Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
CÁC HÌNH THỨC VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC MÔN KHTN - Coggle Diagram
CÁC HÌNH THỨC VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC MÔN KHTN
Hình thức cả lớp
Khái niệm
Là hình thức tổ chức dạy học mà đối tượng tiếp nhận kiến thức là toàn bộ học sinh trong lớp học. Theo hình thức tổ chức này, giáo viên là người hoạt động chủ yếu, học sinh làm việc ít và tiếp nhận thông tin một cách thụ động
Hình thức này thường sử dụng ở đa số tiết học, thường là ở đầu tiết
Ưu điểm
Phù hợp với hình thức tổ chức dạy học theo trường, lớp ở trường tiểu học hiện nay
Giáo viên dạy điều hành và quản lý lớp
Giáo viên dễ sử dụng các phương tiện dạy học hiện có để thực hiện bài dạy theo chương trình ít lệ thuộc vào môi trường xung quanh
Trong một thời gian ngắn có thể thông báo được nhiều kiến thức
Nhược điểm
Giáo viên làm việc nhiều học sinh ít làm việc và nhận thức thụ động
Học sinh phải quan sát tiếp thu phần lớn kiến thức gián tiếp qua tranh ảnh và ngôn ngữ ít có điều kiện để thực hành vận dụng kiến thức
Học sinh cả lớp ít có điều kiện làm việc với các phương tiện học tập cá nhân để suy nghĩ, phát huy tính tích cực của bản thân trong học tập
Lưu ý
Phối hợp hình thức dạy học đồng loạt cả lớp với các hình thức dạy học theo nhóm và cá nhân
Sử dụng hình thức này nên hướng vào các hoạt động định hướng nhiệm vụ học tập học sinh, trình bày báo cáo, giáo viên bổ sung, kết luận vấn đề sau mỗi phần hoặc cuối bài học mãi ra hình thức này cần thiết khi giáo viên sử dụng các phương pháp dạy học như: Kể chuyện, thuyết trình giải thích một vấn đề khó hoặc tiến hành các tiết học kiểm tra
Hình thức trải nghiệm
Khái niệm
Là hình thức dạy học GV tổ chức cho HS tham gia trải nghiệm khái niệm thực tế. Sau đó tổng kết lại để tăng cường hiểu biết, phát triển kỹ năng, định hình các giá trị sống và phát triển tiềm năng Hs
Cách tiến hành
Bước 1: Trải nghiệm
HS thực hiện 1 hoạt động tuân theo sự hướng dẫn cơ bản về an toàn tổ chức hoặc quy định về thời gian, HS được làm trước khi được chỉ dẫn cụ thể
Bước 2: Chia sẻ
HS chia sẻ lại kết quả điều quan sát và cảm nhận được trong khi trải nghiệm
Bước 3: Phân tích Hs cùng thảo luận xem xét cả quá trình trải nghiệm, phân tích và phản ánh lại
Bước 4: Tổng quát
Liên hệ những kết quả và điều học được từ trải nghiệm với các ví dụ trong thực tế
Bước 5: Áp dụng HS sử dụng những kĩ năng hiểu biết mới vào cuộc sống thực tế của mình
Ưu điểm
Các mối quan hệ được hình thành và hoàn thiện: người học với bản thân mình, người học với người khác và các qh xã hội trong quá trình tgia
Người học được sử dụng toàn diện:Trí tuệ, cảm xúc, thể chất, kĩ năng và các quan hệ xh trong quá trình tham gia
Quá trình học qua trải nghiệm diễn ra khi trải nghiệm được lựa chọn kỹ càng và sau khi thực hiện được tổng kết bởi quá trình chia sẻ, phân tích, tổng quá hóa và áp dụng
Người học được tham gia tích cực vào việc: đạt câu hỏi, tìm tòi trải nghiệm, giải quyết vấn đề, tự chịu trách nhiệm
Trải nghiệm được thiết kế để yêu cầu người học phải sáng tạo, tự chủ, tự ra quyết định và thỏa mãn với kết quả đạt được
Kq đạt được là của cá nhân, tạo cơ sở nền tảng cho việc học và trải nghiệm của cá nhân trong tương lai
Nhược điểm
Thường không có câu trl đơn thuần "đúng" cho các câu hỏi trong bước thực hiện của phương pháp
Với đặc điểm chú ý đến trải nghiệm của từng người học có thể trông không được quy củ và có thể trông không thoải mái với những người với những người dạy có phong cách mô phạm truyền thống
