta SO2)
Atmosferan ura eta oxigenoarekin nahastu eta HNO3, H2SO4 eta H2CO3 sortzen dira
Euria egitean azido hauek lurrera iristi eta landareak eta basoak suntsitzen dituzte
SENDAGAIAK ETA DROGAK
Sendagaiak
: asko zuzenean naturatik lortzen ditugu baina beste hainbat laborategian sintetizatzen dira sendagaiaren dosia kontrolatuz
Antiinflamatorioak
: hanturari aurre egiteko
Desinfektatzaileak
: mikroorganismoak suntsitu
Analgesikoak
: minaren eta sukarraren kontra
Txertoak:
gaixotasunen prebentziorako
Antibiotikoa
k: bakterioen kontrakoak
Drogak
: nerbio-sistema zentralari eragin eta mendekotasun psikologiko eta fisikoak sortzen dituena
Opiazeoak eta narkotikoak
: min-arigarriak, medekotasun handia eragin, heroina adibidez
Estimulatzaileak:
euforia sentsazioa, bihotzekoak eragin, kokaina adibidez
Depresoreak:
lasaigarriak dira, alkohola adibidez
Haluzinogenoak:
: existitzen ez diren egoerak hauteman, depresioa sor dezake, LSD adibidez
KIMIKA ETA AURRERAPENA
Kimika eta elikagaiak
: jakiak hobetzeko hainbat konposatu kimiko erabiltzen dira
Antioxidatzaileak
: oxidazioen prebentziorako
Koloratzaileak
: itxura hobetzeko
Kontserbatzaileak
: mikroorganismoak ez hazteko
Azidotzaileak
: zaporea handitzeko
Kimika eta nekazaritza
: nekazaritzarako ezinbestekoak diren hainbat produktu kimikoak dira. Naturalak ere existitzen dira
Pestizidak
: intsektuak deuseztatzeko
Herbizidak
: belar txarrak hiltzeko produktuak
Ongarriak
: landareak hazteko ezinbesteko mantenugaiak
Kimika eta material berriak
: objetu berriak eratzeko erabili izan dira beren propietate bereziengatik
Plastikoak
: zuntz artifizialak sortzeko, beroarekin moldatu daitezkenak
Kristal likidoak
: tentsioa edo tenperatura aldatzean kolorez aldatzeko gai dira. Ordenagailu, telebista, mugikorren... pantailak lortzeko
Supereroaleak
: korronte elektrikoa oso oso erraz pasatzeko