Đòi hỏi nhiều sự chuẩn bị hơn từ người dạy và có thể cần nhiều thời hơn để thực hiện với người học
Lưu ý
GV nên lựa kỹ địa điểm dạy học, nên chọn địa điểm gần trường
GV cần dự kiến những yếu tố thời tiết tại thời điểm diễn ra tiết học để chủ động trong kế hoạch dạy học
Ví dụ: Bài hoa (lớp 3)
GV giao nhiệm vụ cho HS quan sát các loại hoa ở khu vực sân trường
Nhóm 1: Quan sát các loại hoa trên cạn
Nhóm 2: Quan sát các loại hoa dưới nước
Nhóm 3: Quan sát các loại hoa trong chậu
Các nhóm HS quan sát theo vị trí được phân công, cùng nha chia sẻ về cấu tạo, đặc điểm của các loại hoa
GV nhận xét
Hình thức tham quan
Khái niệm
Tham quan là một hình thức tổ chức dạy học ngoài trời giúp học sinh tìm hiểu những sự vật và hiện tượng có liên quan đến bài học trong chương trình
Ưu điểm
Tham quan tạo ra hình thức vận động cơ thể, thay đổi môi trường góp phần giáo dục thể chất cho học sinh
Dễ gây hứng thú và học tập tích cực cho học sinh
Giúp học sinh tri giác trực tiếp đối tượng và ghi nhớ tốt, không phải tri giác gián tiếp thông qua các phương tiện dạy học. Học sinh sẽ hình thành những biểu tượng rõ ràng về thế giới tự nhiên, xã hội xung quanh. Các em vừa nâng cao kết quả quan sát vừa tích lũy được nhiều tài liệu qua tri giác làm cơ sở cho tư duy
Học sinh có điều kiện gần gũi, hiểu biết thêm về thiên nhiên, từ đó có ý thức bảo vệ thiên nhiên và môi trường sống xung quanh
Hoạt động tham quan còn là cơ hội để các em bộc lộ cá tính, năng khiếu, sở trường, đồng thời có tác dụng hình thành thói quen hợp tác, tương trợ, học hỏi lẫn nhau
Nhược điểm
Giáo viên gặp khó khăn trong việc quản lí học sinh, tìm địa điểm
Môi trường có thể tác động đến kết quả học tập và sức khỏe của học sinh và giáo viên
Giáo viên và học sinh mất nhiều thời gian để di chuyển và ổn định tổ chức lớp
Khâu tổ chức công phu, phức tạp
Tốn nhiều kinh phí cho những chuyến tham quan tại địa điểm xa
Một số hình thức tham quan
Tham quan các cơ sở văn hóa, xã hội ở địa phương
Tham quan các di tích lịch sử và các nhà bảo tàng
Tham quan các cơ sở kinh tế: các nhà máy, đồng ruộng, cảng biển...
Tham quan môi trường tự nhiên ( rừng cây, các dạng địa hình phổ biến, phong cảnh đẹp)
Cách tiến hành
Bước 1: Lựa chọn đối tượng tham quan. Lựa chọn đối tượng tham quan cần đảm bảo yêu cầu sau: đối tượng có thể là một sự vật hiện tượng, một di tích...phải có nội dung liên quan đến bài học và phải đảm bảo những điều kiện thuận lợi nhất cho việc tổ chức tham quan như thời gian địa điểm
Bước 2: Xác định rõ yêu cầu tham quan
Bước 3: Lập kế hoạch chu đáo cho tham quan
Bước 4: Tiến hành tham quan
Bước 5: giáo viên cho học sinh viết bài thu hoạch rồi báo cáo qua lớp
Bước 6: giáo viên đưa ra những nhận xét, đánh giá bài thu hoạch của học sinh và tổng kết
Lưu ý
Phổ biến trước nhiệm vụ học tập của cả lớp
Chọn địa điểm, phương tiện đi lại, thời gian, thời tiết thích hợp để việc di chuyển của học sinh thuận lợi
Cần tìm hiểu kĩ hiện trường nơi sẽ tổ chức tham quan
Cần lưu ý khâu ổn định tổ chức học sinh khi đi, về từ lớp tới hiện trường tham quan và cả trong khi tham quan để đảm bảo hiệu quả tham quan và sự an toàn cho học sinh
Dự kiến một số tình huống không thuận lợi có thể xảy ra để có kế hoạch khắc phục
Quy định về kỉ luật, an toàn trên đường đi và nơi đến tham quan
Ví dụ: Bài 12 Nhà Trần thành lập ( SGK lịch sử lớp 4)
Sau khi học về lịch sử nhà trần, GV có thể tổ chức cho học sinh tham quan địa điểm đền nhà Trần tại Nam Định để giúp các em hiểu rõ hơn về lịch sử và các vị vua thời nhà Trần
PHƯƠNG TIỆN DH MÔ HÌNH
Các loại mô hình
Mô hình tĩnh: vd bộ xương người
Mô hình động: chuyển động của trái đất.
Ví dụ Bài 2: Bộ xương( tự nhiên và xã hội lớp 2)
Mục tiểu: HS nhận biết và nói tên một số xương ủa cơ thể người.
GV yêu cầu HS quan sát mô hình kết hợp với hình vẽ và trả lời các câu hỏi sau:
Chỉ và nói tên một số xương và khớp xương
Hình dạng và kích thước các khớp xương có khác nhau không
Hộp sọ, cột sống, lồng ngực có tác dụng gì
Các khớp xương: khớp bả vai, khủy tay, đầu gối... có vai trò gì
Số xương trong cơ thể người nhiều hay ít? Khoảng bao nhiêu cái
GV KL; Bộ xương của cơ thể người gồm rất nhiều xương( khoảng 200 cái) với kích thước lớn nhỏ khác nhau....
Tác dụng
Tạo được biểu tượng về các sự vật, hiện tượng sống động và đầy đủ
Thể hiện được sự chuyển động của các sự vật, hiện tượng trong không gian
HS hiểu rõ hơn các quá trình xảy ra trong trong phạm vi không gian
Cách sử dụng
Hướng và giúp hs tìm ra mối liên hệ giữa các sự vật hiện tượng được đề cập trong mô hình.
GV tạo cơ hội và thời gian để các em được quan sát tỉ mỉ và tự nói ra những kết quả mà mình đã quan sát được từ mô hình.
Hướng dẫn HS quan sát kĩ mô hình bằng các câu hỏi định hướng cụ thể
Cụ thể ở casc bước sau
Bước 1
*
: Lựa chọn vị trí đạt mô hình sao cho HS ở các vị trí khác nhau có thể quan sát dễ dàng.
Bước 2
*
: giới thiệu cho HS mục đích quan sát , chỉ dẫn cách thức quan sát, những trọng tâm cần quan sát.
Bước 3
*
: Quan sát mô hình
Khái niệm
Là hình mẫu thu nhỏ trong không gian để biểu thị một vật hoặc mô tả một quá trình, sự kiện.
Phương tiện dạy học tranh ảnh
Khái niệm
Là bao gồm những ảnh chụp và hình vẽ hoặc tranh ảnh trong sách, báo, tạp chí,...được sử dụng làm phương tiện dạy học
Tác dụng
Giới thiệu môn, bài học mới
Gợi sự chú ý, ham thích
Ưu điểm
Có thể dùng cho tất cả các môn học
Không cần máy móc hay thiết bị đặc biệt nào để hỗ trợ
Tài liệu vẽ có thể thích ứng với mọi mục đích và trong mọi điều kiện giảng dạy
Nhược điểm
Học sinh chỉ quan sát được tranh ảnh thông thường không không phát huy được tính trực quan sinh động
Quá nhiều tranh ảnh sẽ gây phân tán sự chú ý của học sinh, học sinh không chú ý vào nội dung chính
Cách sử dụng
Hướng dẫn học sinh quan sát bằng những câu hỏi định hướng
Hướng dẫn học sinh tìm ra mối liên hệ giữa các sự vật hiện tượng trong tranh
Tạo cho học sinh có điều kiện quan sát tỉ mỉ
Học sinh báo cáo kết quả mà mình quan sát được
Phân loại
Tranh ảnh có sẵn trong sgk hoặc tranh ảnh sưu tầm
Tranh vẽ hoặc ảnh chụp
Phượng tiện dạy học mẫu vật thật
Là những phương tiện có nguồn gốc cyar vật thật nhưng được bảo quản qua thời gian bằng cách ngâm, phơi ép hoặc nhồi
Mẫu vật thật có giá trị về mặt sử dụng trong thực tiễn và qua vật thật chúng ta sẽ cũng cấp những kinh nghiệm thực tiễn một cách trực tiếp, tự nhiên cho người học
Phân loại
Vật thật: Cây và các bộ phận của cây,một số đồ dùng trong nhà
Mẫu vật ngâm: các vật được ngâm trong dung dịch chống phân huỷ
Mẫu vật ép: cây và 1 số bộ phận của cây, một số loài bướm,..
Mẫu vật nhồi: một số loài chim, thú
Lưu ý
Việc sử dụng vật thật còn phải lưu ý vào nội dung bài học, vào đặc điểm chính của mẫu vật thật đó
Phương tiện dạy học video
Khái Niệm
Là phương tiện thuộc nhóm trực quan cung cấp thông tin, nội dung bài học thông quan video, clip
Tác dụng
Gây hứng thú học tập cho HS và tạo điều kiện phối hợp hoạt động của nhiều giác quan( Hình ảnh, âm thanh,...)=> Hiệu quả học tập cao
Diễn tả được quá trình của một hiện tượng hoặc sự kiện, dù chúng xảy ra quá nhanh hoặc quá chậm
Quan sát những hiện tượng, sự kiện trong XH mà ta không thể hoặc khó có thể quan sát trực tiếp được, đặc biệt với môn lịch sử
Cách sử dụng
Bước 1: GV nêu mục đích quan sát video
Bước 2: GV cho HS quan sát video đã chuẩn bị
Bước 3: HS quan sát và nhận xét
Bước 4: GV đưa ra nhận xét và kết luận
Lưu ý
Không nên chiều video trong thời gian quá dài dễ gây sự nhàm chán và chi phối thời gian của những hoạt động khác
GV chuẩn bị chu đáo, chọn lọc những đoạn video phù hợp với bài học
Ví dụ: Bài 49: Động (TNXH Lớp 3)
Mục đích: cung cấp cho HS hiểu biết thêm về cách săn mồi của một số loài động vật
GV chuẩn bị một đoạn video ngắn tầm 5 p' về quá trình, cách săn mồi của một số loài động vật
HS quan sát và nêu nhận xét
GV nhận xét kết luận
Phương tiện dạy học sách giáo khoa
Sách giáo khoa là tài liệu chính có tác dụng cụ thể hóa chương trình giáo dục, đảm bảo cung cấp cho học sinh một hệ thống kiến thức, kĩ năng phù hợp với mục đích và yêu cầu mà các môn học đề ra, là nguồn tri thức quan trọng nhất đối với học sinh. Ngoài ra do được biên soạn công phu bởi một tập thể các nhà khoa học nên sách được trình bày đảm bảo tính khoa học, sư phạm và phù hợp đới đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học. Đây là phương tiện dạy học quan trọng nhất trong các phương tiện dạy học các môn học về tự nhiên và xã hội.
Hình thức dạy học theo nhóm
Ưu điểm
Tạo điều kiện cho học sinh biết lắng nghe và lựa chọn thông tin từ bạn để có thể bổ sung vốn kiến thức, làm phong phú thêm sự hiểu biết của mình
HTTCDH này là dịp để học sinh phát huy vai trò trách nhiệm trong học tập , điều đó làm phát triển kĩ năng giao tiếp và tính cách của trẻ
Học sinh dễ học hỏi lẫn nhau để có thể hoàn thành nhiệm vụ và hạn chế sự thụ động từ Giáo viên, trên cơ sở đó hiệu quả dạy học sẽ cao hơn.
Nhược điểm
Áp dụng phương pháp này bị hạn chế bởi không gian chật hẹp, của lớp học dễ gây ồn ảnh hưởng tới các lớp học khác. Do thời gian hạn định của tiết học nên tổ chức không hợp lí sẽ làm mất thời gian bài dạy khhos hoàn thành.
Khái niệm
Là hình thức tổ chức dạy học hợp tác, qua đó học sinh được tổ chức đê chia sẻ những hiểu biết của mình và đối chiếu sự hiểu biết của mình với bạn học
Hình thức dạy học này khai thác trí tuệ của tập thể học sinh, đồng thời học sinh được rèn luyện thông qua hoạt động tập thể
Lưu ý
Nên duy trì nhóm từ 3-5 học sinh
Nên sử dụng các hình thức dạy học theo nhóm trong các hoạt động học tập lao động và vui chơi.
Cần linh hoạt trong việc chia nhóm theo từng tháng sao cho vừa thuận tiện trong việc theo dõi tổ chức học tập theo nhóm.
Hình thức dạy học cá nhân
Ưu điểm
Thông qua giao việc cụ thể cho từng học sinh, buộc học sinh phải tích cực hoạt động, tự mình phát hiện ra kiến thức
Giáo viên có thể giúp đỡ những học sinh kém bồi dưỡng học sinh khá giỏi
phù hợp với những chương trình học tập dành cho lớp ghép
Tạo ra mối quan hệ thân mật hợp tác giữa giáo viên và học sinh
Nhược điểm
Trong 1 tiết học khó có thể sử dụng nhiều thời gian cho hình thức dạy học này, vì ảnh hưởng đến việc hoàn thành nội dung dạy học
Khái niệm
Là hình thức tổ chức dạy học chú ý tới hoạt động của một cá thể
Vai trò
Giúp đỡ học sinh kém theo kịp chương trình
Tạo ra sự bình đẳng giữa các học sinh trong việc phát triển theo năng lực và sở trường
Có vai trò to lớn trong quá trình dạy học để nâng cao hiệu quả
Vị trí
Có vị trí quan trọng không thể thiếu trong dạy học
Là hình thức dạy học quen thuộc hữu ích và đơn giản trong việc quan tâm đến từng học sinh
Mục đích
Hoàn thiện nhân cách học sinh
Nâng cao trình độ nhận thức của học sinh, đáp ứng nhu cầu đào tạo nhân tài cho đất nước.
Phát triển theo năng lực và sở trường